Bebe Rexha me të përfunduar paraqitjen e saj në Grammy Awards, do t’i kthehet paraqitjeve para publikut.
Këngëtarja do të performojë në qytetet e mëdha meksikane.
Ajo është e ftuar speciale e fituesit të gjashtëfishtë të Grammy-t, Bruno Mars.
Dyshja do të performojnë në muajt e ardhshëm në koncerte në Meksikë.
Turneu “24K Magic World Tour” ka tërhequr interesimin e madh të publikut dhe i ka sjellë mjaft përfitime Brunos./ KultPlus.com
“Kur një ditë të kthehesh ti”, është këngë e kënduar nga ikona e muzikës shqipe Nexhmije Pagarusha.
Kësisoj, kjo këngë është kënduar edhe nga këngëtarja kosovare Lindita Halimi bashkë me këngëtarin Ergin Oda, me një performancë në piano nga Lekë Salihu, shkruan KultPlus.
Zëri i mrekullueshëm i Halimit dhe Odës janë kombinuar mjaftë mirë me tingujt e pianos së nxjerrë nga Salihu.
Po sjellim këtë performancë të mrekullueshme e që s’do shumë fjalë në KultPlus:
Kur një ditë të kthehesh ti
i përbuzur nga të gjithë
dhe dëshiron ta kesh pranë, ndokënd afër veti
Mos kërko strehim te unë
se ngrohtësia në shpirtin tim
ka shumë kohë që fluturon për ty në amshim
Kur një ditë të kthehesh ti
dhe e kupton se je fajtor
se unë ende po jetoj pa fat dhe dashni
dhe çka do që tash premton
është shumë vonë për shpresën tonë
për urrejtje dhe dashni për ne të dy….
Reperi i famshëm amerikan, Eminem, ka njoftuar se së shpejti do të mbajë turne edhe në Evropë.
Në një postim në faqen e tij zyrtare, Eminem ka treguar se gjatë verës do të mbajë koncert në disa prej qendrave kryesore evropiane, përfshirë Cyrihun, Milanon, Hanoverin e Londrën.
Turneu është pas lansimit të albumit “Revival”.
Grekët antikë, ilirët e dhënë pas bizhuterive – paraardhësit e shumë prej shqiptarëve të sotëm – të ndjekur nga romakët, bizantinët dhe osmanët, të gjithë e dëshironin një copëz Shqipërie. Dhe kush mund t’i fajësojë ata? Sipas italianëve dhe grekëve të sotëm, Shqipëria është një vend miqësor, me njerëz mikpritës dhe një tokë e mbushur me thesare natyrore dhe antike.
Është e vërtetë që resorteve të saj bregdetare u mungon ndjesia luksoze mesdhetare. Por, kjo është një bukuri ballkanike tolerante e një kohe tjetër, ku ikonat në të kuqe të fortë ortodokse dhe mozaikët rrethorë islamikë hijeshojnë krahë njëra-tjetrës vendet e shenjta, ndërkohë që gurët gëlqerorë i shtojnë një dimension shndritës fortesave majë kodrinave dhe lëndinave me bimësi të egër.
Por, pas Luftës së Dytë Botërore, Shqipëria, një vend që u mbyll si fizikisht ashtu edhe kulturalisht, u mbulua nga perdja e hekurt e sundimit komunist.
Gjurmë të gjalla të atyre viteve të egra, në mënyrë më dramatike janë të shprehura në formën konkrete të bunkerëve bërthamorë, të mbirë kudo si kërpudha që shënojnë relievin.
Prej 700 000 të tillëve, rreth 175 000 ishin të vështirë për t’u hequr dhe kanë mbetur ende tani si ikona të jashtëzakonshme, shpesh të kthyera në hambarë drithrash.
Fermat e vogla familjare në Shqipëri mbeten të paprekura nga pesticidet po ashtu si edhe fauna e egër. Sot, kjo do të thotë parajsë organike për prodhimtari dhe një vend ushqimesh të shijshme dhe trëndafilash kacavjerrës.
Tirana është një vend i hareshëm dhe i sigurt, pothuajse sureale. Pjesërisht mesdhetare, pjesërisht një relikë sovjetike, pallatet e saj shumëngjyrëshe si ylberi, janë të lyera kështu sipas urdhërit të njërit prej kryebashkiakëve të mëparshëm për t’i sjellë gëzim qytetit, por që tani duken si pastele paksa të venitura.
Shqipëria ka një flamur të mrekullueshëm, një ngjyrë të kuqe të ndezur të dominuar nga një shqiponjë sqepzezë dykrenëshe, që thuhet se nënkupton guxim dhe trimëri. Imazhet të saj shfaqen kudo nëpër ndërtesa, ndonjëherë në garë me arushët e pellushit që gjithashtu valëviten jashtë shtëpive, hajmali që besohet se largon të keqen.
Ndoshta për arsye të mira, banorët e Tiranës shohin anën pozitive të jetës.
Pyetini rreth reputacionit të Shqipërisë si një vend që prodhon banditë dhe shqiptarët premtojnë, duke bërë shaka se ”këtu të ne nuk ka probleme. I kemi eksportuar të gjithë kriminelët”.
Dizenjot e modernistëve Italianë ishin edhe skicat e 1920 për Tiranën e sotme, ku bulevardet me pemë në anë lidhin sheshet e bardha të stilit futurist ”Nënë Tereza” dhe sheshin ”Skënderbej” – i fundit i emërtuar sipas mbrojtësit mesjetar të kombit, një luftëtar trim dhe i ashpër, i vendosur lart mbi shpinën e një kali kryelartë.
Vendi im i fshehtë ishte hotel ”Koton” (hotelkotoni.com), një ish-ministri e qeverisë. Një shkallë ngjyrë kremi me mermer të artë të çonte në dhomën time, me hapësirë e pajisur me të gjitha modernitetet dhe me një pamje nga ndërtesa e Presidencës.
Pjesët kryesore kulturore të qytetit përfshijnë një murale të historisë triumfuese, e cila ruan hyrjen e Muzeut Kombëtar të mbushur me artifakte dhe minaretë e xhamisë së shekullit XVIII të Et’hem Beut dhe mozaikët e rrallë me lule.
Të bërit pazar, gjithsesi, nuk është një iniciativë këtu, pasi mallrat vijnë nga importi dhe vitrinat e larta të rrugëve janë kryesisht të mbushura me reklama për zbardhues dhëmbësh dhe veshje dasmash. Në stendat e tregut të mbuluar, kumbullat janë vënë pirg pranë çajit të malit, barishte e përdorur për të bërë çajin e preferuar të shqiptarëve dhe raftet e mbushura me raki artizanale, të distiluar jo vetëm nga rrushi, por edhe nga ftoi, kumbullat dhe manaferrat.
Pas galerisë së artit modern të Tiranës, qëndrojnë të mbuluara nga barërat statujat gjigante të Leninit dhe Stalinit. Mënyra se si vendi po përballet me të kaluarën e tij mund të shihet te Bunk’ Art 2 (bunkart.al) i hapur kohët e fundit dhe Shtëpia e Gjetheve (visit-tirana.com).
Ish-strehimi antibërthamor, i ndërtuar për zyrtarët e lartë të qeverisë, është shndërruar në një muze nëntokësor me 40 dhoma, që ta nxjerr zemrën nga vendi, por që duhet vizituar patjetër.
Në dhomat dhe tunelet e tij, janë rikrijuar skena memorative nga koha e luftës dhe epoka komuniste në një mënyrë të habitshme, të tilla si fshesa shtëpie, ku janë vendosur pajisje përgjimi, histori dhe foto të të zhdukurve (që llogaritet të jenë më shumë se 50 000) dhe mure ku janë shkruar mënyrat e përdorimit të metodave të marrjes në pyetje. Asgjë nuk e bën më të dukshme daljen e Tiranës moderne nga kjo periudhë e errët sesa të shohësh kulturën shik të saj të kafeneve gjatë pasditeve.
Unë iu gëzova një birre në barin ”Capriccio” përpara se të shkoja drejt restorantit ”Otium”, i rinovuar për të ofruar një gërshetim të kuzhinës moderne me atë tradicionale shqiptare, për një pjatë me ushqim deti të pjekur, me pure bizelesh.
Pasi bie nata, Bloc apo Blloku është vendi që duhet të jesh, një drejtkëndësh me gjethe dhe me vila dhe rrugë që mbajnë erë jasemini apo lulesh bliri, ku elita komuniste e përdorte për të jetuar e veçuar një jetë luksoze dhe të bollshme.
Tani ai është qendra e festave, me bare si ”Dada” dhe ”Lizard Club” që ofrojnë koktejle dhe muzikë live duke tërhequr turma njerëzish të lumtur. Unë do të dëshiroja që banorët e dikurshëm tiranë, të cilët u morën gjithçka këtyre njerëzve, të mund të dëgjonin të qeshurat e tyre.
Pas Tiranës, në rrugë drejt kështjellës mesjetare të Krujës, ndërtesa bosh gjenden përgjatë autostradës, disa gjysmë të ndërtuara apo karabina, disa të sapo përfunduara, por të braktisura apo të nxjerra në shitje.
Po kaq të përhapura janë pikat e karburanteve apo lavazhet, pesë a gjashtë në pak kilometra. Nëpër fusha fermerët korrin drithin dhe familjet udhëtojnë me kuaj dhe qerre, indiferentë ndaj BMW-ve të zeza që largohen plot zhurmë.
Menjëherë pas një të rrëpire plot kthesa, skena ndryshon në mënyrë dramatike dhe për një moment mendova se kisha udhëtuar drejt tokës së Game of Thrones, ndërkohë që kështjella e Krujës u duk përmbi.
Pas një qemeri prej guri ndodhet një pazar me shtëpiza të ulëta prej druri dhe një korridor i ngushtë me kalldrëm.
