Özdemir Asaf është një nga poetët turk i lindur në vitin 1923 në Stamboll. Ai ndoqi Fakultetin e Drejtësisë, Fakultetin Ekonomik dhe Fakultetin e Gazetarisë për një vit, shkruan KultPlus.
Ndërkohë, ai punoi dhe përktheu në gazetat Tanin dhe Zaman. Disa nga veprat e Asafit janë: “Yalnızlık Paylaşılmaz” (Vetmia nuk ndahet), “Benden Sonra Mutluluk” (Lumturia pas meje), “Çiçek Senfonisi” (Simfonia e Lules), etj.
KultPlus ua sjell disa prej thënieve të tij:
Martesa është vetmia e përbashkët e dy njerëzve.
Eja në vete! Aty po të pres.
Mos më fut në luftë me mungesën tënde, humbas!
Nuk është e rëndësishme nëse nuk vjen. Nëse do të vie do të bëhej më rëndësi!
Frikësohem mos të tjerët do të shohin atë çfarë unë shoh te ti.
Jo çdo kush që frikësohet ik. Por secili që ik është frikacak.
Vetmia nuk vie nga jashtë, ajo është në brendinë e njeriut!
Ndërkaq sa shumë kam qajtur, pa derdhur asnjë lot.
Po të më thoje prit, edhe po ta dija që s’do vish, do të prisja.
Një ditë do të mungoj gjithçka që ankohesh nga unë.
Më bëj të besoj në një gënjeshtër të tillë që i zgjat vërtetësia tërë jetën.
A ishte ky qytet për një person? Kur shkove ti mbeti bosh.
Të gjithë paskan dashuruar së tepërmi. Ndërkaq unë kam dashuruar edhe me mungesa. / KultPlus.com
Të hënën e parë të majit, Met Gala do të kthehet në Muzeun Metropolitan të Artit në Nju Jork, përcjell KultPlus.
Këtë vit do të festohet për ekspozitën e Institutit të Kostumeve mbi modën amerikane, të titulluar: Një Antologji e Modës.
Në ngjarjen e këtij viti, Regina King, Blake Lively, Ryan Reynolds dhe Lin-Manuel Miranda do të jenë nikoqirë si bashkëkryesues zyrtarë të mbrëmjes.
Tema dhe ekspozita e vitit 2022, Në Amerikë: Një Antologji e Modës, është pjesa e dytë e ‘Met’ për historinë e vendit të Amerikës.
Pjesa e parë, e titulluar In America: A Lexicon of Fashion, u hap në shtator të vitit të kaluar për shkak të pandemisë. Ajo qëndron ende e hapur në Qendrën e Kostumeve Anna Wintour, ku ekspozita përfshin pjesë nga Ralph Lauren, Donna Karan dhe Calvin Klein.
Më vonë këtë muaj, do të paraqiten shtesa që do të pasqyrojnë vitalitetin dhe diversitetin e modës bashkëkohore amerikane. /KultPlus.com
Sot ka ndodhur intervistimi i kandidatëve për Drejtor të Përgjithshëm të Radio Televizionit të Kosovës, shkruan KultPlus.
Sipas komunikatës së Bordit të RTK-së, në intervistë janë paraqitur pesë kandidatë. Tre kandidatë që kanë qenë në testin me shkrim (Fisnik Durguti, Fadil Hoxha dhe Hysen Hundozi) nuk janë paraqitur në intervistë.
Kandidati që mori më së shumti pikë është Shkumbin Ahmetxhekaj.
“Ashtu siç ka qenë i gjithë ky proces, edhe procesi i intervistimit ka qenë tërësisht transparent, ku kanë marrë pjesë nëntë monitorues, duke përfshirë shoqërinë civile, Zyrën e Përfaqësuesit të Posaçëm BE-së në Kosovë dhe tri sindikatave të RTK-së”.
Tutje në komunikatë thuhet se kandidatët janë përgjigjur në pesë pyetjet e njëjta te përpiluara nga komisioni (një orë para intervistës), ndërkaq secili anëtar i komisionit vlerësimin e ka bërë në mënyrë të pavarur për secilën pyetje.
“Gjithashtu, në kuadër të transparencës dhe vlerësimit korrekt, anëtarët e komisionit e kanë arsyetuar vlerësimin për secilën pyetje para anëtarëve të tjerë të komisionit dhe monitoruesve”, u theksua në komunikatë.
Më poshtë mund të gjeni edhe pikët e plota të të intervistuarve. /KultPlus.com
Narrator dhe autor teatral, revolucionarizoi teatrin e shekullit XX, duke u bërë një nga dramaturgët më të mëdhenj të të gjitha kohërave. Më 1934 iu dha çmimi Nobel për letërsinë. Ndër romanet e tij më të famshme, ne kujtojmë “Il fu Mattia Pascal” dhe “Uno, nessuno e centomila”.
Më poshtë mund të lexoni disa nga thëniet e tij më të famshme:
Para se të gjykosh jetën time apo karakterin tim, vish këpucët e mia, ec rrugëve ku kam ecur unë, jeto dhimbjen, dyshimet, të qeshurat e mia. Jeto vitet që kam jetuar unë, rrëzohu atje ku jam rrëzuar dhe ringrihu ashtu si unë.
Kushdo mund të jetë hero herë pas here, por të jesh zotëri është diçka që duhet t’a kesh gjatë gjithë kohës.
Kur thua që je i dashuruar me njerëzimin, je më se i kënaqur me veten tënde.
E paraqes veten tek ju në formën më të përshtatshme për marrëdhëniet që dëshiroj të arrij me ju.
Një fakt është si një thes – nuk do të ngrihet nëse është i zbrazët. Për ta bërë atë të ngrihet, së pari duhet të vendosni në të të gjitha arsyet dhe ndjenjat që çuan atë në atë gjendje.
Në çmendurinë e tij ai u bë një aktor i tmerrshëm!
Dashuria ime e vërtetë ka qenë gjithmonë gjumi që më shpëtoi duke më lënë të ëndërroja.
Ju nuk e vlerësoni faktin që çmendurit janë me shumë fat.
Drama është veprim, zotëri, veprim dhe jo filozofi e hutuar.
Dhe askush nuk e kupton se ne të gjithë, gjithmonë, duhet të dukemi kështu, secili me sytë e tij plot tmerr në vetminë e tij, të pashmangshme.
Logjika është e ndarë nga kafsha njerëzore. Ju mjaft lehtë mund të propozoni një zgjidhje logjike për diçka dhe në të njëjtën kohë të shpresoni me zemrën tuaj që nuk do të funksionojë.
Historia e njerëzimit është historia e ideve.
Njeriu, shkrimtari, instrumenti i krijimit do të vdesë, por krijimi i tij nuk vdes.
Asgjëkund! Tregon thjesht se njeriu lind në jetë në shumë trajta, në shumë forma, si pemë, ose si gur, si ujë, si flutur, ose si grua. Kështu që dikush mund të lindë një personazh në një shfaqje.
Jeta është plot me absurditete të çuditshme, të cilat, për habi, nuk kanë nevojë as të duken të besueshme, pasi ato janë të vërteta.
Secili nga ne, kur është përballë të tjerëve, është i veshur me një lloj dinjiteti, por ne i njohim shumë mirë të gjitha gjërat e papërshkrueshme që ndodhin në zemër.
Nëse shikoni në sytë e një kafshe, të gjitha sistemet filozofike rrëzohen.
Besnikëria, besnikëria është një borxh, dhe më e shenjta, ndaj vetvetes, madje edhe para të tjerëve. Tradhëtia është e tmerrshme. Tradhëtia është e tmerrshme.
Natyra përdor imagjinatën njerëzore për të ngritur punën e saj të krijimit në nivele edhe më të larta.
Do të më pëlqente të të shkruar gajtë gjithë kohës; Do të doja të ndaja me ty gjithçka që kalon në mendjen time, gjithçka që peshon në zemrën time, gjithçka që i jep oksigjen shpirtit tim; fantazmat e artit, ëndrrat që do të ishin aq të bukura nëse do të mund të realizoheshin.
