Për nder të 12 vjetorit të pavarësisë së Republikës së Kosovës, Komuna e Prishtinës në bashkëpunim me Kosova Brass Festival dhe Armata organizon koncertin me Prishtina BIG BAND, shkruan KultPlus.
Nën dirigjimin e Armend Xhaferit, ky koncert do të sjell në skenë emra të njohur të muzikës.
Për nder të 12-vjetorit të Pavarësisë së Republikës së Kosovës, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit do të organizojë sot ceremoninë e ndarjes së çmimeve për letërsi për vepër jetësore dhe çmimet tjera vjetore për vitin 2019, shkruan KultPlus.
Ceremonia do
të mbahet në kabinetin e ministres Vlora Dumoshi, sot në ora 13:00.
Juria
profesionale e cila ka bërë vlerësimin ka vendosur që çmimet t’u ndahen si
vijon:
1. Çmimi
Kombëtar Letrar për vepër jetësore “Azem Shkreli” t’i jepet Sabile Keçmezi
– Basha;
2. Çmimi
për veprën më të mirë në prozë “Anton Pashku” t’iu jepet Rrahman Paçarizi për
veprën “Shtatë udhë” dhe Albina Idrizi për veprën “Përsëri
mars”;
3. Çmimi
për veprën më të mirë në poezi “Ali Podrimja” t’iu jepet Xhevdet Bajraj për
vëllimin “Kur qajnë hardhitë” dhe Nexhat Rexha për
vëllimin “Duke kërkuar hijen tënde”;
4. Çmimi
për veprën më të mirë në kritikë letrare dhe eseistikë “Ibrahim Rugova” t’i
jepet Berat Daka (Armagedoni) për studimin “Dramat e Qosjes”;
5. Çmimi
për veprën më të mirë të përkthyer në gjuhën shqipe dhe anasjelltas “Pjetër
Bogdani” t’i jepet Isa Memishi për përkthimin e romanit“Guaska” të
Mustafa Halifas; dhe
6. Çmimi për veprën më të mirë për fëmijë e të rinj “Vehbi Kikaj” t’i jepet Januz Fetahaj për veprën “Libri i përrallave të gjyshit”. / KultPlus.com
Me rastin e 17 Shkurtit, kryetarja e Kuvendit, Vjosa Osmani e kryeministri Albin Kurti vendosin kurorash lulesh te Kompleksi Memorial “Adem Jashari”.
Më këtë rast Osmani tha se sot kujtojmë sakrificën e familjes Jashari, për lirinë që ne e gëzojmë sot.
“Sot ishim me kryeministrin Kurti, me anëtarët e qeverisë për të nderu sakrificën e familjes Jashari, që u flijuan që sot ne ta gëzojmë lirinë dhe shtetin tonë. Është pikërisht ky vend që dëshmon atdhedashurinë që është simbol i asaj se si duhet ky vend dhe duhet të vazhdojë të jetë udhërrëfyes për punën tonë dhe brezat e ardhshëm”.
Ndërsa, kryeministri Kurti tha në 12 vjetorin e Pavarësisë kujtojmë kryengritjen dhe sakrificën e familjes Jashari.
“Bashkë me kryetaren e kuvendit me ministra e deputete erdhëm sot këtu në Prekaz në kryeqytet të kryengritjes e të qëndresës së popullit tonë, për të kujtuar dhe nderuar familjen Jashari, babën Shaban me nënën Zahiden, Ademin e Adilin, Hamzën e Feridën, Zarifën me fëmijët e tyre dhe me gjithë familjen e gjerë, gjithsej 59 veta, të cilët luftuan dhe u sakrifikuan në një ngjarje të jashtëzakonshme që sot njihet si Epope e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, në 12 vjetorin e shpalljes së Pavarësisë”,tha kryeministri i Kosovës./Indeksonline / KultPlus.com
Urimet për 12 vjetorin e Pavarësisë së Kosovës po vijnë nga shumë personalitete, institucione e vende të ndryshme të botës. Ambasada Britanike në Kosovë në urimin e saj ka potencuar se kosovarët janë mikpritës të mrekullueshëm dhe këtë e kanë dëshmuar gjatë lojës së parë të futbollit në mes Kosovës dhe Anglisë që u mbajt në Prishtinë, shkruan KultPlus.
Ndër të tjera ata edhe njëherë kanë treguar që Mbretëria
e Bashkuar do të jetë parter i Kosovës në rrugëtimin e saj.
KultPlus ju sjell urimin e plotë të Ambasadës Britanike
në Kosovë:
Gëzuar ditëlindjen e 12-të Kosovë. Gjatë vitit të kaluar edhe një herë ti i ke treguar botës mikpritjen tënde të mrekullueshme, gjatë lojës së parë të futbollit në mes Kosovës dhe Anglisë, në Prishtinë. Dhe përsëri ke treguar zemrën tënde të madhe, kur pas tërmeteve në Shqipëri shkove me shpejtësi në ndihmë të atyre që ishin në nevojë të madhe. Marrëdhëniet tona janë ndërtuar përmes historisë dhe vazhdojnë të rriten. Mbretëria e Bashkuar do të jetë partneri yt, përderisa zhvillohesh dhe përparon për të mirën e të gjithë qytetarëve të Kosovës, dhe për stabilitetin e rajonit. / KultPlus.com
Shpërbërja e ish-Jugosllavisë vlerësohet se filloi në Kosovë dhe mbase me Kosovën edhe po përmbyllet. Vitet 1988-89 shënuan protesta masive të shqiptarëve kundër politikës represive të Serbisë ndaj Kosovës.
Shpallja e pavarësisë së Kosovës dhe njohja e saj ndërkombëtare, në Prishtinë konsiderohen si datat më të rëndësishme të historisë së deritashme të Kosovës. Përpjekjet e kosovarëve dhe popullatës shumicë për liri datojnë për një shekull, përderisa përpjekjet për krijimin e një shteti të pavarur datojnë për një kohë të gjatë, por ato kanë marrë forma më konkrete të organizimit nga fundi i viteve të 80-ta dhe fillimi i viteve të 90-ta. Atëherë, kur edhe filloi shpërbërja e ish-Jugosllavisë.
Madje, edhe vetë shpërbërja e ish-Jugosllavisë vlerësohet se filloi në Kosovë dhe mbase me Kosovën edhe po përmbyllet. Vitet 1988-89 shënuan protesta masive të shqiptarëve kundër politikës represive të Serbisë ndaj Kosovës, që kulmoi me suprimimin e autonomisë, që Kosova gëzonte në ish-Jugosllavi.
Muaji shkurt i vitit 1989 u karakterizua me grevën e minatorëve të kompleksit Trepça, në mbrojtje të pozitës kushtetuese të Kosovës. Greva e minatorëve besohet se lëkundi themelet e ish-Jugosllavisë.
Më 23 mars 1989, në Kuvendin e Kosovës, në kundërshtim me vullnetin e qytetarëve, ndryshohet Kushtetuta e vitit 1974, me çka suprimohet autonomia e Kosovës në Federatën Jugosllave, duke e lënë Kosovën si një pjesë përbërëse të Serbisë. Suprimimi i autonomisë pasoi pushtimin e Kosovës me mijëra policë e ushtarë serbë, duke e vënë popullatën shumicë nën masa represive dhe aparteidi.
Pavarësisht represionit, më 2 korrik të vitit 1990, Kuvendi i Kosovës shpalli deklaratën kushtetuese që e definonte Kosovën Republikë. Nënkryetari i Kuvendit të atëhershëm të Kosovës, Iljaz Ramajli, thotë se deklarata e pavarësisë u pasua edhe me nxjerrjen e Kushtetutës së Republikës së Kosovës, më 7 shtator të vitit 1990 në Kaçanik.
“Ne ishim të vetëdijshëm se do të ketë një kundër-reaksion të Serbisë, pasi që ajo nuk zgjedhte mjete për t’i realizuar qëllimet e veta. Shumë shpejt, më 5 korrik, Kuvendi i Serbisë, me një ligj anti-kushtetues dhe pa të drejtë, pa bazë kushtetuese, suspendoi Kuvendin dhe e ndali punën e Qeverisë së Kosovës”, tha Ramajli.
Me fillimin e shpërbërjes së Jugosllavisë, Kosova organizoi edhe referendumin për pavarësi e sovranitet, të mbajtur në shtatorin e vitit 1991. Nga ky moment, në Kosovë instalohet sistemi i organizimit paralel, që pasoi zgjedhjet e mbajtura jashtë sistemit juridik serb, në të cilat Rugova zgjidhet president i Republikës së Kosovës dhe formon qeverinë në ekzil, të udhëhequr nga kryeministri Bujar Bukoshi. Por, kjo Republikë dhe kjo qeveri nuk gëzuan njohje ndërkombëtare, sado që në Kosovë kishin një përkrahje masive.
Rugova udhëhoqi rezistencën paqësore të shqiptarëve të Kosovës kundër regjimit serb dhe punuan në sensibilizimin e opinionit botëror dhe qeverive më me ndikim në botë për problemin e Kosovës. Atë kohë, Rugova kishte konceptuar politikën e tij të rezistencës pasive e me mjete paqësore.
“Ne jemi parti politike dhe njëherë më shumë punojmë me fjalë, sepse ende nuk kemi pushtet. E natyrisht, po të ishim në pushtet, këto çështje do t’i zgjidhnim në mënyrën më pozitive, më të mirë, do të kishim mundësi edhe fizikisht t’i ndalim forcat e tjera, edhe presionin që bëhet këtu në Kosovë”, tha Ibrahim Rugova, në fillimvitet e 90-ta.
Politika paqësore e Rugovës dhe LDK-së filloi të kritikohet nga vitet 1995 e tutje. Sidomos, pas Konferencës së Dejtonit, në vitin 1995, kur u arrit marrëveshja për ndërprerjen e luftës në Bosnje dhe Hercegovinë dhe Kosova u la anash, në Kosovë filluan të formohen grupe ushtarake guerile, që në vitin 1997 do të rezultojnë me paraqitjen publike të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.
“Që nga themelimi i UÇK-së, kemi pasur si objektivë kryesore çlirimin e vendit dhe në kuadër të kësaj, përpos angazhimeve tona operative, mbi të gjitha ka qenë që ne të shënojmë një triumf politik, diplomatik dhe ushtarak ndaj Serbisë”, thotë kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi, atëherë shef i Drejtorisë Politike të UÇK-së.
Ndonëse në raste, politika pacifiste e Rugovës dhe ajo militare e UÇK-së nuk kishin pika të përbashkëta bashkëpunimi, synimi ishte i njëjtë – çlirimi i Kosovës nga Serbia dhe ndërtimi i Kosovës – shtet të pavarur e sovran. Me intensifikimin e luftimeve në Kosovë, shtohet edhe numri i vrasjeve e masakrave, që forcat ushtarake dhe paraushtarake të Serbisë kryeninin mbi popullatën civile shqiptare.
