Grupi “Oda”, një prej bendeve më të pëlqyera kosovare, është formuar në vitin 1994 në Londër dhe është një rock band shqiptar i viteve ’90. Që nga viti 1998 kur edhe u publikua albumi i fundit, i titulluar po me këtë emër “1998”, grupi u shpërnda në të katër anët e botës, duke lënë pas vete hitet e pavdekshme të cilat i shoqëruan adhuruesit e tyre deri më sot.
Një ndër këngët e tyre të pavdekshme, është kënga “Beso në diell” e cila edhe sot dëgjohet me shumë nostalgji.
Anëtarët e Grupit “Oda” kanë qenë pothuajse të gjithë ish-anëtar të grupeve të njohura gjatë viteve të 80-ta në rock skenën kosovare si: Dukagjin Lipa, Labinot Krasniqi, Besim Hajdini, Asdren Rrahmani, Petrit Riza, Florent Boshnjaku, Besim Gashi-Babuka, Valon Gashi, Marcus McIrneney.
Në vitin 1995, Oda publikojnë albumin “Rrugë E Mbarë”. Ndërsa në vitin 1998, ata publikuan albumin “1998”.
Grupi Oda kanë qenë edhe pjesë e Top Fest 3 dhe 4
Në vitin 2010, 12 vite më vonë, formacioni i dikurshëm bashkon përsëri forcat, duke iu rikthyer skenës me këngën më të dëgjuar dhe më e kërkuar në radiot kosovare ‘Era’.
KultPlus më poshtë ju sjell këngën “Beso në diell”. /KultPlus.com
Ndërsa disa shtete në SHBA po fillojnë të lehtësojnë masat e bllokimit, e ardhmja e shtrëngimit të duarve mbetet e pasigurt. “Unë nuk mendoj se duhet të shtrëngojmë duart përsëri, që të jem i sinqertë me ju,” tha Dr Anthony Fauci, një anëtar i spikatur i ekipit anti-koronavirus në Shtëpinë e Bardhë, në prill. “Jo vetëm që parandalon sëmundjen e koronavirusit, por me siguri do të ulte shumë dhe rastet e gripit në këtë vend”.
Udhëzimet për distancimin social ka të ngjarë të qëndrojnë në fuqi për një kohë të gjatë, sipas udhëzimeve të qeverisë amerikane për rihapjen e vendit, veçanërisht për njerëzit në nevojë si të moshuarit dhe ata me sëmundje të tjera shoqëruese, si sëmundjet e mushkërive, mbipesha dhe diabeti.
Kjo mund të krijojë atë që Stuart Wolf, kryetari i asociuar për Integrimin Klinik dhe Operacionet në Dell Medical, e quan një “distopi fantastiko-shkencore”, ku shoqëria do të ndahej në ata që mund të preken dhe ata që duhet të qëndrojnë të izoluar. Kjo mund të krijojë pasoja të rënda psikologjike, thotë Dr Wolf.
“Zakonet zor se vdesin”, thotë Elke Weber, profesor i psikologjisë dhe çështjeve publike në Universitetin Princeton. “Nga ana tjetër, zakonet dhe normat sociale mund të ndryshojnë kur konteksti social dhe ekonomik dhe, në këtë rast, konteksti shëndetësor ndryshojnë”.
Tashmë ka shumë mundësi jo-kontakti. Për shembull, përkulja është praktikuar shumë gjerësisht në të gjithë botën – dhe është marrë si arsye për më pak vdekje për shkak të koronavirusit në Tajlandë. Pastaj ka sinjale të dorës, tundja e kokës, e qeshura dhe e buzëqeshura që nuk përfshijnë kontakt fizik.
Por Prof Legare vëren se një nga ironitë e mëdha të Covid-19 është se pikërisht kur njerëzit përballen me rrethana stresuese, ata varen nga prekja. “Mendoni për mënyrat se si ne përgjigjemi kur njerëzit janë të hidhëruar pas vdekjes ose diçka të keqe që ka ndodhur, me një përqafim, ose thjesht mund të ulemi pranë një personi dhe ta prekim në shpatull”.
Ndërsa shmangia e sëmundjes është një pjesë thelbësore e mbijetesës njerëzore, po kështu është edhe të jetuarit e jetës komplekse sociale, thotë Arthur Markman, profesor në departamentin e psikologjisë në Universitetin e Teksasit në Austin.
“Ndoshta do të fillojmë duke u përqëndruar më shumë në rutinat e larjes së duarve, sanitizimin e duarve dhe strategjitë për të mos prekur fytyrën, sesa heqjen dorë nga kontakti,” thotë ai. “Shqetësimi i vërtetë është që ne do të zhvillojmë një normalitet të ri, i cili nuk ka prekje, dhe kështu ne nuk do ta kuptojmë atë që na mungon, duke mos pasur ndonjë kontakt me njerëzit në rrethin tonë social. /bota.al /KultPlus.com
Nënshkruesi i Deklaratës së Pavarsisë së Shqipërisë, përfaqësues i vetëm i Fier – Mallakastër, Hajredin Bej Cakrani, ushtarak studiuar në Stamboll, në vitet e fundit të jetës, (foto e nxjerrë nga arkivat italiane se fundmi), së bashku me familjen në sarajet e tij në Petoshaj (Libofshë).
Lart fëmijët: Hajdar Cakrani (student ushtarak i marines,në Livorno) dhe më pas në Grac të Austrisë, Suhate Cakrani, (studente arti në Firenze), Hysen Cakrani, (student fleurculture Lion), Vasfi Cakrani, (student për diplomaci, Sorbonne, Paris) Poshtë prindërit; Iftizar (Zare) Cakrani dhe vetë Hajredin Bej Cakrani
Hajdar Cakrani: Lindi në vitin 1910, në Petoshaj të Libofshës. Pas mbarimit të shkollës fillore dhe asaj qytetëse, kreu në Grac të Austrisë shkollën e lartë ushtarake. Me fillimin e luftës kundër italianëve, ngriti çetën e parë nacionaliste në Myzeqe dhe u përfshi në shumë beteja. Me mbarimin e luftës u arrestua si kundërshtar dhe, pas një gjyqi special, u ekzekutua në Fier, më 1945. Për këtë arsye, më 7 qeshor të vitit 1945, Komiteti Ekzekutiv i Nënprefekturës së Fierit urdhëroi sekuestrimin e gjithë pa-surisë së tij, të tundshme e të patundshme. /KultPlus.com
Petro Marko (Dhërmi, 25 nëntor 1913 – Tiranë, 27 dhjetor 1991) ishte arsimtar, publicist, gazetar dhe shkrimtar shqiptar i shquar. Ai do të vlerësohet për prozën e tij moderniste, duke thyer rregullat e metodës së realizimit socialist, ndonëse krijimtaria e tij është bërë pikërisht në atë periudhë.
Petro Marko u lind në fshatin Dhërmi, në Himarë, nga prindët Marko e Zoica. I ati ishte pasuruar nëpërmjet tregtisë së qitros. Por e la të vogël sepse u sëmur gjatë internimit në ishujt e Tirrenit nga italianët. Me të kryer filloren në fshatin e lindjes në vitin 1924, shkoi nxënës në Shkollën Tregtare në Vlorë të cilën e mbaroi më 1932. Në atë shkollë pati, ndër të tjerë, si drejtor arsimtarin e studiuesin Kolë Kamsi dhe si mësues Ernest Koliqin; shkollë në të cilën jepnin mësim dhe shumë mësues italianë.
Pasi kreu shkollën vjen në Tiranë dhe me ndihmën e Hilë Mosit, që asokohe ishte ministër Arsimi, caktohet mësues në Dhërmi. Më pas transferohet për në Dhrovjan të Dropullit. Gjatë kohës së qëndrimit në këtë zonë, pati probleme dhe emigron për herë të parë në Greqi, ku qëndron fillimisht në Korfuz dhe më pas shkon në Athinë, ku kishte të vëllanë, Dhimitrin (Mimon). Atje hyn në fakultetin e letërsisë.
Petro Marko kthehet në Tiranë ku Branko Merxhani dhe Ismet Toto e thërrasin me rastin e hapjes së gazetës “Koha e Re” si organ i qeverisë. Gazeta mbyllet pas pak kohe ndërsa Petro marko shëtit nga një gazetë në tjetrën (“Illyria”, etj.), dhe në vitin 1936 boton revistën “ABC” bashkë me Branko Merxhanin, Dhimitër Godellin, Zavalanin, Migjenin, e cila u mbyll pas numrit të 2-të. Atë e internojnë në Porto Palermo (2 javë) e pastaj në Llogara, k ulirohet me interesimin te Merxhanit e I. Totos. Bashkëpunon në “Përpjekja shqiptare” e B. Merxhanit, të cilën Brankoja kishte me nijet t’ia vinte për antipod “Hyllit të Dritës”. Por largohet pasi Merxhani shkroi artikullin Pse nuk jam marksist i detyruar nga censura e kohës.
