Ylli i kinemasë, Arnold Schwarzenegger publikoi një video nëntë minutëshe të enjten duke iu drejtuar popullit të Rusisë dhe duke i kërkuar Kremlinit t’i japë fund luftës në Ukrainë, ndërsa ka denoncuar propagandën shtetërore ruse, sipas ”The Independent”.
“Unë e di që qeveria juaj ju ka thënë se kjo është një luftë për të denazifikuar Ukrainën”, tha aktori dhe ish-guvernatori i Kalifornisë.
”Denazifikimi i Ukrainës? Kjo nuk është e vërtetë. Ukraina është një vend me një president hebre. Një president hebre, mund të shtoj unë, tre vëllezërit e babait të tij u vranë nga nazistët. Nuk e filloi Ukraina këtë luftë. As nacionalistët dhe as nazistët. Këtë luftë e filluan ata që janë në pushtet në Kremlin”, tha ai.
Schwarzenegger foli hapur për babanë e tij, Gustav Schwarzenegger, i cili ishte nazist.
Ai diskutoi gënjeshtrat që i ishin thënë babait të tij nga qeveria si dhe ndikimi i tyre më vonë në jetën e tij, para vdekjes në 1972.
”Kur babai im mbërriti në Leningrad, ai ishte i mbushur me gënjeshtrat e qeverisë së tij”, tha Schwarzenegger.
I love the Russian people. That is why I have to tell you the truth. Please watch and share. pic.twitter.com/6gyVRhgpFV
”Dhe kur u largua nga Leningradi, ai ishte i lënduar, fizikisht dhe mendërisht. Ai e jetoi pjesën tjetër të jetës me dhimbje, dhimbje nga shpina e thyer, dhimbje nga bombardimet që i kujtonin gjithmonë vitet e tij të tmerrshme dhe dhimbje nga ndjenja e fajit. Ushtarë rusë që dëgjoni këtë video: Ju jeni në dijeni të së vërtetës për të cilën po flas. Ju e keni parë me sytë tuaj. Nuk dua që të vuani si babai im”, shtoi Schwarzenegger. / KultPlus.com
Me 22 Mars nga ora 11:00, Kolegji Universum në bashkëpunim me Kompaninë Incodeks organizon “Coding Day” që ka për qëllim tu mësojë studentëve artin e programimit duke u marrë me probleme reale të programimit.
Nën mentorimin e Enis Beqa – Senior Software Engineer, Arlind Kërçeli – Software Engineer, Erand Raka – Intern/Software Engineer dhe Saranda Sefedini – HR & Administrative Assistant nga Incodeks, studentët gjatë eventit do të garojnë në grupe me njeri-tjetrin duke zgjidhur disa sfida te programimit te webit, detyra këto që do të caktohen nga kompania.
Eventi do te mbahet me 22 Mars, Ora 11:00 Kolegji Universum – Kampusi Ferizaj.
Kolegji Universum dhe Kompania Incodeks, gjatë gjithë vitit i angazhojnë studentet e Kolegjit Universum në projekte reale. Qëllimi i këtij bashkëpunimi në mes të Kolegjit Universum dhe kompanisë Incodeks është që studentët të mësojnë më shumë mbi natyren e punës në kompanitë e teknologjisë në Kosovë, të ndërlidhin teorinë dhe përvojën profesionale gjatë studimeve, gjë që iu mundëson kyçjen më të lehtë në tregun e punës.
Për më shumë informata rreth projekteve dhe aktiviteteve që angazhohen studentët në Kolegjin Universum, na ndiqni në facebook & instagram, kontaktoni në [email protected] apo telefononi në +383 44 144 062.
Policia e Kosovës, Zjarrfikësit dhe nxënësit e shkollave fillore të Komunës së Prishtinës lirohen nga pagesat e përdorimit të trafikut urban.
Ky vendim u mor në shenjë falënderimi për punonjësit e linjës së parë dhe për të stimuluar përdorimin e transportit publik tek gjeneratat e reja. / KultPlus.com
Aktorja e njohur tashmë për rolin e saj në filmin tejet të suksesshëm ‘Zgjoi’, së fundmi ka realizuar një intervistë për revistën teatrore “SEEstage”, shkruan KultPlus.
Më poshtë KultPlus ju sjell artikullin/intervistën e plotë të saj:
Tashmë me bazë në Nju Jork, por me origjinë nga Kosova, Yllka Gashi është ylli i filmit të mirënjohur të Blerta Bashollit, “Hive”, i bazuar në historinë e vërtetë frymëzuese të Fahrije Hotit. Yllka i tregon Natasha Tripney për përgjegjësinë që vjen me portretizimin e një personi të vërtetë në ekran dhe gratë që e frymëzojnë atë, transmeton KultPlus.
Me skenar dhe regji të Blerta Bashollit, “Hive” rrëfen historinë e Fahrije Hotit, trupi i bashkëshortit të së cilës nuk u gjet kurrë pas masakrës në Krushë të Madhe, dhe se si ajo luftoi për të mbijetuar dhe siguruar familjen e saj, duke u bërë sipërmarrëse dhe duke mbështetur gra të tjera në një situatë të ngjashme.
Natasha Tripney: Kur e dëgjuat për herë të parë historinë e Fahrijes dhe si arritët ta portretizonit atë në ekran?
Yllka Gashi: Fahrijen e kisha parë shumë në TV, ajo ishte organizatore e protestave që po mbaheshin çdo javë për të pagjeturit nga lufta. Dhe unë isha kliente e ajvarit të saj. Kështu që unë isha edhe fanse edhe kliente e saj! Kur Blerta tha: duhet të shkojmë ta takojmë dhe ndoshta, nëse është e interesuar, mund të na japë të drejtën të bëjmë një film për të, u emocionova shumë.
Pas takimit të parë, gjithçka ndryshoi për mua, sepse atëherë nuk ishte vetëm emocioni i takimit me të dhe dëgjimit të historisë së saj, por u bë një mision për ta nderuar atë, për të nderuar trashëgiminë e saj, dhe gjithçka që ajo kaloi, dhe gjithçka që ajo bëri për komunitetin e saj, se si ajo ndryshoi mendësinë e njerëzve.
Natasha Tripney: Si aktore, çfarë duhet të keni parasysh kur luani një person real?
Yllka Gashi: Kur ti si aktore portretizon dikë që është i gjallë, një person real, është përgjegjësi e madhe, sepse dëshiron ta nderosh, por edhe dëshiron që të të pëlqejnë dhe të miratojnë performancën tënde. Kur u takuam, mbaja shënime, studiova qëndrimin e saj, mënyrën se si flet, si e trajton veten. Pastaj pashë shumë dokumentarë për të. Prejardhja e saj ishte si një libër i hapur, sepse ishte gjithmonë e hapur dhe tregonte historinë e saj dhe të vejushave të tjera të Kosovës.
Bërja e filmave që bazohen në histori të vërteta është gjithmonë paksa e ndërlikuar. Me Fahrijen mund të kishim bërë shtatë filma, sepse ajo ka kaluar shumë. Por ne duhej të fokusoheshim në një moment të veçantë të jetës së saj për të bërë këtë film. Kur Blerta shkruante ajo ndante gjërat me mua, kështu që unë i dija të gjitha gjërat që ishin nxjerrë nga skenari. Dhe ato gjëra më ndihmuan si aktore, sepse kisha një ndjenjë më të mirë se si duhej ta portretoja.
Natasha Tripney: Më bën përshtypje që një nga gjërat filmike që filmi bën shumë mirë është të përcjellë punën – fizike dhe emocionale – të asaj që po bën. Ju tregon punën që kanë bërë këto gra. Si e përcollët këtë punë dhe forcën që ajo ka?
Yllka Gashi: Kaq ditë më është dashur të mbaj thasë me speca dhe të punoj me gjëra të rënda. Ishte fizikisht pak rraskapitëse, sigurisht, por ishte pjesë e personazhit, kështu që nuk e kisha problem ta bëja. Si femra shqiptare, nënat tona i kemi parë të punojnë gjatë gjithë jetës. Mamaja ime kishte një punë zyre, dhe pastaj ajo ende do të punonte shumë në shtëpi. E kisha atë shembull përpara. Kjo ndjenjë që merr audienca është e rëndësishme sepse në fillim, puna e këtyre grave ishte shumë fizike; ato nuk kishin makineritë, nuk kishin fabrikën e bukur që kanë tani, kështu që bënin gjithçka vetë. I mbanin specat. Ato blenë specat. Ato bënë gjithçka që shkon në prodhimin e ajvarit. E kam parë mamin duke bërë ajvar – e di se çfarë duhen për të bërë qoftë edhe disa kavanoza!
Natasha Tripney: A ka ndonjë kujtim të veçantë që do të mbetet me ju nga realizimi i këtij filmi?
Yllka Gashi: Ka kaq shumë. U ndjeva kaq e fuqishme, duke luajtur Fahrijen dhe duke qenë e qetë, por ende elastike dhe e fortë. Në skenën e parë që shihni në film [kur Fahrije shikon mbetjet njerëzore në përpjekje për të identifikuar burrin e saj të zhdukur] ishte një ditë shumë e nxehtë kur e xhiruam atë, atë skenë, dhe nuk e dija që brenda në çanta, ata vendosën kocka të vërteta. Kockat e kafshëve. Dhe ishte e tmerrshme. Por kjo më ndihmoi shumë. Nuk mendoj se ajo pozë e veçantë është ajo që shihni në film, por më ndihmoi kaq shumë që thjesht të mendoja: si ia dilni me diçka të tillë? Sa e vështirë është për këta njerëz që i kanë kaluar këto gjëra dhe të shkojnë e të shohin eshtrat e dikujt që e doni dhe dikujt që ju mungon? Sa tragjike është kjo? Dhe si e kapërceni atë?
Më bëri ta respektoja edhe më shumë, sepse ajo e bëri këtë shumë herë. Ajo shkoi dhe u përball me ato lloj situatash. Ajo është një grua kaq e fortë. Dua të them, po shihja kockat e kafshëve, dhe prapëseprapë u emocionova, dhe ishte pak traumë. Por ajo do të kërkonte eshtrat e të dashurve të saj, burrit dhe kushërinjve të saj dhe vjehërrave. Dhe ajo e bëri atë shumë herë. Sa e fortë duhet të jesh për ta bërë këtë?
Natasha Tripney: Sa e lehtë është të flasësh për këto gjëra, njerëzit ende të zhdukur dhe ndikimin mbi ata që kanë mbetur pas, në shoqërinë kosovare?
Yllka Gashi: Pasojat dhe traumat që lë lufta në shoqëri kanë nevojë për kohë për t’u shëruar. Fahrije, dhe njerëz të tjerë nga fshatrat e tjera, familjet e tyre janë masakruar, kanë kaluar kaq shumë tragjedi. Ka pasur dokumentarë dhe emisione bisedash ku njerëzit do të tregonin historitë e tyre, por ne duhet të bëjmë më shumë për veten tonë për t’u shëruar nga këto gjëra nga e kaluara dhe të tregohemi mjaft të zgjuar për të mos lejuar që historia të përsëritet. Nëse nuk mësoni nga diçka që ju ka ndodhur, përsëritni gabime ose e bëni veten të pambrojtur për ta kaluar atë përvojë, ose diçka të ngjashme, përsëri në të ardhmen.
Natasha Tripney: Filmi ka fituar çmime të shumta. U fut në listën e ngushtë të Oscar-it. Çfarë do të thotë kjo si për ju si interpretuese ashtu edhe për industrinë e gjerë të filmit në Kosovë?
Yllka Gashi: Viti 2021 ishte viti që shkëlqeu filmat kosovarë. Ka pasur shumë filma të realizuar nga kineastet femra – duke përfshirë “Luaneshat e Kodrës” dhe “Vera andrron detin” – me histori interesante, autentike, dhe ato shkuan në festivale, morën çmime, kritikët e filmit i donin. Ka qenë një vit i bukur. “Hive” pati një udhëtim të mahnitshëm kudo që shkoi. Kjo është shpërblyese. Ndihesh mirë si aktore, veçanërisht si dikush që kishte rolin kryesor; është kënaqësi sepse ndihesh sikur ke rëndësi. Ne jemi në një vend të mirë në Kosovë tani dhe shpresoj që ta mbajmë këtë pozicion dhe të vazhdojmë të ndajmë histori interesante, historitë tona.
