Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Bajram Begaj, ka uruar sopranon shqiptare me famë botërore, Ermonela Jahon për çmimin “Artistja e Vitit” nga International Classical Music Awards, shkruan KultPlus.
Presidenti Begaj me këtë rast ka thënë Ermonela Jaho është ambasadore e shkëlqyer e Republikës së Shqipërisë në botë.
“Urime Ermonela Jaho, për çmimin “Artistja e Vitit” nga International Classical Music Awards! Ju jeni një Ambasadore e shkëlqyer e Shqipërisë në botë, ndaj arritjet tuaja artistike kanë duartrokitjet dhe mirënjohjen e të gjithë shqiptarëve!”, thuhet në urimin e Presidentit Begaj/ KultPlus.com
Përfaqësues të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë morën pjesë në Kuvendin VII Albanologjik Ndërkombëtar (Për studime kulturore gjermano-shqiptare) që u zhvillua në Mynih në 21 dhe 22 prill.
Në seancën e hapjes së Kuvendit VII Albanologjik Ndërkombëtar përshëndetën prof. dr. Ulrich Arnold, Rektor i Universitetit “Nehemia”; Armin Kroder, kryetar i këshillit administrativ të rajonit Mittelfranken; Bardhyl Demiraj, kryetar i degës së Albanologjisë në Universitetin LMU të Mynihut; Artan Hanku, Konsull i Përgjithshëm i Shqipërisë në Mynih; Afrim Nura, Konsull i Përgjithshëm i Kosovës në Bavari, ministrja e Arsimit dhe Sportit Evis Kushi dhe Kryetari i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, Skënder Gjinushi.
Në fjalën e tij, Gjinushi theksoi se Akademia e Shkencave është e do të jetë përherë e vëmendshme dhe respektuese ndaj bashkësisë dhe qendrave të albanologëve kudo që e ushtrojnë punën e tyre kërkimore.
“Përveç themelimit të një amze të përgjithshme për regjistrimin e të dhënave të kërkuesve dhe kërkimeve në albanologji, ne po punojmë për krijimin e një rrjeti gjithëpërfshirës në linjë, që do të përditësohet në vijimësi dhe do të na mundësojë një ndërveprim më të suksesshëm, njohje e krahasime, debate shkencore të denja, siç është në traditën më të mirë”, tha ai.
“Ne mund të kontribuojmë duke ofruar menjëherë dhurimin e koleksioneve të botimeve tona albanologjike; shkëmbime të profesoriatit e të ekspertëve, ndihmë për programe dhe tekste; bashkëorganizim kuvendesh e konferencash shkencore. Duam ta theksojmë këtë të fundit sepse, siç po rezulton nga përvoja, roli i degëve të albanologjisë gjithnjë e më shumë po shkon tek kërkimi dhe organizimi shkencor, krahasuar me mësimdhënien. Me nënshkrimin e një protokolli dypalësh edhe ministria e arsimit në Shqipëri ka marrë përsipër të ofrojë mbështetje e bashkëpunim me degën e albanologjisë këtu, dhe kjo është shenjë për optimizëm”, tha ndër të tjera Gjinushi.
Kuvendi organizohet nga Instituti i Gjuhësisë Krahasuese-Indoeuropiane dhe i Albanologjisë pranë Universitetit Ludwig Maximilian./atsh/KultPlus.com
Në ditën ndërkombëtare të librit, Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit, ka mbajtur orë letrare në ambient të hapur duke lexuar vepra të autorëve të njohur, shkruan KultPlus.
23 prilli shënon datat e lindjeve dhe vdekjeve të tre autorëve të njohur, që llogaritet të jenë shtylla e kulturës universale: Miguel de Cervantes, William Shakespeare dhe Garcilaso de La Vega.
Ndërsa si shtyllë e kulturës dhe letërsisë shqipe të kombit shqiptarë janë: Gjon Buzuku, Gjergj Fishta, Naim Frashëri, Fan Noli, Asdreni, Dora d’Istria, Migjeni, Sami Frashëri, Mihal Grameno etj, të cilët ndikuan edhe në krijimin e themeleve të kombit shqiptarë.
“Për ne shqiptarët është dita e Gjon Buzukut, e Jeronim de Radës, e Naim Frashërit, e Dora d’Istrias, e Gjergj Fishtës, e Asdrenit, e Migjenit! E shumë e shumë të tjerëve, poetë e shkrimtarë të shquar, që nuk jetojnë më sot, por që ngritën kështjellën e letërsisë dhe gjuhës shqipe. E të gjithë atyre që nuk rreshtin së shkruari dhe mbajnë gjallë letërsinë tonë kombëtare”, thuhet në njoftimin e Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit./KultPlus.com
Në vitin 2018, Laura Young e bleu bustin për vetëm 34,99 dollarë në një Goodwill në zonën e Austin, pa dijeni për historinë e saj të lashtë. “Unë thjesht po kërkoja për çdo gjë që dukej interesante,” tha Young për CNN majin e kaluar.
Busti iu dha hua nga Glyptothek i Mynihut në Muzeun e Artit të San Antonio, për vitin e kaluar dhe muajin e ardhshëm do të kthehet në Gjermani.
“Ka qenë vërtet e hidhur,” tha Young për CNN të enjten. “Jam pak në mohim, por kam në plan ta vizitoj atë në Gjermani”.
Kur hulumtoi se nga erdhi busti vitin e kaluar, Young u vu në kontakt me Sotheby’s, i cili konfirmoi se busti vlerësohej të ishte rreth 2000 vjet i vjetër.
Identiteti i bustit nuk është ende i sigurt, por ekipi në SAMA i tha CNN se ata besojnë se ai i ngjan udhëheqësit ushtarak romak Sextus Pompey.
“Unë, së bashku me disa studiues të tjerë që punuan nga fotografitë e shembullit gjerman pas zhdukjes së tij, kam sugjeruar Sextus Pompey, bazuar në ngjashmëritë me portretet e babait të tij, Pompeut të Madh, dhe me monedhën që ishte përfshirë në etiketë në SAMA. ekspozita e portretit, e cila ka një portret të Sextusit në të.” Lynley McAlpine, një kuratore postdoktorale në SAMA, tha.
Busti u vendos fillimisht në një kopje të një shtëpie të Pompeit, e njohur gjithashtu si Pompejanum, dhe u zhvendos në ruajtje pak para se ndërtesa të shkatërrohej gjatë luftës.
Më pas besohet se rreth viteve 1950 një ushtar amerikan vodhi bustin dhe e solli në SHBA, kështu që përfundimisht përfundoi në dyqanin e ushqimit dhe në duart e Young.
Vitin e kaluar, busti i mermerit prej 52 kilogramësh është parë nga mijëra të ftuar në SAMA, duke përfshirë kryedukën Carl Christian të Austrisë dhe kryebashkiakun e San Antonio, Ron Nirenberg.
21 maji do të jetë dita e fundit e artefaktit në muze, kur më pas do të dërgohet në Gjermani.
SAMA thotë se busti do të bashkohet me dy skulptura të tjera romake nga muzeu dhe do të udhëtojë përsëri në Gjermani për të qenë sërish bashkë për herë të parë pas vitesh.
Një përfaqësues nga Glyptothek do të mbikëqyrë procesin e paketimit të artefakteve dhe do t’i dërgojë personalisht në shtëpinë e tyre./cnn/KultPlus.com
Sot, në botë shënohet Dita Botërore e Librit, shkruan KultPlus.
23 prilli është shpallur si Dita Botërore e Librit më 15 nëntorë të 1995, me një rezolutë të UNESCO-s, pasi u morën në konsideratë faktet se libri ka qenë, historikisht, instrumenti më i fuqishëm i shpërndarjes së njohurive dhe mjeti më efikas për të siguruar ruajtjen e këtyre njohurive, se çdo nismë për promovimin e librave të rinj është një faktor i pasurimit kulturor etj.