Më pas ndodhet kulla dhe kështjella, që është shndërruar në një muze plot skulptura dhe homazhe për Skënderbeun, i cili luftoi osmanët dhe për pak kohë bashkoi shqiptarët. Ende ka familje që jetojnë në qytezë, ndërsa teqeja dekorative dhe kopshti me ullinj mundësojnë një shlodhje të freskët para se të ecja mes pulave dhe pllakave të gurit dhe fiereve ngjyrë smeraldi duke i dhënë vetes shansin, ndoshta në të vërtetë, për të blerë dhurata.
Tregtia është një sipërmarrje e lehtë në këtë pazar i shtruar me kalldrëm i mbushur plot me sixhade dhe qilima të punuar me dorë dhe plot ngjyra të ndezura, pantofla dhe shallra.
Ajo që unë mora ishte një mbajtëse lapsash në formë bunkeri dhe një def. Në jug të Tiranës, një grykë e madhe ndan malet dhe ju gjendeni në trashëgiminë botërore të UNESCO-s dhe në përfaqësuesin e Shqipërisë, Berati.
Ura e Goricës, me shtatë harqe, që ndodhet në qytetin e krijuar në shekullin IV Para Krishtit, dhe që është një kryevepër fantastike otomane, kalon përmes lumit Osum dhe breza me shtëpi të bardha janë ndërtuar nëpër shkëmbinj deri tek qyteti i vjetër.
Muret shumë të larta krijojnë një si djep në krye të kodrës me xhamitë antike dhe tetë kishat mesjetare, ku njëra prej tyre ka një koleksion të jashtëzakonshëm ikonash. Gjatë shëtitjes sime vizitova një shtëpi tradicionale osmane të shekullit XVIII që tani është Muzeu Etnografik i qytetit.
Pas verandës së saj të mbuluar krijova një ide të asaj që ishte jeta e përditshme vetëm pak dekada më parë, se si burrat shtypnin ullinjtë dhe gratë qepnin rroba. Kjo ndjesi e të qenurit në një realitet paralel osman më ndoqi edhe kur kalova natën në hotelin elegant të shekullit XVII, hotel ”Muzaka” (hotel-muzaka.com), me llambadarë prej bronzi dhe muret me dru të lëmuar me aromë mjalti përçonin një ndriçim të butë brenda kësaj shtëpie në buzë të lumit.
Kalova mbrëmjen poshtë yjeve në oborrin e tij duke shijuar verë të zonës. Dhe më të mirën prej tyre e gjeta ditën tjetër në kantinën ”Çobo” (cobowineryonline.com), një biznes familjar ku historia e nxjerrjes së verës nga varietete të rrushit të zonës përkon me vitin 1900, por u ndërpre nga komunistët të cilët ndaluan sipërmarrjen private.
Megjithatë, memoria nuk u zhduk. Sot kantina prodhon 100 000 shishe në vit. Kur përgëzova shefin në restorantin ”Desaret” në Berat për shijen e patëllxhaneve të mbushura dhe të cilësisë së merlotit të prodhuar nga ata, ai më shpjegoi si vinin nga Greqia në Berat për shkak të prodhimit.
”Në Greqi ka presion që të prodhohen më shumë, por domatet që vijnë nga serat nuk janë aq të shijshme, tani Shqipëria është vendi i shijes”, tha dikush aty./ KultPlus.com
Festivali i Muzikës në Shqipëri,që viteve të fundit e dërgon këtë shtet edhe në Eurovizion, edicionin e parë e kishte nisur në vitin 1962, dhe sivjet ka shënuar edicionin e 56-të, shkruan KultPlus.
Po në këtë festival, në bazë të historikut të fituesve nëpër edicione të ndryshme, vendin e parë e mbanë këngëtarja e famshme Vaçe Zela, e cila nëpër vite të ndryshme ishte shpërblyer plotë njëmbëdhjetë herë me çmimin e parë.
Cmimin e parë e kishte fituar në vitin 1962, me këngën “Fëmija i parë”, më pas po kësaj këngëtare i është dhënë çmimi i parë për këngën “Sot jam 20 vjeç”, sikurse që i është dhënë edhe për këngën “Dritaren kërkoj”.
“Shqiponja e lirë”, “Këngë për Shkurte Vatën” “Mësuesit hero” janë këngët që janë shpërblyer për tri vite me radhë, 66,67 dhe 68, këngë që ishin interpretuar po nga kjo këngëtare.
Pastaj me këngën “Mesnatë” është shpërblyer në vitin 1970, “Gjurmët e arta” në vitin 1973. Në vitet pasuese 76, 77 poashtu ka dalë fituese me këngët: Nënë moj do të pres gërshetin dhe Gonxhe në pemën e lirisë”. Kurse fitorja e saj e fundit në këtë festival është shënuar në vitin 1980 me këngën “Shoqet tona ilegale”. Vaçe Zelan kishte lindur më 7 prill të vitit 1939 dhe ka vdekur më 6 shkurt të vitit 2014./KultPlus.com
Sapo është bërë e ditur lista e të nominuarve për çmimin prestigjioz “International Opera Awards”, apo Oscar i operas, çmim të cilin e ëndërrojnë shumë artistë të operës, shkruan KultPlus.
Në mesin e të nominuarve, të cilët janë nëpër kategori të ndryshme është edhe artistja shqiptare Ermonela Jaho.
Ajo është e nominuar në kategorinë për këngëtaren më të mirë, kurse për Ermonela Jahon këto ethe nuk janë të panjohura, pasi që, artistja shqiptare Jaho tashmë ka një trofe nga ky instiucion, atë të Reader’s Award, ku Ermonela në vitin 2016 ishte shpallur fituese./KultPlus.com
Juria profesionale e edicionit të dytë të konkursit të poezisë “KultStrofa”, të organizuar nga KultPlus, nga 150 poezitë sa kanë konkurruar për këtë edicion, tashmë ka përzgjedhë edhe dhjetë finalistët e këtij edicioni.
Në mesin e dhjetë finalistëve është edhe Emin Emini, i cili në këtë konkurs ka konkurruar me poezinë “Ëndërr e përditshme”.
KultPlus do të shpalosë një nga një dhjetë finalistët, sikurse që do të bëjë publike edhe jurinë profesionale të këtij edicioni.
Sponsor gjeneral i këtij edicioni është ProCreditBank. Kurse tre çmimet e para nga dhjetë finalistët do të kumtohen në orën letrare që do të organizohet së shpejti nga KultPlus. /KultPlus.com
Si pasojë e dëmtimeve që ka kanë ndodhur ndër vite në objektin muze të familjes të komandantit legjendar “Adem Jashari”, kompleksi ka filluar të dëmtohet seriozisht.Publicisti Jusuf Thaçi ka ndërmarrë një inicativë për ruajtjen e këtij objekti nga rrënimi, përmes organizimit të një peticioni.
Ai në profilin e tij ka ftuar miqtë e tij virtual ta nënshkruajnë peticionin online, ku kërkohet nga qytetarët që të nënshkruhet ai, në mënyrë që më pas t’i drejtohet Qeverisë së Kosovës me kërkesën që të ndërmarrë veprime urgjente për shpëtimin e Kompleksit të Familjes Jashari.Ndryshe, në Prekaz do të shënohet edhe një përvjetor i Epopesë së Jasharajve, por kullat që u bënë simbol i rezistencës kosovare nuk po i rezistojnë kohës. Ato janë të dëmtuar, derisa projekti për mbrojtjen e tyre ende nuk po zbatohet./KultPlus.com
Në kuadër të promovimit kulturor të Shqipërisë, Ambasada shqiptare në Hungari ka zhvilluar disa takime me stilisten Edlira Sulaj, në te cilat është diskutuar për planifikimin e tre aktiviteteve në të ardhmen, shkruan KultPlus.
Me presidenten e shoqatës hungareze Lidhja Kombëtare e Modës, Gabriella Walek, është diskutuar mbi një prezantim në prill të këtij viti nga ana e stilistes Sulaj të veshjeve tradicionale shqiptare dhe teknikave të përdorura për realizimin e tyre.
Ndërsa në prill të vitit tjetër stilistk Sulaj planifikon të marrë pjesë në sfilatën e Javës Globale të Modës së Qendrueshme, e cila zhvillohet çdo vit në Budapest. Ky takim u pasua nga një vizitë në Muzeun Etnografik në Budapest, ku grupi i shqiptarëve u njoh me veshjet e rajoneve të ndryshme të Hungarisë. Më tej, ky grup është takuar me Zoltan Korsos, Drejtor i Përgjithshëm i Muzeut të Historisë së Natyrës, ku më 23 qershor planifikohet ta hapin një ekspozitë me veshje popullore shqiptare. /KultPlus.com
Aktorët e mirënjohur nga Kosova.
Nga majtas: Shani Pallaska, Katarina Josipi, Melihate Ajeti dhe Muharrem Qena./ KultPlus.com
BBC po bashkohet me Netflix për të nisur serialin e ri rreth rënies së Trojës.
Seriali me tetë pjesë, ‘Troja: Rënia e një qyteti’ (Troy: Fall of a City), do të tregojë historinë nga perspektiva e trojanëve dhe do të tregojë se si Helena e Spartës la familjen e saj dhe bashkëshortin e saj për të shkaktuar një luftë dhjetëvjeçare.
Historia është shkruar nga drejtor i asociuar i Royal Shakespeare Company, që kohët e fundit ka pasur sukses në serinë e The Night Manager. BBC shpreson se seriali i tyre do të rivalizojë serialin më të ndjekur “Games of Thrones” prodhuar nga HBO.
Është raportuar se për realizimin e ‘Troja: Rënia e një qyteti’ do të shpenzohen 2 milionë pound vetëm në një episod, duke e vendosur atë në mesin e shfaqjeve më të shtrenjta të BBC-së.