Natasha Tripney: Më trego pak për hyrjen tënde në aktrim. Çfarë ju tërhoqi për të performuar në radhë të parë?
Yllka Gashi: Gjithmonë e kam ditur se do të bëj diçka në art. Isha një studente e jashtëzakonshme dhe kur isha më e re shkruaja tregime dhe i botoja në gazetat dhe revistat e asaj kohe, të cilat ishin të gjitha ilegale në vitet ’90, kur çdo gjë në gjuhën shqipe ishte ilegale.
Menjëherë pas përfundimit të luftës në Kosovë, pashë një njoftim për një audicion në Teatrin Kombëtar me David Gothart nga Anglia, i cili po vinte për të bërë një festival. Isha 17 vjeç dhe nuk kisha përvojë profesionale, por shkova në audicion. Dhe unë mora rolin e njërës nga tre Ofelitë në produksionin e tyre bashkëkohor të Hamletit. Mësova se kjo është ajo që dua të bëj. Unë dua të jem aktore. Ky u bë një profesion i shenjtë për mua. U pranova në Fakultetin e Arteve Dramatike në Universitetin e Prishtinës dhe fillova të studioj për aktrim. Në atë kohë në Kosovë nuk bëheshin mjaft filma, kështu që unë punova në teatër dhe TV.
Natasha Tripney: Çfarë roli luajti teatri në atë kohë në jetën e njerëzve, pas luftës?
Yllka Gashi: Isha shumë e re në atë kohë, kështu që jo gjithmonë e vetëdijshme për gjërat. Por, me Hamletin, për shembull, kemi bërë turne. Ne shkuam në Maqedoni dhe në Shqipëri dhe teatro të ndryshëm në Kosovë, kështu që njerëz të ndryshëm e panë shfaqjen dhe teatrot u zgjuan, për mungesën e një fjale më të mirë, sepse menjëherë pas luftës, shumë teatro ende nuk punonin. Dhe me Hamletin, duke shkuar në ato teatro, ata u hapën, me Hamletin që luhej atje – filluan të punojnë dhe bënë produksionet e tyre.
Natasha Tripney: Cilat femra ju frymëzojnë, si si interpretuese, ashtu edhe në jetën tuaj?
Yllka Gashi: Nëna ime ka qenë gjithmonë muza ime sepse është shumë e fortë dhe e zgjuar dhe ka kaluar shumë gjëra në jetën e saj dhe i ka kapërcyer me stoicizëm, por edhe të gjitha punëtoret e teatrit dhe filmit me të cilat kam punuar ndonjëherë, më duken shumë frymëzuese sepse jemi rritur në një shoqëri në të cilën shumë gjëra nuk ishin menduar të ndodhin për gratë. Nëse do të ishit aktore, ndonjëherë njerëzit do të mendonin se keni pasur moral të lirshëm, sepse duhet të luanit këto gjëra që për një shoqëri me mendje të ngushtë, nuk ishin aq të lehta për t’u përthithur. Kur pashë aktore të tjera të bënin gjëra, të ishin të guximshme dhe të ishin pioniere, kjo ishte frymëzuese dhe kjo kërkonte guxim.
“Zgjoi” lansohet në Mbretërinë e Bashkuar më 18 mars. / KultPlus.com
“Shkodra, nga antikiteti në modernitet” (Scodra From Antiquity to Modernity I. A Companion to the study of Scodra) me autore P. Dyczek, S. Shpuza (ed.) është vëllimi i parë i një seri të re botimesh që paraqet rezultatet e kërkimeve arkeologjike shqiptaro-polake në qytetin e Shkodrës.
Gërmimet në këtë qendër të rëndësishme janë kryer në kuadër të një bashkëpunimi mes Institutit Arkeologjik të Tiranës dhe Qendrës së Studimeve për Evropën Juglindore në Antikitet të Universitetit të Varshavës. Vëllimi përbëhet prej 400 faqesh, ka ilustrime të shumta dhe për përgatitjen e tij kanë marrë pjesë 18 arkeologë dhe specialistë të fushave të ndryshme.
Rezultatet e paraqitura në këtë vëllim i përkasin gërmimeve të kryera gjatë viteve 2011-2015. Këto gërmime kanë sjellë të dhëna të reja që ndihmojnë për të kuptuar më mirë topografinë e qytetit dhe kronologjinë e tij, si dhe i zgjerojnë ndjeshëm njohuritë tona për historinë e Shkodrës. Përveç identifikimit të shumë strukturave, gërmimet kanë nxjerrë në dritë dhe një material të pasur arkeologjik me një shtrirje të gjatë kohore, nga antikiteti deri në periudhën osmane, ku përfshihen mozaiku, mbishkrimet, qeramika, gjetjet osteologjike etj. Një rëndësi e veçantë i është kushtuar dhe historikut të kërkimeve në Shkodër si dhe analizës së hollësishme të burimeve kryesore të informacionit për qytetin antik dhe mesjetar, duke përfshirë tekstet antike dhe numizmatikën.
Ekipi që ka punuar në përgatitjen e këtij vëllimi ka synuar të analizojë të gjithë spektrin kronologjik që ofron materiali arkeologjik i Shkodrës. Për këtë arsye, në disa fusha studimi, si për shembull qeramika osmane, ky botim do të shërbejë si një referencë e rëndësishme për studimet e ardhshme, të cilat deri më sot janë të pakta në këtë fushë. Në vitet në vazhdim kjo seri pritet të pasurohet me vëllime të tjera ku do të prezantohen edhe gërmimet e bëra në sitin arkeologjik të Bushatit ku ekipi shqiptaro-polak punon që prej vitit 2018. / KultPlus.com
Gjithë këto muhabete me Elsa Lilën, më kujtuan se unë nuk ndihem ndonjëherë krenar kur një shqiptar arrin një sukses jashtë Shqipërisë, siç edhe nuk ndihem i poshtëruar, kur një shqiptar përfundon në krye të lajmeve të kronikës së zezë. Kam qenë në Itali në kohën e shfaqjes masive të “elementit shqiptar” atje, dhe njëlloj jam neveritur si kur më kanë parë me përçmim, si “shqiptar”, ashtu edhe kur më kanë lavdëruar, sërish si “shqiptar” (sa gjuhë di, etj.). Në ato kohë më thërrisnin herë pas here të përktheja në hetuesi, në kuesturë ose në burg, dhe bija në kontakt me lloj-lloj bashkatdhetarësh.
Veçanërisht të pështirë për mua ishin shfrytëzuesit e prostitucionit, dhe më shumë se një herë mendoja se çfarë mund të kem unë të përbashkët me këta CJEPËR, veç faktit që flasim shqip. Vallë duhet ta përjetoja shqipen time amtare si mallkim? Sepse përndryshe nuk bashkëndanim praktikisht asnjë vlerë, sociale dhe kulturore. Apo mos duhet të mendoja, duke relativizuar, në kushte të tjera edhe unë do ta bëja punën e PIMP-it dhe do të nxirrja e do të mbikëqyrja vajzat në rrugë? Jo, nuk besoj se do ta bëja kurrë. Pastaj më shkonte mendja se në sytë e hetueses a të detektivit italian, shumë pak dallim kish mes pimp-it dhe meje, të dy ishim – tek e fundit – shqiptarë dhe, në thelb, të huaj.
Më ka rastisur të dëgjoj një zv. prokurore të republikës, në Napoli, të trajtonte mu para meje, me përbuzje të hapur një punëtore shqiptare, te një fabrikë dyshekësh, e cila thjesht ishte dëshmitare e një aksidenti vdekjeprurës në vendin e punës (një kolegen e saj e pat vrarë një makinë industriale, duke e tërhequr për flokësh; por fabrika vetë ishte ilegale). Fare lehtë mund të kisha qenë unë në vendin e asaj punëtores. Dhe besoj se ka një lidhje mes këtij “refuzimi” të Tjetrit thjesht për shkak të paragjykimit dhe krenarisë që jemi gati të ndiejmë, kur një futbollist shqiptar shënon gol në kampionatin anglez. Të dyja situatat janë produkt i një iluzioni de-personalizues.
E kam ndjekur muzikën e lehtë italiane prej dekadash, dhe them se ashtu edhe kam marrë një “edukim” muzikor, por edhe poetik – po të kem parasysh tekstet e kantautorëve të viteve 1970-1990. Janë gjëra që ma kanë pasuruar botën vetjake shumë më tepër se realizmi socialist në Festivalet e Këngës në Radio-Televizion. Dhe me një këngë që më pëlqente, kam vendosur gjithnjë një raport shumë personal, intim, ku edhe kam parë të realizuar identitetin tim. Prandaj edhe nuk mund ta kuptoja si mund të entuziazmohej dikush me Elsa Lilën, kur ajo merrte pjesë në Sanremo, përveçse po t’i pëlqente kënga dhe interpretimi i saj, në vetvete. Është normale që dikush që jeton në Itali, të marrë pjesë në jetën e atij vendi, me të mirat dhe të këqijat e saj: kjo do të thotë se krimi shqiptar në Itali është në fakt problem i rendit publik të atij vendi po aq sa Elsa Lila në Sanremo është fenomen muzikor i muzikës së lehtë të atjeshme. Veç kësaj, italianët nuk është se na pritën atëherë si shpëtimtarë, por edhe racistë nuk është se u treguan. Kish në qëndrimin e tyre si popull frikë nga e panjohura, por kish edhe ankth për ndryshimet sociale që mund të sillte – dhe që solli – emigracioni. Nga ana tjetër, elitat atje sidomos ato të majta u ngutën të “sinjalizojnë virtytin” dhe t’ua hapin dyert e industrisë së spektaklit individëve nga Shqipëria, ndonjëherë edhe duke i prezantuar si “shqiptarë të zbutur”. Nuk është lehtë të normalizosh raportet, në rrethana të tilla.
Unë kisha një punë “dinjitoze” në Institutin Oriental të Napolit, dhe megjithatë gjithnjë ndihesha i trajtuar si ndonjë kafshë cirku. Mbase kjo i detyrohej faktit që edhe unë e shihja veten ashtu. Napoli e kish njohur tashmë emigracionin, por besoj ishte hera e parë që emigrantët në masë nuk i dalloje dot, nga pamja dhe veshja dhe sjellja, prej vendasve. Ndryshe nga marokenët dhe pastaj pa folur për etiopianët, somalezët dhe nigerianët. Prania e elementit shqiptar në jetën e qytetit krijonte një lloj ankthi të ri. Gati-gati, na shihnin si “të infiltruar”. Por kjo karakteristikë, në analizë të fundit, e ndihmoi integrimin e emigrantëve nga Shqipëria – që ndodhi edhe me mirëkuptimin e autoriteteve italiane. Por të jetë edhe kjo arsye për t’u ndier krenar? Për një kohë të gjatë, shqiptarëve – nga Shqipëria dhe Kosova dhe Maqedonia dhe sidomos në zonat e pasura të veriut italian – u përmendej emri shpesh në kronikën e zezë, si trafikantë droge, si shfrytëzues prostitucioni, si grabitës dhe vrasës. Të ishte kjo arsye për t’u ndier me turp? Nuk them se mua nuk më vinte rëndë, por kjo lidhej me atë që prisja prej italianëve të më shihnin shtrembër, mua shqiptarin, sa herë që ndonjë “bashkatdhetar” bënte proçkën e radhës dhe identifikohej si i tillë në mediat. Sikleti im vinte si anticipim i reagimit instinktiv të italianëve, të cilin e supozoja dhe e prisja të ndodhte. Përndryshe, nuk do të më vinte turp, pse një shqiptar kish vjedhur dhe kish vrarë, në qoftë se atë person nuk e njihja, nuk e kisha takuar kurrë, nuk e dija se ç’përfaqësonte dhe nga vinte. Flisnim të dy shqip? Nuk besoj se mjafton, për mua nuk ka mjaftuar kurrë.