Më 1 tetor të vitit 1997, Lëvizja Studentore organizon një protestë masive, e cila i dha një dimension të ri politik zhvillimeve në Kosovë.
Më 5 mars të vitit 1998, forcat serbe sulmojnë fshatin Prekaz i Ulët, ku vrasin Adem Jasharin, figurën që për shqiptarët nënkupton komandantin legjendar të UÇK-së.
Vrasjet dhe masakrat e shumta kulmojnë më 15 janar të vitit 1999, kur forcat serbe ekzekutojnë 45 civilë shqiptarë në Reçak. Ish-shefi i Misionit Mbikëqyrës të OSBE-së në Kosovë, Villiam Volker, doli botërisht dhe e tha se ajo ishte një masakër. Nga ky moment, Uashingtoni kërkoi nga NATO-ja dhe evropianët të përgatiten për organizimin e një konference paqësore për Kosovën. Dhe ajo ndodhi, në Rambuje, afër Parisit.
Për herë të parë, LDK dhe Rugova në njërën anë dhe UÇK-ja dhe udhëheqësit e saj në anën tjetër, bashkohen në një delegacion kosovar. Më 6 shkurt fillon Konferenca e Rambujesë dhe ajo mbaron më 23 shkurt pa rezultate përfundimtare. Kështu që thirret vazhdimi i saj për datën 15 mars në Paris. Ndërkohë, delegacioni politik e ushtarak i Kosovës nënshkruan Marrëveshjen e Rambujesë, pala serbe refuzon ta nënshkruajë. Me këtë veprim, hapet rruga për ndërhyrjen ushtarake të NATO-s në Kosovë.
Hashim Thaçi e vlerëson si kthesë Konferencën e Rambujesë.
“Ishte një konferencë shumë e rëndësishme, shumë vështirë për ata që morën pjesë në të dhe ata që zhvilluan kontakte me diplomatë gjatë kësaj konference”, rikujton Thaçi.
Nga 24 marsi deri më 10, përkatësisht 12 qershor të vitit 1999, fillon historia e re e Kosovës. NATO vihet në luftë duke bombarduar caqet ushtarake serbe deri në çlirimin e Kosovës. Por, gjatë kësaj kohe, popullata shqiptare përjetoi një prej etapave më të vështira, duke u përballur me një dhunë brutale të forcave serbe.
Sidoqoftë, më 10 qershor të vitit 1999, Millosheviqi nënshkruan kapitullimin dhe NATO fund në Kosovë. Ndërkohë që Këshilli i Sigurimit, në bazë të një kompromisi ndërmjet perëndimit e Rusisë, miraton Rezolutën 1244, me të cilën vendoset Misioni administrues i Kombeve të Bashkuara në Kosovë. Nga kjo periudhë, në Kosovë fillon të ndërtohet gjithçka nga fillimi.
Nën administrimin ndërkombëtar, në Kosovë mbahen tri palë zgjedhje në të dyja nivelet. Pas zgjedhjeve të 17 nëntorit të vitit 2001, më 4 mars të vitit 2002, Kosova formon qeverinë e parë dhe zgjedh presidentin dhe kryeministrin. Por, ndonëse shumë kush ka pritur që Kosova për 3 vjet të UNMIK-ut do të pavarësohet, kjo nuk ndodhi. Kosovës iu deshën afër nëntë vjet për të marrë mbështetjen e plotë ndërkombëtare, duke përjashtuar këtu Rusinë, që të kthehet dhe të formojë një shtet të pavarur, por të mbikëqyrur ndërkombëtarisht.
Më 28 shtator të vitit 2005, me kërkesën e ndërkombëtarëve dhe me miratimin e presidentit Rugova, Kuvendi i Kosovës formoi Ekipin Negociator për statusin. Ishte presidenti Rugova, ai i cili në vazhdimësi kërkonte që Kosova të njihet si shtet i pavarur nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe vendet tjera evropiane, duke besuar se Kosova dhe Serbia nuk mund të gjejnë kurrë marrëveshje mes vete.
Gjithsesi, një dëshirë që sa më shpejt Kosova të jetë një vend i pavarur dhe sa më shpejt të integrohet në Bashkimin Evropian dhe në strukturat euro-atlantike. Pra, sa më shpejt të bëhet njohja formale e pavarësisë së Kosovës”, ishte fraza aq shumë e përsëritur nga presidenti Rugova.
Pas një sëmundjeje të rëndë, presidenti Rugova ndërron jetë më 21 janar të vitit 2006.
Pasardhës i tij në këtë post, vjen Fatmir Sejdiu, po nga LDK-ja. Negociatat Prishtinë – Beograd, nën ndërmjetësimin e bashkësisë ndërkombëtare vazhdojnë, por ato nuk sjellin marrëveshje.
I dërguari i posaçëm i Kombeve të Bashkuara në bisedime, presidenti Martti Ahtisaari, propozon një plan gjithëpërfshirës për statusin e Kosovës, duke rekomanduar pavarësinë e mbikëqyrur për Kosovën, me prani civile e ushtarake ndërkombëtare. Prishtina e pranoi, ndërkaq Beogradi e refuzoi këtë plan. Si konsensus ndërkombëtar, procesi negociues fitoi edhe katër muaj kohë për një zgjidhje kompromisi, nën ndërmjetësimin e Treshes, SHBA-të, BE-ja dhe Rusia. Por, as kësaj radhe nuk u arrit marrëveshja.
Kosova kërkon pavarësi, kurse Serbia ofron autonomi. Përpjekjet ndërkombëtare nuk rezultojnë as me zëvendësimin e Rezolutës 1244 për t’i hapur rrugën pavarësisë së Kosovës përmes Kombeve të Bashkuara, për shkak se Rusia kërcënoi me veto në Këshillin e Sigurimit. Por, pas një interpretimi nga ekspertët evropianë, doli se Rezoluta 1244 ka bazë juridike për shpalljen e pavarësisë dhe largimin e misionit të Kombeve të Bashkuara dhe vendosjen e një misioni civil të Bashkimit Evropian.
I gjithë procesi u dakordua me Prishtinën dhe u miratua shpallja e koordinuar e pavarësisë ndërmjet Uashingtonit, Brukselit dhe Prishtinës, sipas planit të Ahtisaarit. Kështu, Bashkimi Evropian miraton dërgimin e misionit civil në Kosovë për të mbikëqyrur zbatimin e pakos së Ahtisaarit dhe për të siguruar sundimin e ligjit në shtetin më të ri të familjes evropiane.
Pas këtij hapi, Kosova shpall pavarësinë më 17 shkurt të vitit 2008. / KultPlus.com
Delarata ishte lexuar nga kryeministri i atëhershëm, tash presidenti Hashim Thaçi.
Deklarata e Pavarësisë së Kosovës
Të mbledhur në mbledhje të jashtëzakonshme më 17 shkurt 2008, në kryeqytetin e Kosovës, në Prishtinë,
Duke iu përgjigjur thirrjes së popullit për të ndërtuar një shoqëri që respekton dinjitetin njerëzor dhe afirmon krenarinë dhe synimet e qytetarëve të saj,
Të zotuar për t’u përballur më trashëgiminë e dhembshme të së kaluarës së afërt në frymë të pajtimit dhe faljes,
Të përkushtuar ndaj mbrojtjes, promovimit dhe respektimit të diversitetit të popullit tonë,
Duke riafirmuar dëshirën tonë për t’u integruar plotësisht në familjen euroatlantike të demokracive,
Duke vërejtur se Kosova është një rast special që del nga shpërbërja jokonsensuale e Jugosllavisë dhe nuk është presedan për cilëndo situatë tjetër,
Duke rikujtuar vitet e konfliktit dhe dhunës në Kosovë që shqetësuan ndërgjegjen e të gjithë popujve të civilizuar,
Mirënjohës që bota intervenoi më 1999 duke hequr në këtë mënyrë qeverisjen e Beogradit mbi Kosovën, dhe vendosur Kosovën nën administrimin e përkohshëm të Kombeve të Bashkuara,
Krenarë që Kosova që atëherë ka zhvilluar institucione funksionale, multietnike të demokracisë që shprehin lirisht vullnetin e qytetarëve tanë,
Duke rikujtuar vitet e negociatave të sponsorizuara ndërkombëtarisht ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës mbi çështjen e statusit tonë të ardhshëm politik,
Duke shprehur keqardhje që nuk u arrit asnjë rezultat i pranueshëm për të dyja palët përkundër angazhimit të mirëfilltë të udhëheqësve tanë,
Duke konfirmuar se rekomandimet e të Dërguarit Special të Kombeve të Bashkuara, Martti Ahtisaari, i ofrojnë Kosovës një kornizë gjithëpërfshirëse për zhvillimin e saj të ardhshëm, dhe janë në vijë me standardet më të larta europiane për të drejtat të njeriut dhe qeverisjen e mirë,
Të vendosur që ta shohim statusin tonë të zgjidhur në mënyrë që t’i jipet popullit tonë qartësi mbi të ardhmen e vet, të shkohet përtej konflikteve të së kaluarës dhe të realizohet potenciali i plotë demokratik i shoqërisë sonë,
Duke nderuar të gjithë burrat dhe gratë që bënë sakrifica të mëdha për të ndërtuar një të ardhme më të mirë për Kosovën,
Ne, udhëheqësit e popullit tonë, të zgjedhur në mënyrë demokratike, nëpërmjet kësaj Deklarate shpallim Kosovën shtet të pavarur dhe sovran. Kjo shpallje pasqyron vullnetin e popullit tonë dhe është në pajtueshmëri të plotë me rekomandimet e të Dërguarit Special të Kombeve të Bashkuara, Martti Ahtisaari, dhe Propozimin e tij Gjithëpërfshirës për Zgjidhjen e Statusit të Kosovës.
Ne shpallim Kosovën një republikë demokratike, laike dhe multietnike, të udhëhequr nga parimet e jodiskriminimit dhe mbrojtes së barabartë sipas ligjit. Ne do të mbrojmë dhe promovojmë të drejtat e të gjitha komuniteteve në Kosovë dhe krijojmë kushtet e nevojshme për pjesëmarrjen e tyre efektive në proceset politike dhe vendimmarrëse.
Ne pranojmë plotësisht obligimet për Kosovën të përmbajtura në Planin e Ahtisarit, dhe mirëpresim kornizën që ai propozon për të udhëhequr Kosovën në vitet në vijim. Ne do të zbatojmë plotësisht ato obligime, përfshirë miratimin prioritar të legjislacionit të përfshirë në Aneksin XII të tij, veçanërisht atë që mbron dhe promovon të drejtat e komuniteteve dhe pjesëtarëve të tyre.
Ne do të miratojmë sa më shpejt që të jetë e mundshme një kushtetutë që mishëron zotimin tonë për të respektuar të drejtat e njeriut dhe liritë themelore të të gjithë qytetarëve tanë, posaçërisht ashtu siç definohen me Konventën Europiane për të Drejtat e Njeriut. Kushtetuta do të inkorporojë të gjitha parimet relevante të Planit të Ahtisaarit dhe do të miratohet nëpërmjet një procesi demokratik dhe të kujdesshëm.