Petro Marko largohet sërsh në Athinë dhe më pas merr anijen për në Marsejë dhe prej andej shkon në Albacete ku ishte qendra e Brigadave Internacionale. Bashkohet me vullnetarët e brigadës “Garibaldi” në Spanjë, shkon për në Kuintanar de la Republica. Merr pjesë në Mbledhjen e Shkrimtarëve Antifashistë në Valencia, ku ishin dhe Ernest Hemingëay, Pablo Neruda, etj. Lëviz nga Estremadura, Aragona, Gondez e mandej prapë në Francë, ku herë në Paris e herë në Grenoble i financuar nga Ndihma e Kuqe Internacionale i veshur me petkun dhe karizmën e interbrigadistit u ngarkua me agjitacionin në rininë universitare të Grenoble.
Shkon në Itali nga fundi i ’39. Pas 1 mijë e ca ditësh kthehet në atdhe sepse Kominterni kishte porositë t’i çonte legalisht ose jo, të gjithë komunistët në vendet e tyre. Kthehet në Dhërmi dhe mendon pajtimin hasmërive me fshatrat e Dukatit. E burgosin në Vlorë, në Tiranë (maj 1940)… mbas marsit 1942 e nisin për Itali, Palermo e Ustikë. Pas çlirimit të Jugut të Italisë nga forcat aleate anglo-amerikane largohet sëbashku me të burgosur të tjerë dhe kalon në zonat e çliruara italiane. Më 1944 arrestohet nga gjermanët nga të cilët shpëton në sajë të mësuesit të gjimnazit, E. Koliqit. dhe po atë vit kthehet në Shqipëri.
Në përfundim të Luftës Antifashiste në vitin ’44 kthehet ne Shqipëri. Pas çlirimit ftohet që të qëndrojë në krye të gazetës “Bashkimi” në Tiranë nga 1945-1947, ku nga një kontroll i befasishëm i gjejnë shkrime jashtë vijës së partisë, (shkruan se Hysni Kapo e shpëton nga pushkatimi) lirohet më 15 maj 1950. Në vitin 1957 dërgohet mësues në teknikumin “8 Nëntori”. Në vitin 1973 i hiqet e drejta për botim. Në vitin 1975 e fusin në burg të birin, Jamarbërin.
Më 27 dhjetor 1991 vdes dhe varroset sipas amanetit pa ceremoni.
Thënia që po e sjellim më poshtë është njëra nga më të njohurat e Petro Markos:
“Aty ku flet dhe nuk të dëgjojnë, ku hanë dhe nuk të japin, ngrihu e ik se nuk është vend për ty” /KultPlus.com
Historia e jetës së Maks Velos, arkitekti që u nda nga jeta këtë të enjte është ndoshta një simbol se si funksiononte komunizmi duke shkatërruar shoqërinë deri në bërthamën më të fortë e të shenjtë, atë të familjes. I denoncuar nga ish-gruaja dhe miqtë e tij ai u arrestua dhe përfundoi në burg dhe iu shkatërruan më shumë se 200 vepra arti nga regjimi diktatorial.
Në një nga rrëfimet e tij në media pas viteve ’90 ai ka rrëfyer se u njoh dhe u dashurua me një vajzë, që vetëm pas martesës do të zbulonte se ishte agjente e Sigurimit të Shtetit dhe faktori kryesor në dënimin e tij 10 vjeçar. Shumë vite më vonë ai do të lexonte dhe dëshminë e njeriut më të afërt të tij që e çoi drejt arrestimit.
DËSHMITARJA
/ Luçiana Naraçi /
Dëshmitarja u pyet rreth çështjes dhe deklaroi: Unë kam qenë e martuar me Maks Velon dhe me të kam një fëmijë. Në vitin 1976 jam ndarë nga ai dhe tani banoj pranë nënës sime. Gjatë kohës që unë kam qenë e martuar me Maksin tek ai kisha konstatuar se kishte koncepte dhe mbante qëndrim të huaj ndaj gruas. Po ashtu kisha vënë re se ai ishte i dhënë shumë pas artit dekadent dhe për këtë më ka treguar një libër të Pikasos që ia kishte dërguar një franceze, të cilën e kishte njohur përpara se të martohej me mua. Për Pikason më ka thënë se është piktor i madh.
Më kujtohet biseda me të, që më ka thënë se: “Nuk ka përse të pikturosh në mënyrë realiste për faktin se në mënyrë realiste del në fotografi, kurse piktori në çdo pikturë duhet të fusë ndjenjat e tij, kështu për rrjedhim, piktura e realizmit socialist nuk mundet që të shprehë atë që mendon ose kërkon që të shprehësh”. Në përgjithësi për pikturën me Maksin nuk kam biseduar shumë. Dua të shtoj se gjatë kohës që ai ishte i martuar me mua ka bërë edhe një skandal me një grua tjetër, të cilën unë e kam marrë vesh pasi jam ndarë nga ai.
Maksi në shtëpinë e tij kishte piktura që nuk i përgjigjeshin realizmit socialist. Për këto piktura ai më ka thënë “se po të ishin jashtë shtetit do të kushtonin miliona lekë, se këto i përgjigjen realitetit, se çdo gjë shkon përpara. Njerëzit po të duan të paraqesin një gjë ashtu si është e fotografojnë aty dhe nuk e pikturojnë. Prandaj piktura nuk duhet të jetë krejtësisht realiste”.
Pasi është dënuar Fadil Paçrami, në një bisedë që kanë bërë në shtëpinë e Maksit, unë kam qenë aty dhe kam dëgjuar Maksi të thotë: “Fadil Paçrami qëndroi si burrat dhe nuk e dha veten”. Këtë bisedë e kam dëgjuar kalimthi kur ai bisedonte me njerëzit e shtëpisë së tij. Kur i është rrëzuar stalla në kooperativë, Maksi priste që të arrestohej dhe ata kanë marrë disa libra dhe i kanë djegur. Se çfarë librash kanë djegur nuk e di.
Në kohën që Maksi është dënuar për riedukim dhe është dërguar në fshat më ka thënë mua se “më kanë dënuar kot. Këta nuk dinë t’i vlerësojnë njerëzit. Mua më hoqën se jam i zoti”. Duke biseduar për të ardhurat që merrte ai në kohën që unë banoja te nëna, i kam thënë Maksit që t’i dilte për zot familjes që kishim bashkë, por Maksi më ka thënë se “ato para që unë marr, nuk më dalin për të jetuar për vete dhe jo të mbaj fëmijën”.
Në bisedat e ndryshme që kam bërë me Maksin, ai më ka thënë se këtu në Shqipëri nuk vlerësohet ashtu siç duhet puna e artit, e këtë ma ilustronte duke thënë se “ja pikturat e mia, po të ishin jashtë shtetit do të vlerësoheshin me miliona lekë. Kështu më ka thënë ajo francezja, ndërsa këtu te ne këto nuk i vlerësojnë”.
Me sa di unë Maksi ka pasur marrëdhënie me një franceze që ka ardhur në vendin tonë për të bërë studime albanalogjike. Ajo i ka vajtur në shtëpi Maksit dhe ai ka pasur korrespondencë me të. Kur ka ikur francezja Maksi ka pasur korrespondencë me të dhe asaj i ka dhënë disa piktura, kurse ajo nga Franca i ka dërguar librin e Pikasos.
Por, gjithashtu, Maksi ka thënë se jashtë shtetit ashtu siç i kishte thënë ajo francezja jetohet mirë, se në Francë njerëzit e zotë vlerësohen shumë dhe marrin të ardhura të mira dhe jo si këtu në vendin tonë. Më ka thënë se “po të ishin veprat e mia në Francë do të vlerësoheshin shumë dhe jo si këtu në Shqipëri që nuk i vlerëson njeri”.
Duke më biseduar për Pikason, Maksi më ka thënë se ai është njeri shumë i zoti dhe ka vlera të mëdha artistike. Duke biseduar me nënën e Maksit, Ani Velo, më ka thënë se në shtëpinë e tyre kishte shkuar edhe një greke dhe i kishte parë pikturat e Maksit dhe i kishte pëlqyer si ajo francezja. Maksi në shtëpinë e nënës sime ka lënë dy libra të karikaturistit francez Zhan Ejfel, në gjuhën ruse.
Këta libra tregojnë krijimin e njeriut nga Zoti, si dhe krijimin e botës nga Zoti. Që të dy këta libra i kam dorëzuar në organet kompetente. Dua të them se në shtëpinë e Maksit unë kam gjetur edhe një fotografi që kishte dalë së bashku më vëllain e tij me uniformën e fashizmit.
Në këtë proces dua të sqaroj një fakt, pavarësisht se jam divorcuar me Maksin, flas vetëm të vërtetën dhe nuk jam nisur nga motivet personale. I kam thënë duke qenë edhe pa u ndarë nga Maksi. Procesverbali m’u lexua. Thëniet e mia janë shkruar drejt dhe i vërtetoj me firmën time.