Përkundrazi, mjaftonte dhe tepronte vetëdija ime për kufirin midis respektimit dhe shkeljes së ligjit të vendit ku jetoj (jo të ligjit që mund të kisha sjellë unë me vete). E megjithatë, çfarë do të ndieja – deri dje – po të takoja një italian dhe ky të entuziazmohej me mua, si bashkatdhetar i Elsa Lilës? Një situatë e ngjashme është ajo që kam provuar në librari, kur kam parë librat e Kadaresë – frëngjisht – në raft. Jam ndier mirë, por JO ngaqë Kadareja është autor shqiptar. Thjesht ngaqë ai është autori me të cilin jam rritur dhe formuar kulturorisht dhe që tani më lidh me Francën ndryshe nga ç’më lidh, bie fjala, John Lennon-i, të cilin gjithashtu e duan shumë në atë vend. Por mua nuk ma jep dinjitetin, si individ, romani i përkthyer i një bashkatdhetari apo interpretimi i një këngëtareje shqiptare.
Prandaj te historia e Elsa Lilës, që është arrestuar pse dyshohet për pjesëmarrje në një bandë trafiku të drogës, shoh një histori – nga të shumtat – me shqiptarë që duan të pasurohen me rrugë të paligjshme në Perëndim. Që ajo ishte deklaruar dikur “Ambasadore e këngës shqiptare në botë” a diçka e tillë, më flet shumë për cektësinë dhe oportunizmin e politikave tona kulturore, por nuk ma ul konsideratën për muzikën shqiptare, as për vlerën e veprave nga artistë, anembanë botës, që qëllon të jenë shqiptarë dhe të flasin shqip si unë. Ne tregohemi tepër naivë, kur presim prej celebriteteve, madje edhe prej starlet-eve si Elsa Lila, që të shfaqin dhe të promovojnë virtytin, qoftë edhe virtytin tonë kombëtar.
Politika do t’i shfrytëzojë këto për qëllimet e veta, sepse politika atë punë ka. Por le të mos ngatërrohemi me krenarinë dhe turpin, sa kohë që jemi të pjekur dhe ndiejmë përgjegjësi individuale për çfarë bëjmë dhe për çfarë nuk bëjmë. / KultPlus.com
E shkëlqyer ajo ka qenë në interpretimet në muzikën popullore dhe në opera, por Nexhmije Pagarusha bëri karrierë të suksesshme edhe si aktore, në film dhe në teatër.
Janë rreth 150 këngë që ajo i ka interpretuar, mes tyre “Baresha”, e kompozuar nga bashkëshorti i saj Rexho Mulliqi.
Sot po e kujtojmë këngën e saj “Vet ke mbet”, një lirikë e pastër e cila shpërfaq ndjenja melankolie të cilat i përçon tek publiku Nexhmije Pagarusha me zërin e saj unik, të papërsëritshëm. / KultPlus.com
Kancelari austriak, Karl Nehammer, ka thënë se ndaj kërcënimeve eventuale në Kosovë dhe Bosnje e Hercegovinë, pas kontekstit të ri politik që krijoi agresioni rus në Ukrainë, duhet të reagohet shpejt.
Ai për këtë thotë se Austria është një mbështetës i fortë dhe se këto dy vende ballkanike s’janë të vetme në këtë drejtim.
“Është e rëndësishme që konfliktet ekzistuese të zgjidhen, pra pyetjet e hapura të mbyllen. Nga kjo që ka ndodhur deri më tani, nevojitet më shumë sa i përket politikës, qoftë edhe nga politika e BE-së. T’i definojmë problemet dhe t’i gjejmë zgjidhjen në një mjedis që e mundëson këtë. Politika e Austrisë, sikur edhe e Gjermanisë, është një katalizator i mirë për të gjetur zgjidhje të përbashkëta”.
Nehammer tha se Austria ka një kontingjent të madh të trupave në Kosovë, sikur edhe në Bosnjë, raporton Gazeta Express.
“Ky është një mision i paqes dhe shenjë, sikur është EUROFOR në Bosnjë e Hercegovina. Për ne është e rëndësishme që sikur edhe Bosnja edhe Kosova duhet ta dinë që s’janë vetëm. Pra nëse ka kërcënime, të cilat do t’i shohë dikush, prandaj edhe të reagohet shpejt në lidhje me këto kërcënime. Këtë miqësi dhe këtë lidhje, s’janë vetëm fjalë, por politikë konkrete”.
Ai po ashtu tha se duhet vëzhguar ndikimet negative që mund të janë në mes Kosovës dhe Serbisë dhe se kjo mund të bëhet “nën dritën e organizatave ndërkombëtare”.
Kancelari austriak tha se tani është momentumi për të implementuar proceset integruese për Ballkanin Perëndimor dhe s’duhet të ketë vonesa sikur që ka pasë. / KultPlus.com
Organizata për mbikëqyrjen e të drejtave të njeriut “Human Rights Watch” i ka shkruar një letër të përbashkët presidentes së Kosovës, Vjosa Osmanit, kryeministrit Albin Kurti dhe ministres së Drejtësisë, Albulena Haxhiu, pasi Kuvendi i Kosovës nuk e ka miratuar Kodin e ri Civil në leximin e parë, meqë në Kodin Civil të dërguar për miratim nga ministria e Drejtësisë përfshihet edhe lejimi i martesave të gjinisë së njëjtë.
Kjo ka qenë edhe arsyeja pse në Kuvend është shkaktuar debat i madh, pasi disa deputetë të koalicionit qeverisës s’kanë kursyer as komentet homofobike në sallën e Kuvendit.
“Ne po ju shkruajmë të shqetësuar pas hapave të fundit për të miratuar martesat e gjinisë së njëjtë në kuadër të Kodit të ri Civil”, thuhet në letër.
Nga HRW kërkojnë që t’i jepet fund diskriminimit dhe përjashtimit të martesës së gjinisë së njëjtë nga legjislacioni i Kosovës.
Në fund të letrës thuhet se HRW shpreson që Qeveria e Kosovës do të punojë për të siguruar që çiftet e të njëjtës gjini të kenë të drejta sikur çiftet tjera dhe se institucionet e Kosovës do të veprojnë për të çrrënjosur diskriminimin në baza të orientimit seksual dhe baza gjinore.
“Shpresojmë që qeveria e Kosovës do të punojë për të siguruar që çiftet e të njëjtit seks ta kenë të njëjtat të drejta si çiftet e tjera, dhe për të çrrënjosur diskriminimin në bazë të orientimit seksual dhe identiteti gjinor në të drejtën familjare. Ne jemi të gatshëm të ofrojmë informacion dhe këshilla – dhe presin me padurim legjislacionin që i jep fund diskriminimit në të drejtën familjare dhe ofron më të fortën mbrojtje e mundshme për çiftet e të njëjtit seks dhe familjet e tyre”, thuhet në letër. /Express/ KultPlus.com
Presidentja Vjosa Osmani ka pritur një delegacion nga Shtëpia e Bardhë sot në Presidencë.
Në krye te delegacionit amerikan është Elizabeth Sherwood-Randall, asistente e presidentit të SHBA’së për Siguri Kombëtare. Bashkë me të janë edhe Curtis Reid, drejtor i Lartë për Çështje Multilaterale në kuadër të Këshillit të Sigurisë Kombëtare, Hillary Hurd, këshilltare e Lartë në Këshillin për Siguri Kombëtare dhe Holly Holzer, koordinatore e Departamentit të Shtetit për Përpjekjet e Zhvendosjes nga Afganistani (CARE).
“Jam krenare për intensifikimin e bashkëpunimit tonë me Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Jemi të vendosur për t`i forcuar mëtej marrëdhëniet tona politike, ushtarake dhe ekonomike, prandaj sot pata nderin ta mirëpres në takim një delegacion nga Shtëpia e Bardhë, të udhëhequr nga znj. Elizabeth Sherwood-Randall, këshilltare e Presidentit Biden. Marrëdhëniet me SHBA-të janë ekzistenciale dhe strategjike!”, ka shkruar Osmani në rrjetet sociale. / KultPlus.com
Verës sa nji mëngjes me vesë nuk ia pau kush ballin simjet me sy të përlotun të sjellun kah mali.
Vjetit nuk i mungon asnji ditë në kalendar e i dhimbet e mbramja pikë e dyllit në djegie: e sotmja ka ndijen e dridhjes së fletëve të shqemes para dhambëve të sutës./ KultPlus.com
Vepra “Kultura e rezistencës” – shkrimtarët 1988, është një përmbledhje fjalimesh të shkrimtarëve të Kosovës që vë në dukje mendimet, idetë dhe gjykimet e tyre mbi autonominë e Kosovës, gjuhën, barazinë e popujve e mbi të gjitha që thekson qëndrimin e tyre mbi ndryshimet kushtetutese të propozuara nga Serbia.
Autori Ibrahim Berisha që në fillim thekson që rruga e shkrimtarëve të Kosovës domosdoshmërisht kalon nga paqja e letrave në konfliktin politik, përkatësisht në botën e politikës ku ata do të kontribuojnë për të ardhmen e vendit të tyre. Këtë vepër ai do ta realizojë sipas një rendi kronologjik të diskutimit, shkrimtarët me radhë do të shprehin idetë e tyre mbi ndryshimet e propozuara kushtetutese, mbi autonominë dhe gjykimet e tyre mbi propagandën serbe. Shkrimtarët paraqesin njëfarë uniteti brenda tekstit, kjo shihet jo vetëm në mendimet dhe qëndrimet e tyre, por edhe në konkluzion ku ata do të pajtohen mbi tri qëndrime të përbashkëta në raport me çështjet e diskutimit. Ai do të inkuadrojë edhe fusnota, ku shpesh do të ofrojë informacione, sqarime dhe fakte mbi gjendjen në Kosovës dhe do t’i paraqesë fjalimet e pjesëmarrësve në mënyrë që mendimet esenciale të tyre të vihen në pah si në formatin e veprës ashtu edhe në titujt që ai do të ia vendosë secilit tekst.
Ai do të përdorë termin shkrimtarë politikë si pasojë e gjendjes së Kosovës pas vitit ’66, pra si domosdoshmëri e të qenit i tillë si pasojë e situatës dhe nevojës së vendit në rrafshin kultururor, diplomatik e zhvillimor. Do të theksojë edhe qëndimin e shkrimtarëve serbë në gjendjen e krijuar dhe mospjesëmarrjen e tyre në takimin e shoqatës së shkrimtarëve duke vënë në pah humbjen e tyre karshi shkrimtarëve shqiptar sidomos në rrafshin kulturor. Berisha prandaj e quan veprën e tij “Kultura e rezistencës” sepse e di që vetëm përmes kulturës arrihet rezistenca, dhe përderisa me kulturën identifikohet shkrimtari, vetëm përmes shkrimtarëve arrihet ose të paktën tentohet të arrihet rezistenca ndaj së keqes, ndaj asaj që është regresive për vendin në përgjithësi.
Diskutimi mbi ndryshimin e Kushtetutës
Çështja e ndryshimit të Kushtetutës, do jetë preokupimi kryesor i shkrimtarëve në këtë vepër, përkatësisht arsyeja kryesore e realizimit të mbledhjes së tyre. Ky diskutim fillon me shkrimtarin Ibrahim Rugova, i cili do të hapë mbledhjen duke zgjedhur kryesinë dhe duke kërkuar nga pjesëmarrësit të shprehin lirshëm mendimet dhe qëndimet e tyre edhe përkundër etiketimit të mundshëm të debatit.
Ibrahim Berisha do ta hapë këtë debat duke dhënë disa informacione që qarkullonin në atë kohë në shtypin serb të tilla që Kosovën e paraqesin vetëm si plaçkë tregu, ku ajo nga krahinë shndërrohet në pjesë të shtetit të Serbisë i cili potencon që Kosovën e ka fituar në luftë kurse e ka humbur në paqe. Ai thekson pozitën e Kosovës në raport me Serbinë dhe propagandën që paraqet Kosovën si refuzuese të bashkësisë socialiste, kurse Serbinë si të pafajshme.