Ne mirëpresim mbështetjen e vazhdueshme të bashkësisë ndërkombëtare për zhvillimin tonë demokratik nëpërmjet të pranive ndërkombëtare të themeluara në Kosovë në bazë të Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara (1999). Ne ftojmë dhe mirëpresim një prani ndërkombëtare civile për të mbikëqyrur zbatimin e Planit të Ahtisaarit dhe një mision të sundimit të ligjit të udhëhequr nga Bashkimi Europian. Ne, po ashtu, ftojmë dhe mirëpresim NATO-n që të mbajë rolin udhëheqës në praninë ndërkombëtare ushtarake dhe të zbatojë përgjegjësitë që i janë dhënë sipas Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara (1999) dhe Planit të Ahtisaarit, deri në atë kohë kur institucionet e Kosovës do të jenë në gjendje të marrin këto përgjegjësi. Ne do të bashkëpunojmë plotësisht më këto prani në Kosovë për të siguruar paqen, prosperitetin dhe stabilitetin në të ardhmen në Kosovë.
Për arsye të kulturës, gjeografisë dhe historisë, ne besojmë se e ardhmja jonë është në familjen europiane. Për këtë arsye, ne shpallim synimin tonë për të marrë të gjitha hapat e nevojshëm për të siguruar anëtarësim të plotë në Bashkimin Europian sapo që të jetë e mundshme dhe për të zbatuar reformat e kërkuara për integrim europian dhe euroatlantik.
Ne i shprehim mirënjohje Organizatës së Kombeve të Bashkuara për punën që ka bërë për të na ndihmuar në rimëkëmbjen dhe rindërtimin pas lufte dhe ndërtimin e institucioneve të demokracisë. Ne jemi të përkushtuar të punojmë në mënyrë konstruktive me Organizatën e Kombeve të Bashkuara gjersa ajo vazhdon punën e saj në periudhën në vijim.
Me pavarësinë vie detyra e anëtarësisë së përgjegjshme në bashkësinë ndërkombëtare. Ne e pranojmë plotësisht këtë detyrë dhe do t’i përmbahemi parimeve të Kartës së Kombeve të Bashkuara, Aktin Final të Helsinkit, akteve tjera të Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Europë, obligimeve ligjore ndërkombëtare dhe parimeve të marrëdhënieve të mira ndërkombëtare që shënojnë marrëdhëniet ndërmjet shteteve. Kosova do të ketë kufijtë e saj ndërkombëtarë ashtu siç janë paraparë në Aneksin VIII të Planit të Ahtisaarit, dhe do të respektojë plotësisht sovranitetin dhe integritetin territorial të të gjithë fqinjve tanë. Kosova, po ashtu, do të përmbahet nga kërcënimi apo përdorimi i forcës në cilëndo mënyrë që është jokonsistente me qëllimet e Kombeve të Bashkuara.
Ne, nëpërmjet kësaj Deklarate, marrim obligimet ndërkombëtare të Kosovës, përfshirë ato të arritura në emrin tonë nga Misioni i Administratës së Përkohshme të Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK), si dhe obligimet e traktateve dhe obligimet tjera të ish-Republikës Socialiste Federative të Jugosllavisë ndaj të cilave obligohemi si ish-pjesë konstituive, përfshirë konventat e Vjenës për marrëdhëniet diplomatike dhe konsullore. Ne do të bashkëpunojmë plotësisht me Tribunalin Penal Ndërkombëtar për ish-Jugosllavinë. Ne synojmë të kërkojmë anëtarësim në organizatat ndërkombëtare, në të cilat Kosova do të synojë të kontribuojë për qëllime të paqes dhe stabilitetit ndërkombëtar.
Kosova shpall zotimin e saj ndaj paqes dhe stabilitetit në rajonin tonë të Europës Juglindore. Pavarësia jonë e sjell në fund procesin e shpërbërjes së dhunshme të Jugosllavisë. Gjersa ky proces ka qenë i dhembshëm, ne do të punojmë pa pushim për t’i kontribuar një pajtimi që do të lejonte Europën Juglindore të shkojë përtej konflikteve të së kaluarës dhe të farkojë lidhje të reja rajonale të bashkëpunimit. Për këtë arsye, do të punojmë së bashku me fqinjtë tanë për të avansuar të ardhmen tonë të përbashkët europiane.
Ne shprehim, në veçanti, dëshirën tonë për të vendosur marrëdhënie të mira me të gjithë fqinjtë tanë, përfshirë Republikën e Serbisë, me të cilën kemi marrëdhënie historike, tregtare dhe shoqërore, të cilat synojmë t’i zhvillojmë më tej në të ardhmen e afërt. Ne do të vazhdojmë përpjekjet tona për t’i kontribuar marrëdhënieve të fqinjësisë dhe bashkëpunimit me Republikën e Serbisë duke promovuar pajtimin ndërmjet popujve tanë.
Ne, nëpërmjet kësaj, afirmojmë në mënyrë të qartë, specifike dhe të parevokueshme se Kosova do të jetë ligjërisht e obliguar të plotësojë dispozitatat e përmbajtura në këtë Deklaratë, përshirë këtu veçanërisht obligimet e saj nga Plani i Ahtisaarit. Në të gjitha këto çështje, ne do të veprojmë në pajtueshmëri në parimet e së drejtës ndërkombëtare dhe rezolutat e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, përfshirë Rezolutën 1244 (1999). Ne shpallim publikisht se të gjitha shtetet kanë të drejtën të mbështeten në këtë Deklaratë, dhe i bëjmë apel të na ofrojnë përkrahjen dhe mbështetjen e tyre. / KultPlus.com
Kryeministri shqiptar, Edi Rama, në orët e para të mëngjesit ka uruar për 12-vjetorin e Pavarësisë së Kosovës.
“Urime ditën e bekuar të pavarësisë së Kosovës të gjithë shqiptarëve kudo që ndodhen dhe i përjetshëm qoftë kujtimi i atyre që dhanë jetën për këtë ditë”, shkroi Rama.
Në urimin e tij postuar në rrjete sociale, ai ka shtuar edhe një video me himnin e Kosovës. / KultPlus.com
Me ngritje të flamurit ka nisur ceremonia e shënimit të 12 vjetorit të pavarësisë së Kosovës.
Të pranishëm në këtë ceremoni ishte shefi i Qeverisë, Albin Kurti, kryetarja e Kuvendit të Kosovës, Vjosa Osmani, komandanti i FSK-së, ministra e zëvendësministra,
Ngritja e flamurit u bë nga garda ceremoniale nën intonimin e himnit nga bendi i FSK-së.
Më pas nderime nga figura të LDK-së janë bërë edhe te shtatorja e ish-presidentit Ibrahim Rugova. / KultPlus.com
Grupi 403, është një grup muzikor i njohur i cili identifikohet me kultivimin e muzikës pop-rock. Grupi 403 është pjese e gjeneratës se rokut kosovar të viteve 80’, e cila njihet edhe si koha me e ndritur ne krijimtarinë rok-ut në Kosovë, shkruan KultPlus.
Grupi 403 u formua në vitin 1981 nga Mentor Gjurgjiali (bas), Fatmir Zajmi (bateri) dhe Naim Osmani (kitarë). Bendit më vonë, pas kryerjes së shërbimit ushtarak, i bashkohet Hektor Gjurgjiali (vokal dhe kitarë), Arben Godanca (kitarë) dhe Veton Orana (sint).
Grupi 403 ka një album te incizuar me 15 këngë në të, i cili për herë të parë është incizuar në vitin 2002. Edhe pse ky grup nuk është aktiv për aq shumë vite, këngët e tyre i kanë rezistuar kohës dhe dëgjohen ende me shumë nostalgji nga publiku shqiptar.
Këngët “Bohemi”, “Kujtimi”, “A do të kthehet”, “Indeksi”, “Paraja”, “Në derë të kujt tani po troket”, e shumë të tjera, janë cilësuar si përqafim i kulturës urbane, e që padyshim ndikuan në urbanizimin e të rinjve të asaj periudhe. /KultPlus.com
Whitney Houston ishte këngëtare e zhanrit pop dhe R&B, aktore, producente filmi dhe modele nga Shtetet e Bashkuara. Më 2009, Guinness World Records e konsideroi atë si femra më e shpërblyer (për sa i përket çmimeve të ndryshme) e të gjitha kohërave. Çmimet e fituara prej saj përfshijnë dy Emmy Awards, gjashtë Grammy Awards, 30 Billboard Music Awards dhe 22 American Music Awards, së bashku në total 415 çmime gjatë gjithë jetës së saj. Houston ishte gjithashtu një nga artistet më të shitura të botës, me më shumë se 170 milion albume të shitura.
Houston është artistja e vetme që ka pasur shtatë vende të para të njëpasnjëshme në listën e Billboard Hot 100. Albumi i saj i vitit 1985 Whitney Houston u bë një nga albumet më të shitura nga një artiste femër në kohën e daljes së tij në treg. Albumi u konsiderua si më i miri i vitit 1986 nga revista e mirënjohur Rolling Stones dhe u rendit nga kjo revistë në vendin e 254 në Listën e 500 albumeve më të mirë të të gjitha kohërave. Albumi i saj i dytë Whitney (1987) u bë albumi i parë nga një artiste femër që të zërë vendin e parë në listën e albumeve Billboard 200. Ky kalim i menjëhershëm i Whitney-t në listat më të njohura muzikore dhe rëndësia e madhe që kishte në MTV, duke e filluar me videon “How Will I Know”, ndikoi që shumë artiste femra Afrikano-Amerikane të ndiqnin hapat e saj.
KultPlus sjellë për ju disa nga thëniet e saj të famshme:
Vendosa shumë kohë më parë kurrë të mos ecja në hijen e askujt; nëse dështoj, ose nëse kam sukses të paktën kam bërë ashtu siç besoj.
Unë jam ose miku im më i mirë ose armiku im më i keq.
Që në fillim, kamera dhe unë ishim miq të shkëlqyeshëm. Ajo më do, dhe unë e dua atë.
Kur vendosa të bëhem këngëtare, nëna ime më paralajmëroi se do të isha shumë e vetmuar. Në thelb të gjithë jemi të vetmuar. Vetmia vjen me jetën.
Ju mund të mashtroni njerëz. Ju mund të mashtroni këdo në çdo kohë të ditës, por nuk mund të mashtroni veten. Natën, kur shkon në shtëpi, duhet të përballesh me veten.
Kam disa shenjtorë të mirë atje jashtë – ashtu është – që luten vazhdimisht për mua. Duhet patjetër t’i kesh ata. Dhe i kam.
Unë jam një person që kam jetë dhe dëshiron të jetojë, dhe gjithmonë dua të jetoj.