Do të mësoni se në udhëtimin e gjatë të jetës do të hasni shumë maska dhe pak fytyra.
Asgjë nuk është më e ndërlikuar se sinqeriteti.
Ka një maskë për familjen, një për shoqërinë, një për punë. Dhe kur jeni vetëm, askush nuk mbetet.
Gratë, si ëndrrat, nuk janë kurrë siç i dëshironi. / KultPlus.com
Sot në Teatrin Kombëtar është mbajtur konferenca me rastin e premierës së shfaqjes ‘Muslimani’ të regjisorit Enver Petrovci, përcjell KultPlus.
Ishte vetë regjisori Petrovci ai që e mori fjalën i pari për të treguar origjinën e kësaj shfaqje, ngjarjen që e bëri ta shkruajë tekstin e shfaqjes ku vetë është protagonist. Ai tregon se e gjithë historia filloi disa vite më parë në Ulqin ku ai kishte rastisur të shihte një dasmë të një vajze shqiptare muslimane dhe të një djali malazez ortodoks.
“Ishte kohë kur nuk kishte turistë, shkuam në plazh me një kolege nga Beogradi. Vetëm një restorant punonte dhe shkuam aty. Erdhi kamarieri na i solli kafet dhe tha vetëm edhe pesë minuta dhe ju lutem a mund të spostoheni vetëm dy metra në këtë anë sepse në atë restorant që ishte në fund të plazhit, ishte i rezervuar për një dasmë atë ditë. Më pas u dëgjua muzika hynë dasmorët plot, të veshur bukur dhe po e dëgjoj zërin në malazezisht.” – thotë regjisori Petrovci, ku ndonëse nuk i ka mbajtur mend emrat, ai e kujton se kishte të bënte me një martesë të dy njerëzve që nuk i bashkonte as kombi e as religjioni”.
“Më bëri përshtypje kur u ktheva në hotel, edhe aty pronari i hotelit ishte shqiptar katolik dhe po i them ‘Më bëri përshtypje kjo dasma mes shqiptares muslimane dhe malazezit ortodoks’, më tha ‘po ne martohemi me ta’, duket e pazakontë mirëpo shqiptari katolik me shqiptarin musliman kurrë nuk martohen, pavarësisht se janë të një kombi. Nuk shkoi shumë, pasi u ktheva në Prishtinë shkrova këtë histori dhe e titullova me emrin ‘Muslimani’- shprehet ai duke vazhduar se mezi pret që ta shfaqë këtë shfaqje në Ulqin.
E në realizimin e kësaj shfaqje, regjisori thotë se pjesa më e lodhshme ka qenë ajo e gjetjes së aktores që do të luajë përkrah tij deri sa hasi në aktoren Vlora Nikçi e cila në këtë shfaqje luan rolin e Anitës.
Ndërkaq, vetë aktorja thotë se për të ka qenë një kënaqësi e madhe ta ndajë të njëjtën skenë me regjisorin Enver Petrovci.
“Ajo çka ka qenë e vështirë gjatë krejt kësaj pune është ajo që mua më kanë ndjek pas dy emocione shumë të forta gjatë krejt kësaj pune të gjatë dhe shumë të mirë, një shumë e mirë e madhe dhe një shumë e keqe e madhe. E keqja e madhe është se tekstshkruesi është gjallë dhe është në skenë me ty dhe gjithmonë e ke atë dronë se a je ti ajo Anita që e ka kriju Enver Petrovci dhe e mira e madhe është që tekstshkruesi është në skenë me ty dhe nuk të lejon me dalë prej Anitës që ky e ka imagjinuar.” – thekson aktorja Nikçi.
E gjithë kjo punë e cila do të prezantohet të hënën në premierën në Teatrin Kombëtar të Kosovës, asistenti i regjisë, Lirim Behluli, thotë se ka zgjatur rreth 4 muaj.
“Kemi pasur disa pauza deri sa kemi punuar në këtë shfaqje, por kur kemi bërë provat kemi punuar intensivisht. Kemi punuar gradualisht shfaqjen dhe besoj se jemi gati për premierën”, tha ai.
Poashtu, në këtë konferencë ishte i pranishëm edhe Zeni Ballazhi i cili është marrë me skenografinë.
“Ne flasim më shumë me objekte, ka qenë kënaqësi me punu me profesor Enver Petrovcin. Tu e njoftë eksperiencën dhe punën profesionale të tij, nuk kemi hezitu dhe me kënaqësinë më të madhe kemi pranu dhe ia kemi përshtat konceptin shfaqjes edhe karaktereve” – thotë Ballazhi.
Për fund foli edhe Arbnora Ademi, e që në këtë shfaqje paraqitet si përshpëritëse.
“Kur e kam lexu për herë të parë më ka pëlqyer shumë teksti por nuk e kam ditë nëse po e gjykoj saktë ose po ngutem me reagu edhe me i thënë profesorit që po mpëlqen shumë çka ke shkru. Por kemi nisë me punu veç mu ka dëshmu mënyra qysh e ka punu profesori karakterin edhe kom mësu shumë gjatë kësaj eksperience dhe jam shumë e lumtur që kam qenë pjesë e kësaj shfaqje.” -përfundoi ajo.
Përveç premierës në Teatrin Kombëtar, regjisori Enver Petrovci thotë se planifikon që këtë shfaqje ta dërgojë edhe jashtë kufijve kombëtarë./KultPlus.com
Hilary Duff ka komentuar situatën Rusi-Ukrainë duke dhënë kritika të ashpra për presidentin rus, Vladimir Putin.
“Shpresoj që ekzistenca e tij të jetë kaq e vetmuar, e torturuar dhe e zbrazët”, ka shkruar aktorja e “Lizzie McGuire” në një postim të shpërndarë në Instagram.
“Paraja nuk i bën njerëzit të lumtur. Ajo mund ta bëjë jetën tuaj më të lehtë, por shpresa ime e vetme është me hirin e Zotit që jeta e tij të jetë e mjerueshme”, vazhdoi Duff. “Të shikosh lajmet është torturuese. Nuk mund ta imagjinoj ditë pas dite të këtij realiteti… Frikë. Humbje. Të humbasësh gjithçka që do dhe për të cilën ke punuar shumë. Të ndahesh nga familja ose t’i shikosh ata duke vdekur. Pasiguri dhe pa ushqim”.
Ish-ylli i “Disney Channel”, 34-vjeçe vazhdoi duke shtuar: “Unë thjesht po qaj duke menduar për këtë”.
“Pse dhe si mund të jetë bota kështu? Si mund t’i bëjnë njerëzit këto gjëra me njëri-tjetrin?”.
“Jam shumë e trishtuar edhe për popullin e Rusisë. Mos imagjinoni se ata duan të përfshihen në këtë”, tha tutje Duff.
Pushtimi rus ka bërë që afro 3.3 milionë njerëz të largohen nga Ukraina, ndërkohë që 6.5 milionë të tjerë kanë lënë shtëpitë e tyre për pjesë të tjera të vendit.
Numri i të vdekurve mbetet akoma i paqartë. /Telegrafi/ KultPlus.com
Ju qi keqas t’vorrosun keq flêni nder murrâna mbi shpate t’pjerrta a n’pyje, n’breg deti ase n’breg lumi, deshmor‘, q’êmën t’lavdishem keni thadrue n’gojdhâna, nën dhé me gjak t’uej t’rîmun idhnín nuk u a shuen gjumi.