David Farr tha se ai solli një version tjetër të historisë së vjetër sepse ne njohim shumë mirë historinë greke, por nëse e shikojmë nga pikëpamja trojane merr një tjetër dimension, përcjell atsh./ KultPlus.com
http://www.dailymail.co.uk/news/article-5321525/BBC-Netflix-team-Troy-drama-rival-HBO.html
Një qytet i varfër mund të duket si vendi i fundit në të cilin mund ta takosh një balerinë, mirëpo në rrugët e këtij qyteti një balerinë po mundohet ta promovoj profesionin e saj në mënyrë më inspiruese, përcjellë KultPlus.
Balerina tashmë profesionale Aesha Ash, është rritur vet brenda një qyteti të varfër por ajo asnjëherë nuk e ndaloi atë nga përmbushja e ëndrrave të saj.
Si një vajzë e re Aesha, gjithmonë ëndërronte që të bëhej një balerinë. Kur ajo arriti në moshën 13 vjeçare, ajo u pranua në Shkollën e Baletit Amerikan dhe më pastaj në moshën 18 vjeçare i ishte bashkuar Baletit të Nju Jorkut.
Aesha nuk vazhdon më të performojë pasi që dalë në pension në vitin 2008, por tani dëshiron të përdorë përvojën dhe karrierën e saj për të ndihmuar vajzat e tjera afrikano-amerikane që të realizojnë ëndrrat e tyre.
Në vitin 2011 ajo krijoi projektin The Swan Dreams, i cili synon të promovojë artin e baletit në këto lagje për të ndryshuar stereotipet dhe idetë e gabuara rreth grave me ngjyrë. Ajo rikujtonte se si në rininë e saj i ishin shfaqur vetëm imazhe klishe dhe aspak impresionuese të grave, kështu që ajo vendosi të merrte fotografitë e veta të performancave dhe t’i shpërndante ato në Rochester.
“Më kujtohet se derisa rritesha vazhdimisht shihje imazhe të vajzave në bikini dhe të hipura në motoçikleta. Doja t’i zëvendësojë ato imazhe me fotografi që i shfaqin gratë më ngjyrë në një mënyrë krejtësisht tjetër”, kishte thënë ish-balerina Aesha.
Aesha shton se kur ajo ishte më e re, një imazh që paraqite një valltare me ngjyrë në Shkollën e Baletit Amerikan u përdor për ta inspiruar atë, dhe është pikërisht ky inspirim të cilin ajo do ta përcjellë tek gratë tjera./ KultPlus.com
I mbijetuari i kampeve naziste, ku ishte i detyruar të performonte, përpara se të niste karrierën si kitarist i muzikës xhaz, muzikanti gjerman “Coco Schumann” vdiq në moshën 93- vjeçare.
“Artisti, emri i vërtetë i të cilit ishte Heinz Jakob Schumann vdiq dje në Berlin”, njoftoi sot shtëpia diskografike, Trikont.
Ai u dallua në fushën e muzikës pasi ishte një ndër të parët që futi kitarën elektrike në Gjermani, pas Luftës së Dytë Botërore, si dhe një mori koncertesh me “Kuartetin Coco Schumann”.
Por më konkretisht ai u bë i famshëm në vendin e tij dhe përtej kufirit për karrierën dhe historinë e tij dramatike personale.
I biri i një gjermani të krishterë i konvertuar në hebre, ai u arrestua në 1943 dhe u dërgua në kampin e përqendrimit të Theresienstadtit, në Sudetenlandin e pushtuar nga Rajhu III.
Grupi i tij quhej në atë kohë “Ghetto Swingers”.
Në shtator 1944 ai u internua në kampin famëkeq të Aushvicit së bashku me disa muzikantë të tjerë.
Në vitin 1977 ai publikoi një libër kujtimesh, “Ghetto Swingers” që u vu në skenë në një musical mjaft i vlerësuar në Gjermani, në Hamburg në 2012./ KultPlus.com
Gili Hoxhaj
Viti 2016-të, në skenën e Teatrit Kombëtar të Kosovës, solli para publikut prishtinas shfaqjen me tekst të Teki Dervishit e regji të Martin Kochovskit “Eshtrat që vijnë vonë”. Kjo shfaqje ka korrur mjaft suksese, udhëtoi në disa festivale ndërkombëtare dhe fitoi disa çmime. E pas dy vitesh, Martin Kochovski, regjisori maqedonas që bëri goxha shumë bujë me shfaqjen “Eshtrat që vijnë vonë”, kthehet në Teatrin Kombëtar të Kosovës, për të inskenuar tashmë tekstin e Sabri Hamitit “Pasioni”.
Në sallën e leximit të TKK-së, veç është përzgjedhur kasta që do ta jetësoj këtë vepër dhe ka nisë leximi i tekstit të Sabri Hamitit. Për këtë gjë, KultPlus, ishte në një ditë të provave në Teatrin Kombëtar të Kosovës, për të biseduar nga afër me regjisorin Martin Kochovski, për shfaqjen e re që pritet të ngjitet në skenën e madhe të Teatrit Kombëtar të Kosovës, në fillim të muajit mars.
Koncepti i shfaqjes “Pasioni” është të pyeturit e vetes lidhur me kuptimin e luftës dhe sakrificat që bëhen për qëllime e ideale më të mëdha. Shfaqja vë në pikëpyetje se sa ia vlen të bëhen sakrifica të tillë. Do të jetë një shfaqje dinamike, e cila ka një lojë intensive, loja e aktorëve ecën me hapa të shpejt duke mos i lënë vend monotonisë.
Krejt si fillim të këtij rrëfimi regjisori maqedonas Martin Koschovski thotë se ndihet i mahnitur nga përkushtimi dhe profesionalizmi i aktorëve të teatrit në përgjithësi.
“Komunikimi me aktorët është më të vërtetë i shkëlqyer dhe unë shpeshherë e them se janë dy ansamble, unë kam punuar në disa shfaqje në disa vende të Ballkanit, e në disa vende të tjera të Evropës dhe mund t’i shoh vetëm dy ansamble të aktorëve, një në Maqedoni dhe një në Kosovë. Unë jam i kënaqur me punën e të gjithëve këtu dhe secili në këtë teatër është një aktor i mirë”, tregoi fillimisht për KultPlus, regjisori Kochovski i cili vazhdoi tutje të tregoi, se ideja e shfaqjes ka ardhur në mënyrë shumë spontane ndërsa, pasi që, ai kishte lexuar tekstin nuk kishte hezituar të vijë sërish në Kosovës për ta punuar një shfaqje të radhës.
“Kur e lexova tekstin më është dukur e ngjashme me pjesët e mija. Sabri Hamiti është si të thuash Gabriel Garcia Marquezi shqiptar, kjo vepër është shumë bukur e shkruar. Në anën tjetër jam i mahnitur nga ansambli i këtij teatri dhe nga profesionalizmi i këtij teatri dhe kjo është arsyeja që unë menjëherë e pranova rolin e regjisorit në këtë shfaqje”, është shprehur regjisori Kochovski.
“Pasioni”, do të jetësohet nga aktorët: Arta Selimi, Ard Islami, Shkëlzen Veseli, Semira Latifi, Ismet Azemi, Lumnije Sopi- Mucaj, Gresa Pallaska, Shpëtim Kastrati e Shengyl Ismaili.
Sa i përket pritshmërisë së regjisorit për këtë shfaqje, se a do të jetë e suksesshme ashtu siç ishte edhe “Eshtrat që vijnë vonë”, Martin Kochovski, tha për KultPlus, se “Pasioni” do ta tejkalojë atë.
“Kjo shfaqje do të jetë një nivel më të lartë se shfaqja e kaluar, e kam këtë ndjenjë dhe ambiciet e gjithë ekipit janë të tilla”, pohoi Kochovskit.
Ai krejt në fund tregoi se bashkëpunimi me skenografen Juliana Voykova, me kompozitorin Oliver Josifovski dhe aktorët do të sjellin një shfaqje që do ta kënaq publikun.
“Pasioni”, është projekt i trashëguar i vitit 2017-të dhe që inskenohet në TKK në këtë vit. Shfaqja, pritet të dalë me premierë në fillim të muajit mars, ndërsa pas saj, pritet të nisin projektet e miratuara për vitin 2018-të./ KultPlus.com
Sopranoja kosovare Elbenita Kajtazi që nga shtatori i këtij viti do t’i bashkohet shtëpisë operistike të Hamburgut, Staatsoper Hamburg, shkruan KultPlus.
Elbenita përmes një postimi në Facebook, ka ndarë emocionet e këtij lajmi të mrekullueshëm për artisten. Sopranoja kosovare ka thënë se ndihet e lumtur që tani e tutje kjo shtëpi do të jetë shtëpia e performancave të saj në mjaft role sfiduese e të dashura.
“Të jesh pjesë e ansamblit të një shtëpie opersitike sikur ajo e Hamburgut është privilegj shumë i madh, puna dhe përkushtimi i madh që i kam vënë këtij profesioni po më shpërblehet çdo ditë, prandaj miq të dashur nuk duhet dorëzuar asnjëherë sepse asgjë nuk është e pamundur”, është mesazhi i sopranos pas marrjes së këtij lajmi.
Elbenita Kajtazi, vjen nga qyteti i Mitrovicës dhe ka pasur rastin të performoj në disa prej shtëpive më të rëndësishme të operës në Evropë./ KultPlus.com
Sot më 29 janar aktorët e Komunës së Prishtinës kanë mbajtur një takim ku është diskutuar për gjendjen e rëndë të komunitetit, të aktorëve edhe mungesës së një teatri të qytetit komfor ligjit për teatrot.
Aktorët e kryeqytetit shprehën nevojë për krijimin e një teatri të qytetit, që sipas tyre është diçka e domosdoshme.
Duke filluar si nevojë artistike për banorët e kryeqytetit, njëherësh edhe si rast “sui generis”, si kryeqyteti i vetëm pa teatër të qytetit dhe pa trupë rezidente, thuhet në komunikatën dërguar për medie.