Të gjithë shkrimtarët dalin kundër ndryshimeve kushtetuese që dalin të jenë imponuese nga një shtet që dëshiron të shkatërroi unitetin e krijuar në Jugosllavi. Ata janë të vetëdijshëm që Kushtetuta e fituar me luftë nuk mund të ndërrohet me presione e shantazhe, por edhe për rëndësinë e saj në jetën e tyre dhe në të ardhmen e shtetit (shpesh e përkufizojnë Kushtetutën, ashtu që për shumicën ajo nënkupton sovranitetin dhe të ardhmen e vendit). Ata janë të vetëdijshëm poashtu edhe për kërkesën e Serbisë që të dalë mbi tjetrin duke refuzuar demokracinë për të afirmuar shkrirjen e territoreve krahinore në tërësinë e vet, prandaj e shohin si obligim të shfaqin mendimin e tyre mbi këtë çështje. Të gjithë dalin pro Kushtetutës së 1974- tës e cila përcakton për të gjitha vendet jetesë të barabartë, afirmon gjuhën e kombësive dhe mundësinë e vetëqeverisjes përkatësisht vllazërimin mes vendeve përbërëse, e jo epërsinë mbi tjetrin që e nënkupton Kushtetuta e re e propozuar nga Lidhja Socialiste e Serbisë.
Shkrimtarët janë të bindur që ndryshimet e propozuara nuk nënkuptojnë progresin, por të kundërtën sepse ato cenojnë autonominë e fituar me luftë për të ofruar vetëm nënshtrimin ndaj Serbisë. Prandaj nuk pranojnë ndryshimet e propozuara që nënkuptojnë mosekzistencën që deri diku ia ofron Kushtetuta në fuqi si në rrafshin kulturor ashtu edhe në atë ekonomik. Prandaj, edhe Rrustem Berisha do të kërkojë që të gjitha zgjedhjet që nuk janë më të mira se të Kushtetutës së 1974 – shit, të mbesin zgjedhjet e 74 –shit. Duke pranuar ndryshimet e propozuara ata janë të vetëdijshëm që kthehen në të kaluarën e errët, në luftën këmbëngulëse për liri, prandaj e refuzojnë si mundësi duke shprehur dëshirën për të qëndruar në të tashmen, por edhe për ta arritur të ardhmen. Kushtetuta sipas Azem Shkrelit nuk krijohet për tjetrin, për armikun në rastin konkret, por për veten, për njeriun punonjës, për ndërtuesin e jo për prishësin, prandaj është e rëndësishme të mos ndryshohet. Rugova amandamentet e propozuara i sheh si unitare (vuajnë nga një gjuhë unitare do të thotë) pra si përjashtuese sidomos të krahinave, dhe regresive në raport me lirinë e njerëzore, për këto arsyje të papranueshme. Ky refuzim këmbëngulës nga të gjithë lidhet edhe me qëllimin përparimtar të shkrimtarit, i cili mbi të gjitha është pro harmonisë dhe qetësisë si të brendshme ashtu edhe të jashtme.
Shkrimtarët do të japin mendimet e tyre edhe mbi debatin përkatësisht mbi diskutimin që po realizojnë, ata shpesh theksojnë pasojat që mund të ketë, por edhe ndërhyrjen e të tjerëve, përkatësisht të atyre lart, të cilët e politizojnëpor edhe e shfrytëzojnë debatin dhe sidomos nga serbët që të agravojë edhe më shumë situata, përkundër qëllimit të pastër demokratik që e ka ky diskutim. Autori Berisha argumenton se shkrimtarët shqiptarë ndryshe nga ata serbë dalin kundër maskës publike, asaj që tjetërson faktet dhe acaron situatën, janë kundër ndërhyrjeve të jashtme në çështjet e brendshme dhe për unitetin midis popujve.
Barazia si kusht i autonomisë së Kosovës
Barazia ndërlidhet me demokracinë, të cilën e synojnë pothuajse të gjitha vendet progresive, por edhe Lidhja e Komunistëve të Jugosllavisë, prandaj shkrimtarët kosovarë tentativën e Serbisë për të krijuar shtetin që nënkupton pushtetin mbi tjetrin e shohin si anakronizëm në raport me zhvillimin e botës në këtë aspekt. Sipas shkrimtarit Rexhep Zogaj, Serbia tentontë prishësintezën jugosllave, për të forcuar anën shtetërore të veten në dëm të bashkëjetesës dhe bashkëpunimit. Kjo shprishje e rendit të afërsisë dhe harmonisë shprishë barazinë që deri në momentin e propozimit të amandamenteve nga Serbia ekzistonte. Barazia që kërkon me ngulm kjo Republikë dhe që përmes propagandës arrin t’a paraqesë sikurse i takon epërsia mbi tjetrin, rrezikon autonominë e Kosovë. Kosova por edhe Vojvodina sipas Din Mehmetit janë krahina të pavarura, nuk janë në kuadër të Serbisë, prandaj duhet të kenë të drejta të barabarta me të gjitha republikat e tjera. E kaluara kushtëzon veçantinë përkatësisht kohën kur është njohur vetëm një shtet, kurse e tashmja dhe ardhmja bashkësinë dhe harmoninë që ndërtohet mbi barazinë dhe mosdallimin mes shteteve/krahinave të ndryshme.
Ata do të insistojnë në mendimin që populli shqiptar nuk është qiraxhinj, por është zot në territorin e vet, prandaj nëse është e nevojshme duhet t’a bëjmë të qartë autonominë e fituar me gjak shprehet Beqir Musliu, i cili do të rrëfejë një ngjarje që shërben si analogji e çështjes së autonomisë që i cenohet Kosovës: “Ti je Hasan Hyseni, por duhet me ta hekë një sy, me ta pre një dorë… – thotë prapë ti je Hasan Hyseni”. Pra, ndonëse si krijesë nuk i shuhet ekzistenca, ai cungohet nga tjetri, njëjtë sikurse tentohet t’i bëhet Kosovës. Ibrahim Rugova në emër të të gjithëve do të shprehet “kërkuam të realizohet barazia për ne e për të gjithë të tjerët”.
Barazia si kërkesë për bashkëjetesën në Jugosllavi është shumë e rëndësishme për popullin shqiptar, ky qëndim i popullit shqiptar që e karakterizon atë si popull paqësor theksohet nga shumë shkrimtarë në tekst, Zogaj do të thotë që qëllimi i shqiptarëve nën Jugosllavi nuk ka qenë bashkimi kombëtar – krijimi i një territori të vetëm të përbashkët, por krijimi dhe ruajtja e bashkësisë jugosllave ku çdo vend/popull do të gëzonte autonominë e vet. Ali Podrimja do të theksojë dallimin midis popullit shqiptar dhe atij serb, ai thotë se populli shqiptar gjithmonë ka qenë i kënaqur madje edhe me varfërinë e vet, duke mos pasur synime sulmin por vetëm mbrojtjen e tjetrit: Serbët dhe malazezët mund t’i mbrojnë vetëm shqiptarët, siç i kanë mbrojtur edhe në të kaluarën. E në anën tjetër Berisha për shqiptarët pohon “Shqiptarët nuk kanë qenë në anën e luftës, e as të idelogjisë fashiste, madje janë ndër të vetmit në Jogusllavi që kanë pasur më së pakti kuislingë në shërbim”. Nga faktet që paraqiten shohim se shqiptarët janë të parët në Jugosllavi që kanë hapur shkolla në gjuhët e tjera edhe përkundër që fajësohen nga propaganda serbe për rrezikimin e gjuhës serbokroate.
Barazia mes gjuhëve si kusht për harmoninë mes popujve
Në kuadër të kërkesës për barazi, shkrimtarët shqiptarë shtrojnë çështjen e gjuhës shqipe, përkatësisht shenjtërinë e gjuhës në përgjithësi, moscenimin e saj. Ata madje do të bëjnë edhe propozime në këtë drejtim, duke kërkuar përdorim të barabartë të gjuhëve ashtu edhe siç e ka përcaktuar kushtetuta e vitit ’74. Serbët kanë krijuar tezën e gjuhës së dorës së dytë, aty përfshijnë edhe gjuhën shqipe, kjo tezë sipas shkrimtarëve shqiptarë është e papranueshme sepse shprish barazinë e synuar dhe njëkohësisht autonominë e secilit. Cilësimin si gjuhë e dorës së dytë pasi që është gjuhë krahinore e hedhë poshtë Agim Vinca, i cili argumenton se gjuha shqipeështë gjuha e dytë apo e tretë për kah numri i njerëzve që e flasin në Jugosllavi. Ata dëshmojnë që gjuha shqipe nuk ka penguar askënd në Jugosllavi, madje edhe që janë lexuar tekste në këtë gjuhë dhe janë përkthyer edhe në mbledhje të rëndësishme jashtë Kosovës. Behram Hoti e sheh absurde tezën serbe dhe e ironizon duke thënë që përkudër respektit që kanë pasur gjuhët e tjera brenda territorit shqiptar vetëm “gjuhës serbe i është zënë fryma prandaj duhet të bëhen ndryshime në Kushtetutë”. Vehap Shita thekson se në ndryshimet që parashihen në lidhje me gjuhën, krahinat futen në rajonet ku flitet gjithçka, prandaj autonomia kulturore e Kosovës është në rrezik, ai do të përmend kohën e paraleleve të përziera, ku mësimi mbahej në gjuhën që e fliste profesori dhe masa duhej t’iu përshtatej vetëm një individi, prandaj edhe këtë kërkesë të Serbisë e sheh në të njëjtin nivel, prandaj e refuzon duke theksuar rëndësinë e zhvillimit të vendit përmes gjuhës së nënës, njëjtë mendon edhe Azem Shkreli, i cili pohon se “Gjuha është ose e barabartë ose e pabarabartë, zgjidhje të tretë nuk ka”, ai vlerëson gjuhën e barabartë duke thënë që asnjëherë nuk më ka pëlqyer të shoh gjuhën time përfundri një tjetre e as përsipër tjetrës. Të gjithë dalin pro barazisë në të gjitha fushat, prandaj edhe nuk pranojnë ndryshimet e propozuara që çthurin unitetin e tërësisë si në raport me gjuhën, territorin, qeverisjen por edhe në raport me mëvetësinë e secilit.
Në këtë vepër janë mbledhur refleksionet e shkrimtarëve në lidhje me ndryshimet e propozuara kushtetuese, e gjithë vepra sillet rreth çështjes së refuzimit të propozimeve kushtetuese, ata përmes argumentimit do të arsyetojnë qëndrimet e tyre. Shohim që çdo gjë që imponohet shkatërron rendin ekzistues, prandaj përderisa propozimet nuk janë më të mira sesa ato ekzistuese, shkrimtarët pajtohen që ato duhet të refuzohen sepse nuk parashohin të ardhmen as në rrafshin kulturor e as në atë ekzistencial duke rrezikuar kështu zhvillimin e vendit në përgjithësi.
Shënim: Punimi është paraqitur në lëndën “Letërsi aktuale shqipe”, që ligjërohet nga Prof. Dr. Sali Bashota, në studimet e nivelit master, dega e Letërsisë Shqipe, Fakulteti i Filologjisë, Prishtinë.
Italia do të rindërtojë teatrin e shkatërruar në qytetin e rrethuar të Mariupolit, i cili u bombardua mes konfliktit në Ukrainë.
Ministri i Kulturës, Dario Franceschini njoftoi dje se qeveria italiane ka miratuar propozimin e tij për t’i ofruar Ukrainës burimet dhe mjetet për të rindërtuar teatrin sa më shpejt të jetë e mundur.
“Teatrot e të gjitha vendeve i përkasin të gjithë njerëzimit”, shkroi Franceschini në Twitter.
Sipas kryebashkiakut të Mariupolit, Vadym Boichenko gjatë bombardimit të mërkurën, në teatër ishin strehuar mbi 1 000 civilë.
Rreth 130 persona thuhet se u shpëtuan të enjten nga ndërtesa e bombarduar.
Kievi dhe Moska kanë fajësuar njëri-tjetrin për incidentin. Pala ukrainase tha se bombardimi rus ka qenë i qëllimshëm ndërsa Rusia akuzoi regjimentin nacionalist ukrainas Azov për sulmin.
Sipas zyrtarëve lokalë, rreth 80% e banesave në qytetin e mbrojtur të Mariupolit janë shkatërruar, duke përfshirë 30% të tyre të cilat nuk mund të rindërtohen.
Javën e kaluar, UNESCO bëri thirrje për mbrojtje më të madhe të vendeve të trashëgimisë kulturore në Ukrainë.
