Në vitin 1982 u miratua vendimi që më 18 prill të çdo viti të shënohet Dita Ndërkombëtare e Monumenteve dhe Lokaliteteve.
Kjo ditë shihet si mundësi për të gjithë komitetet kombëtare që të mbrojnë qëllimet e tyre të përbashkëta.
Një vit më vonë, Konferenca e Përgjithshme e UNESCO-s, u ka rekomanduar shteteve anëtare që të shqyrtojnë mundësinë e deklarimit të kësaj dite.
Në Kosovë aktualisht janë të listuara rreth 1,600 asete, që konsiderohen të rëndësishme për trashëgiminë kulturore.
Lista e Trashëgimisë Kulturore për Mbrojtje të Përkohshme e Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit (MKRS) dominohet kryesisht nga asete arkitekturore dhe arkeologjike. Shumë prej tyre me vështirësi janë duke i mbijetuar shkatërrimit.
Në Kosovë ekziston edhe një listë e aseteve të Trashëgimisë Kulturore për Mbrojtje të Përhershme, e cila përmban rreth 23 asete – në mesin e tyre: Manastiri i Graçanicës, Patrikana e Pejës, Kalaja e Prizrenit e Xhamia e Sinan Pashës. / KultPlus.com
Ish-kancelarja gjermane Angela Merkel u nderua me Urdhrin e Meritës të Gjermanisë, të paraqitur nga presidenti gjerman Frank-Walter Steinmeier, i cili e konsideroi atë një “politikane të pashembullt”.
”Merkel e drejtoi me sukses Gjermaninë nëpër shumë kriza”, tha Steinmeier në ceremoninë në Pallatin Bellevue në Berlin.
“Ju e ndihmuat vendin tonë të arrijë sukses ekonomik sërish nën sfida të paprecedenta”, tha ai.
Merkel falënderoi ata që kishte ftuar në ceremoni për ndihmën që e ndihmuan t’i mbijetonte “gropës së gjarpërinjve të politikës” gjatë mandatit të saj 16-vjeçar si kancelare.
Steinmeier tha se sa i kënaqur ishte të nderonte Merkelin me këtë “urdhër të jashtëzakonshëm”.
Deri më tani, vetëm ish-kancelarët Konrad Adenauer dhe Helmut Kohl kanë marrë nderimin më të lartë të mundshëm të Gjermanisë.
“Të nderoj, e dashur kancelare, për mandatin tuaj jashtëzakonisht të gjatë në detyrë dhe për jetën tuaj të jashtëzakonshme politike, në të cilën keni përdorur përvojën e diktaturës në mënyrë kaq bindëse për të forcuar demokracinë”, tha Steinmeier.
”Merkel i ka shërbyer Gjermanisë për 16 vjet me ambicie, mençuri dhe pasion”, tha Steinmeier.
Gjatë mandatit të saj, Merkel përball me një sërë krizash dhe situatash të jashtëzakonshme si kriza bankare, e euros apo pandemia./ atsh / KultPlus.com
Quentin Tarantino ka thënë që është i gatshëm që të tërhiqet përfundmisht nga bërja e filmave.
Regjisori i famshëm për klasikët si Pulp Fiction, Reservoir Dogs dhe Kill Bill, më 2009 kishte thënë që planifikonte të tërhiqej posa t’i mbushte 60 vjet.
Ai e kishte përsëritur këtë dëshirë më 2014, dhe në mars të këtij viti ai i rumbullakoi po aq vite jetë.
Ndërkaq, muajin e kaluar Tarantinoja njoftoi për titullin e filmit tëtij të rij, Kritiku i filmit, e që si duket do të jetë filmi i tij i fundit.
“Po, është pjesë e peizazhit. Tregimi ndodh në një botë ku ekziston Pauline Kaeli, dhe filmi aludon në të mirëpo nuk është për të”, ka thënë Tarantinoja për ara./KlanKosova/KultPlus.com
Në Mbretërinë e Bashkuar ai është quajtur “Britaniku më i madh në histori”. Ishte i njohur në mbarë botën si një politikan dinak dhe i thellë, i cili e përdorte mirë mendjen e tij, kundër kundërshtarëve. Duket sikur çdo mëngjes, ai i vishte xhaketën, së bashku me guximin dhe këmbënguljen.
Ja dia nga thëniet më të mprehta të ikonës së shekullit të 20-të.
AUTOIRONIA
1. Është më e lehtë të sundosh një komb, sesa të rrisësh katër fëmijë.
2. Kur isha i ri, e bëra rregull që kurrë të mos konsumoja, pije të forta para drekës. Tani e kam bërë rregull që të mos e bëj këtë përpara mëngjesit.
3. Kam arritur shumë gjëra, sepse nuk e shpenzoj energjinë time kot. Unë nuk rrij në këmbë kur mund të ulem, kurrë nuk ulem nëse mund të shtrihem.