Në këtë iniciativë të aktorëve të qytetit të Prishtinës u caktua edhe bordi drejtues:
Naser Rafuna , Fidan Jupolli, Xhejlane Tërbunja, Dardan Gashi , Molikë Maxhuni . Bordi u zgjodh në mënyrë unanime nga të pranishmit. Në ditët në vijim, kërkesat dhe propozimet për teatrin e qytetit do t’i drejtohen komunës së Prishtinës./ KultPlus.com
Në mbledhjen e sotme të Qeverisë së Kosovës, e gjashta me radhë për këtë vit, është miratuar Koncept Dokumenti për Gradimin dhe Pagat e Krijuesve dhe Performuesve të Kulturës dhe Punonjësve Profesionalë të Trashëgimisë Kulturore.
Ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Kujtim Gashi në ekspozenë e tij tregoi se Koncept Dokumenti ka për qëllim krijimin dhe zhvillimin e politikave kulturore, ambientin dhe mekanizmat e përshtatshëm për promovimin e kulturës, e cila konsiderohet një prej çështjeve më të rëndësishme.
Në këtë kuadër, Koncept Dokumenti parasheh mbështetjen e kapaciteteve njerëzore në fushën e kulturës dhe trashëgimisë kulturore, sigurimi i një trajtimi të dinjitetshëm dhe meritor për këtë kategori të rëndësishme të shoqërisë, me qëllim të ngritjes së performancës institucionale dhe pasurimit të jetës kulturore dhe mbrojtjes së trashëgimisë kulturore në vendin tonë.
“Pagat dhe gradimi i punonjësve të kulturës dhe të trashëgimisë kulturore janë rregulluar me Rregulloren nr. 05/2011 për gradimin dhe pagat e krijuesve dhe performuesve të kulturës dhe punonjësve profesional të trashëgimisë kulturore, rregullore kjo e cila ka bërë një rregullim adekuat dhe meritor, por me kalimin e kohës janë hasur probleme me çështjen e gradimit të punonjësve të fushës së kulturës dhe trashëgimisë kulturore, në lidhje me gradat joadekuate; statusi dhe pozicionimi jo adekuat profesional; problemi i pagave të ulëta jo konkurruese me rajonin; dhe trajtimi i pabarabartë i punonjësve brenda institucioneve”, tha ministri Gashi.
Ministri Gashi theksoi faktin se me qëllim të adresimit të problemeve dhe përcaktimit të zgjidhjeve të reja, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, ka marr iniciativën dhe ka hartuar Koncept Dokumentin për të analizuar gjendjen ekzistuese dhe afrimin e zgjidhjeve adekuate për problemet e identifikuara.
Ministri u shpreh se në bazë të analizës që është bërë, ka rezultuar se pagat e ulëta në institucionet kulturore publike të Republikës së Kosovës janë identifikuar si pengesë e madhe në sigurimin e brezit të ardhshëm të profesionistëve të kësaj fushe.
“Me sigurimin e një page bazë konkurruese me rajonin do të kontribuojmë në konkurrencë dhe interesim më të madh të punëtorëve profesionistë të kulturës për angazhim në institucionet publike të kulturës”, tha ministri duke vlerësuar se rishikimi dhe ngritja e pagave aktuale të kësaj kategorie të punonjësve do të jetë veprim kyç për të arritur objektivat e përcaktuara në politikat programore për kulturë e trashëgimi kulturore./ KultPlus.com
Moikom Zeqo i njohur për miqësinë me poetin e ndjerë Frederik Rreshpja, ka publikuar një letër ku ai I lutej të botonte një artikull të shkruar mbi librin “Kronikë në gur” të Ismail Kadaresë.
Letra mban datën 7 shkurt 1971, Frederiku shkruan: “I dashur Moikom, besoj, se je mirë!Po të dërgoj një artikull, që e kam shkruar për “Kronikë në gur” të Ismailit. Është me shkrim dore. Të lutem, daktilografoje dhe dërgoja “Dritës”. Të përqafoj, Fredi”. “Shkrimi quhej “Kronikë në gur” me nëntitull “Mendime për romanin”.E daktilografova dhe e çova në gazetë, ku edhe u botua. Ishte hera e parë që lexoja një shkrim të tipologjisë së eseistikës nga Frederik Rreshpja.
Frederiku në atë kohë qe 31 vjeç. Esseja e tij për Kadarenë më çuditi për stilin lakonik dhe optikën e imazhit. Edhe unë, kisha botuar në 1971 një esse timen në gazetën “Zëri i Rinisë”, për të njëjtin libër kadereian, që Frederiku e kishte pëlqyer. Por eseja e tij mua m’u duk e jashtëzakonshme.
Qartësia e gjykimit dhe ideve të tij plot këndellje të hutonte”, thotë Zeqo. Më poshtë po botojmë shkrimin e Reshpjes, në 82 vjetorin e lindjes së shkrimtarit Kadare.
“KRONIKË NË GUR”
(Mendime për romanin)
Frederik Rreshpja
Një barakë e thjeshtë pupuliti, ku bie daullja (zëri i saj ikën dhe ikën për natë, duke ndjekur errësirën që vjen rrotull). Pastaj madhështia e përgjakur e një kështjelle. Kështjella rri te këmbët e maleve, përballë luftërave dhe kohrave.
Dhe ja tani ky qytet i hirtë dhe i pavdekshëm, ky qytet që ruan në kujtesën e tij të gurtë shqetësimet e fëmijëve, të plumbave, trishtimin, këngët, lotët, protestën.
Ky qytet i heshtur dhe nervoz, gjigant dhe i ftohtë, me qiellin e tij të vjetër: ky qytet që është kapur fort pas pjerrësisë së jetës, duke u varur mbi humnerat shfarosëse të luftërave.
Ne kemi qytete-heronj që rrinë përkrah heronjve të luftërave. Kemi qytete që na i kanë djegur, qytete të varrosur që i kujtojmë me dhembje, si gjyshet: qytete të zhurmshëm dhe të lumtur që i duam si njerëzit më të afërt.
Ne i duam këto qytete, por prapa kësaj dashurie fshihen gjithmonë dashuritë për njerëzit që kanë mbajtur atë. Pa këto dashuri, gjithçka do të ishte bosh dhe pakuptim.
Në kapitujt XVII dhe XVIII të romanit “Kronikë në gur” njerëzit, për të tretën herë në jetën mijëvjeçare të këtij qyteti, e braktisin atë dhe, befas qyteti zvogëlohet, e humb gjallërinë e tij. Kamera e shkrimtarit ikën pas njerëzve, në fshat. Pse, ç’mund të thuash tani për këtë qytet pa njerëz? Sigurisht, çdo personazh varet nga personazhet e tjerë dhe karakteri i tij mund të dalë vetëm nëpërmjet marrëdhënieve me të tjerët, po vartësia e këtij qyteti është tjetër, më e gjerë.
Njeriu i do sendet, pikërisht sepse i do njerëzit, Qyteti i Kadaresë lëviz fushat e periferisë, kur vjen pranvera, klith në gjumë, ëndërron dimrit duke vështruar dëborën, shtrëngon gjymtyrët e tij të gurta, nga protesta. Ai mban një popull të tërë. E mbron atë duke i shtrirë përsipër kubetë e kalasë së vjetër dhe ka gjithë karakteristikat e këtij populli. Ai shtrihet mbi të gjithë personazhet dhe njëkohësisht, radhitet përkrah tyre.
Ç’kërkon të thotë autori me këtë kronikë? Duke i bërë një koment artistik copërave të kronikës që i ka vënë enkas mes kapitujve si ca fragmente qeramikash antike, ai don të tregojë për madhështinë e këtij populli.
Qytet i pjerrët, kohra të pjerrtë. Plaka e jetës Hanko ve duart mbi dëshmorët e Luftës nacionalçlirimtare dhe ne a duket sikur lëvizin periudhat e largëta të historisë. Ajo është 132 vjeçe. Takohen luftërat e vjetra dhe të reja. Duket sikur gjithmonë ka qenë kështu: gurë, ngjyra e hirtë, gjaku e dashuria.
Qytetit nuk i bëjnë shumë përshtypje format e reja të luftës. Ai është një luftëtar i vjetër dhe i bën përshtypje vetë lufta. Ai, bile, ka akoma kalanë e tij. Ai nuk e ka braktisur atë, megjithëse është i pajisur me një top tashmë, të vjetër natyrisht.
Plaka e jetës Hanko thotë: „Botës i ndërrohet gjaku. Njeriut i ndërrohet gjaku çdo katër-pesë vjet. Botës çdo katër-pesëqind vjet.“ Nëna madhështore Hanko nuk e thotë që ky ndërrim gjaku i botës është bërë nën Skënderbenë. Si gjithë heronjtë e Kadaresë, ajo flet pak dhe le shumë për t’u nënkuptuar. Ky ndrrim i ri gjaku do të jetë një lëvizje gjigande, e gjithë qelizave të botës…
Tani ndihet ardhja e kolonave partizane. Ardhja e tyre është thënë me një thjeshtësi prekëse: “po vijnë dy kollona të gjata dhe të holla! Mbi kalldrëmet e qytetit të vjetër derdhet gjaku. Qyteti nxjerr jashtë gjakun që është vënë në lëvizje”. “Luftë e madhe do të bëhet!” thotë gjyshja. Tani qyteti pregatitet për luftën e madhe. Rrugët e tija përdridhen, shqetësohen, takohen dhe ndahen.
Që në poezitë e hershme (aq të çuditshme, aq të bukura!), para shumë vitesh, të gjithë e kemi ndjerë se në letërsinë tonë po hynte një njeri që e urrente botën e vjetër, në një mënyrë të veçantë. Përse të citojmë nga ato, kur lexuesi i mban mend mirë?