“Ne duhet të ruajmë trashëgiminë kulturore në Ukrainë, si një dëshmi e së kaluarës, por edhe si një katalizator për paqen dhe kohezionin për të ardhmen, të cilën komuniteti ndërkombëtar ka për detyrë ta mbrojë dhe ruajë”, tha drejtoresha e përgjithshme e UNESCO-s Audrey Azoulay./ KultPlus.com
Kongresi Rinor Kombëtar, në kuadër të titullit “Tirana, Kryeqytet Evropian i Rinisë 2022” sjell në Shqipëri ekspozitën e parë “Street Art”” në Tiranë me titull “Ne jemi heronjtë tanë”. Koordinatorja e Përgjithshme e titullit “Tirana, Kryeqytet Evropian i Rinisë 2022” pranë Kongresit Rinor Kombëtar, Aspasjana Kongo, vlerësoi portofolin artistik të artistit grek “Same84” dhe theksoi rëndësinë e artit duke shprehur vëmendjen që Tirana EYC 2022 i ka dhënë nëpërmjet programit “Rinia prodhon Kulturë”.
“Shumë faleminderit Muzeut Historik Kombëtar dhe ambasadës greke për mbështetjen që na jep për realizimin e projekteve për të rinjtë. Për ne është një mbështetje që do të vijojë për të rinjtë dhe do të vazhdojmë angazhimin tonë për të mbështetur një kalendar me shumë aktivitete përgjatë këtij viti”, u shpreh Kongo. Ajo ftoi të gjithë të rinjtë që të vizitojnë ekspozitën deri më datë 22 Mars në ambientet e Muzeut Kombëtar të Tiranës.
Titulli i ekspozitës “Ne jemi heronjtë tanë”, i referohet pikërisht asaj që përmend titulli “Tirana, Kryeqytet Evropian i Rinisë 2022”. Siç shprehet artisti grek, “të gjitha veprat në ekspozitë janë të frymëzuara nga fuqia jonë njerëzore dhe nevoja për të nxjerrë nga vetja heroin që të gjithë e fshehim në shpirt. Nisur nga ky arsyetim, jam përpjekur me veprat e mia të ‘ndërlidh’ njerëzit e përditshëm që takojmë në përditshmërinë tonë, me heronjtë ‘modernë’. “Dhe në një mënyrë që njëri ‘hijezon’ tjetrin, duke treguar se është detyra jonë të ‘kapim’ vetë jetën tonë dhe më në fund të bëhemi heronjtë tanë”.
Në këtë ekspozitë artisti grek i rrugës “Same 84”, prezanton shumë nga punimet e tij të reja në telajo, të cilat janë punuar me teknikë të përzier, duke mbajtur kështu të njëjtën teknikë me të cilën punon muret në hapësirën e hapur publike. Ky fakt jep një ndjesi të veçantë te rrugës në kanavacë, ndërkohe që teksturat e çimentos dhe shkrimi me spërkatje e theksojnë ketë ndjenjë. Karakteristikë e veprave të tij janë kontrastet shumë të forta.
Ekspozita “Same84” është pjesë e aktiviteteve të “Tirana, Kryeqyteti Evropian i Rinisë 2022”nën kujdesin e Kyriakos Iosifidis (UrbanAct) dhe Helidon Halitit dhe me organizimin e Kongresit Rinor Kombëtar e mbështetjen e Bashkisë së Tiranës dhe Ambasadës Greke në Tiranë./ KultPlus.com
Kosova është renditur si vendi i 32-të në Indeksin e Lumturisë në botë. Ndërsa, Shqipëria u rendit e parafundit në Europë në këtë Indeks, një publikim ky i Organizatës së Kombeve të Bashkuara (OKB), i cili publikohet në kuadër të Ditës së Lumturisë, që është 20 marsi.
Shqipëria renditej në vendin e 90, nga 146 shtete gjithsej, ndërsa nga shtetet e Europës lë pas Turqinë, që është në vendin e 112.
Maqedonia e Veriut renditet pak para Shqipërisë në vendin e 89. Bosnjë-Hercegovina është në vend të 67, Mali i Zi i 75-i . Serbia është një nga 10 shtetet në botë që ka pasur përmirësimin më të lartë, duke u renditur në vend të 43.
Sipas infografikës, kosovarët renditen populli më i lumtur në rajon dhe ndër më të lumturit në botë, duke u renditur në vendin e 32, pothuajse njësoj sa italianët e spanjollët.
Raporti i Lumturisë është i bazuar në një anketë vjetore, ku pyeten rreth 1000 individë në rreth 150 vende të botës, të cilëve iu kërkohet që të rendisin, nga 1 në 10, për të parë nëse janë duke jetuar mirë apo jo. (Shqipëria ka marrë këtë vit 5.199 pikë).
Treguesit në të cilët bazohet indeksi marrin për bazë të ardhurat për frymë, pritshmërinë për një jetë të shëndetshme, mbështetjen nga miqtë dhe të afërmit, të dhënat për bamirësi, liria për të bërë zgjedhje në jetë dhe nivelet e perceptuara të korrupsionit.
Studiuesit kanë përdorur gjashtë tregues për të kuptuar rezultatet: Prodhimin e Brendshëm Bruto për frymë, pritshmërinë për një jetë të shëndetshme në lindje, mbështetjen nga miqtë dhe të afërmit, bamirësinë, lirinë për të bërë zgjedhje në jetë dhe nivelet e perceptuara të korrupsionit.
Individëve u bëhen nga Instituti Gallup pyetje të tilla si “Nëse do të ishit në telashe, a keni të afërm apo miq se ku mund të mbështeteni që t’ju ndihmojnë kur keni nevojë?”, apo “A jeni të kënaqur apo të pakënaqur me lirinë për të zgjedhur atë që doni të bëni në jetë?”.
Një tjetër pyetje është “A keni dhuruar para për bamirësi muajt e fundit?”. Perceptimet për korrupsionin merren po nga sondazhi i Gallup për dy pyetje: “A është korrupsioni i përhapur në qeveri apo jo?” dhe “A është korrupsioni i përhapur tek bizneset?”.
Këto pyetje kombinohen me tregues të tjerë, si të ardhurat për frymë sipas fuqisë blerëse të publikuara nga Banka Botërore dhe të dhënat e Organizatës Botërore të Shëndetësisë lidhur me pritshmërinë për një jetë të shëndetshme në lindje.
Renditja globale, dominojnë vendet nordike
Pas pandemisë, lajmi i mirë është që në raportin e këtij viti ka një përmirësim të perceptimit të lumturisë në botë.
Për të pestin vit radhazi, Finlanda është vendi më i lumtur në botë.
Vendi nordik dhe fqinjët e tij, Danimarka, Norvegjia, Suedia dhe Islanda të gjitha kanë rezultate shumë të mira në treguesi që përdor raporti për të shpjeguar gjetjet e tij: jetëgjatësi e shëndetshme, PBB për frymë, mbështetje sociale në kohë të vështira, korrupsion i ulët dhe besim i lartë shoqëror, bujari në një komunitet ku njerëzit kujdesen për njëri-tjetrin dhe liri për të marrë vendime kyçe të jetës.
Danimarka është në vendin e dytë në renditjen e këtij viti, e ndjekur nga Islanda në vendin e tretë. Suedia dhe Norvegjia janë përkatësisht në vendin e shtatë dhe të tetë.
Zvicra, Holanda dhe Luksemburgu zënë vendet nga 4 deri në 6, Izraeli renditet në vendin e 9-të dhe Zelanda e Re përmbyll 10-shen e parë.
Kanadaja (nr. 15), Shtetet e Bashkuara (nr. 16) dhe Mbretëria e Bashkuar (Nr. 17) hynë të gjitha në top 20.
Sipas raportit, shqetësimi dhe stresi u ulën në vitin e dytë të pandemisë.
“Për të rinjtë, kënaqësia nga jeta ka rënë, ndërsa për ata mbi 60 vjeç është rritur — me pak ndryshime të përgjithshme,” sipas raportit.
Ndikimi i pritshëm i luftës
Anketat mbi të cilat u bazuan renditja e lumturisë së këtij viti u kryen shumë përpara pushtimit të Ukrainës nga Rusia. Ukraina dhe Rusia janë në gjysmën e fundit të renditjes botërore për lumturinë në raportin e vitit 2022, me Ukrainën në vendin e 98-të dhe Rusinë në vendin e 80-të.
Në vendin e 146, Afganistani është në fund të renditjes në raportin e vitit 2022, “një kujtim i fortë i dëmit material dhe jomaterial që lufta u bën viktimave të saj të shumta,” tha Jan-Emmanuel De Neve, një redaktor i raportit.
Lufta aktuale në Ukrainë do të thotë se lumturia në pjesë të tjera të botës mund të zbehet gjithashtu. /Monitor.al/
Komiteti Olimpik i Kosovës ka prezantuar ekipin olimpik, që do të marrë pjesë në Festivalin Olimpik Evropian Dimëror për të Rinj (EYOF) Vuokatti 2022. EYOF Vuokatti 2022 mbahet prej 20 deri më 25 mars 2022 në Vuokatti të Finlandës.
Ekipi olimpik përbëhet nga tre skitarët e skijimit alpin: Kiana Kryeziu, Arba Pupovci dhe Drin Kokaj, trajnerët Agim Pupovci e Bujar Turjaka, shefi i misionit, Jeton Rudari, dhe përgjegjësi për media, Kushtrim Krasniqi.
Në konferencën për shtyp, presidenti Ismet Krasniqi, ka deklaruar se KOK-u ka bërë të gjitha përgatitjet, derisa ekipin e ka dërguar edhe në përgatitje jashtë vendit.
“Pritshmëritë tona janë që sportistët të japin maksimumin dhe të kenë paraqitje sa më të mirë”, tha mes tjerash presidenti Krasniqi.
Kryetari i Federatës Skitare të Kosovës, Milaim Kelmendi, njëherit nënpresident i KOK-ut, theksoi se pritshmëritë janë që të arrihen rezultate të mira edhe në EYOF.
Trajneri Agim Pupovci, foli për përgatitjet, derisa falënderoi KOK-un për mundësinë e dërgimit në përgatitje dyjavore në alpet e Austrisë, derisa theksoi se konkurrenca në EYOF është e madhe, pasi marrin pjesë sportistët më të mirë.
Optimist për përfaqësim sa më të mirë u shprehën edhe të tre skitarët, të cilët thanë se është nderë dhe kënaqësi që ju është dhënë mundësia të përfaqësojnë vendin tonë në këtë EYOF.
Skitarët do të garojnë në disiplinat e sllallomit dhe sllallomit paralel.
Ceremonia hapëse mbahet më 20 mars, kurse ekipi ynë udhëton sonte në relacionin, Prishtinë – Tiranë – Frankfurt dhe Vuokatti.
Për Kosovën është pjesëmarrja e tretë në EYOF Dimëror, pas përfaqësimit në Erzurum 2017 dhe Sarajeva 2019./ KultPlus.com
Një mëngjes vjeshte në afërsi të fshatit Radavc në Luginën e Rugovës të Kosovës, mora një rrugë në këmbë nga hoteli im përgjatë lumit Drin i Bardhë, një habitat i shpejtë dhe i ftohtë për troftën që rrjedh nga maja Rusolia e Bjeshkëve të Nemuna gati njëqind milje drejt jugut në Shqipëri, shkruan National Geographic, transmeton KutlPlus.
Ujëvara e lumit, më e madhja e Kosovës, është një spektakël i mrekullueshëm i kaskadave episodike. Përfundimisht, vazhdova përgjatë shtegut për një gjysmë milje tjetër, duke kaluar gjurmët e bardha të fundit të sezonit të edelweiss, derisa arrita në hyrjen e mbyllur të një shpelle.
Një grua e re rreth të njëzetave u ul në një kabinë aty pranë. Ajo quhej Melisa Bojku, dhe pasi pranoi dy euro, më dha një kapele të fortë, eci me çelësin e saj deri te porta dhe së bashku shtrydhëm rrugën përmes grykës së ngushtë të shpellës. Brenda ishte e ftohtë dhe e lagësht. Disa lakuriq nate fluturuan mbi kokat tona. Një aromë e mykur, por jo mbresëlënëse e guanos varej në ajër. Dyshemeja e shpellës ishte e lëmuar, por jo e vështirë për t’u lundruar, dhe korridoret e saj gëlqerore të mprehta ishin ndriçuar në mënyrë diskrete me drita jeshile, të verdha dhe të kuqe. Ishte në të njëjtën kohë e ashpër dhe barok, si të hyje në një katedrale madhështore të një hyjnie të lashtë.