Më pëlqen të jem një grua, madje edhe në botën e burrave. Mbi të gjitha, burrat nuk mund të veshin fustane, por ne mund t’i veshim pantallonat.
Do të qëndroja në dhomën time për ditë të tëra, vetëm për ta mbledhur veten, për të ditur se cila do të ishte faza ime tjetër. /KultPlus.com
Raporti i letërsisë me përkthimin është i domosdoshëm, aq më tepër në gjuhët e vendeve të vogla. Letërsia shqipe rrugen e saj e nis me perkthimin. Specialistët e letërisë dhe shqipërues, përkthimin e shohin si krijim të dytë të një vepre. Lili Sula, shefe e Departamentit te Letërisë sjell si shembull dëmtimin që i është bërë veprës “Kukulla” të Ismail Kadares në italisht.
Përkthimi është një instrument shumë i rëndësishëm i pasurimit të letërsisë. Letërsia shqipe e ka të pashmangshme përkthimin, që në gjenezë. Edhe libri i parë njohur deri më sot “Meshari” i Buzukut është një përkthim i teksteve fetare.
Përkthimi është një instrument shumë i rëndësishëm i pasurimit të letërsisë, aq më tepër kur kemi parasysh letërsi dhe popuj të vegjël, po aq është edhe një instrument i rëndësishëm i formimit të shijeve të leximit.
Shefja e Departamentit të Letërsisë në Fakultetin e Histori-Filologjisë, Lili Sula, përmes shembullit konkret të librit “Kukulla” të Ismail Kadaresë rrëfen se si një përkthim jo i mirë, nga gjuha burimore e largon lexuesin nga shkrimtari edhe nga vepra e tij.
Përkthyesi është një krijues i dytë. Vitet e fundit, statusi i përkthyesit dhe cilësia e veprave të përkthyera ka përmirësime të dukshme krahasuar me fillim vitet 90 , ku dominonte kaosi thekson Tupe.
Për përkthysen Diana Kastrati, asnjë kulturë nuk mund të jetojë e vecuar e bazur tek nje gjuhë ndaj përkthimi është domosdoshmëri kulturore.
Përkthimi si krijim, në këndvështrimin e Edmond Tupes gjatësia e valës së krijuesit dhe përkthyesit duhet të përputhen në mënyrë që lexuesi ta shijojë veprën.
Konferenca shkencore ndërkombëtare “Botët e përkthyera të letërsisë, nga përkthimi tek krijimi” vuri në qendër të diskuatimit raportin e letërsisë shqipe me përkthimin, që nga fillesat e saj e deri në ditët tona. /abcnews.al /KultPlus.com
Në të shkuarën, studimet kanë zbuluar një lidhje mes ciklit hënor dhe numrit të emergjencave psikiatrike. Por a ndikon vërtet Hëna tek ne?!
Ekspertët thonë po! Që prej lashtësisë, njerëzit kanë pasur një lidhje të veçantë me proçeset e ndryshme të Hënës. Sipas tyre, energjia që ajo përçon nxjerr më në pah emocionet tona dhe shkakton ndryshime të humorit.
Gjatë një Hënë të Plotë jeni më shumë të prirur për të qenë të dhunshëm.
Kjo vlen më tepër për njerëzit që kanë të tilla tendenca. Gjatë këtyre ditëve ata e kanë të pamundur ta kontrollojnë sjelljen e tyre.
Hëna e Plotë shkakton mungesë gjumi.
Disa njerëz hëna i bën të sillen në mënyrë të pashpjegueshme dhe plot energji, ndërsa të tjerë i lë pa gjumë…Gjatë këtyre ditëve, shpesh njerëzit kanë probleme me pagjumësinë, por arsyeja “pse” ndodh kjo mbetet ende mister.
Mbylleni në vete dhe meditoni.
Gjatë Hënës së Plotë, hëna nuk është e qartë në qiell. Që do të thotë, energjia që tejçohet tek ne është e ulët. Njerëzit ndihen të lodhur dhe pjesën më të madhe të kohës e kalojnë duke analizuar ç’ka ndodhur e duke reflektuar.
Gjendja e shpeshta të ankthit nuk përjashtohen.
Ëndrrat e kthyera në makthe dhe gjumi jo i plotë, ju krijon herë pas here gjendje ankthi.
Hëna e Plotë mund të çojë situatën nga “dashuri në luftë” brenda pak minutash.
Duke qenë se njerëzit bëhen më emocionalë gjatë këtyre ditëve, i kushtojnë vëmendje çdo fjale. Gjasat për tu keqkuptuar janë të mëdha, kështu që bëni kujdes nga sherret e papritura. S’është faji i saj, është i hënës. /KultPlus.com
Ikona e muzikës Elton John është detyruar të anulojë një koncert në Zelandën e Re këtë të dielë për shkak se ishte sëmurë.
Ylli 72-vjeçar humbi zërin gjatë rrugës për në stadiumin e Auckland Mount Smart për shkak të ftohjes.
Ai u ngjit në skenë ku filloi performancën e tij, por për shkak të gjendjes shëndetësore u detyrua ta ndërpriste. Duke iu kërkuar falje të gjithë fansave që kishin ardhur për të, ai u largua nga skena.
“E kam humbur zërin. Nuk mund të këndoj ndaj më duhet të largohem” – iu drejtohet John turmës.
Fillmisht u ul në piano dhe sapo filloi të performonte, John u përlot.
Vetëm pak më parë gjatë ditës së sotme ai u komunikoi fansave të tij se ishte i diagnostikuar me pneumoni por sërish do të performonte për ta.
Por mosha bën të vetën ndaj ishte thuajse e pamundur për 72 vjeçarin që të vazhdonte performancën e tij.
Menjëherë pas largimit të tij nga skena, ai postoi një foto në Instagram ku i kërkoi falje të gjithë të pranishmëve.
“Unë luajta dhe performova me zemër, por ishte zëri që më tradhëtoi. Faleminderit shumë për mbështetjen tuaj që treguat” – shkruan ai. /KultPlus.com
Këtë vit NEWBORN i
kushtohet të mbijetuarve të dhunës seksuale gjatë luftës në Kosovë. Kjo ide nuk
lindi rastësisht, është një ide e kamotshme për t’i dhënë zë fatit të 20.000 të
mbijetuarve të dhunës seksuale të luftës së fundit. 12 vite shtet, 12 fjalë janë
pak, për të ndjerë dhembjen e madhe që ata i shoqëron çdo ditë, çdo javë dhe gjithë
jetën…
E këtë shtet e ndërtojë
edhe fati i tyre, një fat i hidhur qe 20 vjet pas nuk u ndryshua, duke mbetur i
njëjtë në çdo ditë, në çdo datë e në çdo stinë. Përkrahja jonë për të mbijetuarat,
përmes NEWBORN këtë herë do i kaloj kufijtë, do të shkojë përtej oqeaneve…KOSOVA
E TYRE ME NE FUND FESTON TRIUMFIN E LIRISE, FESTON PER TE I KUJTUAR SA JANE
GJALL, ENDE GJALLE
Shumë të mbijetuar të dhunës
seksuale tashmë janë bërë nëna dhe baba, janë bërë gjyshër dhe gjyshe, disa të tjerë
nga stigma as që janë martuar, duke u frikësuar që fati i tyre i trishtë mund të
kuptohet nga personi që do e kalonin jetën.
Këtë herë NEWBORN, është
me ngjyrë të zezë, dhe me shumë ngjyra të tjera në të. Këtë herë vjen me lulen
ANEMONE, me lulen identifikuese të fatit te tyre. Me lulen e shpresës së vetme
që do t’i përcjell përgjatë gjithë jetës. Këtë herë, në NEWBORN do të jetë i
vendosur në të njëjtin vend, por pesha e tij është më e madhe se kurrë, është
emocion i gjallë, shpresë e gjallë për ditë më të mira, për një jetë më të mirë.
Dhuna seksuale që ndodh në gjithë botën fatkeqësisht, çdo javë, ditë, muaj, minuta dhe sekonda, është plagë që nuk e fshijnë as vitet e as vet jeta, nuk e lanë asnjë ujë dhe nuk e shter asnjë burim. /KultPlus.com
Përpiqem të shkruaj e më shumë shuaj e më shumë vuaj. Era që fryu na ndau. Tanët u bënë të huaj, me të huajt rrimë kaq pranë. Kërkoj dicka të ngjashme me fytyrën e nënës sime nganjëherë gjej ngjyrën e flokëve por jo krehjen e saj. Një vajzë në rrugë, është elegante si motra ime por nuk ka zërin e saj. Një burrë i moshuar i menduar si babai im por nuk ka zhurmën e hapit të tij. Kërkoj timen. Ka mbetur larg. Ndaj shkruaj dhe pse shuaj dhe pse vuaj.
Dardan Zhegrova ka hapur ekspozitën e tij personale në Berlin.
‘I’m Meeting A Hybrid Of Past And Now’ u hap
me 14 shkurt në hapësirën FRAGILE në Berlin.
Zhegrova, për këtë ekspozitë ka krijuar një punë të re, kukulla më të mëdha në gjatësi bazuar në kukullat që përdoren zakonisht në teatër, plus edhe një incizim të ri zanor.
Puna e tillë vjen si inspirim prej Zhegrovës
pasi si i vogël ai ka vizituar disa shfaqje me kukulla në Prishtinë, një
praktikë kjo asokohe në Kosovën e Jugosllavisë mjaft e frekuentuar në Prishtinë.
Sikur edhe herave tjera, punët e Zhegrovës ngërthejnë poezinë dhe prodhimin e kukulla amorfe të mëdha, shkruan KultPlus.
Zhegrova paraqet personalitetin e tij por me anë të ekspozitës edhe e shpalosë veten dhe imagjinatën e tij gjatë fëmijërisë, derisa një element tjetër është takimi mes vetes dhe tjetrit në një botë të influencuar shumë prej internetit.
Në vitin 2016-të, Zhegrova bashkë me Lola
Sylajn ishin fitues të çmimit ‘Artistët e së Nesërmes’ në Prishtinë, ndërsa Zhegrova
me ekspozita është paraqitur edhe në Paris, Athinë, Tiranë, Cyrih e në qytete
tjera evropiane.
Disa prej ekspozitave kolektive ku Zhegrova ka marrë pjesë janë: ‘Friend of a Friend, SVIT Gallery’ në Pragë, ‘I travelled the world and the seven seas’ në Antwerp, ‘I kissed your kiss on your girlfriend’s cheek, it was still wet’ në Lisbonë, e ekspozita tjera. / KultPlus.com
Rosalia së fundmi është një prej këngëtareve më të mira nga Spanja, e cila po e pushton tregun muzikor në Evropë dhe më gjerë.
Rosalia, veç 26 vjeçare, është një ndërthurje mes ritmeve flamengo por edhe muzikës moderne.