Këto janë disa nga shprehjet më të veqanta për librin:
1. Shoku më besnik kur mbetem vetëm është libri, tek ai gjejë ngushëllimin kur të tjerët më tradhtojnë. 2. Prindërit, që t’i edukojnë mirë fëmijët, duhet t’i rrethojnë me libra. 3. Librat janë thesari i deponuar i botës dhe trashëgimia më me vlerë e gjeneratave dhe popujve. 4. Koleksionimi i librave është në fakt koleksionim i lumturisë. 5. Libri është dritare prej nga ne e shohim botën. 6. Leximi pa meditim është thjesht sikur ngrënia e ushqimit pa marrë frymë (pandërprerë). 7. Lexoje një libër të mirë tre herë sepse është më e dobishme për ty se të lexosh tre libra të mirë. Abbas Akkad 8. Më i rrallë se libri i mirë është lexuesi i mirë. 9. Kush shkruan, lexon dy herë. 10. Gjurmët e një kulture a qytetërimi që më së shumti i rezistojnë kohës janë librat. 11. Më thuaj çfarë lexon të të them se kush je. 12. Krenaria e një tregtari është në mallin që posedon, krenaria e një dijetari në librat që posedon. 13. Libri është shok që nuk të bën hipokrizi, nuk mërzitet duke qëndruar me ty, nuk të qorton nëse e anashkalon dhe nuk të përhap sekretet kurrë. 14. Prapa çdo libri ka një ide e parapa çdo ideje ka një hap përpara. 15. Në përfundim të leximit të një libri të mirë ndihemi sikur po i japim lamtumirën një shoku të çmuar. 16. I urituri nuk ia di vlerën ushqimi pa mos u ngopur më parë. Kështu është puna edhe me lexuesin që lexon librin e parë që i ka rënë në dorë. 17. Proverbat popullor janë libër enciklopedik në të cilin lexon me lehtësi moralin dhe kulturën e një populli. 18. Të mbushësh raftet me libra është më e dobishme se të mbushësh portofolin me para. 19. Edukatorët të thonë: “Lexoje librin që të bën dobi!”, ndërsa unë të them: përfito nga ajo që lexon! 20. Dija është ndër shkaqet më të rëndësishme të lumturisë, andaj bëje librin, mjetin e dijes, shoqërues tëndin të përhershëm. 21. Trupi nuk zhvillohet pa ushqim, po kështu as mendja pa lexim dhe meditim. 22. Dashuria për leximin është mirësi e përshpejtuar për besimtarin në këtë botë. 23. Nuk ka anije si libri që na bartë sa në një vend sa në tjetrin! 24. Dashuria për leximin nënkupton shndërrimin e monotonisë në dëfrim. 35. Libri është drita që na udhëheq drejt qytetërimit.
Magjinë e penës së tij, Shekspiri, e derdh në vargjet e sonetit të 18, një nga sonetet më të njohura e më të dashura për dashamirët e poezisë, shkruan KultPlus.
Dashuria dhe bukuria e personit të zemrës së Shekspirit, krahasohet me ditët e bukura të verës, me kujtime e paharrueshme që të dhuron stina e bukur.
Soneti 18: A të të krahasoj me një ditë vere?
“Të të krahasoj me një ditë vere?
Por, ti je më e ëmbël, më e bukur.
Erërat shkundin gonxhet e majit
dhe vera ikën kaq e shkurtër.
Syri i parajsës shpesh nxehtë shkëlqen,
por nganjëherë ja sheh arin mbuluar
dhe vrenjtja botës bukurinë ja rrëmben,
rastësisht a nga natyr’ e lodhur, munduar.
Por vera jote kurrë nuk do venitet,
as do humbasë bukurinë që të përket,
s’do krenohet vdekja se ti rend mes hijesh,
në vargun tim përjetësia të pret.
Sa kohë njerëzit rrojnë e syri sheh
Sa herë vargjet të thuhen, ti aty je.” / KultPlus.com
“Qyteti si pikturë – muzike – arkitekturë” ishte ekspozita e piktorit të njohur pogradecar Anastas Kostandini (Taso), e cila u çel këtë fundjavë në qytetin liqenor të Pogradecit.
Ishte Kuarteti i Harqeve “ILA 74” me artistët Kostika Tanto, Vangjush Papadhimitri, Zeqir Sulkuqi dhe Ilo Kanani qe çelën ekspozitën me interpretimet e tyre, homazh për Sotiraq Kostandinin, vëllanë e piktorit të njohur.
Më pas të pranishmit soditën mbi 40 vepra të ndryshme në vizatim dhe pikturë të qytetit të Pogradecit dhe Parisit të prezantuara në ekspozitë.
Pogradeci i poetëve dhe piktorëve të shquar, është kthyer në një qytet ku ngjarjet artistike janë gjithmonë e më të shpeshta dhe uroj që kjo traditë të vazhdojë, thotë Prefekti i qarkut të Korçës Nertil Jole i cili ndoqi eventin artistik, i cili vëren se qarku që drejton shquhet për ngjarjet artistike dhe artistët e tij.
Ekspozita “Qyteti”, e piktorit Anastas Kostandini do të qëndrojë e hapur për 10 ditë në galerinë e arteve në Pogradec./Ballkanweb/KultPlus.com
William Shakespeare ishte një dramaturg anglez që lindi më 23 prill 1564 në Stratford mbi Avon dhe vdiq më 23 prill 1616 në po të njëjtin qytet.
Uilliam Shekspir e ngriti artin poetik në majat më të larta. Kur flitet për të shumë pak autor i qëndrojnë përkrah dhe asnjë përsipër. Studimet, analizat dhe komentet rreth tij janë të panumërta, por përfundimi është i njejtë: vepra shekspirane është e admirueshme si tërësi dhe në të tërë përbërësit e veçantë. Vepra e tij së bashku me Biblën dhe Deklaratën e të Drejtave të Njeriut janë shtyllat në të cilat ngritet identiteti i Evropës historike.
Shekspiri konsiderohet si shkrimtari më i shkëlqyer i gjuhës angleze, në mënyrë absolute, një ndër shkrimtarët më të mëdhenj të të gjitha kohërave. Njeri ndër shkrimtarët me te famshëm ne botë. Ai ka qenë komediograf, dramaturg por edhe aktor. Ai jo vetëm që shkroi disa tragjedi të jashtëzakonshme të cilat hynë në historinë e letërsisë botërore, por edhe shumë komedi dëfryese që nuk u shfaqen kurrë nëpër skenat angleze.
Ishte i biri i një tregtari jo fort të pasur dhe lindi në familje me shumë fëmijë në Stratford-mbi-Ejvën, me 23 prill 1564. Uiliami ishte fëmija i tretë i John dhe Mary Shakespeare. Dihet se studioi në shkollën e vendlindjës, ku u njoh me mjeshtrat greqishtfolës dhe latinë, por nuk dihet se deri në cilin vit e vazhdoi shkollimin aty. Pengesë për vazhdimin e studimeve padyshim ishte martesa në moshë të re kur ishte vetëm 18 vjeç me Ana Hethuejn, që ishte disa vite më e madhe se ai. Me të shoqen kishte 3 fëmijë: një djalë me emrin Hamnet i cili vdiq në moshën 11 vjeçare duke i lënë prindërit shumë të pikëlluar dhe dy vajza Suzana dhe Judita.
Gjatë krijimtarisë së tij, Shekspiri realizoi 37 vepra për teatrin, nga të cilat 13 tragjedi, 10 drama historike dhe 14 komedi. Pjesa tjetër e krijimtarisë përfshinë 154 sonete që mbahen si realizimi poetik më i çmueshëm i gjithë kësaj periudhe dhe 2 poema të gjata.
Prodhimi dramatik i Shekspirit njeh katër periudha kryesore:
Periudha e rinisë: mbizotërojnë dramat historike dhe komeditë. Titujt më të njohur janë: „Ëndrra e një nate vere” dhe „Romeo dhe Zhuljeta“.
Periudha e pjekurisë: mbahet si periudha e komedive të mëdha të tilla si: ”Shumë zhurmë për asgjë” dhe “Nata e dymbëdhjetë”.
Periudha e pesimizmit: gjatë kësaj periudhe shkroi disa nga tragjeditë më të mëdha që janë kurora më e çmuar e teatrit shekspirian. Titujt më të njohur janë: “Hamlet”,“Makbeth” dhe “Otello”.