DËSHMITARJA / Luçiana Naraçi /
HETUESI / Dhimitraq Shkodrani /
Asistoi Aleko Meci
Por pavarësisht sa keq pa në jetë, piktori thoshte se jeta e tij ishte e përmbushur pasi nuk i kishte bërë keq njeriu. “E mendoj jetën time të përmbushur sepse gjëja më më rëndësi në jetë është mos t’i bësh keq njeriut. Kam ndjerë kënaqësi të jashtëzakonshme nga arti. Unë mendoj se energjia vjen nëse je i vertetë, nëse je fals nuk ka energji. Po t’i duash njerëzit dhe po të mos e harxhosh jetën për paratë, je i vërtetë”. /KultPlus.com
Ministria Italiane e Kulturës ka publikuar një video nga puna e kryer nga task forca italiane e kaskave blu U4H, në shpëtim të pasurisë kulturore të Shqipërisë të goditur nga tërmeti.
Në video renditen të gjitha objektet historiko-kukturore ku është punuar në Shqipëri.
Libri me poezi me titullin “Pëshpëritja e agonisë”, i botuar këto ditë nga PEN Qendra e Kosovës, i poetit Sali Bashota, është vepra e parë e shkruar dhe botuar nga një autor në rrethanat e karantinës. Siç thuhet në parafjalën e autorit, kjo vepër pikënisjen dhe përfundimin e saj, e ka në periudhën e shfaqjes dhe të pranisë së pandemisë së koronavirusit, i njohur si COVID-19, i cili e ka përfshirë, pothuajse, tërë botën, shkruan KultPlus.
Në këtë mënyrë, idetë, motivet, temat e poezisë janë strukturuar, pikërisht në ballafaqim me realitetin ekzistues, aty ku prodhohet ndjeshmëria krijuese dhe receptohet ndjeshmëria njerëzore, por edhe humanizmi dhe vlerat fundamentale të njeriut, sidomos betuesit e Hipokratit.
Në këtë libër poetik, figurat më të përdorura janë: jeta, lutja, ëndrra, dashuria, lumturia, frika, uji, dhimbja, fati, vetmia, karantina, shpëtimi, malli, prekja, përshëndetja, agonia, vdekja.
Ka edhe figura të tjera, të cilat bashkë me këto që u përmendën më lart, e përkundin ëndrrën e jetës në procesin krijues, domosdo, me një kërkesë të veçantë emocionale, aty ku shpërthen kuptimi dhe domethënia për fatin e njerëzimit nga shfaqja e së panjohures dhe e së padukshmes që e ka kapluar njerëzimin.
Realiteti i frikshëm paraqitet si vetënjohje, për ta funksionalizuar ligjërimin përbrenda aktit të ngujimit apo karantinës, kështu që idetë dhe mesazhet e poezisë ndërtohen përbrenda dy pamjeve antitetike: midis dhimbjes dhe lumturisë, midis pesimizmit dhe optimizmit, midis ëndrrës dhe zhgjëndrrës, midis jetës dhe vdekjes.
Ballafaqimi me të panjohuren është esenca e poezisë. Në fakt, e panjohura bëhet pikë referimi për ta shpalosur tërë botën e frymëzimeve në këtë libër poetik.
“Pëshpëritja e agonisë”, mund të jetë një libër i shpalosjes së ankthit dhe i situatave ekzistenciale, në të cilin dimensioni psikologjik e rikuptimëson frymën njerëzore, përbrenda një realiteti të ri dhe të panjohur në rrethana të tilla për njerëzimin që ka të bëjë me frikën nga e keqja e padukshme.
Gjithsesi, është një përpjekje për të vënë një komunikim poetik për fatin e gjërave që kanë ndodhur dhe që mund të ndodhin në jetën e njeriut dhe herën tjetër, që është kryesorja, konceptimi i fenomenit të lirisë në rrethana absurde dhe paradoksale.
Sali Bashota ka botuar vepra me poezi, prozë poetike, me ese dhe studimeve letrare. Poezia e tij është përkthyer në shumë të gjuhë të botës, pastaj është përfaqësuar në shumë antologji brenda dhe jashtë vendit, ndërsa autori është nderuar me çmimet të larta letrare në Kosovë e më gjerë. Vepra “Pëshpëritja e agonisë”, së shpejti pritet të botohet edhe në gjuhën angleze. /KultPlus.com
Letërsia botërore ka tituj dhe autorë, të cilët kanë vënë gurthemele të mëdhenj të mendimit dhe shprehjes, të idesë dhe filozofisë, të mesazhit dhe figurshmërisë, alegorisë dhe groteskut… të gjithë atij ansambli vlerash dhe qëllimsishë., Në këtë univers të parrokshëm, “Ferma e Kafshëve” e George Orwell ka ardhur për të mbetur një shënjim të atij misioni të lartë që pena mëton, urtësisht, artistikisht dhe kurajshëm.
“Ferma e Kafshëve” është një novelë alegorike nga George Orwell. Ajo u botua s’pariherë në Angli më 17 gusht 1945. Sipas shkrimtarit, libri reflekton ngjarjet që çuan në Revolucionin Rus të vitit 1917 dhe më pas në epokën staliniste të Bashkimi Sovjetik. Orwell si një socialdemokrat, ishte një kritik i ashpër i Josif Stalin, gjithashtu dhe armiqësor ndaj Moskës, drejtuar stalinizmit. Qëndrim, i cili ishte formuar në mënyrë kritike nga përvoja e tij personale gjatë Luftës Civile Spanjolle. Ai besonte se në Bashkimi Sovjetik ishte instaluar një diktaturë brutale, e ndërtuar mbi një kult të personalitetit dhe i zbatuar nga një sundim terrori. Në një letër drejtuar Yvonne Davet, Orwell e përshkroi librin “Ferma e Kafshëve” si një përrallë satirike kundër Stalinit. Në esse-në e tij “Pse unë shkruaj ” (1946), George Orwell shkroi se “Ferma e Kafshëve” ishte i pari libër, në të cilin ai u përpoq, me vetëdijen e plotë të asaj që po bënte, “për të bashkuar qëllimin politik dhe qëllimin artistik në një tërësi”. “Ferma e Kafshëve” ka fituar statusin si një prej 100 romaneve më të mira në gjuhën angleze, sipas “Time Magazine. Idenë e këtij libri ai e kristalizoi në kohën kur ai detyrohej që të ikte nga spastrimet e komunistëve në Spanjë, e kishte inspiruar atë që të kuptojë se “sa lehtë propaganda totalitare mund ta kontrollojë mendimin e njërzve të ditur në vendet demokratike”. Për këtë ‘përrallë satirike në fermë’ Orwell u inspirua pasi që e pa një djalë të vogël që e rrahte kalin çdo herë kur ai nuk e merrte drejtimin që i thoshte djaloshi. “E kuptova se nëse edhe kafshët e kuptojnë fuqinë e tyre ne njerëzit nuk do kishin fuqi mbi ta, dhe se njerëzit i shfrytëzojnë kafshët njëjtë si të pasurit që e shfrytëzojnë proletariatin”. Orwell fillimisht kishte shumë vështirësi në marrjen e dorëshkrimit për këtë libër, e kryesisht kjo frikë ishte për shkak të ndjenjave të tij anti-ruse. Libri më në fund u pranua për t’u botuar nga botuesi britanik, Jonathan Cape. Mirëpo edhe kësaj kompanie nuk i’u deshtë shumë për të ndryshuar mendje. Kjo sepse botuesi u kërcënua nga Peter Smollet, një zyrtar i qeverisë ruse. Bota përball këtij libri u nda më dysh. Kritika nuk u kursye ta fshikullojë. E megjithatë ai pati një sukses të padikutueshëm. Ai vërtetë nuk arriti të rrëzonte stalinizmin nga sundimi gjakatar dhe mizoritë që ushtroi ndaj popullit rus, por ama e denoncoi atë botërisht. Si pakkush, ai guxoi të sulmonte me penë një armik dhe një barbar. Gjithashtu ai i dha botës një mësim të vyer. “Ferma e Kafshëve” është alegoria politike më e famshme e shekullit të XX. /KultPlus.com