Që prej vitit 2016 kur Rosalia u fut në industri, deri sot ajo ka shënuar plot suksese dhe është idolli i shumë njerëzve gjithandej nëpër botë.
Së fundmi ajo fitoi Grammy për ‘El Mar Querer’,
ndërsa këngët e saj ‘Di ni nombre’ e ‘Malamente’ janë gjithandej nëpër
toplista.
Rosalia po konsiderohet si një zë i veçantë në industrinë muzikore, ndërsa ka shpresë që ajo do të bashkëpunojë me Billie Eilish, shkruan KultPlus.
Në filmin ‘Dolor y Gloria’, Rosalia ka një rol të vogël por krahas Penelope Cruz dhe Antonio Banderas. Ajo është haptazi kundër partisë së djathtë VOX në Spanjë, dhe ka dalë disa herë publikisht kundër politikave të kësaj lëvizjeje.
Influencat e saj më të mëdha janë Camaron de la Isla, James Blake dhe Nina de los Peines. Ajo madje para pak kohe performoi edhe në Grammy Awards, njëjtë ku performoi edhe Dua Lipa.
https://www.youtube.com/watch?v=0fuU4YiRp98
Rosalia po komentohet pozitivisht për mënyrën se si ajo po e përqafon kulturën prej nga vjen duke miksuar stilet e ndryshme të muzikës. Në balada ajo shquhet për fuqinë e vokalit ndërsa shkruan edhe tekste vet, çka e bën më të veçantë transmetimin e emocionit. / KultPlus.com
Mbrëmë përfundoi edicioni i Festivalit Ndërkombëtar të Filmit në Londër, ku nuk ishin të pakët shqiptarët që morrën çmime, shkruan KultPlus.
Protagonistët e filmit të metrazhit të gjatë ”Un’ati”, u shpërblyen me çmime kryesore.
Makfire Miftari e cila në film luan rolin e Marigonës, u shpërblye me çmimin për Rolin më të Mirë Kryesor, ndërsa Besim Ajeti, me çmimin për Rolin më të Mirë Episodik.
Filmi “Un’ati”, është prodhim i shtëpisë filmike ‘FilmKS’, i cili është realizuar nën regjinë e Mark Norfolk-ut.
Në role tjera në këtë film paraqiten: Alban Goranci,Florentina Ademi Beck,Ekrem Sopi, Alban Shahiqi dhe Anzotika Ajeti. / KultPlus.com
Shkrimtari Mehmet Kraja zgjedh “Rapsodi të një poeme arbëreshe” të Jeronim De Radës si një nga librat që nuk duhen lënë pa lexuar. Duke e quajtur një vepër pertej artit, Kraja na fton në një lexim ndryshe të De Radës. Më poshtë ai vjen me 10 sugjerimet e tij nga letërsia shqipe.
Jeronim De Rada, “Rapsodi të një poeme arbëreshe”
Për mendimin tim, njëra nga veprat më të rëndësishme të letërsisë shqipe. Kjo vepër e De Radës pa të drejtë është zhvendosur nga letërsia në histori, pra është shtyrë disi matanë artit, është kthyer në data, në fusnota, në shënime bio-bibliografike dhe nuk sugjerohet si vepër për lexim. Arsye për këtë mund të ketë qenë gjuha, por vepra ka kohe që është rikënduar dhe, pranë tekstit origjinal, mund të shijohet edhe në këtë formë. Kjo vepër i qëndroi kohës për shkak të motiveve, të cilat, njësoj si tërë letërsia antike, shprehin raportet themelore të njeriut me enigmat kryesore të jetës e të ekzistencës. Së dyti, “Rapsoditë…” i bën art të lartë dendësia e madhe e figurave, që nuk shtrihet vetëm në rrafshin e gjuhës, por në shumicën e rasteve është qenësi e ligjërimit. Një prurje e veçantë e kësaj vepre është tematika kalorësiake dhe aristokrate, e cila për shkak të rrethanave historike, nuk do të përsëritet më në letërsinë shqipe.
Ndre Mjeda, “Juvenilia”
Ndre Mjeda është mjeshtër i madh i sonetit shqip, i papërsëritshëm në letërsinë shqipe, një skalitës i jashtëzakonshëm i vargut. Mjeda është klasik i letërsisë shqipe; poezia e tij është një monument letrar i gdhendur në mermer. Pa të drejtë është lënë disi në harresë, duket për shkak të rivalitetit të françeskanëve me jezuitët, përfshirë edhe supozimin cinik se Mjeda u njoh edhe në kohën e diktaturës, ndërsa Fishta u anatemua. Pavarësisht se konsiderohet dialektore, poezia e Mjedës është model i mbarë vargimit shqip, sepse ajo shpërfaq, njeh dhe bashkon në një të përbashkët vlerat tingullore të fjalës me vlerat e saj kuptimore figurative, që është ideali më i lartë i poezisë. Poezia e Mjedës mund të lexohet edhe sot me ëndje, nëse mënjanohen disa paragjykime.
Ernest Koliqi, “Tregtar flamujsh”
Është njëra nga veprat më të rëndësishme të prozës sonë, që ndikoi në bashkëkohësimin dhe emancipimin e letërsisë shqipe. Proza tregimtare e përmbledhjes “Tregtar flamujsh” e Koliqit u shkrua në një kohë qetësie shpirtërore të shqiptarëve dhe ajo reflekton gjuhë të emancipuar, jetë të stabilizuar shoqërore, kulturë qytetare dhe mendim kritik. Mendoj se është mbivlerësuar ndikimi i letërsisë italiane në këtë krijimtari të Koliqit, sepse ai shfaqet i asimiluar, njësoj si letërsia perse te Naimi, apo ajo rumune te Lasgushi. Në këtë pikë proza tregimtare e Koliqit nuk përbën ndonjë përjashtim. Nëse duhet bërë vërejtje gjuhës së Koliqit, kjo nuk lidhet me dialektizmin e thellë të leksikut të tij, sepse ai i përshtatet ambientit, por më shumë me sllavizmat e paasimiluara që gëlojnë në ndonjërën nga këto proza.
Mitrush Kuteli, “E madhe është gjëma e mëkatit”
Është vepra më e arrirë e Mitrush Kutelit dhe njëra nga veprat më të rëndësishme të prozës shqipe. Në këtë prozë të Kutelit subjekti rrëfimor është vendosur në një kontekst fetar. Në një kuptim më të gjerë, rrëfimi është ndërtuar i mbështetur fort te situata biblike e “Këngës së këngëve” të Solomonit. Por motivi biblik është bartur në kohë dhe hapësirë, ashtu siç bëhet zakonisht në raste të këtilla. Vetëm se, kur bëhet fjalë te ne për misticizmin, në etër sikur ndihet njëlloj refuzimi, kështu që kjo mund të jetë një nga arsyet përse kjo prozë e Kutelit nuk ka arritur t’i vërë nën hije veprat e tjera të këtij autori, veçmas ato me tematikë sociale, ndonëse artistikisht është vepra e tij më e arrirë. Mistikja e shndërruar në situatë jetësore, kjo është veçoria themelore e kësaj proze. Gjuha e Kutelit në këtë prozë është model, se si koineja lokale ngrihet në nivelin e tekstit të kultivuar artistik. Ajo është gjuhë që krijon drejtpeshim të fuqishëm ndërmjet tekstit dhe kontekstit.
Petro Marko, “Qyteti i fundit”
Romani më i mirë i Petro Markos dhe njëra nga veprat më të mira të prozës shqipe të gjysmës së dytë të shekullit XX. Shquhet për subjekt të zgjedhur dhe për guxim krijues, sepse romani edhe për nga tema, edhe për nga metoda krijuese del në anën tjetër të skemës, duke sfiduar ideologjinë dhe njërën nga shtyllat e saj, realizmin socialist. Petro Marko në këtë roman merret me pasojat e luftës, duke dalë “në anën tjetër”, pra në kampin e atyre që e kanë humbur luftën. Dhe aty gjen drama të mëdha, fate të përmbysura, jetë që marrin rrjedhë tragjike. Pavarësisht se autori ndjek me konsekuencë vijën e qartë antifashiste, duket sikur në shumicën e rasteve rrëfimi i del “jashtë kontrollit” dhe bie në “grackën” e humanizmit. Edhe në pikëpamje të metodës letrare ndodh e njëjta gjë: romani për mrekulli iu shpëton shtrëngesave të realizmit socialist. Një përpunim artistik i shkrimit do të mund ta bënte veprën më të qëndrueshme në kohë.
Ismail Kadare, “Kronikë në gur”
Është kryevepra e Kadaresë dhe njëra nga kryeveprat e letërsisë shqipe, roman që del jashtë skemës letrare të këtij autori dhe përvojës letrare shqipe në përgjithësi, kryesisht përmes një diskursi narrativ thellësisht përpunuar dhe përmes shpërfaqjes së një bote, e cila qëndron në kufijtë e ëndrrës dhe realitetit, të mitit dhe legjendës në njërën anë dhe historisë dhe bëmave reale në anën tjetër. Vepra mbështetet mbi rrëfimin retrospektiv dhe të sublimuar të “fëmijërisë së botës” për luftën në përgjithësi dhe për Luftën e Dytë Botërore në veçanti. Është një rrëfim i sinqertë, jashtëzakonisht poetik dhe i ç’idelogjizuar për një dramë njerëzore përmasash të mëdha, e cila, në një vend të vogël nxjerr në pah fate njerëzish të një realiteti të çuditshëm, gati të përmbysur dhe fantastik. Është roman jo tipik për luftën, që sublimon dije dhe kulturë letrare, roman që i tejkalon përvojat individuale dhe bëhet përvojë e shkrimit letrar e një koineje pothuajse universale. Romani disa herë është klasifikuar nder njëqind romanet më të mirë letërsisë evropiane të shekullit XX.
Azem Shkreli, “Poezi”
Është njëri nga poetët më të mirë të letërsisë bashkëkohore shqipe, figurë e fuqishme integruese e letërsisë shqipe: poezia e tij, për aq sa lexohet dhe analizohet, funksionon pa dallim në mbarë hapësirën letrare shqiptare. Është poezi kryekëput meditative, me shtresime të thella kuptimore dhe me shprehje të kultivuar gjuhësore dhe artistike. Heroi lirik i poezisë së Azem Shkrelit nuk është as kosovari dhe as shqiptari pasionant dhe euforik, por shqiptari racional, meditativ. Ky hero lirik asnjëherë nuk bëhet pjesë e turmës, pra nuk është hero kolektiv, përkundrazi, është individualist i fuqishëm, që mediton për tema të përjetshme si liria, qëndresa, dashuria, vdekja etj. Poezia e Azem Shkrelit përdor gjuhë dhe shprehje të kursyer dhe shquhet për gjetje origjinale në fushën e figurës poetike. Vepra letrare e Azem Shkrelit ka tiparet e njeriu të urtë, që mediton shumë dhe flet pak.