Ju qi n’vorre t’vetmueme keq flêni e nuk pushoni e as deka varrz e shtatit nuk thau as nuk u a mbylli, qi éshtnat vrik ju dridhen kur del nji zâ nga pylli, a kur nji zhapllim‘ hapash përbrî murân’s ndëgjoni,
ju qi n’mesime fisnike t’lahutës jeni rritun, ju qi burrnín jetike e patët si mësuese, ju qi lirín kreshnike zgjedh‘ e kishi per nuse, ju qi n’mprojen e nderit botën keni çuditun,
sot n’murrâna t’harrueme kërkoni kot pushim: ju qi epopé t’panjoftun shkruet me gjakun e kuq, plot vrumulisje n’eshtna rrini tue bluem idhnimin, fatosa orzez, për flîjen e jetës q’u shkoi huq.
U rrzuet tue rrokun armën dhe rrzue me jue fisi; ato q’atdheut i kjené ndër mote gardh çeliku, porzmat vigâne t’ueja, jo, nuk i mposhti anmiku por mâma e fatit, mâma qi befas mbi né krisi.
N’heshtim t’natës shqiptare s’ndëgjihet kund zâ njerit, prân‘ votres s’fikun nânat n’vaj nuk e njomin bukën, por me sy t’papërlotun plot shkndija mnije, strukën tue prit‘ furín ahmarrse qi t’thej‘ t’prîmunt e mnerit.
Jo váj por gjâm e ahté prej pyjesh sjell jehona, zhumhura e rrebtë e lumit kushtrim zâ-mbytun ngjanë, shpirtnat errson e ballet vrugon, ndiell mort zezona q’atdheut palcet gjallnuese mâ t’mshefta po i a thanë.
O Perëndí, na tokën pranuem qi Ti na fale, n’tê tash tridhet‘ qindavjeta na u end e ndershme jet, jetuem m’kto troje t’vobta, n’kto brigje t’thata e t’shkreta, ngujve larg botës tjetër tue ruejtun dhên mbi male.
Me mzi strehueme trupin nga shiu e brshni e marrdha, n’kasolle e stane t’brishta qi shpërthejshin duhínat, pa dijt‘ qejfet e holla, pa dijt‘ ç’janë miradinat, pa njoft‘ doket e lmueta të kombeve fatbardha.
E, pra, t’ushqyem n’kto gryka me bukë kollomoqe Qi e zbutshin n’új të kronit, s’lypshim kurrgjâ mâ shum, sepse bylmet na kishin nji lirí t’thjsht‘, t’pashoqe, qi me hiret e veta na e bânte gjakun t’lum.
Nânat me qumsht‘ të pastër andjen n’shpírt t’on‘ dikojshin Me fluturue si shqipe në qiell t’nderit shqiptar, n’flak t’dokeve m’u kndellun e n’zjarrm t’buzmit bujar, qi kobin e zvetnimit nga votra na e largojshin.
O Perendí, ndër shekuj ûja buzën na e zverdhi, shpesh u errem pa hângër bukën m’e ruejt‘ për fmín e mitun q’ish n’e rritun, por n’qe ‘i mik né shpín na msyni, ia vûm para at buk mikut kur erdhi.
Pse kshtu na e randon jetën me dhunë e me krajata? Lírin e dy gisht nderi n’shtek t’ballit: s’kishim tjetër: kto dy të mira zbritshin vobeksín t’on‘ të vjetër. Po pse, o i Lumi i Qiellvet, na i rrmbeve kto dhurata?/ KultPlus.com
Grupi “TNT” është njëri nga grupet e para të muzikës rok në Kosovë, i formuar në Mitrovicë më 1974. Ata sollën një frymë të re në muzikën shqipe, me tekstet të gërshetuara me zërin unik të vokalistit Ferki Shala.
“TNT” si grup u identifikua me muzikën e zhanrit pop-rok, duke kombinuar nganjëherë edhe muzikën popullore.
Në repertuarin e tyre, “TNT” numëron një numër të madh këngësh të cilat kanë mbetur të popullarizuara sot e kësaj dite, dhe të kënduara edhe nga artistët e tjerë shqiptarë.
Formacioni i parë i grupit kishte në përbërje Ferki Shalën si vokalist, Murat Shabanin bateristë, Urim Koshin saksafonist, dhe Nexhat Maculën kitarist.
Disa nga këngët më të famshme të tyre janë: “E mallkoj”, “Moj bjondinë”, “200 ditë”, “Këto ura”, e të tjera…
KultPlus, jua risjell këngën “Le të qeshin sytë e tu” të këtij grupi, që është ndër më të famshmet, e cila u këndua e rikëndua nga shumë artistë tjerë. /KultPlus.com
Vendtakimi i radhës mes Ministrit Çeku dhe komunitetit artistik ishte në shkollën “Prenk Jakova” në Gjakovë.
Ministri Çeku takohet me komunitetin artistik në Gjakovë, diskutuan për funksionimin e kulturës, sfidat dhe zgjidhjet e mundshme në këtë fushë
Me pjesëmarrësit e shumtë që ishin pjesë e këtij diskutimi të hapur, u fol për tema të rëndësishme, të ndërlidhura me funksionimin e kulturës, sfidat dhe zgjidhjet e mundshme në këtë fushë.
Ministri Çeku në fjalën hyrëse ndër të tjera tha që ky është një vit i reformës ligjore dhe ridefinimit të politikave të kulturës pasi që burimi themelor i sfidave dhe problemeve që komuniteti ka, vijnë prej legjislacionit, politikave dhe gjithë mënyrës si organizohet jeta kulturore, edhe në institucionet publike të kulturës edhe në skenën e pavarur kulturore.
Ndër temat e diskutimit ishin reforma institucionale, programet kulturore për fëmijë dhe adoleshentë, xhirollogaritë dhe financimi i organizatave kulturore në nivelin lokal, problemi i shuarjes së festivaleve, përkrahja dhe kompensimi financiar në bazë të performancës, partneritetit ministri-komunë në përkrahjen e institucioneve të kulturës, definimin e statusit të artistit të pavarur në ligjin për kulturë.
Gjithashtu u fol për matjen e performancës dhe rritjen e audiencës, vlerësimin e trupave rezidente të teatrove dhe menaxhimi i tyre, për parkun publik kulturor “Ali Podrimja”, ndërrimin e mënyrës së subvencionimit të skenës së pavarur kulturore, përfundimin e shtëpisë së kulturës në Rogovë të Hasit, për nxitjen e bizneseve të sponsorizojnë në kulturë dhe shumë tema të tjera./ KultPlus.com
Akira Takarada, një aktor dhe artist japonez, i njohur më së miri për paraqitjen në filmin origjinal të vitit 1954 “Godzilla”, vdiq të hënën në moshën 87-vjeçare. Vdekja e tij u konfirmua nga studiot Toho, të cilat prodhonin filmin origjinal me përbindësh, transmeton KultPlus.
“Jemi të pikëlluar kur dëgjojmë për vdekjen e Akira Takarada”, shkruan ata në një postim në Twitter. “Kujtimi i tij le të vazhdojë të frymëzojë jetën e shumë fansave të Godzilla.”
Toho nuk bëri të ditur shkakun e vdekjes, por Takarada kishte vuajtur dhimbje dobësuese në pjesën e poshtme të shpinës dhe kishte hyrë e dilte nga spitali në vitet e fundit, raportoi Rrjeti Anime News. Më 10 mars, Takarada ishte shfaqur në një karrocë me rrota në një ngjarje përshëndetëse të fansave për filmin e tij “Yononaka ni Taete Sakura no Nakariseba” (“Duro botën dhe liceun në lulet e qershisë”)./ KultPlus.com
“The Chicago Tribune” ka botuar, të premten e 11 shkurtit 1921 dhe të mërkurën e 8 shkurtit 1922, dy shkrime në lidhje me ndihmën e dy grave amerikane ndaj fëmijëve shqiptarë pas një tërmeti shkatërrues asokohe në Elbasan, të cilat, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, i ka sjellë për publikun shqiptar :
Gratë amerikane organizojnë shkollë për shqiptarët
Se si dy punonjëse amerikane të ndihmës sociale organizuan një shkollë për 300 fëmijë shqiptarë pasi një tërmet shkatërroi shtëpitë e tyre, tregohet nga Majori E. J. Swift i Kryqit të Kuq Amerikan, i cili është personi i parë që ka arritur nga Parisi në Elbasan, Shqipëri, ku 3.000 shtëpi u shkatërruan në tërmetin e fundit që shkaktoi humbjen e katërmbëdhjetë jetëve.