Periudha e pajtimit: është periudha e fundit kur dramaturgu i madh i tërhequr në vendlindje, shkruan pjesët e njohura si tragjikomedi.
Aftësia e tij qëndronte në të hedhurit e rrëfimit përtej, për të përshkruar kështu pamjet e brendshme dhe të thella të natyrës njerëzore. Mendohet se pjesën më të madhe të veprave të tij t’i ketë shkruar midis viteve 1585-1611, edhe pse kronologja e veprave që i atribuohen atij nuk njihen me saktësi, duke shkaktuar kështu mangësi në lidhje me hartimin e një biografie të thellë dhe të plotë për këtë figurë madhështore të letërsisë.
Veprimtaria dramatike e Shekspirit u zhvillua në kuadër të teatrit elizabetian dhe ka si kuadër historik mbretërimin e Elizabetës I (1558 – 1603). Kjo epokë njihet dhe si epoka e artë e teatrit anglez. Përkrah teatrit klasik, ky teatër përbën dukurinë më të rëndësishme e më të mrekullueshme për teatrin botëror në përgjithësi. Në këtë periudhë lëvrohen të gjitha llojet e dramatikës me të njejtin sukses madje pasurohen me elemente të reja. Por kulmin e arrin tragjedia, e cila i paraqet heronjët para konfliktesh e dilemash të skajshme, prej të cilave dilet me vullnet e forcë shpirtërore të paepur ose dalja nuk ekziston fare./KultPlus.com
Ideja e përkujtimit të Ditës Botërore të Librit e ka origjinën e vet në Spanjë, në zonën e Katalonjës, ku atij që blinte një libër i dhurohej edhe një trëndafil.
23 prilli është shpallur si Dita Botërore e Librit më 15 nëntorë të 1995, me një rezolutë të UNESCO-s, pasi u morën në konsideratë faktet se libri ka qenë, historikisht, instrumenti më i fuqishëm i shpërndarjes së njohurive dhe mjeti më efikas për të siguruar ruajtjen e këtyre njohurive, se çdo nismë për promovimin e librave të rinj është një faktor i pasurimit kulturor etj.
Më 23 prill të vitit 1616 u nda nga kjo botë autorë të mëdhenjë botërorë si: Servantesi, Shekspiri dhe Garcilaso de la Vega, i mbiquajtur Inca. 23 prilli shënon edhe lindjen ose vdekjen e shkrimtarëve të tjerë, si Maurice Druon, K.Laxness, Vladimir Nabokov, Joseph Pla dhe Manuel Mejia Vallejo. Kjo është arsyeja, për të cilën kjo datë domethënëse për letërsinë universale është caktuar nga Konferenca e Përgjithshme e UNESCO-s për t’i bërë homazh botëror librit dhe autorëve të tij dhe për të inkurajuar të rinjtë, që të zbulojnë kënaqësinë e të lexuarit, si edhe për të respektuar kontributin e pazëvendësueshëm, që kanë dhënë krijuesit për progresin social dhe atë kulturor./KultPlus.com
Jack Nicholson është një nga aktorët më të shquar të filmit amerikan të gjeneratës së tij, i shënuar për portretizimet e tij të mrekullueshme dhe përshtatjen me çdo lloj karakteri.
Jack Nicholson u lind në Neptun, New Jersey, më 22 prill 1937 dhe u rrit në Manasquan, New Jersey, rreth 50 milje në jug të qytetit në Jersey Shore. Njerëzit që ai besonin se ishin prindërit e tij u quajtën John dhe Ethel May Nicholson. June Nicholson, e cila ai besonte se ishte motra e tij më e vjetër, ishte një aktore që pati nje karrierë të shquar
June vdiq nga kanceri në vitin 1963, kur Jack Nicholson ishte 26 vjeç. Më shumë se një dekadë pas vdekjes së saj, në vitin 1974, një reporter i revistës TIME që po hulumtonte mbi Nicholson zbuloi disa informacione tronditëse: June ishte në fakt nëna e Nicholsonit dhe John e Ethel May ishin gjyshërit e tij. “Do të thosha se ishte një ngjarje mjaft dramatike, por nuk ishte ajo që unë do ta quaja traumatizuese”, tha Nicholson për zbulimin e sekretit të familjes së tij.
“Në fund të fundit, deri në kohën kur kuptova se kush ishte nëna ime, unë isha mjaft i fortë psikologjikisht. Në të vërtetë, m’u bënë më të qarta disa gjëra.”
Në vitin 1954, Nicholson u zhvendos në Los Anxhelos, Kaliforni, ku June kishte një apartament. Deri në këtë kohë, Nicholson ishte rritur e ishte bërë një djalë i pashëm dhe tërheqës, prototipi i aktorëve kryesorë të filmave të Hollivudit në atë kohë. Një producent i MGM-së, Joe Pasternak, vuri re pamjen e Nicholson dhe i dha atij mundësinë të bëhej pesë e trupës së Jeff Corey.
Debutimi dhe performanca që e definuan si një nga më të mirët Jack Nicholson bëri debutimin e tij në filmin me buxhet të ulët të vitit 1958, Cry Baby Killer, duke luajtur një adoleshent, i cili gabimisht beson se ka kryer vrasje. Gjatë gjithë viteve 1960, ai vazhdoi të shfaqej në shumicën e filmave horror me buxhet të ulët. Pas një roli të vogël në komedinë e zezë të vitit 1960, “Little Shop of Horrors”, Nicholson u shfaq në The Terror (1963), Back Door to Hell (1964), Ride in the Ëhirlëind (1965) dhe The Shooting (1966).
Performanca e shkëlqyer e Nicholson erdhi si avokati George Hanson në filmin klasik Easy Rider (1969). Ai u nominua për një Academy Aëard si aktori më i mirë mbështetës për performancën e tij. Më pas, në vitin 1970, Nicholson luajti në filmin Five Easy Pieces, një hit i befasishëm në të cilin luajti një ish figurë muzikore të pakënaqur. Nicholson përsëri mori një nominim tnga Academy për performancën e tij, këtë herë për aktorin më të mirë kryesor. Performanca e tij e ardhshme fantastike ishte si një oficer i çmendur i Marinës së Uashingtonit në komedinë e zezë The Detail Last (1973), edhe një herë duke i dhënë atij një nominim për Oskar si aktori më i mirë.
Suksesi i vazhdueshëm
Nicholson u kthye në një nga performancat më të respektuara të karrierës së tij në filmin e Roman Polanskit të vitit 1974 Chinatown. Ai portretizoi spiun rivat, i quajtur Jake Gittes, i cili ishte ngarkuar me gjurmimin e një vrasësi në një ngarolet e tij më të mirë dhe më kompleks. Ai më në fund mori çmimin e tij të parë të Akademisë si aktori më i mirë në filmin e vitit 1975, “One Fleë Over the Cuckoo’s Nest”. Në vitin 1980, Nicholson dha një performancë të magjishme, ndoshta më të mirën, si një kujdestar në një hotel, film i përshtatur në romanin e Stephen King, The Shining.
Gjatë gjithë viteve 1980, Nicholson pati disa role të shkëlqyera : si Eugene O’Neill në Reds të vitit 1981, për të cilën ai fitoi një tjetër Oskar për Aktorin më të Mirë Mbështetës, si dhe në Terms of Endearment (1983) dhe si Joker në Batman (1989 ). Nicholson u kthye në formë të lartë në vitet 1990 me: A Feë Good Men (1992) dhe As Good As It Gets (1997), për të cilën ai fitoi Oskarin e tretë për aktorin më të mirë për portretizimin e një shkrimtari mizantrop.
Jack Nicholson është padyshim një nga aktorët më të mëdhenj të gjeneratës së tij. Përveç, roleve të shumta, Nicholson dallohen për mënyrën sesi ai ka portretizuar personazhe të ndryshëm. Larmia e gjerë e karaktereve të Nicholson e ka bërë atë një nga aktorët më misterioz të brezit të tij, pasi audiencat kanë tentuar që të kuptojnë se cilat nga personalitetet e ndryshme që ai ka portretizuar, i afrohet Nicholsonit të vërtetë./KultPlus.com
Kryeredaktorja e një tabloidi gjerman që publikoi një intervistë të rreme të gjeneruar nga inteligjenca artificiale (IA) me ish-kampionin e botës në Formula 1, Michael Schumacher, u shkarkua nga grupi mediatik ”Funke”.