Të uroj… Pikë së pari, të uroj dashuri. Dhe duke dashur, uroj të të duan. Por nëse kjo nuk ndodh, atëherë tregohu i shkathët për të harruar. Dhe pasi të kesh harruar, uroj të mos pendohesh. Uroj vërtetë që kjo mos të të ndodhë, por nëse ndodh dhe ti harron, shpresoj të mos zhytesh në dëshpërim. Të uroj të kesh shumë miq. Edhe nëse ata janë të këqij ose të parëndësishëm. Uroj të kesh miq të guximshëm dhe të vërtetë. Dhe uroj që një prej tyre të jetë më i besueshmi. Por sepse jeta është në këtë mënyrë që është, të uroj armiq. As shumë, por as pak. Një numër i ndërmjetëm, që të të bëjë të pyesësh veten për të vërtetat dhe siguritë e tua. Dhe le të jetë mes tyre njëri që do jetë i drejtë, që të mos ndihesh kurrë i sigurt në idetë e tua. Uroj të jesh i dobishëm, por jo i pazëvendësueshëm. Dhe në momentet e tua më të këqija, kur të mos kesh asgjë, ajo dobishmëri të të mbajë në këmbë. Në proporcion me të, të uroj të jesh tolerant. Jo me ata që bëjnë gabime të vogla, sepse kjo është shumë e thjeshtë, por me ata që bëjnë gabime të mëdha, të cilat nuk mund të zhbëhen. Përdore mirë tolerancën tënde që të bëhesh shembull për të tjerët. Uroj që kur të jesh i ri, të mos rritesh shpejt. Dhe atëherë kur të jesh rritur, mos këmbëngul të jesh sërish i vogël. Dhe kur të plakesh, mos u dëshpëro. Sepse çdo moshë ka kënaqësitë dhe dhembjet e veta, dhe ne kemi nevojë për të dyja këto në jetë. Gjithashtu, uroj të jesh i mërzitur, të paktën një ditë. Kështu në atë ditë do kuptosh se të qeshësh çdo ditë është mirë, të qeshësh shpesh është e mërzitshme dhe të qeshësh vazhdimisht është çmenduri. Uroj që të zbulosh me shumë shpejtësi nga ajo që thashë më sipër, se në botë ka njerëz të palumtur, të depresionuar dhe të patrajtuar mirë. Të uroj të përkëdhelësh një qen, të ushqesh një zog e të dëgjosh cicërimën e tij, që dëgjohet në mënyrë triumfuese çdo mëngjes. Sepse në këtë mënyrë, do ndihesh mirë, pa arsye. Dhe pastaj, uroj të ujisësh një farë, sado e vogël qoftë ajo. Dhe të jesh dëshmitar i rritjes së saj, që të shohësh se sa jetë jeton një pemë. Të uroj gjithashtu, të kesh pará, sepse duhet të jemi praktikë. Dhe të paktën, një herë në vit, t’i vendosësh përpara teje e të thuash “Këto janë të miat.”. Kështu, do kuptohet se kush zotëron kë. Uroj që asnjë nga të dashurit e tu të mos vdesë. Por nëse disa prej tyre vdesin, uroj të qash pa pendesë dhe pa u ndjerë në faj për fjalët që kurrë nuk ua the apo gjërat që kurrë nuk i bëre për ta. Së fundmi, nëse je mashkull, të uroj një femër të mirë përkrah, e nëse je femër, të uroj një mashkull të mirë. Dhe ta doni njëri – tjetrin nesër, dhe ditën pas të nesërmes. Dhe kur të dy të jeni të lodhur e të buzëqeshur, uroj të keni sërish dashuri për t’ja nisur ditës tjetër nga e para. Nëse të ndodhin të gjitha këto, atëherë nuk të uroj asgjë më tepër se kaq. /KultPlus.com
Më parë i ka dëgjuar emrin, e më pas një miqësi e ngushtë që zgjati për vite me radhë. Ish kryeministri Aleksandër Meksi ka mjaft kujtime me Maks Velon, ku në një intervistë për tirananews na rrëfen detaje nga jeta e Maksit, intelektualit të pavarur që nuk përzihej, por kishte opinionet e tij të cilat i thoshte dhe publikisht.
“Qëndrimi i tij ndaj rastit të teatrit tregoi sheshit që nuk ishte nga ata që blihet, as shitet dhe nuk bën kompromise. Ishte një mendje e vyer dhe e veçantë e kulturës shqiptare”, thotë z. Meksi.
Ish-kryeministri Meksi rrëfen edhe një ngjarje të patreguar më parë, se si Velo përkundër tentativës së Sigurimit të Shtetit të asaj kohe për ta përdorur kundër tij, refuzoi duke marrë përsipër edhe koston në kalvarin e vuajtjeve të tij të pafundme në burgun e Spaçit.
Dje është ndarë nga jeta z. Velo. Nisur dhe nga statusi juaj i djeshëm, duket që keni pasur një njohje të hershme. Mund të na tregoni diçka se si e keni dëgjuar për herë të parë emrin e tij dhe raportet më pas?
Maksi është një personalitet i kulturës shqiptare dhe vlerësimi për të duhet bërë pikërisht për veprimtarinë e tij dhe sjelljen e tij në përgjithësi në fushat në të cilat lëvronte. E bëra këtë hyrje sepse shoh që ka persona të veçantë të cilët nuk e kanë atë mënyrë gjykimi që individin ta ndajnë nga opinionet e tyre kur e vlerësojnë. Çdo njeri ka të drejtën që të ketë opinione të ndryshme për gjëra të ndryshme, për mënyrën e gjykimit, për veprimtari, për fusha etj., etj. Pra nuk është një arsye për të denigruar aq më tepër kur njerëzit vdesin.
Unë Maks Velon e kam njohur së pari si emër, atë dhe vëllain e tij Pirro Velon, vëlla më i madh mjek, sepse kanë qenë nxënës të gjimnazit të Tiranës ku jepte mësimin e Historisë në vitet ‘50 edhe im atë. Në atë kohë kuptohet që kishte mundësi të pakta për regjistra suplementarë dhe pedagogët mbanin një fletore ku shkruanin listën e plotë të nxënësve dhe unë meqenëse shkruaja mirë me penë, im atë më jepte që të kopjoja nga regjistri tërë emrat që ai vinte notat siç vinte në regjistër. Kështu që shumë prej atyre emrave në atë kohë më ngelën në mendje.
Po më pas në Universitet e keni parë?
Unë në vitin 1955 kam filluar studimet në Institutin e Lartë Politeknik në degën e Ndërtimit. Isha fare i ri, 16 vjeç e gjysmë dhe për shumë nga nxënësit e vjetër të gjimnazit, por edhe të tjerë që mund të kisha mënyra të ndryshme njohjeje, isha sit ë thuash i përkëdheluri, apo i mirëtrajtuari kur bëheshim grumbull apo nëpër korridore etj. Një ditë bëhet mbledhja e Rinisë së Institutit, aty në sallën e madhe te ndërtesa ku sot është gjimnazi “Qemal Stafa”, sot në fund të rrugës së Durrësit. Unë isha bashkë me disa të tjerë të rinj fare. Duhet kuptohet që në atë kohë në shkollat e larta hynë ata të cilët e kishin filluar në moshë të madhe shkollën, patën ndërprerje nga lufta. Dhe vitet e sipërme qenë me diferencë të madhe moshe nga ne. Qëndruam në rreshtin e fundit duke ngacmuar dhe mos dëgjuar se çfarë po thuhej. U mbajt Raporti nga Nuredin Pumo, Sekretar i Rinisë i Institutit dhe u përmendën gjëra, vërejtje dhe vetëm një emër, emri i Maksit. Filluam diskutimet dhe një djalë përpara nesh, një rresht përpara nesh, u ngrit dhe bëri disa vërejtje . Bëri vërejtje që aty u përmend vetëm një emër, emri i Maks Velos. Dhe ashtu siç ishte tha: -“Maks Velo jam unë”.
Ne e shihnin nga mbrapa po si fytyrë e kishim parë korridoreve. Dhe ne si më të vegjël që ishim filluam të qeshim. Ktheu kokën na pa. Më vonë me Maksin sigurisht kam pasur rastin të njihen gjatë atyre viteve se ai ishte në vitin e katërt, ne në vitin e parë dhe atë vit nga 4 vjeçar u bë 5 –vjeçar Instituti. Më vonë me Maksin jam njohur kur ai punonte si arkitekt. Kam qenë gjer në vitin 1962, ku punova dhe jam kthyer në Tiranë dhe kam patur rastin që të njihem me të, nga miqësitë e përbashkëta, arkitektë, ku ai punojë Instituti etj dhe më vonë në zyrën e projektimit të Tiranës. Kemi pasur rastin të bisedojmë sepse dhe ai kishte interesa për fusha të ndryshe dhe në fushën e historisë së artit, kishte miqësi me ata të sektorit të artit , të restaurimit me të cilët punoja unë në Universitet, aty ku është Muzeu Arkeologjik dhe kemi pasur rastin të njihemi dhe kjo miqësi ka vijuar për vite me radhë. Flisnin për libra, për muhabete të ndryshme siç i takonte rasti.
Z. Velo gjithnjë është dukur një person debatues?
Është e vërtetë që Maksi ishte pak i ndryshëm nga të tjerët, në kuptimin që shumë vetave mund t’u dukej i çuditshëm, por mua nuk më është dukur i tillë.
Ishte pak i shoqërueshëm me njerëz, kishte interesa që përgjithësisht pakica i kanë, interesa për artin për të bukurën për librat dhe bota e tij ishin pikërisht këto.
Më vonë Maksi projektoi dhe u bë i njohur me lulishtet dhe më pas projektoi dhe pallatin e famshëm pas pallatit të kulturës dhe pati një goditje në vitin ‘74. E larguan nga Instituti, nga projekti dhe zyra e Tiranës dhe të punonte në zonën e Ndroqit. Dhe për Ndroqin pati kryer disa punime, studime arkeologjike dhe arkitekture dhe me ne pati kontakte më të shumta dhe e patëm ndihmuar që të mund të botonte artikuj, sepse dihej që atëherë të botoje botime në revista zyrtare edhe mund të kishte vështirësi. Por duke qenë se drejtori që kishim ne Gani Strazimiri ishte tolerant dhe kishte njëfarë peshe në strukturat e shtetit për njohjet e tij, Maksit i botuam disa herë.