“Zonjusha Winifred Warren, Nju Jork dhe zonjusha Norah (Hazel) Ruddy, Çikago, ishin vendosur në Shqipëri në lidhje me punën e Kryqit të Kuq të Rinjve”, tha Major Swift. “Sapo ndodhi tërmeti, ato organizuan ndihmë për të vuajturit dhe ngritën tenda për ata që kishin mbetur të pastrehë.”
“Kur të plagosurit dhe të pastrehët u mjekuan”, vazhdoi Maj. Swift,“dy gratë e Kryqit të Kuq, të cilat ishin vetëm punonjëse të ndihmës së shpejtë në vend, menjëherë ndërmorën hapa për të vazhduar mësimet e fëmijëve dhe, meqë moti ishte i favorshëm, i mbajtën ata nën portokallitë.U vendosën stola dhe tavolina me portokallitë sipër, sikur situata të ishte normale.”
Heroina e tërmetit arrin në Paris
Burimi : The Chicago Tribune, e mërkurë, 8 shkurt 1922, f.2
Zonja Winifred K. Warren, e dekoruar tri herë nga qeveria shqiptare për veprën e saj heroike gjatë tërmetit të vitit të kaluar, mbërriti dje në Paris dhe ndodhet në hotel Sylvia për disa ditë para lundrimit për në Amerikë.
Zonja Warren dhe Zonja Hazel Ruddy, një tjetër vajzë amerikane, ishin në Elbasan kur ndodhi tërmeti, 30 kilometra me kalë nga vendbanimi më i afërt. Ato ishin ndër të paktët të mbijetuar të fatkeqësisë dhe punuan për shumë orë pa pushim për të shpëtuar të plagosurit dhe për t’u dhënë shërbim mjekësor. Të dyja vajzave iu dha mirënjohja më e lartë e qeverisë shqiptare si shpërblim për shërbimet e tyre./KultPlus.com
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, dje ka pritur në zyrën e tij një delegacion nga Shtëpia e Bardhë, i kryesuar nga Elizabeth Shwerood-Randall, asistente e presidentit të SHBA-së, Joe Biden, për Siguri Kombëtare.
Në këtë takim është biseduar për agresionin rus në Ukrainë dhe situatën e re politikë të krijuar. Siç njofton zyra për media e kryeministrisë, është diskutuar edhe për nevojën për kujdes të shtuar për rajonin.
Kryeministri Kurti ka thënë se Kosova iu është bashkuar sanksioneve evropiane dhe amerikane kundër Rusisë, si dhe ka shprehur gatishmërinë për të pranuar dhe mundësuar kushte pune për 20 gazetarë ukrainas si dhe gatishmëri për strehim të deri 5000 refugjatëve nga Ukraina.
Kurti tutje ka theksuar se Qeveria e Republikës së Kosovës vazhdon të mbetet e përkushtuar që të punojë bashkë me aleatët, për të kontribuar për paqen e qëndrueshme, stabilitetin afatgjatë dhe sigurinë rajonale e globale.
Derisa Randall ka shprehur mirënjohjen për ndihmën e ofruar nga Qeveria e Republikës së Kosovës në çështjen humanitare të strehimit të qytetarëve afganë të shpërngulur nga konflikti në Afganistan si dhe në luftën kundër terrorizmit.
Për këtë çështje, kryeministri Kurti theksoi dimensionin e aleancës dhe partneritetit me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, dhe tha se Kosova dhe populli i saj janë çdoherë të gatshëm për t’iu përgjigjur thirrjes për ndihmë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Gjatë takimit është diskutuar edhe për bashkëpunimin e deritanishëm dhe u theksua përkushtimi për harmonizimin e mëtejmë ndërmjet Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës./ KultPlus.com
Askush nuk e harron dot personazhin “Cuk” te filmi “Dy herë mat”, një punonjës i thjeshtë, i mirë dhe buzagaz që nuk ia prishte shefit të tij Aleko Prodani, titullar në Sarandë, ku zhvilloheshin ngjarjet e filmit. Ky personazh i luajtur mjeshtërisht nga aktori Fadil Kujovska, ka lënë gjurmë në memorien e popullit shqiptar.
Në kuadër të muajit të Tetarit, ministrja e Kulturës Elva Maragriti sjell në kujtesë aktorin e njohur të skenës shqiptare, Fadil Kujovska që i dha buzëqeshje skenës dhe ekranit.
Fadil Kujovska ka lindur më 14 shkurt të vitit 1951 në Tiranë. Kreu studimet e larta për aktrim në Institutin e Lartë të Arteve dhe më 1974 filloi punë në Televizionin Shqiptar. Më pas, më 1975, interpretoi në Teatrin e Gjirokastrës, ndërsa nga viti 1978 ishte aktor në Teatrin Kombëtar. Spikati si aktor i planit komik e satirik. Kujovska u dallua veçanërisht për karakterizimin e figurave që vinin nga shtresat e ulëta shoqërore apo rangjet administrative.
I dalluar për portretizimin gati në perfeksion të karaktereve në skenë, aktori ka një galeri të pasur rolesh. Ai solli vlerat më të mira në skenën teatrore dhe në kinematografinë shqiptare, nuk mungoi dhe në dramën “Ëndrra e Ismail Qemalit”.
As “Shokun Shu”, një kinez që kishte ardhur në Shqipëri për të ndihmuar vendin aleat. As “Shvejkun”, as “Hoxhë Qitapin”, as “Sër Tobin”, as “Doktor Adhamudhin” dhe as shumë figura të tjera.
Më 1978 krijoi shëmbëllimin e figurës së njohur të Shvejkut në komedinë e Gjikë Kurtiqit “Miq të paftuar”, nxitur nga romani i mirënjohur i Hashekut “Ushtari i mirë Shvejk”. Plastika, gjestet dhe mimika, të përpunuara me shije, krijuan gjasa që ky rol të vetëshprehej si duhej në epërsitë e mundshme të të dhënave natyrore të aktorit.
Po në 1978 interpretoi rolin e Hoxhë Qitapit në dramën “Besa e Madhe” të M. Markajt. Një vit më pas luajti me vërtetësi rolin e kinezit Shun në dramën “Furrnalta” të R. Pulahës, me të cilin spikati për shfrytëzimin me mprehtësi të dyplanësive, për plastikën shprehëse, qëndrimin tallës dhe sensin humoristik.
Më 1982 i dha jetë njërit prej roleve të tij më të goditur, atij të Ser Tobit në komedinë “Nata e dymbëdhjetë” e Shekspirit, duke mishëruar tipin e fisnikut pijanec, ithtar epikurian, rrëmujaxhi, që i gëzohet jetës dhe qejfit me tepri, sikundër qesh e shpotit hidhtas “viktimat” e rangjeve të tij.
Me interpretimin e doktor Adhamudhit në komedinë “Pas Vdekjes” të A. Z. Cajupit (1984) ai arriti të krijojë plot bukuri skenike tipin e pseudointelektualit dhe pseudopatriotit shqiptar, duke shfrytëzuar me zgjuarsi elementet tjetëruese dhe kundërshtitë komike, plastikën shprehëse, një të folur prej megalomania që e diskreditonte paq krenarinë e tij “pseudo”-je. Origjinal dhe i veçantë ka qenë edhe në interpretimin e rolit të Poçarit në dramën “Monsetrati” të Roblesë (1985), atë të prefektit Vehip në komedinë “Karnavalet e Korçës” të S. Comores nga Teatri Kombëtar (2003).