Ali Podrimja, “Lum Lumi”
Të paktë janë librat e poezisë si “Lum Lumi” i Ali Podrimjes, që mbeten në vëmendje të lexuesit për një kohë kaq të gjatë, jo me ndonjë poezi, me ndonjë varg, me ndonjë motiv apo metaforë, por libri si tërësi. “Lum Lumi” vazhdon të jetë në vëmendje të lexuesit dhe të studiuesve të letërsisë. Ai u bë libër-emblemë i poezisë shqipe, një libër i veçantë, që shënon një kthesë me modernitetin e shprehjes, me emancipimin përmbajtësor, me një gërshetim jashtëzakonisht të suksesshëm të shprehjes së kultivuar dhe subjektit me referenca krejtësisht të qarta kuptimore. “Lum Lumi” është liria e panënshtruar për të shprehur dhembjen, është liria për të ndjerë, është liria për të vuajtur, është liria për të klithur, është liria për të thënë atë që ndjen. Për ta bërë “Lum Lumin” Ali Podrimjes iu desh shumë dhembje dhe po aq fjalë-figura dhe shprehje të gjetura. Në këtë libër elokuenca poetike e Podrimjes njeh depërtime të jashtëzakonshme.
Zija Çela, “Gjysma e Xhokondës”
Njëra nga veprat më të rëndësishme në opusin e krijimtarisë së Zija Çelës, për mua e veçantë, sepse, bashkë me romanin “Gjaku i dallëndyshes”, hap fazë të re të krijimtarisë letrare të këtij autori dhe manifeston qëndrueshmëri në tranzicionin e vështirë letrar të periudhës pas realizmit socialist në letërsinë e Shqipërisë. Me këtë roman Zija Çela bëhet model i frymës së re në prozën shqipe, e cila konsiston në përvetësimin kreativ dhe selektiv njëkohësisht të pluralizmit të shkollave letrare, duke ruajtur drejtpeshimin ndërmjet zërit të vet origjinal dhe kërkesave në rritje të lexuesit shqiptar. Ndryshe nga shumë shkrimtarë të tjerë shqiptarë që nuk arritën të ecnin në hap me kohën dhe me zhvillimet e saj dinamike, me këtë roman Çela bëhet autor që letërsinë e tij e vendos në raporte komunikimi dhe konkurrence me prozën bashkëkohore kontemporane, sepse, nga njëra anë, ai sublimon arritjet e mëdha të prozës së shekullit XX në ndërtimin e fakturës tekstore dhe të prosedeut, ndërsa, nga ana tjetër, me tematikën e veprave të tij qëndron afër preokupimeve të botës shqiptare, duke u bërë jehonë pësimeve dhe dilemave të saj.
Vath Koreshi, “Ujku dhe Uilli”
Pavarësisht se konsiderohet roman me tezë të paravendosur, ku e mira dhe e keqja kanë fatin e paracaktuar, ky roman i Vath Koreshit shënon një sukses të jashtëzakonshëm në letërsinë shqipe pas kthesës së madhe të viteve ’90. Romani është një dëshmi se letërsia shqipe, pas shkërmoqjes së realizmit socialist, kishte potencial të brendshëm të rigjenerohej, veçmas romani, dhe të njihte depërtime të reja subjektore dhe gjuhësore. Romani është i rëndësishëm, sepse hap shtigje dhe ofron njërin nga variacionet e “ritregimit” të historisë, ndryshe nga ç’ishte rrëfyer historia deri atëherë: romani është histori ngjarjesh dhe rrethanash, por më shumë është histori lirike e dashurisë dhe pasionit, e vuajtjes dhe mbijetesës. Megjithëqë që sërish të skematizuar, autori i nxjerr personazhet nga skema ideologjike dhe i vendos në kufizime të tjera, duke bërë me dije se liria e vërtetë nuk ekziston, se ajo ka kufizime të tjera ekzistenciale, filozofike dhe botëkuptimore. Më anë tjetër, me këtë roman autori bën kërkime dhe depërtime gjuhësore të rëndësishme në nivel të prozës sonë romanore. /KultPlus.com
Përmeti, “Qyteti i trëndafilave” me pamje mahnitëse natyrore.
Peizazhi i bukur natyror, pastërtia, shkëmbi gjigant dhe lumi që kalon përmes tij, e bëjnë Përmetin një qytet shumë tërheqës për t`u vizituar.
Ende pa hyrë brenda këtij qyteti të ofrohet një peizazh i bukur piktoresk, karshi maleve të bukura dhe rrjedhjes së lumit që të jep freskinë e papërjetuar më parë, shkruan albinfo.ch.
Me të hyrë në rrugën në të cilën lidhet ky qytet i bukur i Shqipërisë së jugut, takohesh me bukurinë magjepsëse të natyrës, por dhe me shtëpi të bukura, pastërti që të bëjnë përshtypje si vizitor.
“Qyteti i trëndafilave” është i rrethuar me komplekse të bukura malore, atraktive dhe me shkëmbin e lartë që i’a shton hijeshinë. Në veçanti Përmeti dallohet me trëndafilat e bukur që i sheh ngado gjatë stinës së pranverës dhe verës, shkruan albinfo.ch.
Përmeti, me rreth 39.000 banorë është i pozicionuar në juglindje të Shqipërisë. Ai ka një siperfaqe prej 929 km². Përbëhet nga dy bashki, bashkia Përmet dhe bashkia Këlcyrë.
“Qyteti i trëndafilave” përshkohet nga lumi i bukur Vjosa nga i cili merr emrin edhe lugina. Vlen të theksohet se ky lumë përshkon 58 km dhe renditet i dyti në Shqipëri për nga gjatësia.
Qyteti i Përmetit ofron shumë lokacione që janë mjaft tërheqëse për zhvillimin e turizmit. Ky destinacion turistik ka potenciale të mëdha natyrore dhe kulturore.
Ky qytet njihet mikpritje të rrallë, është qytet i këngëve popullore, lirike, qytet i verës e rakisë.
Qyteti i Përmetit me zonën rreth tij është i bekuar me të gjitha thesaret që mund të ofrojë natyra.
Ky vend ka edhe burime fantastike të ujërave termale, që janë krejtësisht natyrale dhe të pasura me veti shëruese për shumë sëmundje, kështu duke ofruar një mundësi të artë për turizëm shëndetësor, me një potencial të jashtëzakonshëm kurativ. Ujërat termale të këtushme janë të pasura me kripëra të ndryshme dhe me temperaturë rreth 29 deri në 40°C.
Përmeti konsiderohet si vendi më i qetë dhe me pamje më mahnitëse, duke mos harruar që simboli i këtij qyteti është shkëmbi 42 metra i lartë dhe me sipërfaqe 650 metra katrorë, themelet e të cilit janë në buzë të lumit Vjosa dhe pranë maleve të bukura përreth që i japin pamje piktoreske. /KultPlus.com
Romani “Gruaja me të verdha në pyllin e Buddha-s”, i shkrimtarit Vath Koreshi, është romani i tij i fundit – në kornizat e një krijimtarie të pasur, afër gjysëm shekullore, me një mori romane, përmbledhje me tregime e novela, skenarë filmash, shkrime publicistike dhe ese letrare. Mbetet ky roman pra, vepra përmbyllëse e shkrimtarit, dhe, sikundër thuhet metaforikisht në këto raste, është kënga e fundit e mjelmës. Sepse tre vjet më pas, në vitin 2006, autori i saj – do të ndërrojë jetë.
Ky vit – shënon edhe 15 vjetorin e botimit të parë të këtij romani, më 2003. Dhe ky fakt, në leximin e sotëm interpretativ të veprës, kuptohet, se e bëjnë të pashmangshëm edhe një raport specifik, që lidhet me pengun e homazhit tonë venerues për këtë shkrimtar dhe intelektual të shquar, njeriun aq fisnik dhe përkrahës i pakursyer për krijuesit e rinj. Sikundër ka shkruar I. Kadare, Vath Koreshi, bënte pjesë midis atyre krijuesve të heshtur, krijimtaria e të cilëve, kishte të bënte thjesht me letërsinë, një letërsi serioze e autentike, me brumin dhe aromën e bukës së shtëpisë, për të cilën, një ditë të gjithë ne kemi nevojë. Ajo ka qëndruar në kufijtë e një letërsie të ndershme.
Sikundër vrehet nga aspekti kronologjik, ky është pra romani, që ia mbërriti të shkelë në shekullin e ri të letërsisë shqipe (XXI).
Krahas romaneve të njohur të viteve të mëparshëm: “Haxhiu i Frakullës”, “Dasma e Sakos”, “Mali mbi kënetë”, “Balada e Kurbinit”, “Mars etj., – pas viteve `90, Vath Koreshi vazhdoi të botojë vepra të tjera romanore si: “Requiem për një grua”(1995), “Ulku dhe Uilli”(1996) dhe së fundi: “Një grua me të verdha në pyllin e Buddhas”(2003). Procedimet kohore të së kaluarës, të preferuara qysh më parë në krijimtarinë e tij, tashmë te këto vepra të pas `90-ës, fitojnë një status të ri e konsistent: ato përthyhen e shkrihen në një alegori gjithëkohësie, pra, në kohën alegorike – e apeluar specifikisht prej autorit kjo kohë si koha djesotnesër (te romani më i fundit i “Një grua me të verdha…”)
Nëpër narrativën e ngjarjeve, ndihet/përcillet dukshëm – koha e destruktuar, e vjetëruar, e arkaizuar estetikisht. Ky konvecion artistik, artikulohet tek e fundit, me synimin për ta potencuar, për ta gjeneralizuar e për ta njehsuar këtë kohë, në të tëra kahjet e rrjedhave të saj, në mugujt e së kaluarës dhe në ardhmëri…Është pra koha eterne, e përthyer në të ashtuquajturin mitin artistik të kohës. Vepra prezantohet natyrshëm – me disa tipare të njohura të prozës së mëparshme, por tanimë, edhe me një shestim të ri konceptualiteti e ligjërimi artistik.
Ajo, shfaqet si një vepër unikale, e përveçme, por edhe me lidhjet e brendshme me tërë rrjetin stilistik të krijimatarisë paraprijëse. Por gjithsesi, para së gjithash, ajo mbetet vepra e fundit, caku përmbyllës e sovran i autorit. Prej kësaj të arriture të fundit, mund të vrehet dhe pastaj të ravijëzohet gjithë çfarë ajo arrin të sjellë në raport me tërë hartën tematike dhe stilistike të shkrimeve letrare të mëparshme.