Po citojmë nga romani: “… të ulura nëpër shiltetë e buta, zonjat e agallarëve ankoheshin tani me siguri për erën e fshatarëve që vinte nga rruga, zinin hundët me dorë, zverdheshin, ju vinte për të vjellë… të ulura radhë-radhë nëpër shiltera, duke rufisur filxhanë të pafundme kafesh, ato prisnin kthimin e kohës së mbretërisë.” (fq. 19) “U zverdhe, dyllë, o nipçe, i kishte thënë xhaxhai.
U zverdh, xhaxha… Javeri i kishte futur tytën në gojën e mbushur plot. Dhëmbët e Azemit kishin kërcitur në metal. Plumbat, njeri pas tjetrit, i shpërthyen bulçitë, kafkën dhe një pjesë të kokës. Në sofër ranë, të përziera, copra mishi të papërtypura mirë dhe copra nga koka e Azemit”. (fq. 192) “Iliri i vuri flakë magjisë dhe e hodhi përdhe. Ndërsa ajo digjej, ne nisëm të thërrisnim prapë dhe pastaj zbërthyem pantallonat dhe filluam të derdhim ujët e hollë mbi të…” (fq. 57). Kjo nuk është letërsi, po përbuzje dhe urrejtje e gjallë.
Kështu duke i kaluar kapitujt si një album grafikash, shohim zonjën Majnur tek çirret mes sheshit për tapitë. Është fjala për tapitë! Ajo tani ka harruar fare se është zonjë e madhe. Pastaj Maksuti (a s’do të lëkundet përjetësisht mbi gjoksin e tij të rrëzuar, ajo fleta e bardhë, e shkruar shpejt?).
Pseudoeruditët, intelektuali i vjetër dhe laboratori i tij qesharak, dallkaukët, “namusllinjtë”, imoralë, filistinë dhe gjithfarë deliresh etj. Askush nuk ka dhënë kaq shumë portrete të tilla. Autori nuk ka asnjë dhembje për fundin e tyre.
Ai i godet gjithnjë.
Po çfarë dashurie për njerëzit e thjeshtë dhe të mirë! Figurat e dala nga populli ngrihen si obeliskë në roman.
Duke shkruar për partizanin Tare Bonjaku, shkrimtari është i shqetësuar. A e keni vënë re se sa të shkurtra janë fjalitë këtu ? Sapo bien krismat, tregimi mbaron.
Sikur shkrimtari është lodhur dhe i kanë rënë duart mbi tryezë… « Partizani Tare, i dashur!» mund të ketë thënë ai. Po nuk ka shkruar asgjë. Zonja Majnur diçka tha. Diçka të urryer.
Po askush nuk ju përgjigj.
Shkrimtari u ngrit nga tryeza e punës dhe iku…
Romani «Kronikë në gur» është një roman i ri.
S’e kam fjalën në kohë, po në cilësi.
Të gjithë romanet e tij janë të një tipi të ri.
Këtu nuk është fjala për rryma, po për novacione që i kërkon vetë jeta.
Kadareja i vizaton karakteret ndryshe, tabllotë i ngre në një mënyrë të vetën ; futi për herë të parë në prozën tonë gjerësisht filozofinë dhe poezinë, një poezi të freskët dhe të çuditshme. Poezia e prozës së tij është në nivelin e lirikave të tij. Megjithëse unë jam kundra atyre që vlerat kryesore të romaneve të Kadaresë i gjejmë tek figurat poetike. Jo, ai është prozator. Po të bënim një studim të veçantë dhe të gjatë, të gjithë do ta pranonim, se Kadareja si prozator qëndron shumë lart.
Po forca e fantazisë, pasuria e karaktereve, freskia e gjuhës, origjinaliteti i tablove – të gjitha këto tregojnë se ai ka shumë për të thënë.
Është folur shumë për prozën e Kadaresë, por akoma nuk është folur plotësisht.
Mbase ky është i vetmi autor prej të cilit kritika më shumë ka marrë se sa i ka dhënë.
Duke folur për veprat e tija, shpesh herë janë thënë fjalë të përgjithshme, entuziaste ose janë cituar metafora dhe krahasime të këtij autori.
Por proza e tij është diçka e re, ashtu si ishte dikur e re edhe poezia e tij, prandaj na duhen patjetër forma të reja kritike. Me fjalët forma të reja kritike dua të them këtë : jo kallëpe standarde, jo skelete të gatshme artikujsh që mbushen shpejt me fjalë. Karakteret e romaneve të Kadaresë janë krijime aq të çuditshme saqë, nganjëherë, ato janë mohuar si karaktere. Ai skalit në një mënyrë të re. Si skulptorët e kohës. Një goditje e menduar. Një tjetër e rrufeshme.
Duke i dhënë goditjen e fundit, skulptori ka nxjerrë nga mermeri njëkohësisht edhe sytë, edhe linjën e lakuar dhe elegante të brinjës, edhe të qeshurën, edhe idenë e këngës. Fatkeqësisht proza jonë mban akoma mbi supe një zakon, i cili në degët e tjera të arteve është harruar që në shekujt e rilindjes. P.sh. piktura : ajo nuk merret më me pikturimin e hollësishëm të poreve të lëkurës, të qimeve të duarve etj. Ekziston akoma mendimi se për një karakter duhen njëqind faqe. Unë jam i sigurt se në tryezën e tij të punës.
Kadareja për çdo personazh i ka nga njëqind faqe. Po si nga të tëra këto këput vetëm 20-30 rreshta dhe i shpërndan nëpër dy-tri pika të menduara mirë të romanit. Dhe karakteri është i plotë. Se, siç thotë Çehovi, arti i të shkruarit është arti i të shkurtuarit.
Marrim p.sh. djalin me flokë të çelta. Ai nuk ka as emër. Përkohësisht, duke kërkuar grykët e zeza të puseve, mban mbi vehte emrin e Orfeut, po e hedh përsëri këtë emër, sepse ai nuk mund të jetë Orfeu.
Ai është thjesht një djalë me flokë të çelta. Ai shfaqet befas në dy-tri dritare të romanit dhe kalimthi ne vëmë re tek ai gishtat e gjatë, një shishe me vajguri, spangon, pak hi dhembjen e pafund të tij, honin e kësaj dhembjeje kërrusur mbi honin e pafund të puseve. Pastaj ai ikën dhe vendin e tij e zënë të tjerët.
Po figura e tij, ky krijim i mrekullueshëm na ka mbetur në mendje: “nëqoftëse nuk e gjej, atëherë do të zbres ta kërkoj në skëterrë”. (f. 156). Vetëm dy-tri gjëra na ka vizatuar autori nga ai, po të tjerat i marrim me mend, ashtu siç marrim me mend anën e prapme të një pallati të cilit i shohim vetëm një fasadë.
Kështu kemi me dhjetëra personazhe: plaka e vjetër Hanko, Ibrahimi me sytë e përgjakur që këndon një këngë të vjetër islamike e deri tek gjyshja Selfixhe, të cilën autori e përmend dendur dhe me dashuri.
Si në romanet e tjera të Kadaresë edhe këtu bije në sy mënyra e tij e kompozimit të materialit jetësor. Kjo gjë është thelbi i origjinalitetit të tij. Zakonisht, prozatorët nëpër veprat e tyre, vëmendjen më të madhe e përqendrojnë në një linjë. Linjat e tjera janë si udhët e dorës së dytë: sa më larg që janë nga qendra, aq më të mjegullta dhe të heshtura bëhen ato, ku kalojnë vetëm personazhe-kalimtarë të rrallë.
Pas këtyre udhëve kemi sfondin. Kurse Kadareja vepron ndryshe; të gjitha linjat, i punon me atë penel, me atë tonalitet. Kështu sfondi përzihet me planin e parë. Në pikturë kjo do të ishte kundra ligjit të perspektivës, kurse në letërsi është diçka interesante dhe e bukur. Këtë e kemi parë edhe tek “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”.
Plaka Nicë u shfaq fare befas në horizontin e romanit. Po si mund ta linte atë autori dhe të ikte pas një linje të përcaktuar që më parë, e cila e ndesh vetëm kalimthi plakën Nicë? Kjo qe një “mëkat kompozicionale”, një thyerje e të gjitha rregullave të “urbanistikës” së romanit me udhët qendrore dhe periferike… Po pikërisht nga kjo thyerje lindi romani aq interesant, “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”.
Si rezultat i të gjitha këtyre, në romanin “Kronikë në gur” linjat lindin dhe zhduken befas, aty këtu, si përrenjtë malorë. Pikërisht ky gërshetim i veçantë dhe asimetrik është armatura e romanit.
Nuk është gjuha e bukur ajo që lidh kapitujt e romanit. Kapitujt janë si gurët e ftohtë të këtij qyteti: ata janë të lidhur njeri me tjetrin me një çimento njerëzore; duke i prekur me radhë ata, ne kemi prekur fundin dhe kemi parë të tërën.
Ata që e quajtën reportazh “Dasmën” nuk e kishin kuptuar këtë, ashtu si nuk e kuptuan romanin ata që bënë filmin. Edhe dikur me vështirësi qenë kuptuar poezitë e para të këtij autori të njohur tashmë si novator.
Po në këtë roman ne nuk çuditemi më: tani shihet qartë se ai ka një aftësi të mrekullueshme për të na e dhënë atë botë poetike që mund të na japë vetëm ai, në një mënyrë të re, duke gërshetuar linjat, heronjtë, dhembjen, këngët, koburet, ngjarjet dhe peizazhet me një shkathtësi prej mjeshtri.
Veç vlerave të tjera, një vepër e bën të mirë edhe interesi dramatik. (S’e kemi fjalën aspak për gërshetimin e ndërlikuar të subjektit me kthesa të papritura, me këputjen e befasishme të linjave etj. Nuk është puna fare te kompozicioni.)