”Funk”e, e cila boton revistën, i kërkoi gjithashtu falje familjes Schumacher.
“Ky artikull pa shije dhe mashtrues nuk duhet të ishte shfaqur kurrë. Ai në asnjë mënyrë nuk korrespondon me standardet e gazetarisë që ne dhe lexuesit tanë presim nga një botues si ‘Funke”, tha Bianca Pohlmann, drejtoreshë menaxhuese e ”Funke”.
Anne Hoffmann, kryeredaktore në revistën ”Die Aktuelle” u “lirua nga detyrat e saj që nga sot”, thuhet në një deklaratë të ”Funke”.
Ajo ka mbikëqyrur revistën që nga viti 2009.
Historia e publikuar këtë javë në ”Die Aktuelle”shkaktoi një bujë në botën e medias gjermane dhe një debat rreth rreziqeve të inteligjencës artificiale.
Faqja e parë e revistës ishte një foto e Schumacher me titullin “Michael Schumacher: Intervista e parë!”
Një titull më i vogël më poshtë ishte “Tingëllon mashtruese e vërtetë”.
Brenda revistës u bë e qartë se tabloidi po shkruante për një intervistë të rreme të krijuar nga një faqe interneti që përdorte IA-në.
Shumica e fansave thanë se pretendimet për një intervistë ishin tërësisht të fabrikuara, pasi Schumacher ka jetuar në izolim të plotë që nga marrja e një dëmtimi të madh të trurit gjatë një aksidenti me ski në vitin 2013.
Aksidenti e la atë me efekte të rënda shëndetësore afatgjata.
Ai nuk është parë më në publik që nga aksidenti.
“Intervista” sugjeroi në mënyrë mashtruese se Schumacher, 54 vjeç, kishte zbuluar detaje të shërimit të tij./KultPlus.com
Mos më thuaj që nuk të kam dashur, o lule e livadhit të virgjër! Thuamë që është shuar dielli, thuamë që toka është në flakë, thuamë që hëna është ngjethur, thuamë që qielli është në gjëmë, thuamë që s’ka më agshole, por mos më thuaj që nuk të kam dashur…
O NËNË
Nuk i ndiej më ledhatimet e tua të ëmbla ashtu si era e prillit që përkëdhel lulet, o nënë. Ku je fshehur? Nuk e shoh më buzëqeshjen tënde, sytë e tu, sytë e tu gjithë vëmendje, që asnjëherë nuk lodheshin së ndjekuri ecjen time të pasigurt. Ishe gjithçka për mua. Fytyra jote: më e bukura mes muzave. Dhe flokët e tu të gjatë e të zinj mbulonin faqet e gëzueshme, kur gjoksi ngjallte ngrohtësinë nëpër venat fëminore. Tani ku je fshehur? E freskët në kujtesën time, rikthehu, o nënë, të përkëdhelësh fytyrën time të lodhur.
( Sot është përvjetori i lindjes te piktorit Ibrahim Kodra. Ka pirë uiski me Heminguein, ka ndejtur me Kadarenë, të cilin e ka propozuar me shkrim për çmimin “Nobel” si akademik që është, madje dhe i Akademisë Franceze. Pak veta e dinë që Kodra ka shkruar dhe poezi. Në shqip, por më shumë në italisht. I janë botuar disa dikur në Prishtinë, ku dhe ka shkuar më shpesh e hapur ekspozita… )/ KultPlus.com
Data e zgjedhur nga Kombet e Bashkuara për të nderuar planetin tonë është një kujtesë e ngjarjeve të 22 prillit 1970, kur 20 milionë njerëz dolën në rrugët e qyteteve në Shtetet e Bashkuara të Amerikës për të protestuar kundër dëmeve të shkaktuara në mjedis nga aktivitetet njerëzore.
Për këtë Ditë të Tokës, le të hedhim një vështrim në disa fakte magjepsëse rreth planetit që ne e quajmë shtëpi.
1.Toka nuk është një top i përsosur
Planeti ynë më së shpeshti përfaqësohet si një top i përsosur, por kjo nuk është forma e tij e saktë. Toka është e rrafshuar në pole, kështu që forma e saj është përcaktuar më saktë si një “sferoid i rrafshuar”.
Ashtu si në rastin e planetëve të tjerë, efekti i gravitetit dhe forcës centrifugale të prodhuar nga rrotullimi në boshtin e tij çon në rrafshimin e poleve dhe zgjerimin ekuatorial. Prandaj, diametri i Tokës në ekuator është rreth 43 kilometra më i madh se diametri nga një pol në tjetrin, shkruan abcnews.al.
2.Uji mbulon më shumë se 70 për qind të Tokës
Në Tokë, uji mund të gjendet në gjendje të ngurtë, të lëngët dhe të gaztë. Për më tepër, ajo mbulon tre të katërtat e sipërfaqes së Tokës në formën e akullnajave, liqeneve, lumenjve, deteve dhe oqeaneve.
Rreth 97 për qind e të gjithë ujit në planet është në formën e ujit të kripur në oqeane.
3.Universi fillon rreth 100 kilometra mbi Tokë
Kufiri midis atmosferës dhe hapësirës njihet si vija Karman, e cila ndodhet në 100 kilometra mbi nivelin e detit.
Rreth 75 për qind e masës atmosferike mund të gjendet në 11 kilometrat e para mbi nivelin e detit.
4.Toka ka një bërthamë hekuri
Toka është planeti më i dendur dhe i pesti më i madh në sistemin diellor. Pjesa më e brendshme e Tokës besohet të jetë një top i fortë me një rreze prej rreth 1200 kilometrash, shkruan abcnews.al.
Përbëhet kryesisht nga hekuri, i cili vlerësohet se përbën 85 për qind të peshës së tij, dhe nikeli, i cili përbën rreth 10 për qind të bërthamës.
5.Toka është i vetmi planet i njohur ku ekziston jeta
Toka është i vetmi trup astronomik në univers ku ne kemi qenë në gjendje të konfirmojmë ekzistencën e jetës. Aktualisht, janë të listuara rreth 1.2 milionë lloje kafshësh, megjithëse konsiderohet se kjo është vetëm një përqindje e vogël e numrit të përgjithshëm.
Në vitin 2011, shkencëtarët vlerësuan se bota natyrore përmban gjithsej rreth 8.7 milionë specie.
Toka u formua rreth 4.5 miliardë vjet më parë dhe vetitë fizike të Tokës, historia dhe orbita e saj gjeologjike, kanë lejuar ekzistencën e jetës për miliona vjet.
6.Graviteti nuk është i njëjtë kudo në Tokë
Për shkak se planeti ynë nuk është një top i përsosur dhe, për më tepër, masa e tij nuk shpërndahet në mënyrë të përkryer homogjene, ka ndryshime në fuqinë e fushës së tij gravitacionale.
Kështu, për shembull, ndërsa lëvizim nga ekuatori në pole, forca e fushës gravitacionale rritet gradualisht, megjithëse ky ndryshim është i padukshëm për njerëzit.
7.Toka është planeti i ekstremeve
Planeti ynë është plot me të kundërta të theksuara. Për shkak të diversitetit të zonave gjeografike dhe klimës së tij, pothuajse çdo rajon ka specifikat e veta.
Ka kandidatë të ndryshëm për pikën më të nxehtë në Tokë, por vendi ku është regjistruar temperatura më e lartë e të gjitha kohërave është Lugina e Vdekjes në SHBA, ku më 10 korrik 1913, merkuri në termometër arriti në 56.7 gradë Celsius.
Në ekstremin tjetër është Antarktida.
Në stacionin Vostok më 31 korrik 1983, instrumentet matëse ranë në -89.2 gradë Celsius.
8.Organizmi më i madh i gjallë në Tokë
Barriera e Madhe, në brigjet e Australisë, është krijimi më i madh në planet i përbërë nga organizma të gjallë, në masën që është i vetmi që mund të shihet nga hapësira.Shtrihet për më shumë se 2000 kilometra dhe është shtëpia e mijëra specieve detare, shkruan abcnews.al.