4. Gjithçka që dua është pajtueshmëria me dëshirat e mia, pas një diskutimi të arsyeshëm.
POLITIKA
6. Demokracia është forma më e keqe e qeverisjes, përveç gjithë të tjerave.
7. Politika është aftësia për të parashikuar se çfarë do të ndodhë nesër, javën e ardhshme, muajin e ardhshëm dhe vitin e ardhshëm. Dhe më pas, të kesh aftësinë për të shpjeguar pse nuk ndodhi.
8. Vesi i qenësishëm i kapitalizmit është ndarja e pabarabartë e mallrave; virtyti i qenësishëm i socializmit është ndarja e barabartë e mjerimit.
9. Në vendin tim, autoritetet janë krenarë për faktin se janë shërbëtorë të shtetit; Të jesh bartësi i tij do të konsiderohej një turp.
10. Një diplomat është një njeri që mendon dy herë përpara se të thotë asgjë.
11. Kur jam jashtë vendit, unë gjithmonë e kam rregull që kurrë të mos kritikoj apo sulmoj qeverinë e vendit tim. Kohën e humbur e fitoj kur kthehem në shtëpi.
12. Historia shkruhet nga fituesit.
NJEREZIT
13. Të gjithë ma hodhën fajin mua. Kam vënë re se ata gati gjithmonë e bëjnë këtë. Mendoj se është për shkak se mendojnë që do të jem në gjendje ta mbaj më së miri fajin.
14. Mësuesit e shkollave kanë fuqi të tilla që kryeministrat vetëm mund t’i ëndërrojnë.
15. Nëse e vërteta është e shumëllojshme, gënjeshtra është polifonike.
16. Ruajtja e parave është një zakon i mirë, veçanërisht nëse është bërë nga prindërit tuaj.
17. Unë jam gjithmonë i gatshëm të mësoj, edhe pse nuk më pëlqen gjithmonë të më mësojnë.
18. Ka shumë gënjeshtra të tmerrshme për botën, dhe më e keqja është se gjysma e tyre janë të vërteta.
19. I pëlqej derrat. Qentë na shohin nga poshtë lart. Macet na shohin nga lart poshtë. Derrat na trajtojnë si të barabartë.
20. Njerëzit janë të mirë në mbajtjen e sekreteve që nuk i dinë.
OPTIMIZMI
21. Një pesimist e sheh vështirësinë në çdo rast; Një optimist e sheh shansin në çdo vështirësi.
22. Të përmirësohesh do të thotë të ndryshosh; Të përsosesh, do të thotë të ndryshosh shpesh.
23. Është gabim të shikosh shumë përpara. Vetëm një hallkë në zinxhirin e fatit mund të mbahet sot.
24. Të gjithë njerëzit bëjnë gabime, por vetëm njerëzit e mençur mësojnë nga gabimet e tyre.
25. Është më e lehtë të shpallësh qëllimet e tua, se t’i realizosh ata.
26. Nuk ka ndonjë investim më të mirë për asnjë komunitet, se ushqimi me qumësht i bebeve.
27. Suksesi është që të kalosh nga dështimi në dështim, pa e humbur entuziazmin.
28. Nga përvoja ime kam kuptuar se është gënjeshtërt të përpiqesh të ndreqësh gjithçka menjëherë.
29. Ju kurrë nuk do të arrini në destinacion, nëse ndaloni dhe godisni me gurë çdo qen që leh.
30. Unë jam optimist. Të qënit gjithçka tjetër nuk duket e dobishme. / bota.al/KultPlus.com
Mund të jetë një perëndim dielli, një numër orkestral emocionues ose një pikturë e habitshme – çdo gjë që të bën të tërhiqet ose të bën të derdhësh lot. Ekspertët besojnë se kërkimi i vazhdueshëm i këtyre përvojave mahnitëse mund të çojë në një jetë dukshëm më të lumtur dhe më të shëndetshme.
Njerëzit gjejnë frikë nga natyra, feja dhe muzika, si dhe përmes artit pamor ose arkitekturës. Ne veçanërisht e ndiejmë atë kur “ndeshemi me gjëra që janë të gjera ose përtej kornizës sonë të referencës dhe që janë të pashpjegueshme dhe misterioze,” tha Dr. Dacher Keltner për CNN në një intervistë video. “Dhe më pas ato lloj përvojash inicojnë habinë, soditjen dhe imagjinatën.”
Keltner ka studiuar emocionet njerëzore për dekada. Ai është gjithashtu një bashkëthemelues dhe drejtor i Qendrës së Shkencës më të mirë të UC Berkeley, një institut kërkimor që heton pyetjet në lidhje me mirëqenien tonë sociale dhe emocionale. Libri i tij i fundit, “Awe: The New Science of Everyday Wonder and How It Can Transform Life Your”, eksploron përfitimet sociale, fizike dhe mendore të këtij emocioni të fuqishëm.