Interpretimi i tij më i fundit në Teatër do të jetë gjatë sezonit teatral 2008-2009 në kryeveprën e dramaturgut italian, Eduardo de Filipo “Filumena Maturano” në rolin e avokat Nocelës.
Në kinematografi roli i tij i parë do të jetë kur ai ishte vetëm 19 vjeç ,në vitin 1970, kur ai do të interpretojë rolin e Kujtimit në filmin “Gjurma”. Roli më i fundit i aktorit Fadil Kujofsa do të jetë në telekomedinë televizive “Trapi i vjetër” në vitin 2005.
Fadil Kujovska ndërroi jetë më 30 tetor 2014./atsh/ KultPlus.com
Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, të shtunën ka bërë thirrje për paqe kuptimplotë dhe bisedime të sigurisë “pa vonesa” me Moskën.
Ai tha se ky është shansi i vetëm për Rusinë që të zvogëlojë dëmin për gabimin e saj në pushtimin e Ukrainës.
“Ky është shansi i vetëm për Rusinë për të zvogëluar dëmin nga gabimi i saj”, tha Zelensky në një video të postuar në rrjetet sociale.
“Është koha të takohemi, është koha të bisedojmë, është koha të rivendosur integritetin territorial dhe drejtësinë për Ukrainën. Përndryshe, humbjet e Rusisë do të jenë të tilla që do t’iu duhen breza për t’u rikuperuar”, shtoi ai./ KultPlus.com
Ukrainian President Volodymyr Zelenskyy gestures while speaking to the media during a news conference in Kyiv, Ukraine, Friday, Nov. 26, 2021. (Ukrainian Presidential Press Office via AP)
Unë, veten time, më s’ do ta mashtroj, tash, zemra e mjegulluar s’ do t’ ja dijë. Më thonë: je sharlatan! – rrugës nga shkoj! Më thonë: je grindavec, si një fëmijë!
Por, kriminel nuk jam, cub a shpellar, fatkeqë, nëpër biruca, nuk kam torturuar. Plëngprishës po, rrugaç dhe pijetar, që mbart buzën në gaz, për ta dhuruar.
Në Moskë, një argëtues, plot humor, në Tverskoje kushdo mua më njeh, dhe çdo qen rruge në sokakun qorr, më ndjen nga çapi i lehtë dhe ëmbël leh.
Çdo kalë i mjerë që rend para pajtonit, sa më shikon, gjithë qejf më përshëndet, se unë nuk rroj pa kafshë, e pas zakonit, për to thur vargje që shërojnë vërtet.
Nëse mbaj republikë, nuk është për femrat, ndjenja idiote s’ mbart dhe jam i qartë, ndihem komod ama, pa ja u dredhur zemrat, kur ushqej pelën me tërshërë të artë.
Në racën njerëzore nuk kam miq, – punë geni, një mbretërie tjetër i përkas, me të jetoj, kravatën e mëndafshtë në një qafë qeni, pasi e lidh, me të rri dhe festoj.
Kështu, tani e tutje nuk do vuaj furtuna brenda shpirtit s’ ka më re. Më quan: sharlatan! – shiko dhe shkruaj! Më quan: grindavec! – ama, ç’ na the!
“Simboli i të së kaluemës së Shqipënisë me të cilin ne mburremi”! Kështu e kishte cilësuar Profesor Arshi Pipa Imzot Vinçenc Prenushin, në një ese të gjatë me titull, “Kujtime mbi Vinçenc Prenushin”, prelatin e Kishës Katolike Shqiptare, të cilin e kujtojmë këtë muaj me rastin e 70-vjetorit të vdekjes nën tortura, si “armik i popullit” në burgun e Durrësit, në mars të vitit 1949.
Arshi Pipa kujtonte ditët në burgun e regjimit komunist në Durrës me mikun dhe bashkëvuajtësin e tij, me atdhetarin dhe njeriun e kulturës shqiptare dhe me martirin e Kishës Katolike, duke rrëfyer se si me duart e tija ia kishte “mbyllur sytë, sytë e lodhur e të shterrur”, kur dha shpirt, klerikut të lartë katolik shqiptar, por njëkohësisht edhe të shkrimtarit, poetit, përkthyesit, publicistit dhe një studiuesi të rëndësishëm.
Robert Elsie e rendit Vinçenc Prenushin, pas At Gjergj Fishtës dhe Dom Ndre Mjedës, si njërin prej shkrimtarëve më të vjetër dhe më të respektuar të Shkodrës dhe të letërsisë shqiptare. I njohur dhe shumë i respektuar në kohën e tij, si nga të krishterët ashtu edhe nga myslimanët, të cilët e quanin Imzot Prenushin “melek” që do të thotë “engjëll”, për respektin që ai gëzonte në mbarë shoqërinë shqiptare në kohën kur jetoi.
Gjatë viteve në burg pas ardhjes së komunizimit në pushtet, si kundërshtar i regjimit komunist të Enver Hoxhës, Prof. Arshi Pipa ishte njoftuar dhe kishte lidhje dhe miqësi të ngushta me përfaqësues të lartë të klerit katolik, bashkvuajtës me ‘ta, në birucat e tmershme të burgjeve komuniste – aty ku të gjithë ata që kundërshtonin regjimin komunist vuajtën ”mundimet e territ” — përfshirë ndër ta edhe Ipeshkvin Vinçenc Prenushin, për të cilin Arshiu shkruan se përveç se pasqyronte shumë vlera dhe virtyte, “Ishte i butë në shpirt, e i paqë, thellë i devotçëm, i kushtuem kryekëput misjonit të vet kishtar, në kuadrin e të cilit dinte me pajtue – me një urtësi të bindshme – dashuninë e vet për Atdheun dhe shijen e tij për letërsinë.”
Pipa përshkruan Vinçenc Prenushin si një njeri të cilin nuk e interesonte aspak politika, por që ishte gjithmonë i buzqeshur në të folur, zemërgjërë në gjykime, i qetë e i sigurt në qëndrimet e tija të patundura.
Në esenë klasike, “Kujtime mbi Vinçenc Prendushin”, Arshi Pipa vë në dukje vuajtjet dhe mundimet, por edhe vlerat kombëtare, njerëzore dhe letrare të Vinçenc Prenushit, duke thekësuar se, “Dinjiteti kishtar i Vinçenc Prenushit, i kombinuem me vlerën e tij letrare dhe i kqyrun nën prizmën e patriotizmës shqiptare, i jep fëtyrës së tij nji randësi madhore në radhët e përfaqësuesve të Kombit.” Pipa shkruan se si udhëheqës i lartë i Kishës Katolike dhe si njëri nga përfaqsuesit e letërsisë kombëtare, “Imzot Prenushi nuk do t’a kishte të gjatë me komunizmin, i cili ashtë, në të njajtën kohë, jo vetëm kundër fesë, por edhe kombësisë.”
Ndryshe nga persekutorët e tij komunistë, Pipa shkruan se jeta e Imzot Prenushit ishte “një jetë e panjollë”, në shërbim të disa prej idealeve më të shënjta njerëzore, siç janë Atdheu, arti dhe feja. Si i tillë, ai nuk mund të ndiqte diktatorin dhe idelogjinë e tij komuniste antifetare dhe anti-kombëtare. Profesor Pipa rrëfen një bisedë që ka pasur me Prenushin gjatë të cilës prelati i lartë kishtar i kishte folur për një takim të tij me Enver Hoxhën, i ftuar nga diktatori me qëllim për t’i imponuar pikëpamjet komuniste të tija ndaj fesë. Ndonëse Enveri nuk kishte mundur ta bindëte, shkruan Prof Arshi Pipa, Vinçenc Prenushi përfundon në burg, ndërkohë që Enver Hoxha kishte mbajtur një fjalim të ashpër kundër ipeshkvit katolik.