UNESCO e shpalli atë si një sit të trashëgimisë botërore në 1981.
9.Toka është i vetmi planet në sistemin diellor me pllaka tektonike aktive
Për shkak të lëvizjes së këtyre pllakave, sipërfaqja e planetit tonë po ndryshon vazhdimisht. Pllakat janë gjithashtu përgjegjëse për formimin e maleve, aktivitetin sizmik dhe punën e vullkaneve.
Cikli i këtyre pllakave luan gjithashtu një rol kyç në rregullimin e temperaturës së Tokës, duke kontribuar në riciklimin e gazeve serrë si dioksidi i karbonit, si dhe në rinovimin e vazhdueshëm të dyshemesë së oqeanit.
10.Toka ka një mantel mbrojtës
Fusha magnetike e Tokës shërben si mburojë kundër bombardimeve të vazhdueshme të diellit me grimca me energji të lartë. Kjo fushë shtrihet nga bërthama e brendshme e Tokës deri në kufirin ku takohet me erën diellore.
Ndër të tjera, fusha magnetike i ndihmon disa kafshë që të mos humbasin. Gjithashtu na ndihmon edhe ne nëse përdorim busull./abcnews.al/ KultPlus.com
Nëpunësit publikë irlandezë janë këshilluar të mos përdorin TikTok në pajisjet e tyre të punës sepse kërcënimet e sigurisë nuk mund të përjashtohen.
Aplikacioni do të hiqet nga telefonat e punës të përdorur nga punonjësit në agjencitë shtetërore dhe departamentet qeveritare në një masë paraprake, bazuar në këshillat e organit këshillues të sigurisë.
TikTok është vënë nën kritika në SHBA, Evropë dhe Azi, ku një numër në rritje qeverish e kanë ndaluar aplikacionin nga pajisjet e përdorura për biznesin zyrtar për shkak të shqetësimeve se ai paraqet rreziqe për sigurinë kibernetike dhe privatësinë e të dhënave ose mund të përdoret për të nxitur narrativat pro Pekinit dhe dezinformacionin.
Drejtori i Qendrës Kombëtare të Sigurisë Kibernetike, Richard Browne tha se, edhe pse nuk gjeti ndonjë dobësi të dukshme të sigurisë kibernetike, nuk mund të përjashtonte rrezikun.
“Nuk ndryshon në shumë mënyra nga shumë aplikacione të mediave sociale. Në shumë mënyra, është një aplikacion tipik i mediave sociale”, tha ai për transmetuesin publik irlandez RTE.
Ndër rreziqet e tjera të mundshme të përmendura për përdoruesit e qeverisë ishin struktura e saj e pronësisë relativisht e pazakontë, pasi punonjësit e saj respektojnë ligjet kineze për mbledhjen e informacioneve sekrete si edhe një pranim nga kompania se të dhënat e përdoruesve të BE-së ishin vënë në dispozicion të inxhinierëve në Kinë.
“Për të qenë shumë i qartë, ne nuk po themi se aplikacioni nuk mund të përdoret nga individë të tjerë ose nuk duhet të përdoret nga politikanë jashtë pajisjeve zyrtare”, shtoi Browne.
“Mediat sociale të çdo përshkrimi janë një mjet jashtëzakonisht i fuqishëm si për individët ashtu edhe për sistemin politik për demokracinë, për sa i përket ndarjes dhe angazhimit me njëri-tjetrin. Është një mjet vërtet jetik. Si i tillë, nuk ka asnjë arsye në botë pse individët privatë ose politikanët në pajisjet e tyre personale nuk mund ta përdorin këtë. Nuk është ky rreziku për të cilin po flasim këtu. Rreziku këtu është për të dhënat publike të mbajtura në pajisjet në pronësi publike”, theksoi ai./KultPlus.com
”Në bankat shkollore moj mike”, është një këngë që i këndon dashurisë së parë, asaj që fillon në moshën e adoloshencës, shkruan KultPlus.
Mirëpo, pak e dijnë se këtë këngë për herë të parë e këndoi këngëtarja e mirënjohur shqiptare, Anita Take, ndërkaq kënga titullohej ”Kujtimet e studentit” dhe u realizua në vitin 1958.
”Në bankat shkollore moj mike”, vazhdon të dëgjohet edhe sot e kësaj dite, duke përcjellur çdoherë emocione të mëdha tek dëgjuesit.
Një ditë në bankë o mike dy emra i gdhëndëm dikur po ti nuk e di si më ike ndaj vura në zëmër një gur
dashuria e parë nuk harrohet degjoje këtë fjalë që trondit veç mali me mal nuk takohet por njerëzit takohen një ditë
ne u ndamë në errësirë jeta ndarje ka por si zemra lamtumirë zemrës nuk i tha
u ndamë nga shkolla, mban mënd por ne nuk u ndamë përjetë ndaj tjetër se zu vëndin tënd të dytë dashuri s’mund të ketë. / KultPlus.com
Hilë Mosi lindi me 22 Prill 1885 në Shkodër dhe vdiq në shkurt 1933 në Tiranë, biri i Mark Mosit, qe ndër atdhetarët më të vlefshmit, që nga mbarimi i shekullit të XIX luftuan për idénë kombëtare, duke dalur nepër male me pushkë në krah dhe duke shpërndárë në kohën e robërísë libra shqip dhe flamuj me rrezik gijotine. Vdiq në Tiranë në shkurt e vitit 1933 dhe u varros në Shkodër. Poet luftëtar e publicist, patriot dhe demokrat, figurë politike e njohur e periudhës para e pas Pavarësisë. Pjesë e brezit të dytë të Rilindasve Shqiptarë.
Në Shkodër i filloi mësimet në shkollën italjane, të cilat i vijoi në shkollën teknike tregtare dhe në Kolegjin Saverjan të Jezuitvet e më vonë ndoqi degën e mësuesísë në Shkollën Normale të Klagenfurtit. Duke ndjekur shembullin e prindit, që në moshë të ré, ìu kushtua propagandës kombëtare e duke u gjetur në Vjenë, në 1902 me shokë tjerë shqiptarë nën kryesínë e Gjergj Pekmezit bashkëpunoi në shoqërínë letrare “Dija”, e cila mot për mot botoi nji kalendár, dhe nxorri një fletore me emër “Vllaznija”. Qysh prej asokohe Hila filloi të shkruante me pseudonimin Sakoli proza dhe vjersha atdhetare. Mbasi u shpall Kushtetuta e Turqve të Rij në vjetin 1908, u kthye në Shkodër, ku themeloi shoqërínë “Gegnija” e më vonë qé përfaqsues i saj në Kongresin e Manastirit bashkë me Fishten, Mjeden, Gurakuqin dhe Logorecin. Ishte dhe anëtar veprimtar i Komitetit te Kryengritjes së Malësisë së Veriut (1909-1912), ku luftoi edhe me armë në dorë në krah me Risto Siliqin.
Gjatë pushtimit austriak në Shkodër (1916-1918) qé pjesë i Komisísë Letrare, të cilën detyrë e vijoi edhe më vonë kúr Shkodra u bashkua me qeverínë e Tiranës mbas lirimit të vet nga ushtrítë franceze. Në vitin 1919 me 16 Shkurt shoqërítë e Shkodrës “Mustafa Pasha” dhe “Vaso Pasha” u bashkuan dhe sajuan shoqërínë e vetme me emrin “Vllaznija”, e cila qé nji ndër shoqërítë më të organizuara të Shqipërísë dhe që me veprimtarínë e vet letrare, teatrore, muzikore dhe gjimnastike pati një meritë të madhe për zgjimin e rinísë shqiptare, sidomos me botimin për tre vjet me radhë të së përkohëshmes “Agimi”. Hilë Mosi qé kryetár i kësaj shoqërije për një kohë të gjatë dhe me artikujt e përkthimet e veta të ndryshme e zbukuroi organin e shoqërísë. Në këto përkthime është për t’u përmendë studimi historik mbí Vlorën e kohës së mesme, të nxjerrur nga vepra e historjanit Kostandin Jireçek-ut, i cili bashkë me Milan Šufflay dhe Tallotzi-n mblodhën dokumentat e historísë së Shqipërísë dhe i botuan në dý vëllime të mëdha me titull “Acta et Diplomata res Albaniæ Mediæ illustrantia”.