Mbaj mend një ditë isha në autobus duke udhëtuar dhe siç ishim duke u mbajtur, dikush më godet në sup pas. Nuk e njoha kurrë atë person, nuk pata mundësi që ta kthej kokën se kështu më kërkoi, duhet të ishte ndonjë i njohuri im dhe më thotë me zë të ulët: Leka kujdes se mbrëmë kanë arrestuar Maks Velon. Se dihej që kishim një miqësi, flisnim me njëri-tjetrin kur Maksi dilte për xhiro i vetmuar gjithnjë para Dajtit. Ne ecnim në trotuar, ndonjëherë dhe në mes siç të qëllonte me shokët, ishte një ritual i përhershëm në Tiranë.
Dihet që ishin vitet 77-79 ku pati realisht një terror të vërtetë ndaj intelektualëve.
Diheshin si u dënua sepse njerëzit flisnin, kishim miq të përbashkët. Kur doli nga burgu Maksi unë e pata takuar dhe e pata ndihmuar që të fillonte punë tek Fabrika e Abrazivit që ishte një punë pak e vështirë për arsye të pluhurit që thithje. E pati ndihmuar Ali Oseku dhe në burg dhe përtej.
Vijuat të takoheshit edhe pas burgut që ai kreu?
Diku pasi Maksi ka dalë nga burgu jemi takuar me Maksin. E mori vesh se ku banoja, ka ardhur dhe për vizitë disa herë në shtëpi ku bisedonim e dëgjonim dhe muzikë në magnetofon. Një ditë i them Maksit, sepse më duhej që ta njoftoja: -“Shiko Maks se unë ndiqem. Kështu që ki kujdes se mund të kesh pasojë jam i detyruar që të them”.
Maksi më përgjigjet: -“E di unë këtë”.
“Si e di ti?”-i them.
Dhe më tregoi historinë. –“Një ditë më thirrën në komandën e Kampit në Spaç dhe më thanë që shiko se nesër vjen një njeri i madh nga Tirana dhe ji serioz. Të nesërmen erdhi Zef Loka, shef i Sigurimit për Tiranën, kandidat i Komitetit Qendror dhe ndër të tjera më pyeti: -Si e njeh Aleksandër Meksin? Dhe ai thotë:- Nuk e njoh.
“Si nuk e njeh”,- i thotë, Aleksandër Meksin, në Institutin e Monumenteve.
-O Leka, ne e njohim me emrin Leka atë, nuk kam ndonjë miqësi me të. Unë kam qenë nxënës i të atit, njoh të vëllanë e tij sepse kemi qenë dhe me diferencë moshe në shkollë etj.
Me një fjalë Maksi, kuptohet se nuk e thirrën për të më bërë biografinë mua, por që ta përdornin siç janë thirrur dhe të tjerë. Kështu që Maksi u soll burrërisht dhe bëri gjithë ato. Më vonë unë pata mundësinë që ta shoh këtë fakt që më pati thënë Maksi, në të cilën shkruhej për Maksin që mbajti një qëndrim të keq, pra ishte një minus për të që nuk pranoi të dëshmonte, të spiunonte, të shante etj. Në atë kohë gjithmonë kërkoheshin dëshmitarë të rastit, persona që mund të kenë njohje etj.
Po pas viteve ’90 keni pasur njohje?
Më vonë, Maksi iku në Francë pas ‘90 dhe u kthye në vitin 1992. Mbaj mend që i pata thënë drejtorit të atëhershëm të Institutit të Projektimit Petraq Kolevica që ishte gjithashtu një mik i joni, që merre Maksin në punë. Ai e thirri, por Maksi do të ikte jashtë dhe nuk pranoi.
Që atëherë Maksi ishte një intelektual i pavarur në kuptimin që nuk përzihej, por si gjithë intelektualët kishte opinionet e tij të cilat i thoshte dhe publikisht. Jo siç shohim sot ndonjë që fillon e shan dhe bën vërejtje me atë urrejtje ndaj çdo gjëje, ndaj çdokujt që nuk i pëlqen që është i ndryshëm nga ai. Maksi nuk qe një person që qe i veshur me pushtet, bënte vërejtje siç është zakoni t’i bëjnë të gjithë, po nuk i bënte nëpër kafene, por i bënte publike nëpër televizione dhe meqenëse vërejtjet e tij mund të ishin të dobishme, kjo është një karakteristikë pozitive.
Sigurisht kishte temperamentin e tij që mund të mos i pëlqente ndokujt, por Maksi ishte një intelektual në kuptimin e plotë të fjalës, njihte disa gjuhë të huaja, kishte interesa të shumta, interesohej për artin mesjetar, për pikturë si studiues dhe me botime në ato fusha. Ishte vetë krijues si piktor dhe gdhendës’ punime në dru ka pas bërë. Vazhdoi të punojë dhe të krijojë, ka bërë një sërë librash, shumicën e tij unë i kam, janë libra, gjykime të asaj që ka ndjerë në burg dhe pas. Sigurisht që Maksi ishte një figurë poliedrike, që u mundua të kontribuonte për aq sa ishin aftësitë e tij, për atë dhunti që kishte në drejtim të artit dhe të arkitekturës në mënyrë fare normale, njerëzore. Nuk para shante njeri, sigurisht që bënte kritika për njerëz dhe veprimtari të caktuara, por duhet të mësohemi që njerëzit nuk janë të tërë njëlloj. Në atë diversitet të njerëzve është forca shtytëse e përparimit të njerëzimit. Sigurisht që ka njerëz që mund të kenë opinione negative për diçka, opinion pozitive për diçka.
Maks Velo është realisht një person që do t’i mungojë jetës kulturore të Tiranës. Njohjet e tij me persona të lidhur me pushtet shpesh herë interpretoheshin sikur i shërbente sepse qëndrimet në raste të caktuara mund të kenë qenë në përputhje me një politikë të caktuar.. Qëndrimi i tij ndaj rastit të teatrit tregoi sheshit që nuk ishte nga ata që blihet, as shitet dhe nuk bën kompromise. Ishte një mendje e vyer dhe e veçantë e kulturës shqiptare.
A ka pasur ndonjë histori të veçantë nga jeta e Maks Velos që mund të na rrëfeni?
Do të shtoj dhe diçka të veçantë. Njëherë hyra në një kafe Kursali, në vitet 72-74 dhe e pashë ulur pranë murit ne një tavolinë mbështetur te muri bashkë me një grua, një vajzë, bionde me flokë të shkurtra. Shkoj dhe i dhashë dorën Maksit dhe kësaj zonjushës. Ajo mu përgjigj në frëngjisht dhe unë u përgjigja dhe mora vesh që ishte Odile Daniel, një studiuese që kishte ardhur në Shqipëri, një studiuese për kulturën shqiptare për etnografinë shqiptare që pati folur dhe më vonë, që kishte pasur dashuri me Maksin dhe deshën të martoheshin dhe kjo sigurisht edhe e rëndoi me sa di unë Maksin. Maksi duhet vlerësuar për punën e tij. Pati punuar me ekipin bullgar në fillim për lulishtet, për parkun e madh të Tiranës, pati krijuar mjaft gjëra interesante. Pati punuar me arkitekturën. Mbaj mend kinemaja në Laprakë ishte vepër e Maksit dhe plot punë të tjera. Ka shkruar për historinë artit, për periudhën e socializmit, ka shkruar libra për jetën në burg, për probleme të ndryshme dhe për këtë është një personalitet i kulturës shqiptare. Sigurisht që humbja e tij, për ata të cilët e njihnin Maksin, që kishin miqësi me të, është një rast për të ndjerë dhembshuri për të, keqardhje aq më tepër që iku pa u ndjerë si u thonë.
Keni biseduar me Maksin në atë kohë kur ju ishit kryeministër? Si e shikonte Maksi Shqipërinë në ato vite duke pasur parasysh shpirtin tij kritik, ashtu sikurse ndodhi në fakt edhe me Ramën kur erdhi në pushtet?
Maksi ishte një person që bënte vërejtje, që kishte mendimet e tija, një mendimtar i lirë. Njerëz të tillë i duhen bashkësisë. E nuk ka pse të jenë subjekt denigrimi, fyerjesh, shpifjes e subjekte për “urrejtësit”. Ne asnjë vend të botës më shumë se 50- për qind nuk janë me qeverinë kurrë… e as me ty. Vërejtje do ketë gjithnjë, rëndësi ka si i mbron ata qeveria për këto kritika ndaj njerëzve të veshur me pushtet. A janë hakmarrës ndaj atyre që bëjnë vërejtje etj. Nuk di të thotë dikush që kam bërë ndonjë rast të tillë. Me Maksin nuk kam patur kontakte në atë periudhë, por përmenda rastin e mikut të përbashkët Kolevicën dhe duke e ditur se Maksi mund të kishte nevojë. Por në fakt ai shkoi jashtë dhe bëri një jetë të pavarur. Jam takuar gjithnjë më vonë nëpër promovime librash.. ndonjë konferencë, në rrugë në zonën ku shëtiste, zonën e bllokut e këtej. Kur jemi parë i kemi dhënë dorën njëri-tjetrit dhe kemi bërë muhabet. tirananews.al /KultPlus.com
Gustave Flaubert ishte një shkrimtar i njohur francez. Lindi më 12 dhjetor të vitit 1821 në Rouen. Ai është një nga novelistët më të njohur francez të Shekullit XIX shek. XIX, që u lind në kohën kur po lulëzonte romantizmi i Hygoit, Vinjisë, Mishlesë dhe i Shatobrianit, të cilët i admiroi gjatë gjithë lulezimit. Bir i njërit prej kirurgëve më të shquar të shekullit. Veç kësaj prej të atit ai trashëgoi syrin klinik ndaj jetës, aq sa arriti me anën e penës të bënte autopsinë e shpirtit të njeriut.