I bugosur, i rrahur e i torturuar, “Lidhur kambësh e duarsh”, i “varun e i munduem” në burgun e Durrësit, shkruan Profesor Arshi Pipa, për mikun dhe bashkvuajtsin e tij, Ipeshkvin Vinçenc Prenushin, duke iu drejtuar lexuesve: “Përfytyroni tash këtë njeri, nji burr gjashtdhetë e pesëvjeçar, nji prelat të naltë të Kishës, nji nga fort të rrallët shkrimtarë të Rilindjes ende të mbetun gjallë, përfytyronje të varun asisoj në nji nevojtore të Degës së Sigurimit”.
Është ky përfytyrim të cilin Profesor Arshi Pipa kishte gjithë jetën e tij para vetes së tij. Ishte ky përfytyrim e të tjerë si ky, që e bënte atë të papajtueshëm me komunizmin të cilin e luftoi me të gjitha energjitë e tija. Ai përfytyronte mikun e tij të rrahur e të munduar, të varur në një nevojtore të Degës së Sigurimit, Ipeshkvin Vinçenc Prenushin, të cilit i referohet: “Këtij simboli të së kaluemes së Shqipnisë me të cilën na mburremi, këtij njeriu i cili rrëmbehet me dhunë nga shtëpia e përvunjtë e nji katundi, ku kalonte ditët e mbrame të jetës së vet, bashkë me Zotin dhe me librat dhe ndryhet në burgje dhe torturohet”, megjithëse Imzot Prenushi vuante nga zemra dhe azma.
Si njëri prej shkrimtarëve dhe përkthyesve të dalluar të kohës së tij, Arshi Pipa, rrëfen se si e pyeti me një rast në burg Imzot Prenushin nëse kishte lënë në shtëpi ndonjë dorëshkrim. Ai i ishte përgjigjur se kishte përkthyer veprën “Dreizehnlinden”, të shkrimtarit Weber pas përfundimit të studimeve në Austri, sepse i kishte thënë Prenushi, kjo vepër përshkruan zakonet e malësorve austriakë, por që sipas tij, kanë shumë gjëra të përbashkëta me malësorët tanë dhe se kjo ishte arsyeja që e kishte përkëthyer në shqip.
Profesor Arshi Pipa përfundon rrëfimin e tij prej poeti, për vuajtjet dhe mundimet dhe për kohën e kaluar me Imzot Vinçenc Prenushin në burgun e Enver Hoxhës në Durrës, duke përshkruar ditët e fundit me të, ndarjen nga kjo jetë të prelatit katolik shqiptar, 70-vjetë më parë:
“Atë natë kishte zjarr në vatër. Kur ia mbylla sytë, sytë e lodhur e të shterrur, që aq shumë kishin vuajtur për dritë, m’u duk se pashë në fëtyrën e tij të hajthët, të shkrirë, të paqët, mbas aq shumë mundimesh, nji ndriçim jo të zakonshëm. Ndofta mua më bajshin sytë e përlotur, ndofta nuk ishte veçse një reflex i flakërimeve të kuqrremta të zjarmit të votrës, ngujue ndër rrudhat e thella të ballit të gjanë, ndër zgavrrat e faqeve dhe ndër gropzat e syve. Por ndofta ishte diçka tjetër. Shpirti që në grahmat e dhimbjes fizike topitet, tkurret, terratiset, ai kullohet prej saj kur dhimbja të prajë, të pushojë si ujt prej lymit që e pat trazuar. Njeriu mund të mos besojë në pavdeksinë e shpirtit. Por ashtë vështirë me pranue se gjithçka mbaron me trupin, kur vërejmë se si njerzit vdesin për ideale”, ka shkruar Profesor Arshi Pipa në dëshminë e tij për natën që u nda nga kjo jetë Vinçenc Prenushi.
Fatkeqsisht, njerëz me ideale si Imzot Vinçenc Prenushi i mungojnë sot Kombit shqiptar. Por, më mirë vonë se kurrë dhe me kohë, e vërteta po del në dritë dhe personalitetet kombëtare si Vinçenc Prenushi dhe idealet e tyre të Atdhedashurisë dhe të dashurisë për të afërmin, pa dallime — do të zenë vendin që meritojnë në historinë dhe në kulturën e këtij kombi shumë të vuajtur. Nëqoftse tregojmë respekt për simbolet e së kaluarës së Shqipërisë, siç është Vincent Prenushi, me të cilët duhet të mburremi të gjithë pa dallim, atëherë kemi arsye të besojmë se megjithë problemet aktuale politike, ekonomike dhe shoqërore, e ardhmja e Kombit shqiptar do të jetë më e mirë/Dielli, Frank Shkreli. / KultPlus.com
Njeriu i vogël zgjohet i fryrë në bark i enjtur në fyt i zverdhur në fytyrë njeriu i vogël zgjohet i zbardhur në sy i thyer në asht njeriu i vogël zgjohet
sillet rrotullohet i vrarë në sedër i ndarë në dysh i mekur si këlysh i këputur në shpresë i prerë në besë ndaj dridhet përhidhet dhe prapë rrotullohet
njeriu i vogël ka kaluar një natë të tërë me duar mes shalëve me qeska rreth syve i trembur te pasqyra i frikësohet vetes fytyrës së vet njeriu i vogël zgjohet / KultPlus.com
Krimet e kryera nga forcat paramilitare serbe në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës gjatë luftës së viteve 1998-1999 u dokumentuan në dy vëllimet e librit “Krimet e luftës kundër pacientëve dhe personelit mjekësor të kryera nga forcat policore dhe ushtarake serbe në QKUK – gjatë periudhës 1998-1999” me autor Salih Krasniqi që u promovuan sot në Prishtinë, përcjell KultPlus.
Krasniqi, i cili shërbeu si mjek në QKUK gjatë kësaj periudhe, në këtë libër ka përshkruar krimet ndaj 1239 pacientëve të torturuar duke u bashkëngjitur fotografi, përkufizime e rrëfime të vetë pacientëve dhe familjarëve të tyre.
Me fillim të kësaj ngjarje u mbajt një minutë heshtje në nderim të viktimave të luftës dhe të atyre që dhanë jetën për liri.
Më pas, fjalën i pari e mori profesori Ismet Salihu, një prej personave kryesorë që kontribuoi në realizimin e këtij libri.
“Doktor Sali Krasniqi gjatë këtyre 23 viteve nuk pushoi së punuari në mbledhjen, sistemimin e të dhënave dhe provave të cilat pa mëdyshje faktojnë krimet e kryera nga forcat policore, ushtarake dhe paramilitare serbe ndaj mjekëve, infermierëve dhe personelit shëndetësor në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës.” – thotë Salihu duke u shprehur se e falënderon autorin Krasniqi për punën e bërë.
I pranishëm në këtë ngjarje që kishte mbushur plot me njerëz Sallën e Kuqe të hotelit ‘Grand’ ishte i pranishëm edhe ministri i Shëndetësisë, Rifat Latifi, i cili shprehet se ndjehet i lumtur që gjendet në këtë ngjarje por në të njëjtën kohë edhe i tmerruar që po rikujtohen e rikthehen imazhet e tmerrit më johuman të shkaktuar nga policia serbe dhe bashkëpunëtorët e tyre.
“Këto dy libra, i kemi quajtur një enciklopedi e së keqes, klithmë drithëruese, për vendosjen e drejtësisë për 1239 pacientë, dhjetëra mjekë e infermierë, studentë e teknikë, nga mosha e të posalindurit deri në moshën 88-vjeçare. Të tjerët kanë përshkruar shumë më fuqishëm, më mirë e në mënyrë shumë më elokuente kontributin historik të doktor Krasniqit e unë nuk do të vazhdoj më këtë rrugë, vetëm dua të theksoj se kjo punë është shembull i rezistencës, devotshmërisë totale individuale të një njeriu, një kirurgu që nuk u pajtua me atë që koha t’i fshijë kujtimet tona, tragjedinë tonë mos ta mbulojë pluhuri i së kaluarës dhe që harresa njerëzore kurrë mos të bie mbi torturën që populli ynë përjetoi dhe mbijetoi “ – shprehet në fjalimin e tij ministri Latifi.