Bojku tha se shpella e gdhendur hidrologjikisht ishte të paktën dy milionë vjet e vjetër dhe se pullat e lagura të stalagmitit pranë këmbëve tona ishin foshnja të thjeshta, ndoshta rreth 500 vjeç, krahasuar me stalaktitet që shkëlqenin sipër. Ajo vuri në dukje vijat e kuqe të oksidit të hekurit që përshkruan përplasjen e lashtë midis gurit gëlqeror dhe shkëmbit vullkanik. Duke zbritur në mënyrë të qëndrueshme, ne përfundimisht mund të shihnim konturin e errët të një kanali nëntokësor. Më poshtë nesh, banonte një popullsi e madhe, nëse e padukshme, kriketash që ushqeheshin me insekte nga guanoja e lakuriqëve të natës.
Nuk mundëm të vizitonim një dhomë shtesë, kërkoi falje Bojku, sepse ajo përmbante mbetje njerëzore neolitike të gjashtë mijë viteve më parë që tani po ekzaminoheshin nga arkeologët. Aty ishte gjetur edhe një plumb nga Lufta e Parë Botërore, si dhe një tub njeriu i asaj epoke. Mund të ketë gjithashtu dëshmi të ushtarëve të Luftës së Dytë Botërore atje, sipas historive që vendasit i kishin thënë asaj. Kush e di se çfarë tjetër mund të shfaqet gjatë gërmimit?
Mund të ketë një mijë lakuriq nate në shpellë, që përfaqësojnë tetë lloje të ndryshme. “Gjatë ditës, ata janë duke u qetësuar,” tha Bojku. Me një buzëqeshje të turpshme, ajo shtoi: “Më pëlqen të hyj këtu pasi të dal nga puna, rreth katër ose pesë pasdite, vetëm që të qëndroj dhe t’i dëgjoj ata që fluturojnë dhe çmenden. Miqtë e mi mendojnë se jam pak i çuditshëm.”
Shpella e Bukuroshes së Fjetur, siç njihet sot fenomeni i lashtë gjeologjik i Radavcit, u zbulua për herë të parë në vitin 1968 nga arkeologët serbë. Por nuk do të shfaqej në asnjë hartë të Kosovës, aq më pak do të ishte një destinacion turistik që tërheq deri në 23,000 vizitorë të rritur në vit, po të mos ishin përpjekjet e Fatos Katallozit, 57-vjeçarit në natyrë që mori një nxënëse krejtësisht normale në Bojku dhe e stërviti atë për t’u bërë budalla në shpellë.
Për të parë lajmin e plotë të National Geographic klikoni KËTU./ KultPlus.com
OJQ-të nga Kosova dhe Serbia kanë lëshuar një deklaratë të përbashkët, në të cilën shprehin shqetësimin se lufta në Ukrainë mund të ketë efekt edhe në Ballkan.
Sipas deklaratës së këtyre organizatave pushtimi i Ukrainës nga Rusia ka lëkundur rendin ndërkombëtar teksa Ballkani Perëndimor është veçanërisht i cenushëm karshi zhvillimeve globale që vënë në rrezik ligjin ndërkombëtar, demokracinë dhe të drejtat e njeriut, shkruan lajmi.net.
Tutje, përfaqësuesit e organizatave të shoqërisë civile të Kosovës dhe Serbisë thonë se dënojnë agresionin e Rusisë kundër Ukrainës dhe u bëjmë thirrje qeverive tona që të rreshtohen me qendrimet e Bashkimit Evropian.
“Pasojat e shkeljeve të tilla të ligjit ndërkombëtar mund të jenë jashtëzakonisht destabilizuese për rajonin tonë. Agresoni i Rusisë ndaj Ukrainës përbën një moment përcaktues në histori; moment që kërkon një përgjigje të menjëhershme nga qeveritë tona dhe komunitetit ndërkombëtar për të mbështetur sundimin e ligjit, rendin ndërkombëtar, solidaritetin dhe të drejtat e njeriut në Ballkanin Perëndimor”, thuhet në deklaratë.
Deklarimi i plotë:
Agresioni i Rusisë kundër Ukrainës ngjall shqetësime të thella për Ballkanin Perëndimor
Deklaratë e përbashkët e organizatave të shoqërisë civile nga Kosova dhe Serbia për pasojat e mundshme të pushtimit rus të Ukrainës për Ballkanin Perëndimor
Pushtimi i Ukrainës nga Rusia ka lëkundur rendin ndërkombëtar. Ballkani Perëndimor është veçanërisht i cenushëm karshi zhvillimeve globale që vënë në rrezik ligjin ndërkombëtar, demokracinë dhe të drejtat e njeriut.
Ne, përfaqësuesit e organizatave të shoqërisë civile nga Kosova dhe Serbia, dënojmë agresionin e Rusisë kundër Ukrainës dhe u bëjmë thirrje qeverive tona që të rreshtohen me qendrimet e Bashkimit Evropian.
Për më tepër, ne i bëjmë thirrje BE-së dhe shteteve anëtare të ndryshojnë paradigmën e zgjerimit për të siguruar një qasje praktike dhe proaktive ndaj perspektivës evropiane të Ballkanit Perëndimor. Ne gjithashtu i bëjmë thirrje komunitetit ndërkombëtar në përgjithësi që të mbështesë rajonin tonë për të siguruar paqe dhe siguri të qëndrueshme.
Pasojat e shkeljeve të tilla të ligjit ndërkombëtar mund të jenë jashtëzakonisht destabilizuese për rajonin tonë. Agresoni i Rusisë ndaj Ukrainës përbën një moment përcaktues në histori; moment që kërkon një përgjigje të menjëhershme nga qeveritë tona dhe komunitetit ndërkombëtar për të mbështetur sundimin e ligjit, rendin ndërkombëtar, solidaritetin dhe të drejtat e njeriut në Ballkanin Perëndimor.
Situata aktuale rithekson rëndësinë e dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë drejt sigurimit të paqes së qëndrueshme, prosperitetit dhe mirëqenies së të gjithë qytetarëve. Rrethanat e krijuara nga kjo situatë ofrojnë një mundësi për të reflektuar dhe ridizajnuar procesin e dialogut drejt një procesi gjithëpërfshirës që do të rezultonte në një marrëveshje ligjërisht të detyrueshme dhe afatgjate. Në këtë aspekt, ne e shohim nevojën e veprimeve urgjente nga Bashkimi Evropian (BE) për të nxitur dhe mbështetur reforma thelbësore – veçanërisht kur bëhet fjalë për sundimin e ligjit – në mënyrë që të përshpejtohet integrimi i Ballkanit Perëndimor në BE.
Shoqëria civile në Kosovë dhe Serbi është angazhuar në mënyrë aktive në proceset e ndërtimit të paqes gjatë viteve, duke përfaqësuar zërat e komunitetit dhe shqetësimet e përditshme të qytetarëve të cilat mbesin nën hijen e zhvillimeve politike. Në këtë kohë krize, ne i bëjmë thirrje komunitetit ndërkombëtar të na mbështesë në dënimin e retorikës përçarëse, politikave autoritare dhe diskurseve populiste dhe nacionaliste që shërbejnë për të heshtur zërat kritikë dhe për të ngjall frikë dhe mosbesim mes komuniteteve.
Duke synuar uljen e përhapjes së dezinformatave që mund të shpien drejt përshkallëzimit të mundshëm të konfliktit, ne gjithashtu i bëjmë thirrje përfaqësuesve të mediave që të angazhohen maksimalisht për raportim të drejtë dhe të paanshëm.
Nënshkruesit:
Aktiv
Advocacy Center for Democratic Culture (ACDC), Mitrovicë
Balkans Policy Research Group (BPRG)
Belgrade Centre for Security Policy (BCBP)
Centre for Interdisciplinary Studies of the Balkans (CisBalk)
Center for Peace and Tolerance (CPT), Graçanicë
Centre for Regionalism
Civic Initiatives
Democracy Plus (D+)
Foundation BFPE for a Responsible Society (BFPE)
Igor Novaković, analist, Beograd
Institute for Territorial Economic Development (InTER)
Institute for European Affairs (IEA)
Institute for Serbian and Albanian Coexistence
Jelena Lončar, akademike, Universiteti i Beogradit
Kosovo Center for Security Studi (KCSS)
Kosovo Law Institute (KLI)
Laëyers’ Committee for Human Rights (YUCOM)
Milan Antonijević, avokat
New Social initiative (NSI), Mitrovicë
Peer Educators Netëork (PEN), Prishtinë
Rahim Salihi, civil society activist, Bujanoc
Radio KiM Media Group
The Balkan Forum
Valon Arifi, aktivist i shoqërisë civile
Vjollca Krasniqi, akademike, Universiteti i Prishtinës
Voice of Roma, Ashkali and Egyptians (VoRAE)
Youth Initiative for Human Rights – Serbi
Uouth Initiative for Human Rights – Kosovë./ KultPlus.com
Po kërkon një rekomandim të ri leximi? Këtu janë disa libra të ri tërheqës, duke përfshirë biografi të ndershme dhe qesharake dhe romane magjepsëse.
Stephen Hawking Leonard Mlodinow
Një kujtim miqësie
Ne të gjithë mendojmë se e dimë historinë e Stephen Hawking: vitet e tij universitare në Oksford; Diagnoza tronditëse e sëmundjes së neuroneve motorike kur ishte 21 vjeç dhe rënia e ngadaltë e trupit të tij për gjysmë shekulli; dy martesat e tij; kërkimet e tij në natyrën e vrimave të zeza që e vendosën atë si një nga shkencëtarët më të shkëlqyer të brezit të tij; dhe sigurisht botimi i një historie të shkurtër të kohës, që e ktheu atë në një ikonë, gjeniun në karrocë. Tashmë ekzistojnë një numër biografish dhe ekziston një kujtim me titull, në mënyrë të pashmangshme, Historia ime e shkurtër, si dhe filmi biografik, Teoria e Gjithçkaje, në të cilin Hawking interpretohet nga Eddie Redmayne. Por ky libër i fundit, shumë i këndshëm, është ndryshe.
Ajo që është freskuese është mungesa e admirimit të zakonshëm të një mendjeje të jashtëzakonshme dhe festimi i triumfit mbi fatkeqësinë. Në vend të tyre është një rrëfim i butë, plot dashuri të vërtetë, që nuk i shmanget fokusit intensiv të Hawking, egocentrizmit, paparashikueshmërisë dhe vështirësive me të cilat përballen gratë dhe kujdestarët e tij.
Klara dhe Dielli Kazuo Ishiguro
Çfarë është të jesh njeri
Klara dhe Dielli u kërkon lexuesve të duan një robot dhe, gjëja qesharake është se ne e duam. Ky është një roman jo vetëm për një makinë, por i rrëfyer nga një makinë, megjithëse fjala nuk përdoret për të deri vonë në libër, kur përdoret nga një i huaj si një fyerje. Njerëzit nuk kanë besim dhe më pas fillojnë ta pëlqejnë atë: “A je mirë, Klara?” Përveç kalimit të herëpashershëm në ngacmim ose indiferencë, njerëzit janë të interesuar për ndjenjat e Klarës – nëse ato janë ndjenja. Klara është ndërtuar për të vëzhguar dhe kuptuar njerëzit, dhe këto veprime janë aq afër ndjeshmërisë saqë mund të jenë të njëjta gjë. “Unë besoj se kam shumë ndjenja,” thotë ajo. “Sa më shumë vëzhgoj, aq më shumë ndjenja bëhen të disponueshme për mua.”
Ka diçka kaq të qëndrueshme dhe të bukur në mënyrën se si Klara i afrohet gjithmonë lidhjes, si shigjeta e zemrës së Zenos. Njerëzit do ta duan absolutisht këtë libër, pjesërisht sepse ai paraqet mënyrën se si ne mësojmë se si të duam. Klara dhe Dielli janë të mençur si një fëmijë që vendos, vetëm për pak kohë, ta dojë kukullën e tyre. “Çfarë mund të dinë fëmijët për dashurinë e vërtetë?” pyet Klara. Përgjigja, natyrisht, është gjithçka.