Në shumicën prej veprave të tij romanore, V. Koreshi e ka shfaqur si prirje të tij konsistente konceptimin/ndërtimin e tyre mbi një bosht përsiatjesh filozofike mbi botën. Këto janë vepra, që nuk kanë tentuar aq nga modelet e teksteve letrare dëshmuese, se sa janë të prirura/orientuara nga përcjellja e raporteve të ndërlikuara e dramatike të njeriut mbi botën. Në këto tekste, personazhet gjykojnë dhe vetgjykohen, vuajnë dramatikisht dhe hirësohen, kthjellohen e ndriçohen sipas rastit, duke u kthyer shpesh në oshënarë e murgj – të përfshirë nga flakët e kuvendimeve të brendshme e të jashtme, me atribute deri edhe përtej njerëzore, thuajse qiellore apo universale. Një i tillë, është psh Haxhiu i Frakullës, i cili, siç vetrrëfehet ky personazh pas udhëtimeve të tij të gjata odisejane, deri në Samarkandën e largët, kuptoi se u mashtrua tragjikisht nga bukuria e huaj, duke paguar haraçin e endjes baladeske mes endërrës e realitetit (S. Bejko). Te romani “Ulku dhe Uilli”, i ndërtuar/kompozuar si mozaik me gjashtë libra, përcillen travajet cfilitëse të mëkatit njerëzor – përballë moralit fetar dhe përballë kanuneve/traditave të shenjta të fisit, të cilat, enden brenda një kompleksi refleksionesh filozofike. Nëpër thellësitë e shpirtërave të plagosur, kërkohet në mënyrë të paepur kandili i shpresës për ringjalljen e njeriut. Dhe ky kandil, i cili rezulton të ketë mbetur ende i pashuar, është edhe ikona e shpëtimit të tij.
Romani “Gruaja me të verdha…”, është projektuar e formatuar tërësisht brenda kornizave të një qasjeje e vizioni filozofik. Personazhi rrëfyes (Profesori), ka krijuar një raport të tij fantazmagorik e gati të përtejmë me kohën. Për të, nuk egzistojnë pastërtisht dhe ndarazi: e djeshmja, e sotmja, e nesërmja. Pra, ato caqe kohore, nuk ndihen e nuk rrjedhin në rendin e tyre veçmas, madje ato shkrihen dhe këmbehen pafundësisht mes tyre. Që do të thotë, se zotëron një kohë tjetër: Djesotnesër-ja, si një kohë shpirti, e cila, ka një tjetër rrjedhë dhe që matet me të tjerë kalendarë, aspak astronomikë. Sipas visionit të mbartur prej personazhit rrëfimtar, i artikuluar në trajtë dialogu filozofik mbi shtjellat e jetës, gjendja e çdo individi nuk është tjetër, veçse rrjedhojë e gjendjes së kaluar të tij dhe njëkohësisht, po aq shkak i të ardhmes së tij. Kjo është pra, gjithëkoha, një dimension gjithëpërfshirës ky, i pa limituar dhe ku shkrimtari, në këtë rrëfim përsiatës autorial, rezulton të jetë në sintoni me atë që e kishte shprehur prej herës edhe Lasgush Poradeci, në ato kuvendimet e njohura sokratike me miqtë dishepujt e tij, kur thoshte se: koha as ikën dhe as vjen, ajo është dhe ne jemi brenda saj… Ky është pra ai arketipi i kohës, që i lidh tërë kohët dhe autori e funksionalizon këtë procedim filozofik – për t`i dhënë veprës frymë universale e prandaj edhe moderne, por që siç është shprehur një estet i njohur (A. Uçi), pa e cënuar kurrsesi specifikën estetike të tekstit të tij letrar. Pikërisht me këtë synim, lidhet ai gërshetim e shkrirje mes ngjarjesh e kulturash, të afërta e të largëta, duke përcjellë mesazhin e destinit të përjetësisë së njeriut – e arritur/siguruar/garantuar kjo përjetësi, përmes vlerave shpirtërore, të cilat ai i krijon e që ato vlera u përcillen pastaj brezave.
Në ligjëratën e tij, kur i dorëzohej çmimit Nobel (1987), poeti i shquar rus J. Brodskij, pati vënë në dukje, veç të tjerash se, krahas metodës së njohjes analitike dhe njohjes intuitive, krijuesit kanë aftësinë/shqisën e tyre të dalluar, që të vënë në shfrytëzim edhe nga ato metoda që përdorin profetët – me ndërmjetësinë e zbulesës.
Edhe në letërsinë dhe posaçërisht në prozën shqipe, janë të njohura disa përvoja të shfrytëzimit dhe tretjes në to të doktrinave biblike, me përvijime idesh substanciale mbi raportet e njeriut me botën. Mund të veçojmë psh sa për ilustrim vepra të të shquara si: Çeta e Profetëve (Cuneus Prophetarum, 1685) e Pjetër Bogdanit, apo E madhe është gjëma e mëkatit (1947) e Mitrush Kutelit. Përtej petkut religjioz dhe predikatës e funksionit të tyre biblik, në to, qiellorja dhe tokësorja ceken, përplotësohen dhe nuk e përjashtojnë kurrsesi njëra tjetrën. Vepra e Bogdanit, është vlerësuar nga studiuesit (në mënyrë të veçantë nga I. Rugova) për forcën e saj abstraguese, emocionale dhe imagjinative – me konturet rrëfimore, që mund ta përcaktojnë atë si bërthama dhe si inaguruese e romanit të parë shqiptar. E po ashtu, me statuse të mëtejmë: si Komedia hyjnore shqiptare, si themeli i humanizmit shqiptar, i modernitetit intelektual – me shtytjet apo stimulanset paravajtëse, që ajo vepër i shfaq njëherësh. Te novela e Mitrush Kutelit, Tat Tanushi, e përjeton dashurinë njerëzore/tokësore dhe detyrimin/përkushtimin hyjnor në rrafshin e ideve, duke provuar plagët e pashëruara dhe gjunjëzimin para mëkatit, për t`ia mbërritur dora dorës katarsisit e ringjalljes, deri sa ai bie: …në gju me kryet në tokë… e puthi tokën. Qiellorja dhe tokësorja, mbartin shkallëzimin e kodit religjioz (S. Bashota). Sikundër është thënë diku, egzistenca njerëzore është e pashkëputur nga komunikimi i përhershëm me qiellin, jeta është e pamundur pa komunikimin me transcendenten, ndryshe, ajo jetë nuk do të ishte tjetër veçse kaos.
Besojmë se V. Koreshi, është i pari autor në letërsinë shqipe, që e ka konceptuar romanin e tij të fundit në frymën e një doktrine religjiozo-filozofike lindore, e konkretisht të doktrinës budiste. Në vepër, kjo doktrinë, nuk ka atributet e një dekori të jashtëm, as synon që të rrezatojë imponueshëm dogmën e saj, por ajo është funksionalizuar brenda mesazhit filozofik që përcjell – sigurisht me synimet dhe shenjat adekuate të artit. Përmes përsiatjeve e kujtesës rreth kësaj doktrine, kohët më të largëta, sillen në mjediset më të afërta dhe madje aktuale. Ligjërimi i personazhit rrëfyes, rrjedh me një ritëm predikues e apostolik, duke u krijuar e u ndjerë gjithaq: atmosfera e një kohe të largët, por edhe të ardhmeje, si paracaktim i shtyrë përtej fuqisë së njeriut. Sipas kësaj doktrine, gjithë jeta është dhimbje, gjithë jeta është është vuajtje. E shkaku i kësaj dhimbjeje, është dëshira, apo sikundër ajo quhet në gjuhën e doktrinës: tanha. Tejkalimin e kësaj gjendjeje plot dramacitet të thellë prej dhimbjes, pra, shpëtimin e tij nga vuajtja, njeriu e arrin në shuarjen e flakës së dëshirës (tanha-as), që shpie në nirvanë. Dëshirat, lakmitë, zilitë, përbëjnë thelbin e trishna-s, e cila është vet vuajtja e pandarë e njeriut, i cili, e ka për misionin e tij, që të ndjekë rrugët e vërteta fisnike – për largimin e të gjitha shkaqeve të kësaj vuajtjeje dhe për të fituar çlirimin prej saj.
Romani është konceptuar si një univers, me të gjitha pamjet kohore: të djeshmen, të sotmen, të nesërmen. Janë të pranishëm në këtë univers, qiejt e besimit të amëshuar dhe toka me lëndinat e lulëzuara dhe kënetat/zgëqet e frikshëm. Dimensionet sakrale dhe profane, përcillen në një spirale të pafundme brenda shpirtit të njeriut, si realitete të përkundërt këto, por, jo të pavarur prej njeri tjetrit.
Funksionon pra, ajo e ashtuquajtura koha rrethore, ku ngjarjet dhe personazhet vërtiten në një lakore të përmbyllur, ku ndihet se nuk ka as fillim e as fund, e ku janë dhe përjetohen të tëra sëbashku. E në një lakore të tillë kronotopike (kohëvendësije – mund të thoshim), duket se gjithëshka lëviz/udhëton pafundësisht dhe pafundësisht kthehet po në pikën e nisjes. Pikërisht atje ku nisja është edhe mbarim dhe anasjelltaz. Prandaj edhe një procedim i tillë rrëfimor, krijon në vepër tiparet strukturore të një palimpsesti, pra, duke u artikuluar një tekst me shumë shtresa ngjarjesh dhe përjetimesh, si teknikë narrative kjo, që vjen qysh nga romanet e mëparshëm të autorit, sidomos e shfaqur si e pranishme te “Ulku dhe Uilli” (B. Kuçuku). Dokumentet e lashtë në gjuhën pali, vizionet budiste dhe përsiatjet konfuciane, ngjarjet dhe qëndrimet regresive e kontraverse të Revolucionit Kulturor kinez, arroganca despotike e By Pol (Byrosë Politike të PPSH), këto e të tjera situata referenciale nëpër pjesët e romanit, krijojnë së toku efektin e vështrimit/përjetimit kaleindoskopik mbi botën, ku mund të depërtohet njëherazi nëpër shumë vise dhe nëpër shumë epoka ngjarjesh, nga më të skajshmet. Ndodh ashtu si coprat e një pasqyre të krisur/thyer, që shfaqin pamje të ndryshme të mjedisit përreth, po të sjellim për asiocim një imazh të përshkruar nga I. Kadareja, te tregimi i tij antologjik “Nusja e gjarpërit”. Ky lloj procedimi artistik, është një tipar që reflektohet dendur, sidomos në narrativën e prozës moderne, i cili, është vrejtur edhe në vepra të tjera të letërsisë shqipe, sidomos në romane të Anton Pashkut (“Oh”), Kasëm Trebeshinës (“Odin Mondvalsen”) etj.