Ka shumë kohë që poezia, duke ia lënë prozën narracionin, e la mënjanë këtë mjet. Humbën poemat-novelë dhe u zhvillua me bujë romani. Pasi merret me paraqitjen e gjithanshme të jetës, romani nuk mund të kuptohet as pa dramë, as pa poezi. Po drama (në kuptimin e gjerë të fjalës) nuk kërkohet të jetë aq e ashpër në një roman si në një vepër dramatike.
Një konflikt tepër i mprehtë, me tension të veçantë, është për pjesën dramatike. Nganjëherë romane shumë të mira, kur inskenohen nuk kanë sukses. Dramatizuesit e këtyre romaneve kërkojnë më kot nëpër kapituj dramën. Përse D. Agolli e bëri komedi “Fytyrën e dytë” dhe novelë “Njeriun e mirë”? Natyrisht, që pa i shkruar këto dy vepra, ai e dinte se nuk mund të bënte ndryshe.
Duke lexuar romanin për të cilin po flasim, kemi vënë re se, si gjithmonë te veprat e Kadaresë, këtu ka shumë dramaticitet. Bile dramaticiteti është karakteristikë e stilit të këtij autori.
Ai përshkruan hovet e fuqishme, pikturon vetëm detajet e forta, kap kontrastet, i hiperbolizon distancat dhe dimensionet. Po, gjatë leximit të romanit, interesi dramatik nuk është i fortë. Ka faqe në roman që lexuesi i lexon i tërhequr vetëm nga stili i të shkruarit. Kjo nuk është gjë e mirë. Siç e thashë më lart, nuk është fjala për ta bërë lexuesin kureshtar. Veprat që kërkojnë të tërbojnë kureshtjen e lexuesit, zakonisht janë diletante dhe naive si romanet policeske.
Po lexuesi kërkon të jetë i interesuar për heronjtë e një vepre dhe ndjek rrugën e tyre. Mirëpo, çfarë mund të bëjë ai f.v. për Nikë Martinin? Nika, kjo figurë madhështore, e jeton shpejt tragjedinë e vet. Kështu, pothuajse gjithë heronjtë e Kadaresë, aq të skalitur dhe dramatikë, jepen vetëm në apoteozën e tyre. Këtej ka lindur mendimi i gabuar se Kadareja bën vetëm këngën e prozës. Në këtë roman dramat pasojnë njëra tjetrën.
Ato janë të gjetura bukur, të kapura në lëvizje, të ashpra dhe të dhimbshme.
Këtu Kadareja zotëron një art të veçantë. Po një gjë është e vërtetë: këto drama nuk janë kurrë të plota. Nga ato autori ka dhënë vetëm aktin e fundit, apoteozën. Kjo e ka dobësuar interesin dramatik.
Në takimet e ndryshme që kam patur me lexuesit, ata më kanë pyetur shumë për Kadarenë. Lexuesit e duan tepër këtë shkrimtar dhe siç më është dukur mua, ai është autori më i dashur i tyre. Po më ka rënë rasti të dëgjoj nga ata mendime lidhur me interesin dramatik. Mos ndofta, romancieri ynë e kërkon vetë një gjë të tillë? Sidoqoftë, për këtë duhet diskutuar.
Thashë më lart se Kadareja i ka të gjitha ato që i duhen një prozatori dhe se krijimet e tij të shumta në prozë nuk duhen vlerësuar në asnjë mënyrë vetëm nga poezia. Po, sigurisht, ai tabllotë i ngre me një poezi të rrallë, çdo mendim e shpreh në mënyrë të figurshme, dhe fjalitë i thur me atë kujdes dhe elegancë që ka edhe nëpër poemat e vjershat.
Kjo është poezia në kuptimin e gjerë të fjalës.
F. Kuperi thotë diku se prozatorët e mirë ecin gjithmonë drejt kësaj poezie.
Prozatorët e mirë janë quajtur gjithmonë poetë nga kritika.
A nuk e quante kështu Bielinski Gogolin për „Taras Bulbën“?
Ne jemi mësuar të quajmë poezi çdo krijim në vargje, që në të vërtetë mundet të mos ketë kurrfarë poezie. Duhet të sqarohet ky nocion.
Krijim poetik është edhe një roman edhe një nokturn, edhe një etyd në plastelinë.
Duke e quajtur romanin „Kronikë në gur“ një krijim poetik ne nuk po i ngatërrojmë aspak zhanret dhe ai nuk pushon së qenuri roman. Vetëm ky është një vlerësim i drejtë i poezisë së Kadaresë në romanet e tij.
Duke ngecur nëpër figurat e prozës së tij, disa shokë janë hutuar, kanë marrë realitetin për mirazh: nuk kanë kuptuar se nën këto lartësi poetike lëvizin një galeri e gjërë dhe e pasur karakteresh, ka kontradikta, jetë, luftë dhe dashuri. Ky ka qenë një gabim i rëndë, pwrcjell GSH.
Kështu, duke shkruar në mënyrën e tij, Kadareja kap vetëm kulmet më të larta, everestet e dramave.
Të duket si një operator që e ka vendosur kameran në një avion.
Dialektikisht, ky art i madh ka edhe të keqen e tij: mbesin jashtë shumë gjëra të tjera, të rëndomta mbase, por të domosdoshme për një roman.
Ndofta këtu duhet filluar diskutimi për interesin dramatik.
Ky nuk është një roman i thjeshtë. Duke folur për të, duhet folur patjetër për çështje të ndryshme të prozës së Kadaresë. Kjo gjë kërkon studime të shumta dhe të gjëra nga kritikët tanë.
Duke lexuar kronikën e qytetit të gurtë del e qartë kjo gjë: duke u nisur nga fragmente kronikash, këngësh, gurësh dhe kujtimesh, autori ka bërë historinë madhështore të një qyteti që ai e do shumë.
Dhe këtë histori artistike e ka bërë shumë mirë. Letërsia jonë njeh shumë pak romane të tillë të mirë.
Bukuria e gjuhës këtu, është diçka më vehte.
Gjithshka është parë nëpërmjet një xhami të vogël, të gjetur diku nëpër sepetet e vjetra të gjyshes. Ç’është ky xham, pak oval, nëpërmjet të cilit bota depërton reale dhe e çuditshme?
Ky është arti i madh i popullit.
Ai që e ka atë në dorë, do të na japë me siguri romane të tjera akoma më të mira.
Do të shkonim shumë gjatë po të analizonim gjithshka ka parë autori, kur e drejtoi këtë xham mbi këtë qytet./ KultPlus.com
Sadik Bejko
Në prag të 82 vjetorit të lindjes së shkrimtarit Ismail Kadare (28 janar 1936) shtëpia botuese “Onufri” publikoi veprën e plotë poetike të këtij shkrimtari. Kjo përmbledhje e zgjedhur nga vetë autori, përmban rreth 160 tituj nga poezitë dhe poemat më përfaqësuese të poezisë së tij. Janë përfshirë poezi të shkruara mbi 60 vjet më parë duke u mbyllur me poemën “Tirana në dimër’, 2005. Veç përzgjedhjes nga librat e njohur si: “Ëndërrimet” 1957, “Lirika”, botuar rusisht, Moskë 1961, “Shekulli im”, “Përse mendohen këto male”, “Motive me diell”, “Koha”, “Ftesë në studio” janë përfshirë dhe poezi të panjohura, nxjerrë nga arkivi privat i shkrimtarit.
Në fund të librit jepen shënime mbi disa nga poezitë dhe poemat, shënime për kohën dhe vendin kur janë shkruar dhe botuar, për atë që lënda e disa prej poezive ka paralajmëruar vepra në prozë të autorit, ose shënime mbi prekjet a përpunimet që kanë pësuar herë pas herë disa nga poezitë dhe poemat.
Ko përmbledhje e plotë e poezive dhe poemave të Kadaresë, duke ndjekur rendin kronologjik të kohës së krijimeve, jep mundësi për të vërejtur evoluimin në artin, në stilin e autorit; poezitë regjistrojnë çaste të gjalla nga jeta e autorit, sjellin atmosferën e kohës, elemente intimë të biografisë, çaste kohore të së përditshmes, që, duke u shndërruar në poezi, bëhen lëndë e përjetshme.
Botime të këtij lloji me përfshirjen e pjesës më të qëndrueshme nga githë krijimtaria e poetit, lënë shteg për të medituar, për të sintetizuar mendimin mbi karakteristikat, të veçantat e kësaj krijimtarie. Kritika ka vënë në dukje se Ismail Kadare ka qenë nga poetët më me emër, poet që bashkë me dy-tre autorë të tjerë në krah të tij, në vitet ’60 të shekullit që shkoi, sollën risi e nivel të lartë cilësor në poezinë shqipe. Ata e nxorën poezinë nga dogmatizmi ideologjik i skajshëm, nga steriliteti stilistilk e gjuhësor, nga ngushtësia e rëndomësia tematike ku e kishin katandisur poetët paraprijës.
Mjeshtëria dhe freskia në organizimin gjuhësor të poezive të Kadaresë, pasuria shpërthyese imagjinative, imazhet e animizuara dhe të hiperbolizuara gjer në skajshmëri e tronditën stilin e rrafshët të të shkruarit për kohën, por dhe shënuan risi që nuk i gjeje në gjithë fondin e mëparshëm të poezisë shqipe. Thekset e tij përçmuese ndaj prapambetjes në formë e në mendim, ndaj një stili të vjetëruar në Shqipërinë e kohës së qerreve që tërhiqeshin nga buaj, sollën një frymë emancipimi, një çlirim të shprehjes poetike që u bë frymëzuese për brezat e poetëve të kohës së tij
Ismail Kadare, edhe kur u botuan romanet, (në vitin 1963 u botua romani “Gjenerali i ushtrisë së vdekur’) edhe kur jashtë Shqipërisë proza e tij cilësohej e nivelit botëror, ka qenë poeti më në zë i kohës së tij.