Jeta e Hilë Mosit është një shembull i gjallë atdhedashurije, zelli, veprimtarije dhe vetmohimi për qellime kombtare: e dëshmojnë shoqërítë e themeluara me nismërinë e tij, të përkohëshmet dhe fletoret që nxori ai vetë, ose që i përkrahi me bashkëpunimin e vet. Jeta e tij qé nji jetë ravgimi, dhe kudo që zuri vend, edhe për pak kohë, u pá menjëherë vepra e tij shoqërore dhe letrare, e frymzuar përherë prej një shpirti dinamik dhe prej dëshirës të zjarrtë për t’u liruar nga zgjedha e huaj. U përshkua nepër shum lëvizje politike duke përballuar trimërisht pengime dhe kundërshtime të mëdha. I shërbeu kombit edhe me veprimtarínë e vet të parreshtur si zyrtár shteti: si mis i Komisísë Letrare të Shkodrës, si deputet, prefekt, si Drejtor i Përgjithshëm i Sigurimit botues, si Ministër i Arsimit. Përfaqësoi vendlindjen e tij, Shkodrën, në Parlamentin Shqiptar nga viti 1920 ne 1924, dhe shërbeu gjithashtu si anëtar i delegacionit shqiptar në Lidhjen e Kombeve duke filluar nga nëntori, 1920. Senator i Senatit të Dhomës së Këshillit Kombëtar të Shqipërisë nga 27 mars 1920 deri më 20 dhjetor 1920. [1]. Gjatë qeverisë së Fan S. Nolit, 1924, ai ishte Prefekt i Korcës dhe Gjirokastrës. Në 1927, Mosi u kthye ne Shqipëri pas amnistisë së dhënë nga Ahmet Zogu dhe u bë Ministër i Punëve Publike. Në vitin 1930 bëhet Ministër i Arsimit gjatë kohës së cilës qeveritë shqiptare shfaqnin prirjet për shtetëzimin e shkollave, politikë kjo e cila ra ndesh me françeskanët në Shkoder që mbronin liceun “Illyricum”. Postin si ministër e mbajti deri në vdekje, më 1933. Gjatë asaj kohe njihet dhe me Petro Markon një ditë ku i thotë dhe shkruej poezi, poezia asht forma ma perfekte e artit[2] dhe e sistemon si mësues në Dhërmi. Në polemikat e shtypit të kohës, mes Hilë Mosit e Át Anton Harapit tek Hylli i Dritës, u dëtyrua Fishta t’i shkruante një polemikë klasike që në sintezë i thoshte “Gabove Hilë!”; siç mbante edhe titullin. Polemikë të cilën, bashkë me vepren “Bujari”, Mosi s’e kapërdiu.
Veprimtaria letrareThamë më përpara se Hilë Mosi duke qênë endè në moshën e ré nisi të shkruante nepër fletore shqipe vjersha dhe aty-këtu edhe proza; kështu, gjithnjë nxënës n’Austrí, bashkëveproi rregullisht n’ “Albania”-n e Konicës me pseudonimet Zog Sakoli, Sakoli, Zog Dushmani, Lirijasi, Speci etj. gjithashtu edhe ndër të përkohëshmet e kohës si “Drita” e Sofíes, “Kombi” i Bostonit, “Albania” e Beogradit, “L’Albania” e Dervish Himës, “Shpnesa e Shqypnís” e Raguzës, “Diturija” e Lumo Skëndos, “Lirija e Selanikut”, “Vllaznija” e Vjenës, “Lidhja Orthodokse” e Korçës, “Shqiptari” i Stambollit, i së cilës qe kryeredaktor, “Agimi” i Shkodrës etj. Në vjetin 1913 themeloi dhe drejtoi, bashkë me Karl Sumën dhe Risto Siliqin, fletoren e përdyjavëshme “Shqypnija e Ré”, e cila e vijoi botimin deri në plasjen e luftës botërore. Në vjetin 1913 botoi në Trieste një grumbull poezísh me emrin “Zâni i Atdheut”, vjersha atdhetare të përpiluara, më të shumtën, mbas frymës popullore, ku qëndron si faktor i parë malli për atdhé. Në ketë përmbledhje Mosi këndon Shqipërínë kúr kjo vuante, dhe kúr coptohej prej diplomacísë së pamëshirshme europjane, për të ngopuë lakmít e popujve fqînj. Vepërza “Lotët e Dashunís”, e botuar në vjetin 1916 përfshînë një tubë lirikash me lëndë të ndryshme dhe me masa vargu gjithfarësh; një pjesë e këtyre janë originale, të tjerat janë përkthime të lira shkërbime autorësh gjermanë si Goethe, Schiller, Heine, Koerner, Lessing etj. Këtij vëllimi i bëni një botim të dytë me titullin “Lule Prendvere” duke i shtuar vjersha dhe balada të reja dhe duke përmirsuar të parat.
Në një vëllim të vogël përmblodhi në 1924 në titullin “Kangët Shqipe” disá prej vjershave të veta dhe të shokëve të vet që këndoheshin prej kryengritasve nepër malet shqiptare në luftat kundra Turqisë, ndër të cilat mori pjesë edhe ai vetë në malet e Shkodrës dhe të Korçës. Edhe si përkthyes penda e këtij shkrimtari njihet nepër “Cubat” (1928) vepër e Frederik Schiller-it, të cilën e ká punuar lirisht duke ìa përshtatë gjendjes shqiptare; nepër “Filja” dramë trí aktesh nga Theodor Koerner-i, duke e sjellur ngjarjen në Kurbî rreth kullës së Kapitan Gjekajt; nepër komedítë e Goldonit: “Shërbëtori i dy zotnive” e “Dy Shërbëtorët”. Poezítë e Hilë Mosit me përmbajtje kombtare nuk kanë një vlerë aq të madhe artistike, por të gjitha janë të veshura me ndìesí të holla atdhetare, familjare e shoqnore, dhe meritojnë të çmohen për zgjedhjen e shprehjevet dhe për kumbimin melankolik e të thekshëm. Një meritim të veçantë për historínë e letërsís shqiptare ká Hila për poezínë prej 138 vargjesh me titullin “Natyra” (Albania, Vit X. nr. 10-11-12, 1906, fq. 188-1919 në të cilën takohet prova më e parë e përshtatjes së heksametrit në shqipen, provë e cila ká dhënë nji përfundim të pëlqyeshëm. /KultPlus.com
“One Thing at a Time” i Morgan Wallen është renditur si albumi numër 1 në Shtetet e Bashkuara për të gjashtën javë rresht.
Në vendin e dytë në tabelën e albumeve Billboard 200 të së shtunës është “Hope” e NF, e ndjekur nga “Midnights” e Taylor Swift, “SOS” e SZA në pozitën e katërt dhe “Portals” e Melanie Martinez në të pestën.
Në të gjashtë përfuduan Wallen me “Dangerous: The Double Album”, “Gettin’ Old” i Luke Combs në pozitën e shtatë, “Meteora” nga Linkin Park në të tetën, “Heroes & Villains” të Metro Boomin në vendin e nëntë dhe “Un Verano” i Bad Bunny Sin Ti në të dhjetin./KultPlus.com
Komediani australian Barry Humphries, i njohur më së shumti për personazhin e tij komik Dame Edna Everage, ka vdekur në moshën 89-vjeçare. Aktori kishte qenë në spital në Sidnej pasi pësoi komplikime pas operacionit në kofshë në muajin mars
Për vdekjen e Barry, reagoi dhe kryeministri australian Anthony Albanese, duke u shprehur: “Një inteligjent i madh, satirist, shkrimtar dhe absolutisht i veçantë, ai ishte edhe i talentuar dhe një shërbeu si një dhuratë për të gjithë”.