Pas ministrit të Shëndetësisë, fjala iu dha doktorit nga Shqipëria, Mentor Petrela i cili vlerësoi punën e bërë nga autori Krasniqi.
“Dostojevski njihet si shkrimtar sllavofil dhe ai shkruan dy fjalë. Sllavofilët kanë dy karakterstika, hajnë rrepkat dhe kanë aftësi për të denoncuar, për të denoncuar deri në atë pikë sa që edhe ne të tjerët të pyesim se çka kemi ne që po na denoncojnë. Vepra të cilën ka lënë me shkrim autori Salih Krasniqi është një denoncim në sensin pozitiv të historisë sonë, në atë sens që hebrejtë e kanë shumë të kultivuar dhe ne duhet të marim shembull nga ata.”- tha në fjalimin e tij doktori Petrela.
Në këtë promovim kishte të pranishëm edhe pacientë që doktori Krasniqi i kishte trajtuar gjatë kësaj kohe, ata që u kishin mbijetuar plagëve nga tortura e ushtuar nga forcat serbe. Një ndër ta ishte edhe Islam Thaçi, i cili i cilëson personelin shëndetësor si heronj të luftës.
“Ne duhet të vazhdojmë të japim shembuj në edukimin e fëmijëve tanë për heronjtë e vërtetë të kombit tonë, jo t’i mësojmë për heronjtë e botës por për heronjtë tanë. Përveç ushtarëve të UÇK-së, ka pasë heronj edhe në mesin e profesionistëve, siç ka qenë doktor Salih Krasniqi, Fehmi Bakalli, infermierë, të cilët kanë qenë të rrezikuar së bashku me familjet e tyre, dhe nuk e kanë kursyer veten dhe neve si pjestarë të plagosur të na sjellin ndihma dhe barna” – vazhdoi ai.
E për fund, fjala iu dha vetë autorit të librit, i cili për shkaqe shëndetësore kërkoi nga moderatorja që ta lexojë fjalimin që ai ka përgatitur për këtë promovim.
“Libri u kushtohet pacientëve të plagosur e të keqtrajtuar nga policia e paramilitarët serbë, personelit shëndetësorë, mjekëve, infermierëve, studentëve të fakultetit të Mjekësisë dhe punëtorëve të institucioneve shëndetësorë që u vranë nga forcat serbe gjatë luftës, personelit mjekësor që kanë punuar në QKUK gjatë luftës në rrethana shumë të vështira, personelit shëndetësor shqiptar që kanë punuar në spitalet ushtarake në Kosovë në kushte të jashtëzakonshme, pacientëve të plagosur në burgun e Dubravës, të cilët përjetuan masakër nga forcat serbe dhe u sollën për mjekim pas disa ditësh, të gjithë atyre që u dolën në ndihmë ushtarëve të UÇK-së dhe civilëve që kishin nevojë për ndihmë mjekësore, familjes sime. ”- fillon fjalimi i doktorit Salih Krasniqi.
‘Ky është libri i parë faktmbledhës që dëshmon për veprimet barbare në përmasa të gjenocidit të pushtetit serb ndaj pacientëve dhe personelit shëndetësor të QKUK-së gjatë luftës së fundit për liri të Kosovës.” – vazhdon fjalimi i Krasniqit duke shtuar se në këtë libër në kuadër të tematikës bosh, prezantohen emrat e pacientëve të shtrirë në spital, diagnozat e tyre dhe peripecitë e tyre që ua kishte shkaktuar policia serbe e vendosur brenda QKUK-së.
Rreth 6000 pacientë janë trajtuar në kirurgji dhe ortopedi. Në vitin 1998 janë 4500 pacientë, kurse në vitin 1999 janë 1500 pacientë. Nga këta pacientë, në këtë libër janë të përshkruar 1239 pacientë, ndër ta janë 372 gra dhe 856 burra dhe 11 pacientë të tjerë, 36 pacientë pa datëlindje, 31 pacientë nga burgu i Dubravës, 402 ishin fëmijë deri në 17 vjeç dhe 741 të rritur./ KultPlus.com
Vetëm me mendje është këtu se njërën këmbë e ka në varr e tjetrën në hijen e rrapit
I ndjekur si ujku nga uria bredh nëpër fushat e pamata të imagjinatës dhe nuk gjen strehë as në tokë as në qiell për ta shtrirë shtatin për vetëm një minutë pushim
Shëtitja nëpër oborrin me gjelbërim i erdhi në majë të hundës se tani ia zë frymën edhe oksigjeni që vjen nga tubat e një bombole prej çeliku
Ata i qepin lëkurën derisa ai vetë qep ëndrrat e bëra copë-copë nga gërshërët e nostalgjisë për barkun e nënës
Historia e shkruar pa gabime me të gjitha faktet me arsye gjaku i rri varur te këmbët
Shpesh fishkëllen nën hundë duket se e këndon një histori të vjetër saqë dikush tha lëre të këndojë se vaji i burrit është kënga. / KultPlus.com
Biblioteka e famshme e Aleksandrisë në Egjipt, ishte një nga qendrat më të rëndësishme të dijes në botën e lashtë. E ndërtuar në shekullin IV Para Krishtit, ajo lulëzoi për rreth 6 shekuj. Ishte qendra kulturore dhe intelektuale e botës së lashtë helenistike, dhe flitej se përmbante gjysmë milioni rrotulla papirusi, koleksioni më i madh i dorëshkrimeve në botën e lashtë.
Aty përfshiheshin vepra nga Platoni, Aristoteli, Homeri, Herodoti dhe shumë të tjerë. Disa nga mendjet më të shkëlqyera të periudhës punuan, studiuan dhe mësuan në këtë bibliotekë. Por në shekullin V Pas Krishtit, biblioteka në thelb kishte pushuar së ekzistuari.
Në kushtet kur shumica e koleksioneve të saj u vodhën, shkatërruan apo thjesht u lejuan të degradojnë, biblioteka nuk kishte më ndikimin që kishte dikur. Aleksandri i Madh e themeloi qytetin e Aleksandrisë në Egjipt, në skajin veriperëndimor të deltës së lumit Nil rreth vitit 331 Para Erës Sonë.
Kur vdiq 8 vjet më vonë, perandoria e tij u nda midis gjeneralëve të tij. Njëri prej tyre, PtolemeuI, u bë sundimtar i Egjiptit dhe themeloi kryeqytetin e tij në Aleksandri. Nën mbretërimin e tij dhe të pasardhësve, qyteti u bë një nga qendrat më të mëdha dhe më të begata të periudhës helenistike (vitet 323 Para Krishtit deri në vitin 30 Para Krishtit) – një qendër tregtare e lulëzuar dhe një port detar mesdhetar.
“Ndoshta biblioteka u ndërtua shumë shpejt pas themelimit të Aleksandrisë, rreth vitit 331 Para Krishtit. Por është e paqartë nëse biblioteka u themelua nga Aleksandri, Ptolemeu I apo djali i tij, Ptolemeu II. Por duket se ajo u ngrit në kohën e këtij të fundit, që sundoi në vitet 284 deri në vitin 246 para Krishtit”- tha Uileke Uendrih, profesor i arkeologjisë egjiptiane dhe Xhoan Silsbie arkeologjisë kulturore afrikane në Universitetin e Kalifornisë, Los Anxhelos.
Por një legjendë thotë se biblioteka filloi të ndërtohej kur një nga nënshtetasit e Ptolemeut I, një athinas i quajtur Demetri nga Falerum, propozoi ndërtimin e një ndërtese për të vendosur të gjitha dorëshkrimet e njohura në botë. Projekti i Demetrit synonte ngritjen e një akademie që do të rivalizonte Liceun e famshëm të Aristotelit, një shkollë dhe bibliotekë afër Athinës.