Poezia e tij u dallua nga të tjerët për temën e qytetit. Në një vend që i përkiste qytetërimit bujqësor, me një gjuhë paksa futuriste ndonjëherë më perceptime surreale ai solli trenat, sirenat, aeroportet, pejsazhet urbane, pamje nga qytetet Gjirokastër, Tiranë, Moskë, Paris, Helsinki, Stamboll, Frankfurt, Amsterdam, Kopenhagë… Me një rebelim stilistik e gjuhësor të tillë ai po shkundte pluhurin e një folklorizmi të dyfishtë në poezinë e kohës, atë të një poezie rurale, të një poezie gjoja me motive popullore dhe folklorizmin e poetëve proletarë të realizmit socialist me traktorë e me tezgjahë, poezinë e fjalëve të bukura por pa substancë. Me kohë tema e qytetit hyri me filozofinë e lëvizjes rrethore, me qytetërimin si polis, si përgjegjësi për të sotmen dhe të nesërmen. Ismail Kadareja ka qenë shkrimtari që u dha jetë dhe interpretim në përputhje me interesimet mendore e ndjesore të kohës së vet disa prej simboleve universale si: Kali i Trojës, Piramida, Saharaja, Laokonti, Akullnaja, Kështjella. Ledi Makbeth Hamleti, Prometeu… Riaktivizimi i simboleve universale dhe i miteve historike, në veçanti i figurave prej historisë dhe miteve shqiptare sillte dhe një poezi të nënteksteve falë shumëkuptimësisë dhe universalitetit që buron nga një lëndë e tillë.
Është folur për një ngrysje, për një ashpërsim të klimës në këto poezi, për qiej të mvrenjtur, për ngrica dhe acar, për shira të vazhdueshëm, për një dramë gjer në përçudnim të pejsazhve (qiejt e ngrysur pa lejlekë/ dhe shirat pa ylber në mes), për vjeshtën, akujt, dimrat që janë deri në titujt e disa poezive. Qielli i Tiranës, qielli socialist, është “pa formë si tru idioti”, “grija funebre” e qiellit të ish-kampit socialist pasohet nga dimri me akuj dhe acar dhe “me një plenum në mes”. Ky ashpërsim i motit mesdhetar të Shqipërisë nuk është manierë. Nga tipar i formës kthehet në një nga përbërësit thelbësorë të stilit.
Pavarësisht mjeteve a teknikave të tilla, poezia e Kadaresë mbeti gjithmonë e kthjellët, larg çdo errësimi kuptimor. Nënteksti a ambiguiteti janë cilësi e teksteve të tij, diktuar dhe nga mungesa e lirisë. Pas botimit të romaneve që menjëherë gjetën përhapje ndërkombëtare, Kadareja e mbajti dorën, shkroi më rrallë poezi. Poezia, botuar në tirazhe të mëdha tek ne dhe në gjithë vendet e Lindjes, ishte arti më i politizuar i kohës. Në Perëndim poezi botohej përherë e më pak.
Stili i librave të fundit evoloi dhe në mjetet e shprehjes. Autori u largua nga vargu i lirë, nga poemat sintezë. Filloi të shkruajë një poezi strofike, me metër, me rimë me formë pothuaj klasike. Si te Pasternaku kjo poezi kishte brengë në përmbajtje dhe novacione të brendshme të shprehjes nën rreptësinë klasike.
TIRANA NË DIMËR
Në kafene ka rënë njëfarë qetësimi.
Shpirti pushim kërkon, e ndoshta mall.
Anëdete blu, plazhe të shkreta dimri,
Hotele ku nuk mbërrin i ftohti i madh.
Një grua e mjegullt, shfaqur te qelqnaja
M’u duk se më kujtonte një premtim.
Vdekja s’më la, atë premtim të mbaja,
I thashë më në fund plot pikëllim.
Ajo më pa habitshëm që pas qelqit:
Nuk të marr vesh, kjo gjuhë më bën ujem.
Në qoftë se ti, siç thua, je i vdekur,
Atëhere mua ç’më mbetet që të jem?
S’e di, i thashë, me habi të ftohtë,
Tek shpirti prapë me pikëllim m’u mbush.
Dikush nga ne të dy s’është më në botë,
Po cili a cila, këtë s’e di askush.
Një copë herë me shenja morëm e dhamë.
S’kuptoheshim, veç kishim mall e mund.
Gjersa ajo u tret te qelqi i madh
Dhe unë mbeta shkret në kundaskund.
Ky fragment, kreu i 6-të i poemës “Tirana në dimër” (2005), shënon krijimin poetik më të fundit publikuar deri më sot nga I. Kadare. Kjo poezi me varg njëmbëdhjetërrokësh, me formë strofike, poezi e zymtë klasike vjen prej periudhës së fundit krijuese të shkrimtarit. Një poezi dashurie. Ky libër ka rreth 50 poezi me këtë temë. Mbase humbja njeriun e bën më të bukur. Te poezia “Llora” ai thotë se të ndërtosh një ndarje nga e dashura “është më e zorshme se të ngresh një piramidë”.
Një nga leximet e mundshme të kësaj poezie – në fakt të këtij fragmenti nga poema “Tirana në dimër” – mund të jetë si më poshtë,
Në ndonjë segment të jetës disa gjëra – dashuria mes të tjerash- mbeten thjesht një premtim. Bie mjegulla dhe fanitja e së dashurës mbetet matanë saj. Urat janë prerë. Dhe malli, mundi, moskuptimi e akullimi në të dy krahët. Një nga pikëllimet më të mëdha të jetës. Nuk mban dot një premtim. nuk i përmbush ëndrrën një dashurie.
Sa e vështirë do të jetë për ndokënd, që këtë ta shpallë hapur. Sa e vështirë, sa guxim ta thuash… pikëllimin.
Dhe sa forcë… Ç’ forcë prej sovrani që pranon të abdikojë nga zotërimet e tij, nga froni i dashurimit…. Duke pohuar njëherësh se realiteti i intimes është ndër gjërat më themelore, më të thella të jetës.
Disa nga kryeveprat e Kadaresë si “Në studion dimërore”, “Kthimi në Moskë”, “Llora”, “Ti qave”, “Kristal”, etj janë ndërtuar me këtë lëndë të humbjes “së bukur” të dashurisë.
Ky libër i Kadaresë vjen si një dhuratë e çmuar për gjithë dashamirët dhe lexuesit e tij në këtë përvjetror të ditëlindjes së poetit./KultPlus.com
Juria profesionale e edicionit të dytë të konkursit të poezisë “KultStrofa”, të organizuar nga KultPlus, nga 150 poezitë sa kanë konkurruar për këtë edicion, tashmë ka përzgjedhë edhe dhjetë finalistët e këtij edicioni.
Në mesin e dhjetë finalistëve është edhe Erlind Sulko, i cili në këtë konkurs ka konkurruar me poezinë “Ky është fundi”.
KultPlus do të shpalosë një nga një dhjetë finalistët, sikurse që do të bëjë publike edhe jurinë profesionale të këtij edicioni.
Sponsor gjeneral i këtij edicioni është ProCreditBank. Kurse tre çmimet e para nga dhjetë finalistët do të kumtohen në orën letrare që do të organizohet së shpejti nga KultPlus. /KultPlus.com
Galeria Kombëtare e Kosovës, në kuadër të programit publik të ligjëratave të martën më 30 janar, një ligjëratë të tillë do e mbajë kuratori Avi Lubin nga Izraeli, shkruan KultPlus.
Prezantimi mbahet në dhomën për konferenca të GKK, më 30 Janar në orën 18:00.
Avi Lubin do të prezantojë punën e tij mbresëlënëse si kurator, mësimdhënës dhe publicist. Njëkohësisht publiku në Kosovë do të informohet për trendet e artit bashkëkohor në Izrael. Pas prezantimit, ai do të përgjigjet në pyetje dhe do të bashkëngjitet në koktejin joformal./ KultPlus.com
Shqipëria është plot me vende magjike, shkruan portali i njohur ‘BrightSide’.
Pas gazetës irlandeze “Irish Time”, kësaj here portali më i njohur “Bright Side” e ka përzgjedhur Shqipërinë, si një nga 12 vendet më të mrekullueshme dhe që ofron pushime të lira.
E renditur mes vendeve të tilla si Rumani, Portugali, Bullgari, Peru, Poloni, Filipine e Nikaragua, “Bright Side” e cilëson vendin tonë si ideal për të bërë pushime “pa zbrazur portofolin.”
Çdo udhëtim jashtë vendit ofron shumë emocione dhe përshtypje të reja. Por, ne shpesh stepemi për të ndërmarrë një udhëtim nga mendimi nëse kemi apo jo mjaftueshëm para, pasi udhëtimet besohet të jenë një luks i shtrenjtë.
Kështu portali ‘BrightSide’ tregon anën e ndritshme për lexuesit e tij , duke iu kërkuar atyre të marrin në konsideratë 12 vende për pushime këtë vit.
Vende të cilat, sipas ‘BrightSide’ ofrojnë pushime të pabesueshme dhe pushim pa bërë që ju të zbrazni portofolin tuaj.
‘BrightSide’ sugjeron që të vizitohet qyteti i Gjirokastrës, Syri i Kaltër, Liqeni i Shkodrës, Ksamili, Butrinti, etj.
Akomodimi kushton duke nisur nga 5 deri në 10 euro hoteli. Ushqimi kushton duke nisur nga 2 euro, ndërsa mund të udhëtosh edhe me 1 euro, përcjell atsh.
“Është e lehtë të gjesh dhoma komode në bujtinat nga 5 euro dhe nga 10 euro në hotele dhe në shtëpi private. Çmimet shqiptare për ushqimin dhe alkoolin janë nga më të ultat në Evropë. Ushqimi në rrugë është gjithashtu shumë i shijshëm dhe kushton rreth 1.80 euro. Çmimet e restorantit janë shumë të lira, zakonisht nga 3.50 euro. Pjatat më popullore janë çomlek me mish dhe perime, si ëmbëlsirë do të veçonim oshafin ndërsa një kafe e shijshme kushton nga 0.50 – 1 euro”, citohet shkrimi i portalit ‘BrightSide’.