Sa i përket jetës private, aktori ishte i martuar dhe la pas gruan, Lizzie Spender dhe katër fëmijë./abcnews.al/ KultPlus.com
Fragment nga romani “Don Kishoti dhe mullinjtë e erës” nga Miguel de Cervantes:
Atje sipër, në një pllajë, ishin të shpërndarë tridhjet apo dyzet mullij me erë. Sapo i vuri re, Don Kishoti u kthye nga shërbëtori i tij dhe i tha:
– Fati po na ndihmon që të kryejmë punët tona më mirë se çdo ta dëshironim, sepse, ja miku im Sanço Pança, ku po na shfaqen përpara nja tridhjet apo pak më shumë gjigantë të shpërmasuar, me të cilët do të ndeshemi në një luftë të vërtetë, për t’i shërbyer perëndisë, duke shfarosur nga faqja e tokës këtë farë të keqe.
– Ç’gjigantë, mor zotëri? – pyet Sanço. – Ata që shihen atje, larg, me gjymtyrë mjaft të gjata – e sqaron i zoti. – Mor zotëri, ato që duken atje larg, nuk janë gjigantë, por mullij ere dhe ato që duken si duar, janë në fakt, krahët që duke u rrotulluar nga era, vënë në lëvizje gurët e mullirit. – Siç po duket – përgjigjet Don Kishoti – ti nuk je shumë i dhënë pas aventurës: ata janë gjigantë, dhe nëse ti ke frikë mund dhe të tërhiqesh mënjanë e të fshihesh, ndërkohë që unë do të përfshihem në një betejë të furishme dhe të pabarabartë me ta. Dhe, sapo tha këto fjalë, ai goditi me mamuze kalin e tij, Rosinantin, pa dëgjuar fare thirrjet e dëshpëruara të shërbëtorit të tij, Sanços, që përsëriste pa pushim se ato gjëra që ai po sulmonte, pa më të voglin dyshim ishin thjesht mullij me erë dhe jo gjigantë. Por ai ishte aq i thithur nga ideja se ata ishin gjigantë, saqë jo vetëm nuk dëgjonte më thirrjet e Sanços, por as nuk e pastroi më shikimin dhe kur ishte fare pranë tyre, por përkundrazi po ulëriste: – Mos ja mbathni o frikacakë, o krijesa të poshtra, sepse ai që po ju sulmon është thjesht një kalorës i vetmuar.
Në këtë kohë filloi të fryjë pak erë dhe krahët e mëdhenj të mullijve filluan të rrotulloheshin ngadalë. Duke parë një gjë të tillë Don Kishoti thirri: – Ju mund të lëvizni edhe më shumë krahë se ai gjiganti njëqindkrahësh (Briarée), por ju do të paguani për këtë. Dhe duke thënë këto fjalë, e gjithë qenia e tij u pushtua nga kujtimi për damën e tij, Dulqinën, me dëshirën-kërkesë për t’i qenë pranë si shpëtimtare ndaj këtij rreziku të madh. Dhe, duke u mbuluar me mburojë dhe me ushtën gati për luftim, ai u turr përpara me një galop të Rosinantit, për të arritur tek mulliri i parë, në njërin krah të të cilit nguli shtizën e tij. Por në këtë kohë era filloi të fryjë me aq forcë, sa që e bëri ushtën copë-copë, duke përplasur përtokë dhe kalorësin e kalin e tij. Sanço Pança, i shushatur mbi gomar, shpejtoi për të ndihmuar të zotin dhe kur ishte pranë tij, konstatoi se goditja kishte qenë aq e fortë sa zotëria akoma nuk po arrinte të lëvizte.
– Më ndihmoftë perëndia – tha Sanço – a nuk ju thashë që të kishit mendjen në atë që po bënit, sepse që ata nuk ishin veçse mullij me erë, asnjeri nuk mund ta mohojë, me përjashtim të atij që në kokë i fryn erë tjetër. – Hesht, miku im Sanço – u përgjigj Don Kishoti – objektet e luftës janë shpesh sende në një shndërrim të vazhdueshëm. Prandaj, unë mendoj, madje kjo është vetë e vërteta, që ai dijetari Freston, që më vodhi kabinetin dhe librat e mi, i transformoi ato gjigantë në mullij, për të më hequr nga dora lavdinë, pas një fitoreje të sigurtë. E tillë është dhe armiqësia e tij e madhe ndaj meje. Por, në fund të fundit, këto marifete të ndyra nuk mund të triumfojnë kundër mirësisë së shpatës sime. – Perëndia bëftë për ne sa mundet – u përgjigj Sanço Pança dhe e ndihmoi atë t’i hypte Rosinantit që ishte dhe ai i përplasur përdhe… /KultPlus.com
Sot janë mbushur 112 vjet nga Petro Nini Luarasit.
Ai lindi në 22 prill të vitit 1865 në Luaras të Kolonjës, ishte i biri i Nini Petro Kostallarit, veprimtar i Rilindjes Kombëtare, publicist e pedagog, Mësues i Popullit.
Punoi si mësues në fshatrat e Kolonjës, ku u mësonte fëmijëve fshehurazi gjuhën shqipe dhe përgatiti një grup shokësh si mësues.
Më 1882 hapi Shkollën e Parë Shqipe në fshatin Bezhan të Kolonjës, kurse më 1887 hapi shkollën shqipe në Ersekë dhe pak më vonë (1892-1893) shkollat shqipe në krahinën e Kolonjës e të Vakëfeve, punoi si drejtor dhe mësues i Mësonjëtores së parë shqipe të Korçës dhe më vonë i shkollës së Negovanit (1909-1911).
Në vitin 1892 bashkë me Gjerasim Qiriazin themeluan shoqatën protestante “Vëllazëria e Shqipërisë”. Në emigracion, në Amerikë (1904-1908) mori pjesë gjallërisht në lëvizjen kombëtare, ishte nismëtar i shoqërive patriotike “Mall i mëmëdheut” dhe “Pellazgu”, i krijimit të komiteteve të fshehta për lirinë e Shqipërisë.
Si sot 105 vite më parë në Ishëm të Shqipërisë, lindi piktori i madh shqiptar emri i i të cilit thuhet me krenari nga shqiptarët Ibrahim Kodra, shkruan KultPlus.
Ibrahim Kodra lindi më 22 prill të vitit 1918 në Ishëm. Jeta e tij në Tiranë në konviktin e shkollës “Naim Frashëri”, ndërpritet kur mbushi 20 vjeç (1938). Asokohe ai largohet nga Shqipëria përgjithmonë me një bursë studimi nga oborri mbretëror për në Akademinë e Arteve të Bukura në Romë.
Në hulumtimin artistik të Kodrës, kubizmi i Pablo Pikasos do të ketë shumë ndikim, sidomos pas miqësisë së tyre në Romë më 1948, deri në atë pikë sa të njëjtat gazeta spanjolle që flasin për Pikason treguan Kodrën si “postkubisti i fundit në Evropë” si Picasso.
Ibrahim Kodra ka lënë pas rreth 6 mijë vepra, të shpërndara nga muze privatë, koleksionistë dhe vetëm 2 mijë prej tyre janë të regjistruara dhe të dokumentuara.
Ibrahim Kodra, vdic më 7 shkurt të vitit 2006 në Milano.
Ai e lëshon Romën dhe përfundon në Milano, në Akademinë e Arteve të Bukura të Brerës. Ai ekspozon në Romë, Milano, Venecia, Paris, Beograd, Nju Jork, krijon krahasimet dhe raporte me piktorë të mëdhenj si Pikaso, Marc Chagall, Henry Matisse, Lucio Fontana, Renato Guttuso, me poetë, shkrimtarë, kritikë e regjisorë nga Eugenio Montale dhe Vittorio Sereni, nga Bertoni tek Bruno Munari, dhe Giuseppe Marotta. Në vitin 1948, Ibrahim Kodra u bë mik me Pablo Picasso, pikërisht në këtë temë në “Konferencën Ndërkombëtare për Paqen e Romës”, në të cilën të dy së bashku ata kryen një hulumtim të thellë artistik. / KultPlus.com
Joseph Bologne, i njohur gjithashtu si Chevalier de Saint-Georges, nuk është ende një emër mjaft i njohur.
Figura historike afro-karaibe e shekullit të 18-të njihet më së miri si kompozitor, i quajtur ndonjëherë “Mozarti i Zi” për veprat e tij të ndritshme, virtuoze dhe talentin e pashoq në violinë. Ai ishte gjithashtu djali i një gruaje të skllavëruar, një burrë famëkeq zonjash, një dirigjent që thyente kufijtë dhe një i besuar e ngushtë e Marie Antoinette.