Me sa duket u ra dakord dhe shumë shpejt një ndërtesë e re u ngrit brenda rrethinave të pallatit mbretëror. “Ajo u quajt Museion, ose “Vendi i Muzave” -thotë Uendrih. Pra u emërtua sipas muzave, nëntë perëndeshave greke të arteve.
Drejtuesi i parë i bibliotekës ishte Zenodoti i Efesit. Ai ishte një studiues dhe poet grek që shërbeu si kryebibliotekar nën sundimin e Ptolemeut I dhe Ptolemeut II. Ai ishte përgjegjës për botimin e parë kritik mbi Homerin, duke u përpjekur të përcaktonte se cilat pjesë të Iliadës dhe Odisesë ishin origjinale, dhe cilat u shtuan nga shkrimtarët e mëvonshëm.
Po ashtu Zenodoti redaktoi veprën e Hesiodit, Pindarit dhe poetëve të tjerë të lashtë, si dhe botoi poezitë e tij. Me kalimin e kohës biblioteka u zgjerua në madhësi dhe fushëveprim, ndërsa sundimtarët i panë avantazhet e promovimit të një qendre të të mësuarit dhe kulturës brenda qytetit të tyre.
Subvencionet e mëdha nga mbretërit çuan në krijimin e një kompleksi ndërtesash që rrethonin Museion. Edhe pse nuk dihet plani i saktë arkitekturor i bibliotekës sipas historianit të lashtë Diodor Sikuli, në kulmin e saj biblioteka ishte e famshme për sallat e leksioneve, laboratorët, salla e takimeve, kopshtet, restorantet, madje edhe një kopsht zoologjik.
Po ashtu ajo kishte një shkollë mjekësie, studentët e së cilës praktikonin diseksionin e kufomave njerëzore, një aftësi unike që praktikohej rrallë në Evropë para Rilindjes së shekullit XV. “Museion nuk ishte një muze në kuptimin modern të këtij termi, por shumë më tepër se një universitet. Atje recitoheshin vepra letrare dhe diskutoheshin teori të ndryshme”- thekson Uendrih.
Arkivi i bibliotekës, ku mbaheshin dorëshkrimet, mund të ketë qenë një ndërtesë e veçantë nga Muzeu, megjithëse kjo gjë mbetet ende e paqartë. Vepra të quajtura rrotulla, shkruheshin në papiruse, një kallam që rritej përgjatë lumit Nil. Kallamishtet shtypeshin për të formuar letër dhe më pas thaheshin në diell.
“Temat që trajtonin rrotullat përmbanin tërësinë e njohurive të botës së lashtë perëndimore, duke filluar nga veprat letrare, te traktatet filozofike, tek shpjegimet shkencore”- shpjegon Uendrih. Po ashtu kishte tekste që përmbanin tema fetare, mitologjike dhe mjekësore.
Arkivat përmbanin vepra të shumë shkrimtarëve të famshëm grekë të antikitetit klasik, duke përfshirë filozofët si Platoni, Aristoteli dhe Pitagora, si dhe poetët dramatikë Eskili, Sofokliu dhe Euripidi. Veprat e Aristotelit cilësoheshin si një pasuri më vete.
Sipas një burimi historik, ato u blenë nga Ptolemeu II me një çmim shumë të lartë. Biblioteka përmbante edhe tekste mjekësore nga Hipokrati; poezi nga Safo, Pindari dhe Hesiodi; dhe traktet shkencore nga Talesi, Demokriti dhe Anaksimandri.
Por bibliotekarët gjithashtu mblodhën veprat e kulturave të tjera, si tekstet e lashta egjiptiane, babilonase, persiane, asiriane, indiane por edhe tekste hebraike, zoroastriane dhe budiste. Sundimtarët Ptolemaikë donin të mblidhnin të gjitha dorëshkrimet e botës, ndaj ata dërguan agjentë në të gjithë botën e njohur në kërkim të papiruseve.
Agjentëve iu dhanë urdhra të qartë për të gjetur dhe blerë çfarëdolloj dorëshkrimi që mund të gjenin, mundësisht më të vjetrat dhe më origjinalët. Çmimi nuk përbënte problem. Sundimtarët Ptolemaikë ishin të gatshëm të paguanin shuma të mëdha për dorëshkrime cilësore.
Etja për dorëshkrime ishte aq e madhe, saqë sipas një burimi nën sundimin e Ptolemeut III Euergetit, djalit të Ptolemeut II, të gjitha anijeve që hynin në portin e qytetit u kërkohej të dorëzonin çdo dorëshkrim që kishin në bord. Skribët e Aleksandrisë i kopjonin ato, duke i ruajtur origjinalet dhe duke ua kthyer anijeve kopjet.
Organizimi i rrotullave ishte një mision shumë i vështirë. Rrotullat u organizuan në mënyrë që studiuesit t’i gjenin lehtësisht. Kjo detyrë iu besua një njeriu të quajtur Kalimak, që punoi nën sundimin e Ptolemeut II. Ai shpiku një sistem, të quajtur Pinakes, ose “Tabelat”, që i klasifikonte rrotullat bazuar në tematikën që trajtonte secila prej tyre.
Për shembull këto tematika përfshinin historinë e natyrës, historinë, poezinë, ligjin, retorikën, mjekësinë dhe matematikën. Sistemi ishte i ngjashëm me një katalog të bibliotekave të sotme, dhe ai u bë një modeli mbi të cilin u bazuan më pas sistemet e tjera të organizimit të bibliotekës.
Kur rrotullat u bënë aq shumë saqë nuk mund të mbaheshin më në një godinë të vetme, sundimtarët e lashtë egjiptianë, ndërtuan një bibliotekë të dytë, të quajtur Serapeum, e cila thuhet se përmbante mbi 40.000 rrotulla. Ajo u ngrit pranë pallatit mbretëror në Aleksandri midis viteve 246-222 Para Krishtit, dhe iu kushtua perëndisë greko-egjiptiane Serapis.
Ndërsa biblioteka u zgjerua përgjatë shekujve, ajo tërhoqi shumë nga studiuesit, filozofët dhe shkencëtarët më të njohur të botës së lashtësi Eratosteni i Kirenës, Aristarku i Samosit, Euklidi i Aleksandrisë dhe Apolloni i Rodosit. Eratosteni, matematikan, gjeograf dhe austronom, ishte personi i parë i njohur për llogaritjen e perimetrit të Tokës.
Perandori romak Jul Çezari është akuzuar nga historianët e njohur si Plutarku dhe Seneka për ndezjen e një zjarri në Aleksandri që e rrafshoi edhe bibliotekën e famshme. Dhe për një kohë të gjatë historianët modernë e pranuan këtë version të ngjarjeve.
Zjarri ndodhi gjatë pushtimit të qytetit nga Çezari në vitin 48 Para Krishtit, një kohë kur Çezaripo zhvillonte një luftë civile kundër rivalëve të tij politikë. Sipas historisë, i rrethuar nga rivalët e tij, Çezari urdhëroi trupat e tij që t’i vinin zjarrin anijeve të armikut në port. Plutarku shkruan: “Çezari u detyrua të zmbrapste rrezikun duke përdorur zjarrin, i cili u përhap nga porti në qytet duke e shkatërruar Bibliotekën e Madhe”.
Por kjo tezë ka të ngjarë të jetë e ekzagjeruar, dhe më ketë bie dakord shumica e historianëve. Gjatë pushtimit të Çezarit, pati vërtet një zjarr, por besohet se biblioteka mbeti kryesisht e paprekur, edhe pse mund të jenë djegur disa rrotulla.
Sot shumica e studiuesve janë përgjithësisht dakord se biblioteka pësoi një rënie graduale, dhe jo një fund të papritur dhe dramatik. Ndërsa ndikimi i saj u zbeh me kalimin e kohës, shumë nga koleksionet e saj u shitën ose u shkatërruan, dhe ndërtesat e saj përfundimisht u rrafshuan ose u shndërruan në objekte të tjera, si kisha apo xhami./bota.al/ KultPlus.com