Prindërit donin që ai të vazhdonte për drejtësi, pasi mbaroi liceun “Kornej” në qytetin e lindjes aty rreth viteve 1840 kur po afronte revolucioni një sere rrethanash që e çuan në pjekurinë e dhuntive të tij letrare dhe në përcaktimin e veprimtarisë së tij artistike.
Në shkollë të mesme Floberi u lidh ngushtë me Alfred De Puatvenin, i cili me aftësi intelektuale dhe estetike që kishte ushtroi një ndikim pozitiv mbi të. Familja e dërgoi në shkollë për tu bërë jurist, por s’kaloi shumë kohë dhe Floberin e kap një krize nervash me karakter epileptik, sidoqoftë është fakti që ai i ndërpreu studimet dhe fitoi nga prindërit të drejtën të vendosej përfundimisht në vilën e tyre të bukur te Kruasese afër Ruanit, ku sot ka mbetur një pavijon i vetëm që është muzeu i vogël i Floberit, në fillim ai aty do të jetonte me të ëmën dhe mbesën, pastaj i vetëm deri sa të vdiste. Disa faktorë që e çuan në shpërthimin e forcës së tij krijuese janë disa lidhje dashurore dhe miqësore. Ndjenjat gjithë pasion që ushqente ai ndaj zonjës Eliza Shlesinzher e orientuan drejt formës më origjinale dhe më të thellë te romantizmit evropian, pasqyrimin e jetës duke u nisur nga vetvetja dhe te shkruante “Kujtimet e një të marri” 1838 dhe “Nëntori” 1842 të cilat u shtohen kryeveprave autobiografike që nga “Rrëfimet” e Rusoit deri ato të Alfred de Mysset. “Kujdes nga trishtimi. Èshtë ves“, shprehej ai. /KultPlus.com
Kënga pozitive “Physical” u ka mundësuar njerëzve arratisje nga këto kohë të pasigurta. Shkrimi i këngës përfshiu lexime të letrave Tarot dhe një shabllon të çmendur flaute. Ylli i popit i shpjegon te gjitha në “Ditarin e një Kënge”.
Me vite, tingulli dominues i muzikës pop ka qenë i sikletshëm, paranoik, i hidhëruar dhe klaustrofobik – këngë të pikëlluara e të murrme për kohëra të pasigurta. Deri sa nuk erdhi Dua Lipa.
Në dy albumet e saj të para, këngëtarja 24-vjeçare ka preferuar këngë me rritëm të shpejtë, vallëzuese dhe të hareshme, të cilat, edhe kur flasin për humbje dashurie, nxisin lëvizje, energji dhe optimizëm.
Me të drejtë, ajo e quajti albumin e saj të fundit “Future Nostalgia” (Nostalgjia e së ardhmes), i cili u publikua në mars dhe ktheu botën te popi argëtues i Lady Gaga, Katy Perry, Pink, Nelly Furtado dhe Blondie.
Por derisa muzika e re e Dua Lipës duhej të ishte muzikë e një vere të ngrohtë në podiumet e vallëzimit përreth botës, “Future Nostalgia” u publikua në një kohë të izolimit të detyruar, ku bota përpiqet të luftojë koronavirusin. Në vend se të jetë festim, albumi u bë “ilaç” për shumë njerëz, me këngë që ndriçojnë dhe ndezin dritat në shtëpitë e izoluara. Dhe asnjë nga këngët nuk e ka atë efekt më shumë se kënga “Physical”, për të cilën Dua Lipa, flet në episodin e fundit të “Diary of a Song” (Ditari i një kënge).
Kënga “Physical”, refreni dhe energjia e së cilës vjen nga hiti me emër të njëjtë i viteve të 80-ta të Olivia Newton John-it, ndodhi pak si pahiri një ditë në Los Angeles, ku Lipa u takua me një ekip bashkëpunëtorësh, përfshirë autorët Clarence Coffee Jr. e Sarah Hudson, dhe incizimi i këngës, ashtu si gjithmonë, u nis me leximin e letrave Tarot.
Producenti Jason Evigan i dha ngjyrë fillestare këngës duke përdorur shabllonet e një flaute persiane, gjersa Lipa dhe bashkautorët u përpoqën t’i përshtaten me energji pozitive dhe ritëm nxitës.
Kënga “Physical” pastaj u gdhend deri në fund nga producenti Koz, i cili punoi në detaje, e në fund erdhi inkurajimi dhe ekspertiza e trajneres së zërit dhe producentes së Dua Lipës, Lorna Blackwood. Ajo i ndihmoi në mjeshtërimin e toneve të thella dhe atyre të larta e valëzuese.
“Physical” që nga atëherë u bë hit i madh në Britani, duke e arritur numrin 3 në top listë, në javën e njëjtë kur publikoi edhe dy këngë tjera: “Don’t Start Now” dhe “Break My Heart,” të cilat gjithashtu gjeten vend në “top 10”.
Videoja e këngës është shikuar më shumë se 100 milionë herë, duke mos numëruar versionin shtëpiak me vallëzim aerobik, që mori rëndësi të posaçme në izolim gjatë pandemisë globale. /KultPlus.com
Kompania e hulumtimeve dhe konsulencave zhvillimore me veprimtari në rajonin e Ballkanit dhe më gjerë IDRA, ka hulumtuar se puna e papaguar e grave në Kosovë vlerësohet të jetë mbi 2 miliardë e 616 milionë euro, shkruan KultPlus.
Gjatë diskutimit në video-bisedën “Gratë dhë Puna” organizuar nga Qendra Kosovare për Studime Gjinore, Menaxherja e Hulumtimeve dhe Degës në Kosovë, ndau kalkulimin për punën e papaguar të grave për kohën e shpenzuar në kujdes të shtëpisë dhe familjes që del të jetë rreth 2 miliardë e 616 milionë euro, duke përdorë formulën e OXFAM-it.
Burimet e të dhënave:
MCC LFTUS 2017 – Të dhënat për kohën kushtuar kujdesit ndaj shtëpisë dhe familjes ASK Vlerësimi i popullësisë 2011: nr. i burrave dhe grave mbi 15 vjeç. ASK IHҪK Mesatarja e vitit 2019.
Gratë kosovare vazhdimisht janë përballur me nivelin e ulët të punësimit. Një përqindje e vogël e tyre nuk janë aktive në fuqinë punëtore.
Niveli i papunësisë në Kosovë është shkaktari kryesor për mos aktivizimin e grave në fuqinë punëtore. Sipas kompanisë IDRA edhe ato gra që janë të punësuara kanë rezultuar me një shifër të madhe të punës së papaguar të tyre. /KultPlus.com
Kantautori amerikan Bob Dylan duket se e ka shfrytëzuar mirë kohën e izolimit nga pandemia, për të sjellë gjëra të reja për publikun, shkruan KultPlus.
Në llogarinë e tij në Facebook, Dylan ka nxjerrë këngën më të re të titulluar “Profeti i rremë”, ku edhe bën të ditur se më 19 qershor do të dalë albumi i tij më i ri “Rough and Rowdy Ways”.
Kohë më parë, ai publikoi këngën “Murder Most Foul” që ishte befasi e këndshme për adhuruesit e tij. Kënga e gjatë 17-minutëshe rrëfente vrasjen e presidentit amerikan Xhon Kenedi.
Edhe kënga “Profeti i rremë” ka gjurmët e Dylanit të ri, përveç tekstit, spikat zëri i veçantë dhe zhanri rok.
Albumi “Rough and Rowdy Ways” do të dalë në treg më 19 qershor.
Kujtojmë që ditë më parë edhe rok bendi legjendar “Rolling Stones” publikuan këngën më të re. /bm /KultPlus.com
Shoqata “Tradita” shpall konkurs për ndarjen e Çmimit Kombëtar ,,Ali Vishko” për vitin 2020
Çmimi Kombëtar “Ali Vishko” jepet në bazë të Statutit të Shoqatës për kulturë dhe art “Tradita” dhe i njëjti u ndahet personaliteteve nga vendi, rajoni e bota, në çdo përvjetor të Lidhjes së Prizrenit.
Çmimi Kombëtar ,,Ali Vishko” u ndahet personaliteteve për vepër jetësore, kontribut të shquar dhe të arritura me rëndësi të veçantë në lëmin e arsimit, shkencës dhe kulturës shqiptare.