Tani, më shumë se 200 vjet pas vdekjes së tij, historia e jashtëzakonshme e Bolonjës po arrin më në fund audiencën kryesore përmes “Chevalier”, një film i bazuar në jetën e tij. Për më tepër, veprat e tij po pastrohen dhe po përkrahen nga disa prej figurave më me ndikim të muzikës klasike.
Për dashamirët e historisë dhe muzikës, ose ata që thjesht vlerësojnë një fije të mirë, kjo rilindje e vogël është një shije e frutave magjepsëse që lindin kur ne përpiqemi të mbajmë të gjalla historitë e artistëve të ndryshëm, të pakuptueshëm.
Chevalier pati një jetë dhe një trashëgimi të shkëlqyer
Kompozitori i parë me ngjyra që ka arritur një rëndësi në skenën klasike evropiane. Ai lindi në Karaibe në 1745 nga një grua e zezë e skllavëruar dhe një pronare plantacioni francez të bardhë. Babai i tij e çoi në Francë si djalë i vogël, ku mësoi artin e shpatës dhe violinave, dy aftësi që bëjnë jetën e tyre.
Bolonja ishte një njeri i parë dhe të kundërtave: Ai ishte dirigjenti i parë me ngjyrën e orkestrës së njohur të Parisit Le Concert Olympique , dhe ndër të parët me ngjyrën që drejtoi një regjiment në ushtrinë franceze . Sharmi dhe aftësitë e tij me shpatën e bëjnë atë të popullarizuar shoqërisht dhe romantikisht, por ai ishte ende i pushtuar nga racizmi. Skllavëria ishte e ligjshme në Francë deri në vitin 1794 dhe “Le Code Noir”, një dekret që rregullonte çdo pjesë të jetës së një skllavi, gjithashtu shkaktoi diskriminimin e njerëzve të lirë me ngjyrë.
Megjithatë, lindja e Bolonjës me një baba fisnik e mbrojti atë nga disa – por jo të gjithë – nga ky paragjykim. Ai kishte miq të gjithë, duke mbajtur një vend si muzikant në oborrin e Marie Antoin dhe duke fituar admirimin e presidentit amerikan John Adams, i cili dikur e quajti atë “njeriu më i kompletuar në Evropë”.
Megjithatë, historia i kujton më mirë bashkëkohësit e tij të bardhë.
“Chevalier u quajtespe i Zi tha ‘Mozarti’,” tha Bill Barclay, atëherë drejtor i muzikës në Sha’s Globe, në vitin 2019 . “Në shumë raste duhet të jetë me të vërtetë Mozart ai që duhet të quhet ‘Kvalieri i Bardhë’.
Barclay zhvilloi një produksion muzikor rreth jetës së Bolonjës që u shfaq premierë në Tanglewood në Lenox, Massachusetts në vitin 2019. Është një nga disa përpjekjet e fundit për të treguar historinë e Bolonjës për një audiencë më të gjerë. “Chevalier”, një film i ri i publikuar të premten, e sjell Bolonjën në ekranin e madh, me gjithë magjepsjen dhe dramën pa frymë të një pjese të periudhës premierë.
Kelvin Harrison Jr., i cili luan Bologne në film, tha se ishte emocionuese të shihje se si kjo figurë “e shpejtë, e mprehtë, qesharake dhe e lezetshme” u përkthye kaq lehtë në kohët moderne.
“Ai nuk kërkoi falje 100% të rasteve”, tha Harrison për ABC7 Los Angeles “Ai ishte si Michael Jackson i momentit. Ishte argëtuese të kronikash atë nga vitet 1700 dhe të zbuloje se sa bashkëkohore ishte për ne tani në një farë mënyre.”
Muzikantët e sotëm i japin Chevalier një rrugë të re drejt pavdekësisë
Ndërsa filmi dhe portretizimi i Harrison-it, e sjellin Bolonjën në jetë në një mënyrë të re, shumë punë po bëhet gjithashtu nga gjigantët e muzikës klasike për t’u siguruar që trashëgimia e kompozitorit të vazhdojë.
Muzika, në fund të fundit, është aspekti më i qëndrueshëm i jetës së Bolonjës. Dhe ka një alkimi të veçantë për interpretimin e muzikës që gjallëron një jetë në një mënyrë që asnjë film nuk mund ta kishte. Me tërheqjen e një harku, e tashmja arrin në të kaluarën, duke sjellë me vete jo vetëm artin, por gëzimet, hidhërimet, sfidat dhe triumfet e artistit.
Anne-Sophie Mutter , një violiniste gjermane me famë botërore, e di llojin e magjisë që mund të krijojnë këto momente.
“Muzika është një mënyrë për të jetuar në një univers paralel pa dëmtime cerebrale,” tha ajo në një intervistë telefonike në shkurt, me një përzierje praktike dhe ezoterizmi.
Mutter përdor reputacionin e saj si një nga violinistët më të famshëm të gjallë për të zgjeruar aksesin e muzikës klasike dhe për të mbrojtur zgjedhjet më të ndryshme muzikore brenda zhanrit.
Në fillim të këtij viti, Mutter dhe ansambli i saj i muzikantëve të rinj, Mutter’s Virtuosi , filluan një turne të kufizuar ndërkombëtar duke vënë në qendër të vëmendjes, midis veprave të tjera, edhe “Koncertin e violines në Major” të gjallë të Bolonjës.
Të mësosh një pjesë të re muzikore është një përpjekje intime dhe ndërsa Mutter u njoh me punën e Bolonjës, ajo njohu pjesë të jetës së tij në kompozimet e tij.
“Jam shumë e kënaqur që ai po vjen më shumë në qendër të vëmendjes,” tha ajo. “Shkrimi i tij ishte tepër shpikës dhe modern për kohën. Ai ishte një atlet i shkëlqyer dhe këtë mund ta dalloni në muzikën e tij.”
“Me repertorin, është si vera,” vazhdoi ajo. “Marrëdhënia juaj me një pjesë ka shumë shtresa. Ndërsa lëvizni nëpër shtresa, shihni më qartë dhe ai zhytet në sistemin tuaj. Dhe pastaj ju çliroheni në mënyrë të shëndetshme nga nevojat teknike të pjesës. Kjo është kur ju bëni muzikë.”
Bologne dhe Mutter janë dy artistë të ndarë nga shekuj, rrethana dhe shumë më tepër. Por kur Mutter dhe ansambli i saj performojnë veprat e Bolonjës, vargu midis dy botëve të tyre tërhiqet, duke vezulluar me qartësi mahnitëse.
Artistët klasikë të zinjë po e kthejnë në muzikë dhimbjen e Masakrës së Garës në Tulsa
Në muzikën klasike, këto mundësi magjike për të sjellë në mendje të kaluarën janë rezervuar në masë të madhe për burrat e bardhë. Kjo po ndryshon ngadalë, ndërsa më shumë artistë dhe ansamble programojnë vepra moderne dhe historike të kompozitorëve dhe kompozitorëve femra me ngjyra.
“Mjerisht, dikush do të mendonte se sektori kulturor vlerëson vërtet talentin, por kjo nuk është e vërtetë,” tha Mutter. “E shohim në përzgjedhjen e repertorit që e ka bërë kanunin e pjesëve të famshme. Vërtet duhet të shikojmë shumë më afër dhe me shumë pasion cilësinë e punës. Ka shumë për të zbuluar.”
Dëshira për të zgjeruar vlerësimin e muzikës klasike nuk bazohet në një kuptim të paqartë të diversitetit. Është një rrugë drejt pavdekësisë për artistët e së shkuarës dhe frymëzim për artistët e së ardhmes. Në dëgjimin tonë, na jepet mundësia të zgjedhim atë që ia vlen të kujtohet, idetë e të cilave janë ende kuptimplote dhe historitë e të cilave ia vlen të mbahen gjallë.
Në ekran dhe në skenë, trashëgimia e Joseph Bologne tregon se kurrë nuk është vonë për një ringjallje./cnn/KultPlus.com