Faktori njeri Archie Brown
Në prag të luftës bërthamore
Më 15 dhjetor 1986, një telefon u instalua papritur në apartamentin Gorky të fizikanit të njohur dhe aktivistit të të drejtave të njeriut Andrei Sakharov. Ai dhe gruaja e tij ishin internuar atje që nga viti 1980, të shkëputur nga bota e jashtme. Të nesërmen Sakharov mori një telefonatë nga Mikhail Gorbachev duke i thënë se ata ishin të lirë të ktheheshin në shtëpinë e tyre në Moskë dhe të rifillonin jetën e tyre të mëparshme, pa kufizime.
Sipas Archie Brown, një autoritet udhëheqës për Gerbaçovin dhe Bashkimin Sovjetik, ishte një sinjal i qartë për Perëndimin se udhëheqësi i ri i Bashkimit Sovjetik ishte serioz për reformën politike.
Studimi magjepsës i Brown fokusohet në marrëdhëniet midis tre liderëve që sollën fundin e Luftës së Ftohtë. Gorbaçovi ishte i adaptueshëm, i guximshëm dhe krejt ndryshe nga çdo lider i mëparshëm sovjetik: ai kishte një “mendje jashtëzakonisht të hapur”. Në të vërtetë, Brown e kishte këshilluar Margaret Thatcher në vitin 1983 se Gorbaçovi ishte një udhëheqës i ardhshëm me mendje reformash. Edhe pse ajo “nuk ishte një nga diplomatet e natyrës”, Thatcher shpejt kuptoi se Gorbaçovi ishte i sinqertë në dëshirën e tij për ndryshim dhe ajo u bë “një avokate efektive e Reganit tek Gorbaçovi dhe e Gorbaçovit për Reganin”.
Në mars 1983, Regan e kishte denoncuar në mënyrë të famshme Bashkimin Sovjetik si “një perandori e keqe”. Por brenda pesë vjetësh, ai ishte duke shëtitur nëpër Sheshin e Kuq me liderin e Partisë Komuniste. Si një konservator, Regan ishte lehtësisht në gjendje t’i hiqte poshtë akuzat se ai ishte i butë ndaj sovjetikëve.
Studimi i Brown është një kontribut i madh për të kuptuarit tonë të fundit të Luftës së Ftohtë: studimor, por shumë i lexueshëm dhe plot anekdota të paharrueshme për tre liderët. Ai tregon se ai që Gerbaçovi e quajti “faktori njerëzor” lejoi rritjen e besimit midis ish-kundërshtarëve, duke krijuar një mundësi unike për paqen në një kohë kur bota ishte në prag të luftës bërthamore.
Magjistari Colm Tóibín
Brenda mendjes së Thomas Mann
Kjo është hera e dytë që Tóibín përdor trillimin për të imagjinuar rrugën e tij në mendjen e një romancieri të kaluar. Në “Mjeshtri” të vitit 2004 ai i futi lexuesit e tij brenda Henry James. Tani ai ka zgjedhur Thomas Mann. Të dy burrat shkruan në mënyrë të zhdrejtë për dëshirën homoseksuale pa e pranuar publikisht atë në vetvete. Të dy kaluan pjesën më të madhe të jetës së tyre larg atdheut. Të dy kishin vëllezër më të mëdhenj, të cilët ishin gjithashtu autorë të dalluar (William James, Heinrich Mann) me të cilët kishin marrëdhënie komplekse dhe konkurruese. Të dy ishin kozmopolitë, me lidhje shoqërore dhe interesa intelektuale që i lejonin ata të shihnin përtej botëve izoluese, të lidhura me klasa që përshkruanin.
Një tjetër gjë që ata kishin të përbashkët ishte dëshira për racionalitet të mundimshëm dhe dënime shumë të gjata. Këtu interesi i Tóibín për ta bëhet më befasues. Vetë proza e Tóibín-it mund të jetë olimpike në thjeshtësinë e saj të lezetshme, por është thjeshtë. Tregimet dhe romanet e tij të shkurtra, të tilla si Brooklyn, fuqia emocionale e të cilit varet kryesisht nga modestia e stilit të tij, vështirë se mund të jenë më të ndryshme nga krijimet e përpunuara emocionalisht dhe gjuhësore të James, ose nga toni i trazuar i Dr Faustus të Mann ose mendimet labirintike të Mali Magjik. Por është e mundur të admirosh paraardhësit e mëdhenj pa i imituar ata saktësisht. Në Magjistari Tóibín e bën Mann të reflektojë, pasi fitoi çmimin Nobel në 1929, se toni i tij letrar – “i rëndë, ceremonial, i qytetëruar” – e identifikon atë si pikërisht atë që nazistët e sapolindur e urrejnë më shumë. Një stil mandarine, një mënyrë e rezervuar, një mospëlqim i pasionit politik – këto janë atribute të qeta, jo të ndezura, por, siç sugjeron bindshëm Tóibín, ato duhet të vlerësohen si mburoja kundër gjumit të arsyes dhe përbindëshave që ajo lind.
Ky është një libër jashtëzakonisht ambicioz, në të cilin intime dhe e rëndësishme janë të balancuara jashtëzakonisht. Është historia e një burri që e kaloi pothuajse të gjithë jetën e tij të rritur pas një tavoline ose duke bërë shëtitje të vogla pas ngrënies me gruan e tij. Nga kjo ekzistencë e ulur Tóibín ka krijuar një epikë.
Self Contained Emma John
Jeta pa princin e kaltër
Është shumë mirë t’i lini fëmijët të lexojnë libra, por ata i krijojnë disa ide të çuditshme, siç thekson Emma John kur përshkruan përrallat që ne ushqejmë me mendjet mbresëlënëse. “Ne ua përcjellim fëmijëve këto histori të romancës epike, që sfidon rrethanat, jo vetëm para se të lexojnë, por vite përpara se të kenë ndonjë koncept të tërheqjes seksuale.” Tinder do të jetë një zhgënjim i madh në krahasim.
Kujtimet e Gjonit me skena nga beqaria e saj rrjedhin nga fëmijëria e saj me libra dhe vetëbesim, motra më e madhe e rritur nga prindër që e inkurajojnë pavarësinë e saj, në të njëzetat si gazetare sportive, kur ajo “shoqëron veten mendërisht” me çdo mashkull që njeh deri në të dyzetat e saj, në të cilat, sipas një biografie të shkurtër të autorit, ajo “mbetet beqare”. Gjuha gjithashtu evulon, nga vorbulla e çuditshme e shokëve të banesës dhe koktejeve dhe pluhurosja e vetes, për t’u bërë më e ashpër. “Nëse nuk do të isha princesha në historinë time… ka shumë të ngjarë që unë të isha pjesa paralajmëruese e përrallës: shtriga, ndoshta, e ngrënë nga hidhërimi në një botë që nuk e vlerësonte atë.”
Kjo nuk është një përrallë e një jete beqare a la Bryony Gordon apo Bridget Jones, por as nuk është aspak e hidhur. Është një ekzaminim vetë-reflektues i një gjendjeje që përkufizohet vetëm si ajo që nuk është – një meditim mbi të jetuarit e një jete të plotë dhe të veçantë në një botë të krijuar për çifte. Diskutimi premton një eksplorim të “si duket për fat të mirë kur Princi juaj Charming nuk shfaqet”, por libri ka të bëjë shumë më tepër me miqësitë dhe familjen dhe udhëtimin nëpër botë sesa me partnerët romantikë ose mungesën e tyre. Një ose dy burra vijnë dhe shkojnë, por ata kurrë nuk u mungojnë apo vizatohen aq shumë sa miqtë që largohen ose vazhdojnë.
Ndërsa Gjoni rritet, janë miqtë dhe familja ata që frenojnë dëshirën e saj të bredhjes dhe krijojnë një dëshirë për t’u qetësuar: diagnoza e kancerit të një shoku; sëmundja e nënës së saj; lindja e një mbese të dashur. Ajo shkruan në mënyrë prekëse për sikletin, panatyrshmërinë dhe frikën nga vetmia, dhe për realitetin paksa marramendës të rritjes së një niveli në familjen e saj kur nuk ka fëmijë që ta zënë vendin e saj. “Nëse ndonjë gjë, titulli ime e re [tezja] dukej se më shtyu nga korniza me lëvizjen e kalorësit – një lart, dy matanë”.
Një kapitull i fundit, i shkruar gjatë bllokimit, duket se e gjen Gjonin në më të mirën e tij. Pasi ka jetuar vetëm, sipas kushteve të saj, ajo e kupton: “Unë ndoshta kam qenë në stërvitje për këtë krizë gjatë gjithë jetës sime beqare”. Ajo gjithashtu po praktikon të ekzaminojë zgjedhjet dhe vendin e saj në botë në një mënyrë që disa çifte të lumtur nuk duhet ta bëjnë kurrë, dhe ka gjetur se ato janë mjaft të kënaqshme, në fund të fundit. “Nuk kam jetuar një jetë të përcaktuar nga mungesa dhe nuk do ta kaloj pjesën tjetër të saj duke pritur për një të ardhme të padukshme”, deklaron ajo. Na vjen keq, princ simpatik, por kjo princeshë u zgjua dhe shkroi një histori të re.
Lamplighters Emma Stonex
Një debutim i shkëlqyer
Në natën e Vitit të Ri 1972, një varkë mbërrin në farin Maiden Rock, 15 milje detare në jugperëndim të Land’s End, për të lehtësuar ndihmësin e portierit dhe burrit të familjes Bill Walker nga një turne dy-mujor në detyrë. Por Walker, portieri kryesor Arthur Black dhe i riu i tyre Vincent Bourne janë zhdukur të gjithë pa gjurmë, duke e lënë derën të mbyllur, tavolinën të shtrirë dhe orët janë ndalur në një çerek para nëntë. Njëzet vjet më vonë, në një përpjekje për të zgjidhur misterin kokëfortë, një shkrimtar i ri i tregimeve aventureske detare vjen për të intervistuar gratë që lanë pas fenerët – dhe kështu prezantohet romani debutues i shkëlqyer i Ema Stonex, The Lamplighters.
Ashtu si me veprën e Shirley Jackson ose me kryeveprën Affinity të Sarah Waters, në duart e Stonex-it bota e pashprehur, e pashqyrtuar, e paparë që mund ta quajmë e mbinatyrshme, një botë e ushqyer nga shtypja dhe gënjeshtra, bëhet tmerrësisht e prekshme. Furçon kundër nesh ndërsa flemë, më e vërtetë se shtëpia, më e rrezikshme se arma në sirtar.
Brown Baby Nikesh Shukla
Nikesh Shukla e nis Brown Baby duke rrëfyer se, kur ishte më i vogël, nuk e kishte menduar kurrë të bëhej prind. Më pas, në vitin 2010, vetëm një javë pasi u botua romani i tij i parë, nëna e tij vdiq nga kanceri në mushkëri. Ajo ishte “shtylla e familjes sime”, thotë ai. “Rrahjet e zemrës, thelbi i saj. Unë isha tridhjetë. Dhe padyshim që isha i humbur.” Dhjetë vjet më vonë, ai është baba i dy vajzave të vogla. Ai është duke punuar shumë dhe kryesisht shumë i lodhur. Ai e gjen veten duke kaluar kohën që nuk po mendon për fëmijët e tij duke menduar për nënën e tij. Ai është kapur mes pikëllimit dhe habisë, kujtimeve të pafundme për të dhe shpresave të pafundme për nipërit e mbesat që nuk jetoi kurrë për t’i parë.
Në një kapitull tejet absurdist, ai përshkruan një shëtitje në mbrëmje vonë nëpër Bristol: ai ka veshur pizhame Avengers dhe një bluzë të vjetër, vajza e tij është në një karrocë fëmijësh, klubet po derdhen në rrugë. Së shpejti një grup adoleshentësh – të udhëhequr nga një vajzë aziatike – i rrethojnë. “Raspekt për fëmijën,” i urdhëron ajo. “Ajo është e ardhmja jonë dhe ne duhet ta mbrojmë atë.”