Edhe në këtë vepër, V. Koreshi shfaq prirjen e tij të kahershme për t`i përcjellë lexuesit tekste me një gjuhë të përzgjedhur nëpër tërë shtresat e shqipes: në rrafsh hoziontal dhe vertikal të pasurive të saj të pashterrshme. Ai bën pjesë ndër ata krijues, që ka zgjedhur të mbajë mbi vete peshën e asaj, që është quajtur si varësi despotike nga gjuha, e konkretisht, varësi fiksasive nga visaret e shqipes. Ai nuk është shkrimtari që kërkon thjesht dhe vetëm fjalën e goditur, për të dëshmuar thellësinë dhe specifikën historike të ngjarjeve, për të skalitur tiparet nga më të skajshmet të personazheve, e po kështu, për të krijuar sa më bindshëm koloristikën e mjediseve të përcjella. Edhe në këtë vepër të fundit, vazhdon të shfaqet ajo sfida e tij e njohur (edhe në romane të mëparshëm) e kapërximit të diversitetit dialektor, dmth e kapërximit të sinoreve dialektore, duke i pasqyruar gjithë pasuritë dialektore me adhurimin dhe vetëdijen krijuese – për vlerat që ato mbartin e sjellin në letërsi e më gjerë (F. Dado). Me vetëdijen se letërsia, është para së gjithash gjuhë, se gjithshka që ajo synon të mbart – nuk e përcjell me tjetër instrument, veçse përmes gjuhës, ky shkrimtar e ka obsesionin e tij, që të qëmtojë në të tëra rrjedhat historike dhe dialektore të shqipes. Duke krijuar letërsi, e cila është kombinim shenjash gjuhësore, pra gjuhë, atëhere rezulton se shkrimtari – është po aq edhe krijues i gjuhës, në kuptimin e rolit të tij të autoritetshëm në zgjimin dhe zgjerimin kreativ të pasurive të saj. Romani “Gruaja me të verdha…” i V. Koreshit, është romani që solli risi konceptuale: rimodeloi artistikisht filozofitë e lashta të lindjes dhe budizmin, duke përcjellë me përsiatje filozofike e ndjesi të vlerësuar, lakoren e udhëtimit të njeriut nëpër shekuj. Vizioni religjioz dhe dijet filozofike, të lashta e të reja, këtu këmbehen e harmonizohen natyrshëm, në funksion të zbulimit të thelbit të njeriut: si qënie imediate egzistenciale, por edhe me laboratorin e tij të ndërlikuar shpirtëror. Ku gjallojnë një mori fasha përjetimesh e përndezjesh të brendshme, të errëta e të shndritshme, të ulëta e qiellore, të cilat, krijojnë së toku betejën e madhe të jetës së njeriut. Theksuam në krye, se ky roman, e mbërriti kronologjikisht shekullin e ri të romanit shqiptar. Por, duhet kujtuar se e arriti, jo vetëm dhe thjesht kronologjikisht. Para së gjithash, e mbërriti me vlerat e reja që solli, të cilat, duket se ishin përgatitur dora dorës, nëpër veprat e krijimtarisë së tij të mëparshme. Siç shprehej vet shkrimtari, në një nga intervistat e tij më të fundit (2005), ky është një roman për zhgënjimet tona dëshpërimisht të hidhura. E prandaj, ai e gjen edhe shtegun më të sigurt e përvijues të shprehjes artistike: në filozofinë budiste të përballimit të vuajtjes. Mund të themi se metaforikisht ky është romani i përballimit të vuajtjes. /KultPlus.com
Doli në qarkullim libri « Mësimi shqip në Kantonin e Aargaut- Zvicër » monografi, i mësuesit të dalluar të Shkollës Shqipe Hamzë Morina.
Libri është një përmbledhje publicistike mbi veprimtarinë e mësuesve dhe mësueseve të Mësimit Plotësues të Gjuhës Shqipe në Diasporë, shumica e të cilëve drejtpërdrejtë ose jo janë heronj të librit, pjesë e asaj armate arsimtarësh që kanë marrë rrugën e mërgimit, duke marrë atë pak dritë e diturisë në Shqipëri, Kosovë e që duan të përcjellin tek fëmijët shqiptarë të lindur dhe rritur në Zvicër.
Në të 260 faqet e librit trajtohet problemi i gjuhës shqipe në mërgim, ngjarje që lidhen me Shkollën Shqipe të Mësimit Plotësues në Zvicër, me të dhëna informative shumë të pasura nga viti 1990 kur u hap shkolla e parë shqipe e pavarur deri më sot e mësuan me mijëra e mijëra fëmijë shqiptarë. Përvoja e mësuesve të shqipes në hapësirën zvicerane dhe problemet me të cilat përballet shoqëria shqiptare larg atdheut përballë asimilimit tepër të shpejt që po ndodhë, si pasojë e mos shkollimit shqip të fëmijëve.
Libri trajton probleme të kësaj natyre, shqetësime të mësueseve dhe prindërve dhe mënyrat dhe rrugët që duhen ndjekur, në mënyrë që gjuha dhe arsimi shqip të zhvillohet e të mësohet nga shqiptarët kudo që jetojnë dhe punojnë. Libri, nga ana tjetër, është një nderim për gjithë mësuesit shqiptarë në Zvicër, të cilët pas punës së përditshme gjejnë kohën të mësojnë fëmijët e mërgimtarëve që gjuha shqipe të ruhet dhe të përcillet brez pas brezi.
Libri është një dëshmi se si mësuesit shqiptarë në Zvicër kanë marrë nismën dhe të bashkuar rreth Lidhjes së Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë “Naim Frashëri” organizojnë mësimin e shqipes në shumë kantone, sepse për mërgimtarët shqiptarë, nevoja e rrjetit shkollor në gjuhën amtare, është bërë prej tre brezash më së e domosdoshme për mos asimilimin e fëmijëve, duke nënkuptuar me këtë koncept të gjitha rrafshet e traditës dhe kulturës kombëtare në bazë të të cilave qëndron gjuha amtare shqipe.
Libër është një zëdhënës i diasporës shqiptare që edhe paraqet zhgënjimin ndaj pushtetarëve dhe politikanëve të atdheut të cilët nuk e ngritën Mësimin Plotësues Shqip në nivel shtetit, ashtu siç veprojnë komunitetet tjera. Diaspora shqiptare në Zvicër priti në gjirin e saj shumë ministra të arsimit e personalitete të ndryshme nga Kosova por kurrë asnjëri prej tyre nuk mori të paktën një takim me palën zvicerane për të ia parashtruar problemin e Mësimit Plotësues Shqip.
Libri, në një mënyrë është edhe një udhërrëfyes për autoritetet shtetërore të arsimit në Kosovë, për mënyrën dhe rrugën se si mund të ndërtohen politika arsimore në ndihmë të mërgimtarëve që Mësimi Plotësues i Gjuhës Shqipe të institucionalizohet me të gjitha parametrat shtetëror, fëmijët shqiptarë çdo ditë janë nën nofullat e asimilimit. Libri është botuar nga shtëpia botuese ”Lena”Prishtinë, përcjell Albinfo.ch. /KultPlus.com
Çdo vit dëgjoj njerëz tek bëjnë listat për të lexuar më shumë libra. Për ta bërë këtë, një numër i zakonshëm vihet si synim se sa libra duhet lexuar para mbarimit të vitit. Qoftë një libër në javë apo madje edhe një libër për krejt vitin, mua nuk më duket me vend leximi i një numri të caktuar librash në një kuadër të dhënë kohor.
Ja shihni studimet e mia për letërsinë angleze: në disa javë më duhej të lexoja katër romane të gjata. Më shumë sesa t’i shijoja siç duhej e të kridhesha tamam në atë çfarë po lexoja, unë e gjeja veten duke kaluar shkel e shko shumicën e librave në një rropatje të dëshpëruar për t’i kryer me kohë. Njohuritë mbi numrin e librave që më duhej t’i lexoja ende po atë javë dhe sasia e faqeve të mbetura deri në mbarim të librit të tanishëm janë figura që më janë qepur vazhdimisht teksa po përpiqem të përqendrohem në fjalitë e faqes, shkruan sot Koha Ditore.
Nuk dyshoj që vendosja e një numri të caktuar librash për t’u lexuar si rezolutë duhet të përftojë një përvojë të ngjashme. Leximi bëhet sikur një punë e detyruar. Ka të bëjë më pak me lexim për ëndje dhe më shumë me lexim për shkak se është një gjë që mendon se duhet ta bësh. Me një listë që kërkon një vistër librash për t’u lexuar, mendoj se njerëzit me gjasë do të lexojnë gjëra që veçse janë të familjarizuar me to apo edhe libra të lehtë që mund të lexohen në një kohë më të shkurtër, më shumë sesa të harxhojnë kohë për të gjetur diçka të re.
Mbase listat e leximit duhet të vënë theksin më shumë te cilësia e asaj çfarë po lexojmë në vend të sasisë. Nuk dua të them që “cilësia” nënkupton një listë snobe të leximit, që përbëhet vetëm prej klasikëve apo veprave popullore, për të cilat secili ka dëgjuar. Përkundrazi, ne duhet të lexojmë libra që na i hapin sytë nëpërmjet perspektivave dhe mendimeve të ndryshme, duke çpleksur kultura e botë të freskëta e të paprekura e të largohemi ca nga ajo që zakonisht e gjejmë vetëm duke lexuar. /Koha /KultPlus.com
Nesër shënohet 12 vjetori i pavarësisë së Kosovës dhe KultPlus ju sjell disa fakte rreth ditës historike të 17 shkurtit të vitit 2008.
-Pavarësia e Kosovës është shpallur me datën 17 shkurt 2008, në orën 15:39 minuta
-Dizajnues i flamurit dhe i stemës së Kosovës: Muhamer Ibrahimi
-Të parët që nënshkruan deklaratën e pavarësisë së Kosovës, ishin: presidenti Fatmir Sejdiu, kryetari i kuvendit, Jakup Krasniqi, si dhe kryeministri i vendit, Hashim Thaçi.
-Shtetet e para që njohën Kosovën si shtet pas shpalljes së pavarësisë ishin: Kosta Rika, SHBA, Franca, Afganistani, Shqipëria, Turqia, Britania e Madhe etj.
-Pergamena e vjetër 200 vjeçare në të cilën është nënshkruar deklarata e pavarësisë së Kosovës, gjendet në zyrën e kryetarit të Kuvendit.
-Përveç pergamenës, aty gjenden edhe lapsi me të cilin vënë nënshkrimet, listat e nënshkrimeve të deputetëve pjesmarrës ë seancë, si dhe flamuri i vendosur në seancën e shpalljes së pavarësisë.
-Muzeu i Londrës ishte ai që ia fali Kosovës pergamenën për shpalljen e pavarësisë
-Flamujt e parë të Republikës së Kosovës ishin shtypur në Turqi.
-Himni i Kosovës, i kompozuar nga kompozitori Mendi Mengjiqi, për herë të parë ishte intonuar në seancën e shpalljes së pavarësisë së Kosovës.
-Yjet e bardhë në flamurin e Kosovës simbolizojnë komunitetet e ndryshme që jetojnë në Kosovë, harta e verdhë simbolizon pasurinë e Kosovës, ndërsa ngjyyra e kaltër simbolizon Evropën.
-Prezente gjatë seancës së shpalljes së pavarësisë të Kosovës, me transmetime direkte, kishin qenë edhe mediat më të njohura botërore si: CNN, BBC etj. / KultPlus.com