Të drejtë konkurrimi kanë:
Institucionet e arsimit të lartë;
Institucionet shkencore;
Shoqatat shkencore dhe profesionale;
Shoqatat tjera të qytetarëve dhe studiues individualë.
Propozimet duhet të jenë të arsyetuara me shkrim dhe të përmbajnë:
Të dhëna personale për autorin,
Të dhëna bibliografike dhe
Arsyetim të propozimit për marrjen e çmimit.
Propozimet duhet të dërgohen në 5 kopje dhe të njëjtat duhet të dorëzohenderi më 5. 6. 2020, në adresën: Shoqata për kulturë dhe art ,,Tradita”- Tetovë, Këshilli për ndarjen e Çmimit Kombëtar ,,Ali Vishko”, 1200 Tetovë, Rruga ,,Ivo Llolla Ribar”, Nr. 211/10, Fahu postal, Nr. 50.
Propozimet e pakompletuara dhe ato të cilat nuk do të dorëzohen në afatin e paraparë nuk do të merren parasysh. Për më shumë informata na kontaktoni përmes adresës elektronike: [email protected]. /Kultplus.com
Me respekt,
Tetovë, më 8 maj 2020 Shoqata për kulturë dhe art “Tradita”
Maks Velo është një nga autorët që, si rrallëkush e kuptoi se krijimi letrar e artistik, në rastin e tij letërsia e piktura, pavarësisht se në ç’kushte lindën, janë në rradhë të parë art. Si e tillë, dëshmia e tij është e një vlere të dyfishtë.
Maks Velo, piktor dhe shkrimtar, ka qenë një i burgosur politik i mirëfilltë. Diktaturat komuniste kanë qenë mjeshtre të vërteta për të ngatërruar, kur ua lypte nevoja, shkaqet e dënimit të njerëzve. Shpesh qëllonte që kundërshtarë politikë të gegjimit binin në burg të fajësuar si njerëz me vese, imoralë, kumarxhinj ose vjedhës, ose e kundërta, të tillët, shpalleshin si të burgosur politikë. Në të dy rastet qëllimi ishte i qartë: çnderimi.
Makina vepronte në dy kahje: zhvlerësimi i vetë idesë së rebelimit politik në rastin e dytë.
Maks Velo ishe ndër të rrallët që u dënua drejtpërdrejt për artin dhe për mendimet e tij. Denimi i tij ishte gjithashtu i veçantë për arsye se ai u dënua bashkërisht prej shtetit diktatorial dhe prej Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve, pra prej kolegëve xhelozë të tij. / KultPlus.com
Një film që flet edhe në shqip është shfaqur mbrëmë premierë në televizionin e parë gjerman ARD, dhe atë zviceran SFR. Bëhet fjalë për filmin serik “Der Zürich Krimi- Bochert und der tote im see”, shkruan KultPlus.
Në film bëhet fjalë për shqiptarët, për bizneset, traditat, konfliktet dhe luftën e policisë zvicerane kundër mafias shqiptare atje. Përveç që filmi bart një histori që sillet rreth shqiptarëve, në brendësi ka edhe një aktorë shqiptar. Ilir Rexhepi, aktori i cili ka një numër të konsiderueshëm të roleve në filma e seriale në Gjermani, në një intervistë për KultPlus ka shpalosur më shumë detaje rreth filmit dhe rolit të tij aty.
Seriali filmik është realizuar nga Graf Film Produktion dhe Mia Film për televizionin e parë gjerman ARD, ndërsa transmetohet në shumë televizione të ndryshme europiane duke pasur një shikueshmëri të lartë.
KultPlus: Jeni bërë pjesë e filmit serik “Der Zürich Krimi…” në Gjermani i cili mbrëmë pati premierën televizive, fillimisht na trego si erdhët deri te ky bashkëpunim ?
Ilir Rexhepi: Meqenëse u bënë shumë vite që unë veproj si aktor në Gjermani, edhe ky rol rrjedh nga bashkëpunimet kolegiale dhe nga angjentët e mi këtu. Si zakonisht, pas kontakteve tona me Produksionin filmik dhe regjisorin mu më është besuar ky rol.
KultPlus: Filmi bën fjalë për mafian shqiptare të cilët janë në përndjekje të policisë zvicerane, kjo nuk është hera e parë që bëhet film e ku shqiptarët paraqiten si mafiozë, si jeni ndjerë kur e keni kuptuar se për çfarë bën fjalë filmi ?
Ilir Rexhepi: Po zakonisht shumica e filmave të mbrëmjes që prodhohen për televizionet e këtushme shtetërore si ARD, ZDF, WDR etj. përmbajnë skanarë të ndryshëm krimi, prandaj filmat apo seritë e përzgjedhura javore titullohen si psh. “Të ejtën Krimi” etj. Kësaj radhe në këtë pjesë ngjarja zhvillohet për disa shqiptarë, për biznese, tradita, dashuri dhe konflikte brenda disa grupeve të ashtuquajtura si “mafia-s shqiptare”. Këtu flitet për figura protagoniste dhe antagoniste shqiptare, prandaj shqiptarët në role të filmit paraqiten edhe të mirë – në këtë ngjarje filmike të zhanrit dramë-krimi.
Ta marrim shembull njërin nga filmat më të mirë në kinematografinë botërore “The Godfather” nga regjisori Francis Ford Coppola ku rrëfehej për mafian italiane, film i ka thyer të gjitha rekordet por edhe i ka bërë italianet edhe më prezentë në artin e kinematografisë botërore. Prandaj, filma të tillë të nivelit të lartë kinomatografik, pavarësisht skenarëve mendoj që do ishin pozitiv edhe për ne.
KultPlus: Mendon që shqiptarët shihen si mafia në vendet evropiane apo ky perceptim ka ndërruar dhe nuk qëndron?
Ilir Rexhepi: Mendoj se për dallim ndoshta nga kohërat e mëhershme, shqiptarët shihen tani për të mirë, njerëz familjarë, punëtor me biznese të suksesshme në këto vende Evropiane. Filmat flasin për ngjarje dhe personazhe, pavarësisht çfarë nacionaliteti kanë ato.
KultPlus: Në këtë film gjithçka sillet rreth shqiptarëve, po gjuha shqipe a përdorët në film, nëse po jeni ju apo ndonjë aktorë tjetër që flisni shqip ?
Ilir Rexhepi: Ka disa fjalë që fliten në gjuhën shqipe, kam pasur dëshirë të flisja edhe unë por jo, unë luaj vetëm në gjuhën gjermane.
KultPlus: Cili është roli juaj në këtë film serik ?
Ilir FRexhepi: Roli im përshkruan një shqiptar që jeton në Zvicër i quajtur Zef Leka, personazh ky që ndërlidhet me ngjarjen e grupit të një rrjeti mafioz, njëri nga bosët e tyre që luftojnë për t´i mbajtur rrjetet dhe bizneset e tyre në kontroll.
KultPlus: Cilat ishin komentet e regjisorit apo aktorëve për shqiptarët, prapa kamerave ?
Ilir Rexhepi: Ishte kënaqësi e madhe për mua të dëgjoj aq mirë për shqiptarët në Zvicër, isha i vetmi shqiptar brenda një ekipi aq të madh filmi aty. Zviceranët dhe ekipi i filmit flisnin shumë mirë për shqiptarët atje, ishin krenarë për ta, sidomos për sport por edhe konsideroheshin pjesë e rëndësishme dhe e suksesshme mes popullit zviceran. Prandaj, u gëzohesha shumë dhe e kam thënë disa herë, shqiptarët janë faktor shumë i rëndësishëm dhe i mirë në Zvicër dhe kjo është për çdo lëvdatë!
KultPlus: Sa seri do ti ketë filmi ?
Ilir Rexhepi: Ky serial filmit realizohet nga viti 2016 dhe do të vazhdojë edhe më tutje.
KultPlus: Si është të bashkëpunosh me produksione të tilla, ku dihet që janë shumë profesional dhe përbëhen nga ekipe të mëdha ?
Ilir Rexhepi: Po tashmë mbas një përvoje gjashtëvjeçare pune me produksione filmike këndej, konsideroj se është më i lehtë bashkëpunimin profesional me ekipe të mëdha filmi. Gjithçka është e parapërgatitur në nivel profesional që aktori të ndjehet mirë dhe i privilegjuar sipas kontratës me produksionet filmike.
KultPlus: Sa beson në suksesin e këtij filmi serik ?
Ilir Rexhepi: Mbrëmë është mirëpritur pjesa në të cilin unë kam luajtur, ka pasur një shikueshmëri prej 7.14 milion në Gjermani. Mendoj se në reprizat e shumta në televizione të ndryshme do të jetë gjithashtu i shikuar. Sot lexova një shkrim kritik në media, ku shquhej për qasje tjetër dramatike të kësaj pjese duke përfshirë edhe lojën e aktorëve në nivel të lartë.
KultPlus: Na trego për projektet tjera në të cilat jeni i angazhuar për momentin apo që priten në të ardhmen ?