Gjithashtu portali llogarit edhe shpenzimet e transportit. “Ju shpenzoni vetëm 0.90 euro për 50 kilometra nëse udhëtoni me tren dhe 0.90 euro për 30 kilometra nëse udhëtoni me autobus”, shkruhet në artikull./ KultPlus.com
Poezi e shkruar nga Miguel Hernandes.
Nga një tryezë poste që kurrë s’mbetet shkretë
ku rrinë kujtimi, brenga zemra dhe heshtja vetë,
posi pëllumba letrat degdisen që me natë.
I ndiej tek flatrojnë për në shtegtim të gjatë.
Dhe ja, ku jam rrethuar me burra e me gra,
plagosur nga mungesat, nga ndarjet e mëdha.
Letra, pusulla, fjalë: që nisen në hapësirë, ëndrra ende pa çelur,
mendime ende pa gdhirë, të gjitha marrin rrugën drejt vatrës e drejt pragut,
si ndjenjë dërguar ndjenjës, si gjak dërguar gjakut.
Dhe po të jem nën tokë, që vdiqa ti mos thuaj, më shkruaj dhe nën tokë, se unë do të të shkruaj.
Një shtresë e trashë pluhuri mbulon letrat që s’duhen,
aty u zverdhën faqet, aty germat u shuhen,
aty humbasin radhët.
Ku mallet derdhur qenë, aty jep shpirt gëzimi.
Pasi cepat u brenë,aty rropaten thellë
(ç’varrezë e llahtarshme!)
hem ndjenjat e kaluara, hem dashuritë e tashme
Dhe po të jem nën tokë, që vdiqa ti mos thuaj, më shkruaj dhe nën tokë,
se unë do të të shkruaj.
Po kur të shkruaj unë do dridhet kallamari:
do skuqet bojë e zezë, me flakërima zjarri.
Se kur të shkruaj unë, do shkruajnë eshtrat e mia:
do shkruaj gjaku im gjithë gulç nga dashuria
Do marrë letra udhë, si shpend në zjarr kalitur,
me dy flatra të forta dhe një adresë të ndritur.
Si zog që për fole qiell- ajër do të ketë,
mishin, gishtërinjtë e tu dhe frymëmarrjen vetë.
Do mbetesh ti e zhveshur tek dridhesh me ngadalë,
e gatshme ta ndiesh letrën pas gjoksit tënd të valë.
Dhe po të jem nën tokë, që vdiqa ti mos thuaj, më shkruaj dhe nën tokë,
se unë do të të shkruaj.
Një letër dje kam parë sesi mbeti pa zot,
mbi sy tek i flatëronte dikujt që s’ngrihej dot.
Letrat që mbesin gjallë dhe për të rënë tregojnë:
që regëtijnë si njerëz, veç sy s’kanë të shikojnë.
Kur dhëmbëqenzit rriten, unë ndiej pranë veshit tim
ërmimn’ e letrës sate tamam si një gjëmim.
Dhe mos e marsha zgjuar, në gjumë do e marr atë letër.
“Rojat e Taxhit”, me tekst të Rajiv Joseph e me regji të Altin Bashës dje u ngjit në skenën e Teatrit Kombëtar të Kosovës, shkruan KultPlus.
Gili Hoxhaj
Aktorët Gazmend Gjoka dhe Lulzim Zeqja mbrëmë sollën një lojë intensive në një skenografi e kostumografi tejet të pasur. Si e tillë, shfaqja lëvizë në një kohë e vend të largët. Ajo prek vitin 1648 të Indisë.
Dy personazhet Humaxhuni dhe Baburi vijnë pranë hijes së ndërtesës Taxh Mahallit. Ata dhe të gjithë njerëzit e tjerë i ndanë vetëm një ditë deri në zbulimin e kësaj ndërtese. Atyre u është dhënë detyrë ta ruajnë këtë ndërtesë deri në zbardhjen e ditës, atëherë kur ky objekt do të ndriçohet nga rrezet e diellit. Të dytë duhet të punojnë nën urdhrat e mbretit Shah Xhahanit, por jo të dytë i pranojnë me të njëjtën bindje. Pikërisht këtu zbërthehet raporti ndërmjet individit në një shoqëri autoritariste.
Si roje perandorake, Humaxhuni i nënshtrohet një shërbimi verbues ndaj mbretit, derisa Baburi e bën të kundërtën e saj duke mos u pajtuar me këtë nënshtrim absolut. Bisedat e tyre zhvillohen vetëm një ditë para se njëra nga shtatë mrekullitë e botës, Taxh Mahalli të shfaqet pranë syve të botës. Deri më tani për bukurinë e saj ishin të vetëdijshëm njëzetë mijë punëtorë që për gjashtëmbëdhjetë vite kishin punuar në këtë ndërtesë, që cilësohet si një vulë e dashurisë, e simbol i përjetshëm i bukurisë. Por përjetësia e të bukurës duhej të mbetej e skalitur vetëm në këtë ndërtesë, i tillë ishte dekreti i mbretit që duhej të zbatohej nga rojet mbretërore. Për të mos pasur një bukuri të dytë si ajo e Taxh Mahallit, rojet urdhërohen të presin duart e njëzetë mijë punëtorëve. Dyzetë duar që kishin ndërtuar këtë ndërtesë, nuk do të mund të ndërtonin më asgjë në jetën e tyre. Baburi e ndjen fort peshën e fajit të zbatueshmerisë së këtij urdhri.
“Kjo do të thotë se e bukura u dënua me vdekje, e unë u bëra xhelat i saj”, i pëshpërit i mllefosur fjalët Baburit, i cili thotë se faji justifikohet kur urdhri vije nga lart. Pikërisht këtu Baburi nxjerrë mllefin më të madh për të vrarë mbretin, në mënyrë që e bukura të jetoj. Skenografia i lëviz aktorët sa në hijen e Taxh Mahallit në errësirë, Taxh Mahallin në dritën e ndritshme, deri tek një thertore, pastaj brenda grilave të burgut, e deri tek xhungla e lirisë nën cicërimën e zogjve të kaltër e ngjyrë të gjelbër. Skena dhe kostumet e kësaj shfaqje janë të realizuar nga Ilirjana Basha, kompozitor është Endri Sina, koreograf Gjergj Prevazi, ndërsa videoja është realizuar nga Florian Çanga.
Regjisori Altin Basha, tha se vepra është një lloj eksplorimi i marrëdhënies së shoqërisë autoritartiste përballë individit. Ai tregoi për KultPlus se kjo shfaqje në një format të tillë synon të përçoj një mesazh për të gjithë ata që e shohin shfaqjen, në mënyrë që teatri ta përmbush misionin e tij që t’i bëj njerëzit të mendojnë, që teatri të jetë jo vetëm një kënaqësi estetike por edhe një moment reflektimi për jetën e përditshme.
“Shoqëritë tona kanë vuajtur nga një trashëgimi autoritariste, pozicioni i individit përballë politikës shpesh herë është i cenuar, pra liria e individit. Dy personazhet kryesore gjinden pikërisht përballë një sfidë të cilën ata e përballojnë në mënyrë të ndryshme por me një kosto të jashtëzakonshme për jetën e tyre”, tregoi regjisori Basha.
Basha tutje tha se arti mund te jap një ndihmesë për të treguar se sa e rëndësishme është liria dhe e cila nuk duhet të humbet për hir të një besnikërie të verbër ndaj militantizmit.
“Mënyra se si ne përballemi me lirinë është një element shumë i rëndësishëm për shoqërinë sepse liria është thelbi i jetesës së individit. Duke qenë se ne e kemi jetuar edhe mungesën e lirisë, do të doja që njerëzit që vijnë në sallë ta kuptojnë se sa e shtrenjtë është humbja e saj, e sa e rëndësishëm është ruajtja me fanatizëm e të shprehurit të mendimit hapur, edhe pse ne nuk jetojmë në shoqëri autoritariste, shpesh cenohet liria e individit dhe ai vihet në modelimin e qëndrimeve të tij për hir të disa elementeve të tjera”, u shpreh Basha për KultPlus.
Duke qenë se regjisori Altin Basha është regjisori i shfaqjes tejet të suksesshme “I ligu për mend”, ai tha se Kosova mbetet një vend i dashur për të dhe se e ardhmja e çmueshme do duhej të ishte qarkullimi i vlerave mes Kosovës e Shqipërisë, pasi që kjo do ta ndihmonte skenën kulturore shqiptare në tërësi.
Për ta sjellë sa më të qartë mesazhin e kësaj shfaqje, e për të depërtuar në rrethanat e kohës së tekstit, aktorët në këtë shfaqje përballën me mjaft shumë sfida në aspektin psikofizik. Gazmend Gjoka tha se edhe pse ky rol ka pasur vështirësi dhe kërkon mjaft punë dhe duke qenë se shfaqje krijon një impakt me publikun atëherë është reagimi i publik, ai që justifikon gjithçka.
“Është një tekst impenjativ jo vetëm në kuptimin fizik por rëndësi merr edhe mesazhi që përçohet në publik nga autori dhe më pas edhe ajo që ka dashur të nxjerrë regjisori nëpërmjet gjetjeve dhe kërkesave profesionale që ka bërë ndaj aktorëve”, u shpreh aktori Gjoka.
Kjo shfaqje u shfaq premierë më 15 dhjetor në Teatrin Eksperimental në Tiranë, kurse ka udhëtuar edhe në disa qytete të Kosovës, si në Prizren, Gjakove dhe Prishtinë. Repriza e kësaj shfaqje do të jetë sot në Teatrin Kombëtar të Kosovës duke filluar nga ora 20:00. /KultPlus.com