Akoma më mirë është një kapitull i jashtëzakonshëm, i botuar fillimisht si novela, në të cilin Shukla evokon nënën e tij përmes ushqimit që ajo gatuante. Lëvizja e farave të mustardës dhe qimnonit në kuzhinën e saj, mënyra se si preu patatet, listat e blerjeve të shkruara gabimisht që ajo përpiloi: të gjitha kujtohen në mënyrë të shkëlqyer. Pas vdekjes së saj, ai gjen disa enë të papërdorura në frigorifer dhe vendos të gatuajë përmbajtjen e tyre. Në rrëfimin e tij, mikrovala zhbllokon erërat, duke krijuar jo aq një portal për të kaluarën, sa një bashkësi kalimtare dhe të athët. Është shkrim i mrekullueshëm, një dhuratë e mrekullueshme për vajzat e tij.
Bright Burning Things Lisa Harding
Kërkim i mbërthyer për vetënjohje
Ashtu si Masha në Pulëbardhë, Sonya, heroina e romanit të dytë intensiv dhe shqetësues të Lisa Harding, është në zi për jetën e saj. Emri i saj çehovian duket i përshtatshëm kur mësojmë se “aktorja e dështuar, nëna e dështuar” Sonya triumfoi dikur në produksionet e Chekhov dhe Ibsen në skenën e Londrës, përpara se ta gjente veten e vetme duke rritur djalin e saj katërvjeçar Tommy në periferi të Dublinit, duke luftuar. varësia nga alkooli. Ka shumë për të qarë, dhe akoma më shumë për të kundërshtuar, në një roman që bëhet një jeremiadë e egër kundër forcave mbytëse të jetës.
Ndërkohë që janë bërë krahasime midis Sonya-s dhe Agnes, nënës alkoolike në Shuggie Bain të Douglas Stuart-it, fitues i Booker-it, protagonisti i Harding është një krijim i veçantë: kompleks, përkundrazi, tepër qesharak në një mënyrë karakteristike irlandeze. E shkruar me energji dhe bujari të madhe, Bright Burning Things është historia e papërpunuar dhe emocionale e kërkimit të një gruaje për vetënjohje; ai që kapet që në fillim.
Crying in H Mart Michelle Zauner
Vetë-përçmues dhe i ndershëm
Ku shkoni pasi jeni dëshmitar i vdekjes?” Michelle Zauner pyet veten në Crying in H Mart, libri i saj i parë, i cili hapet me esenë virale të New Yorker me të njëjtin emër. Pas humbjes së nënës së saj Chongmi nga kanceri, si dhe vdekjes së gjyshes dhe hallës së saj, Zauner e gjeti veten duke shkuar rregullisht në H Mart, zinxhiri i supermarketeve aziatike i mbushur me aq shije nostalgjie sa ka lloje të petëve të çastit. Të shtresuara emocionalisht, këto pelegrinazhe janë të mbushura me pikëllimin, zemërimin dhe ankthin që mbështesin “kapitullin e parë të tregimit që dua të tregoj për nënën time”. Kjo histori është gjithashtu e vetë Zauner-it, duke treguar jo vetëm se ku shkoi më pas, por nga vjen dhe kush është.
Për shkrimtarin koreano-amerikan, artistin muzikor dhe themeluesin e grupit Japanese Breakfast, ushqimi është një portal: “Kur shkoj në H Mart, nuk jam vetëm në gjueti për sepje dhe tre tufa qepash për një dollar: Unë Po kërkoj kujtime. Unë po mbledh prova që gjysma koreane e identitetit tim nuk vdiq kur ata vdiqën.”
Pas kimioterapisë, Chongmi thotë se venat e saj duken të zeza, sikur toksinat kalojnë nëpër to. “Mjekësi,” korrigjon Zauner. “Vrasja e të gjitha të këqijave.” Natyra e këtij konfuzioni shprehet në pharmakon: një term grek që do të thotë edhe helm edhe ilaç, dhe që, sipas Zhak Derridës, përfaqëson edhe vetë shkrimin. Një histori e humbjes dhe rritjes së madhe, Crying in H Mart e mban gjithashtu këtë paqartësi. Me albumin e fundit të Mëngjesi Japonez Jubilee, i përshkruar nga Zauner si “për gëzimin”, në vazhdim të librit (për të cilin të drejtat e filmit janë zgjedhur gjithashtu), duket se në artin e saj, ajo ka gjetur çelësin e ndërlikuar por transformues të trashëgimisë së saj.
Whereabouts Jhumpa Lahiri
Një zhvendosje magjepsëse
Gjuhëtarët na thonë se gjuha nuk mësohet, ajo rritet natyrshëm, si trupat tanë. Të ndërrosh gjuhën e dikujt me një të re duket, pra, nëse jo e pakonceptueshme, sigurisht një sprovë e vështirë dhe e rrezikshme sa një transplant zemre.
Në mënyrë të pabesueshme, disa shkrimtarë bëjnë pikërisht këtë. Por është gjithmonë e njëjta klikë e grands hommes që na vjen ndërmend: Conrad, Nabokov, Beckett. Asnjëherë Chinua Achebe, kurrë RK Narayan – shkrimtari i zi apo aziatik pritet thjesht të adoptojë anglishten.
Është në këtë sfond që shkrimtarja bengali-amerikane Jhumpa Lahiri ka hequr dorë nga gjuha në të cilën fjalitë e saj të buta si mëndafsh fituan një çmim Pulitzer. Vendndodhja ishte shkruar në italisht, si esetë që përfshinin librin e saj të fundit, Me fjalë të tjera. Është përkthyer në anglisht nga vetë autorja; në të vërtetë, të vetmet fjali në anglisht që shkruan Lahiri tani janë të përkthyera nga italishtja.
Ky roman intrigues portretizon ekzistencën e vetmuar, në një vend pa emër, të një tregimtari pa emër. Ne e dimë se ajo është një grua dhe, në një lëshim të rrallë për detajet biografike, një mësuese universiteti, në mesin e të 40-ave. Ajo praktikisht nuk ka asnjë familje, asnjë lidhje, vetëm miq, të cilët janë gjithashtu pa emër dhe të karakterizuar hollë, me një element projeksioni: një fqinj i martuar është, sipas mendimit të saj, i gatshëm të ketë një lidhje me të, ndërsa një shoqe duhet, ajo. imagjinon, të mërzitet nga martesa.
Aty ku anglishtja e saj lulëzoi në veçanti, italishtja e Lahirit arrin drejt universales. Çuditërisht, Vendndodhja nuk përmban asnjë emër të vetëm përkatës: asgjë për të identifikuar individë apo vende. Megjithatë, me një breshëri mbiemrash, ai arrin të gozhdojë përvojën e të gjithëve ne që kalojmë nëpër modernitetin likuid: “të çorientuar, të humbur, në det, në mosmarrëveshje, të humbur, të humbur, të hutuar, të hutuar, të shkëputur”. Kur Lahiri krahason një hotel me “një garazh parkimi të krijuar për qeniet njerëzore” – i zbatueshëm në zonën e biznesit të çdo qyteti bashkëkohor në mbarë botën – imazhi duket emblematik i vizionit universalist që tani i jep formë shkrimit të saj./ Përktheu: Taunita Xhukolli/ KultPlus.com
Aktorja ukrainase Oksana Shvets është vrarë në një sulm me raketa ruse në një ndërtesë banimi në Kiev, transmeton KultPlus.
Duke konfirmuar vdekjen e zonjës Oksana, trupa e saj, Teatri i Rinj, lëshoi një deklaratë ku shkruhej: “Gjatë sulmit me raketa të një ndërtese banimi në Kiev, u vra një artiste e merituar e Ukrainës, Oksana Shvets”.
Sipas The Hollywood Reporter, zonja Oksana ishte 67 vjeç. Ajo ishte vlerësuar me një nga nderimet më të larta artistike të Ukrainës, titulli i të cilit përkthehet si ‘Artiste e nderuar e Ukrainës’.
Më 24 shkurt, Rusia filloi një operacion ushtarak në Ukrainë, duke iu përgjigjur thirrjeve për ndihmë nga republikat separatiste të Donetsk dhe Luhansk për të kundërshtuar agresionin e trupave ukrainase.
Ministria ruse e Mbrojtjes tha se operacioni special ka në shënjestër vetëm infrastrukturën ushtarake ukrainase. Sipas Zyrës së Komisionerit të Lartë të OKB-së për të Drejtat e Njeriut, pothuajse 600 civilë janë vrarë dhe më shumë se 1000 janë plagosur në Ukrainë që nga fillimi i konfliktit. / KultPlus.com
Disa anëtarë të Parlamentit Evropian dhe qeveri të vendeve të ndryshme evropiane, i kërkuan Komitetit të Nobelit që të shqyrtojë nominimin e presidentit të Ukrainës, Volodymyr Zelensky dhe popullit të vendit të tij, për Çmimin Nobel për Paqen.
“Burrat dhe gratë e guximshme ukrainase po luftojnë për të ruajtur demokracinë dhe vetëqeverisjen. Nga mospërfillja e presidentit ukrainas të zgjedhur në mënyrë demokratike Volodymyr Zelensky te njeriu i përlotur që i thotë lamtumirë familjes së tij për të luftuar për vendin e tij, njerëzit në mbarë Ukrainën po ngrihen për t’i rezistuar forcat e autoritarizmit”, shkruajnë ata.
Në mediat sociale, “Çmimi Nobel për Paqen” filloi të jetë në trend dhe u diskutua vetëm për popullin ukrainas dhe udhëheqësin Volodymyr Zelensky, prandaj pjesëmarrësit e letrës kërkojnë që procedura e përzgjedhjes për çmimin Nobel të rihapet dhe përzgjedhja të zgjatet deri me 31 mars, raporton marca.
Me këtë, ata kërkojnë të emërojnë zyrtarisht jo vetëm presidentin Zelensky, por edhe popullin e Ukrainës që ka qenë dëm kolateral i luftës së nisur nga Vladimir Putin, presidenti i Rusisë.
Çfarë shkruan në letrën e nominimit?
Në dritën e ngjarjeve të paprecedentë historikisht, ne kërkojmë me respekt nga Komiteti i Çmimit Nobel për Paqen që të rihapë dhe të rishqyrtojë procedurën e nominimit të vitit 2022 për Çmimin Nobel për Paqen.
Bota është tronditur nga imazhet e luftës që vijnë nga Ukraina. Miliona familje tani jetojnë në frikë, shtëpitë dhe mjetet e tyre të jetesës të kërcënuara nga bombardimet dhe një ushtri pushtuese. Ne jemi dëshmitarë të guximit të popullit të Ukrainës që po i reziston kësaj lufte të zhvilluar nga Federata Ruse.
Në këtë moment dhe në mbarë botën, qytetarët demokratë po bëjnë të njëjtën pyetje: çfarë mund të bëjmë për të mbështetur popullin e Ukrainës?
Ne besojmë se tani është koha për t’i treguar popullit të Ukrainës se bota është në anën e tyre. Prandaj, ju kërkojmë me përulësi, Komiteti, të merrni parasysh:
Zgjatni dhe kështu rihapni procedurën e nominimit për Çmimin Nobel për Paqen deri më 31 mars 2022 për të lejuar një nominim për Çmimin Nobel për Paqen për presidentin Zelensky dhe popullin e Ukrainës.
Edhe pse jemi të vetëdijshëm se kjo është një thyerje e procedurës, besojmë se kjo prishje justifikohet me situatën e paprecedentë aktuale. Është detyra jonë demokratike të përballemi me autoritarizmin dhe të mbështesim një popull që lufton për demokracinë dhe të drejtën e tij për vetëqeverisje. / KultPlus.com
In this handout photo taken from video provided by the Ukrainian Presidential Press Office, Ukrainian President Volodymyr Zelenskyy addresses the nation in Kyiv, Ukraine, Thursday, Feb. 24, 2022. Zelenskyy declared martial law, saying Russia has targeted Ukraine’s military infrastructure. He urged Ukrainians to stay home and not to panic. (Ukrainian Presidential Press Office via AP)
Qeveria e Kosovës përmes një njoftimi për media kanë konfirmuar se kryeminstri Albin Kurti do ta takojë delegacionin e Shtëpisë së Bardhë.
“Kryeministri i Republikës së Kosovës, Sh.T. Albin Kurti, në ora 16:00 pret në takim znj.Elizabeth Sherwood-Randall, Këshilltare për Siguri Kombëtare e Presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Joe Biden”, thuhet në njoftim./ KultPlus.com