Ilir Rexhepi: Para dy muajve kam përfunduar xhirimet për “Sankt Maik”, një serialin televiziv i zhanrit Komedi-dramatike që realizohet për televizionin gjerman RTL. Ishte knaqësi të punojë me njërin nga Produksionet më të mëdha gjermane siq është „UFA FICTION“ por edhe me kolegë të mirënjohur si Daniel Donskoy, Bettina Burchard, Vincent Krüger, Marie Burchard etj. Regjinë e këtij cikli do ta bëjë regjisori i mirënjohur Markus Sehr, i njohur nga Kinofilmat „Eine Insel namens Udo“, „Die kleinen und die Bösen“ etj. Xhirime janë bërë kryesisht në qytetin e Kölnit me rrethinë. Gjithashtu këtij viti kam luajtur në radiodramën “Solo für Kruske” të realizuar për Radiotelevizionin gjerman WDR me regji të Thomas Werne. / KultPlus.com
Letra e dashnisë së Frida Kahlo për të dashtunin e saj Josè Bartoli
Përshtati në shqip Arjola Zadrima
Për ty kam rifillue me jetu, me pikturu, me kenë e lumtun, me hangër ma mirë për me kenë e fortë, që ti të më gjesh ma të bukur, pak a shumë siç isha para do kohëve […]
I jemi Bartoli-Jose-Giuseppe-…deshta me të thanë që e gjithë qënia jeme asht e hapun për ty.
Qysh se jam dashunu me ty, gjithçka ka ndryshue dhe asht përplot me bukuri.
Due me ti dhanë ngjyrat ma të bukura, due me të puthë. Kishe dashtë me pa prej syve tuej, me ndigjue me veshët tuej, me ndje me lëkurën tande, me puthë me gojën tande.
Më të pa prej poshtë, due me kenë hija jote, lindun prej thembrës të kamës tande, e cila shtrihet përgjatë tokës ku ti ecë. Due me kenë uji që të lan, drita që të jep formë, kishe dashtë që substanca jeme të ishte substanca jote, due me të shoqnue, me të ndihmue,me të dashtë dhe në të qeshunën tande me gjetë gëzimin tem.
Nse ndonjiherë vuen kishe dashtë me të mbushë me butësi në mënyrë që të ndjehesh ma mirë. Kur të kesh nevojë për mue, ke me më gjetë gjithnji pranë vetes.
Më fal nëse të gjitha këto që të shkruej të duken marrëzi, por unë mendoj se në dashni nuk ka as inteligjencë as marrëzi, dashnia asht si një aromë, si rrymë, si shi.
A e din, qielli jem, ti derdhë shi mbi mue dhe unë si toka të përpij. / KultPlus.com
“Një antologji e vogël e jetës” dhe “Një antologji e vogël e vdekjes” janë dy libra që vijnë në kohën kur jeta dhe vdekja, që prej Luftës së Dytë Botërore, 75 vjet më parë, e deri më sot, nuk kanë qenë ndonjëherë më afër, apo bashkudhëtare të njëra-tjetrës.
Të dy këto antologji mbajnë firmën e autorit Stefan Çapaliku dhe përbëhen nga koleksione tekstesh të përzgjedhura me kujdes dhe prej një kohe të gjatë.
Në përmbajtje janë të ndryshme, por në numër faqesh, format dhe dizajn janë identikë, shkruan oranews.
Ato janë dy libra xhepi që mund të ecin dhe lexohen bashkë.
Nga klasikët Fishta, Mjeda, Koliqi, Migjeni, Ashta, Zorba, Çefa, e Prenushi etj, tek satira e Tef Palushit e Tano Banushit, librat në fjalë vijnë edhe me foto të rralla dhe ilustrime të mrekullueshme të realizuara nga mjeshtri Gjergj Spathari.
“S’ka mort pa gaz dhe s’ka dasmë pa vaj”, është kjo një shprehje që më së miri simbolizon edhe dy antologjitë, por edhe kohën që po na shoqëron. / KultPlus.com
Njerëzit në të gjithë botën kanë shijuar pamje mahnitëse të “Super-hënës” së këtij muaji, kur Hëna shfaqet më e madhe dhe më e ndritshme.
Fenomeni ndodh kur sateliti qiellor arrin pikën më të afërt me Tokën – dhe është në anën e kundërt të Tokës me diellin, përcjell Telegrafi.
Super-hëna e këtij muaji – e treta dhe e fundit e vitit – njihet si “Hëna e Luleve” për shkak të shfaqjes së saj në pranverë. /Frontonline/ KultPlus.com
Hëna e Luleve siluetoi dy çiklistë pranë Salgotarjan në Hungari.
Hëna e plotë u pa në mënyrë dramatike mbi Chesterton Windmill në Warwickshire
Dhjetra njerëz u mblodhën në Primrose Hill të Londrës për të parë Hënën
Supermoonja fotografuar sipër një xhamie në Stamboll, Turqi…
… dhe në Dublin të Irlandës.
Kulla e një ushtaraku në afërsi të Ruhama në Izrael
Supermona e kuqe ngrihet pas malit Vesuvius në qytetin italian të Napolit …
Ariana Grande dhe Justin Bieber kanë lansuar sot këngën e parë të përbashkët, të quajtur “Stuck with U”, dhe të gjitha fitimet do t’u shkojnë fëmijëve të punonjësve në vijën e parë të luftës ndaj pandemisë COVID-19, ka raportuar revista Female First, transmeton KultPlus.
Ariana tha se është shumë e lumtur që kënga e parë e përbashkët me Bieberin shkon për një kauzë të tillë.
Vetëm disa orë para lansimit të këngës, ajo shkroi në faqen e saj në Instagram: “Nuk mund të shprehem se sa e lumtur jam, kemi pritur aq gjatë për ta bërë këtë këngë. Ky moment është shumë domethënës dhe jam e lumtur se kemi mundur të japim zërin tonë për një projekt të tillë dhe bashkëpunimi ka qenë aq përmbushësh, dhe e dua këtë këngë aq shumë. E kam zemrën plot dhe ju dua shumë” ka shkruar ajo.
E pas lansimit të këngës, u deklarua edhe Justin.
“Kënga dhe video ‘Stuck with U’ janë publikuar sot, me mikeshën time të mrekullueshme Ariana Grande. Të gjitha fitimet do të shkojnë për një kauzë të mirë. Araina je e mrekullueshme. Jam i lumtur që më në fund e bëmë”, ka shkruar Bieber në rrjetet sociale.
Pop yjet herën e fundit që punuan bashkë ishte gjatë performancës së Arianas në Coachella, vitin e kaluar.
Gjithashtu ata patën një duet në hitin “Sorry” të Justinit, në vitin 2015. / KultPlus.com
Maks Velo nuk është përcjellë në banesën e fundit me një ceremoni të veçantë, siç e meriton për kontributin e tij, kjo për shkak të situatës së COVID-19, për këtë arsye Ministria e Kulturës, organizoi një ceremoni nderimi, pati një kërkesë për qytetarët.
Kushdo që donte të nderonte figurën e Velos të sillte një buqetë me lule ose një kurorë në ambientet e Ministrisë, më pas varrimi do të bëhet në Tufinë.
I pranishëm në ceremoninë e varrimit ishte edhe kryebashkiaku Erion Veliaj i cili ka bërë me dije se shtëpia e arkitektit dhe piktorit të njohur, Maks Velo do të bëhet shtëpi muze.
“Është një lamtumirë e jashtëzakonshme. Ai mendonte kurrë se do ribënim kinemanë në Laprakë, por për shkak të karantinës s’u bë. Shumë prej atyre që vrapojnë tek liqeni se dinë që bisketat janë të Maksit. Do bëjmë shtëpinë e tij muze. Do bëjmë një inventar të veprës dhe do ja kthejmë me dinjitet veprën e tij në një muze dhe memorium”, tha Veliaj
Maks Velo vdiq dje në Qendrën Spitalore Universitare “Nënë Tereza” pasi vuante nga anemia e theksuar. / KultPlus.com
Partia Socialdemokrate në sheshin Skendërbeu në Prishtinë ka shënuar një aktivitet që lidhet me deklaratën e ministrit në detyrë të Financave, Besnik Bislimi.
PSD-ja ka ironizuar me deklaratën e ministrit Bislimi, i cili pak ditë më parë tha se gjatë periudhës së fundit, përmes aplikimeve për Pakon Emergjente, është rritur numri i punëtorëve e, sipas tij, ka rënë shkalla e papunësisë si kurrë më parë në Kosovë.
Zyrtarja e PSD-së, Natyra Kuçi, ka thënë para mediave se Kosova tash ka “një zbulues epokal të Ekonomisë” dhe se çmimi Nobel “tash do ta mbajë emrin çmimin Besnik Bislimi për Ekonomi”.
“Çka po dallon ky ministër me ministrat e kaluar, është se ky po numëron vetëm punëtorët me kontrata. Po i shtin në formulë dhe po e ul papunësinë, duke i futur punëtorët që veçse kanë ekzistuar”, ka thënë Kuçi. /Express/ KultPlus.com