Keltner i afrohet frikës, pjesërisht, nga një perspektivë antropologjike, duke eksploruar se si ky emocion formon strukturën tonë shoqërore. “Si specie, ne jemi shumë të ndërvarur,” tha ai. “Por sfida qendrore ndaj rrjeteve të shëndetshme sociale, e cila është jetike për shëndetin tonë, është interesi vetjak i shfrenuar”.
Fuqia e frikës, argumenton ai, është se na motivon të shohim përtej dëshirave tona. Ai “e qetëson zërin e vetes” dhe, rrjedhimisht, “të bën të ndash gjërat dhe të bashkëpunosh me njerëzit e tjerë”, tha Keltner. Kohët e fundit, një studim prej dekadash i Harvardit gjeti një lidhje të fortë midis lidhjeve të ngushta ndërpersonale dhe lumturisë dhe shëndetit tonë të përgjithshëm.
Por a është të gjesh mrekullinë përmes artit aq e thjeshtë sa të shikosh një pikturë të bukur? Keltner thotë se përgjigja është komplekse.
Në vitin 2017, ai ishte bashkëautor i një studimi që tregonte emocionet e vetëraportuara të mbi 850 pjesëmarrësve teksa shikonin më shumë se 2000 video të shkurtra. Hulumtuesit kataloguan 27 emocione, disa prej të cilave kishin më shumë gjasa të ndodhnin bashkë dhe kështu u konsideruan të lidhura. Studimi zbuloi se frika përjetohej si një emocion i veçantë, i ndryshëm nga bukuria, megjithëse shpesh raportohej së bashku me “admirimin” dhe “vlerësimin estetik”. Prandaj, Keltner arrin në përfundimin se është e rëndësishme – megjithëse e vështirë – të dallohen stimujt që janë thjesht të bukur nga ata që priren të ngjallin frikë.
Ai thotë të mendosh për bukurinë si diçka të njohur. Kur shikojmë artin që i përshtatet kuptimit tonë të botës, të tilla si pikturat e peizazhit bukolik të kodrave të rrotulluara, kuptojmë se po shohim bukuri. Por Keltner argumenton se arti mahnitës ndodh “kur ne shkelim pritshmëritë, kur gjërat nuk janë në vendin e tyre ose kthehen përmbys”. Në ndryshim nga bukuria, frika është dërrmuese dhe misterioze.
Megjithatë, vlera e goditjes nuk është e mjaftueshme. Në të njëjtin studim të vitit 2017, frika ndodhte rrallë së bashku me ndjenjat e neverisë, tmerrit, frikës ose ankthit. Në thelb, ajo që ndan habinë nga shoku është se e para na fton të mësojmë dhe të rritemi.
E gjithë kjo nuancë do të thotë se ndonjëherë mund të jetë e vështirë të dallosh ndjenjat e frikës kur ato lindin. Kështu që Keltner sugjeron të merrni parasysh me kujdes stimujt e ndryshëm, si pikturat, muzika ose fenomenet natyrore, dhe të analizoni se si ato ju bëjnë të ndiheni.
“A ndihesh i qetë, a ndihesh i përulur?” tha ai. “Të gjitha studimet tona tregojnë se ndjenja juaj e vetvetes zvogëlohet në sfondin e vetëdijes ndërsa po përvetësoni këtë përvojë perceptuese. “Vetja e vogël” është ndoshta një nga elementët përcaktues të frikës.” Arti i mrekullisë
Ngjallja e frikës përbën një sfidë për artistët, sepse “është një gjë të mahnitësh njerëzit dhe një gjë tjetër të tregosh estetikisht idetë e reja”, tha Keltner.
Artisti Seffa Klein sheh shkencën dhe artin që ekzistojnë në harmoni me njëri-tjetrin. Ndërsa njëra shihet si objektive dhe tjetra shumë subjektive, ato janë “procese shumë të ngjashme”, tha ajo. “Ato janë mënyra për njerëzit për të komunikuar informacion.”
Në ekspozitën e saj të re “WEBs: Where Everything Belongs”, e cila u hap në Nju Jork të mërkurën, Klein përdor materiale duke përfshirë bismutin e shkrirë (një element më i rrallë se ari), xham të endur, gips dhe akrilik ndërsa i fton shikuesit të bëjnë pyetje metafizike rreth njeriut. ndërgjegjen dhe vendin tonë në univers. Ajo shpreson që audienca të largohet nga veprat e saj të përziera me një ndjenjë kuptimi dhe një njohje se “çdo gjë është e lidhur pazgjidhshmërisht, jo vetëm në shkallën e grimcave, por në shkallën sociale”.
Nëpërmjet artit të saj, ajo përpiqet të komunikojë audiencën e saj. Për ta bërë këtë, ajo luan me shkallën, si në kuptimin artistik ashtu edhe në atë shkencor. Duke u mbështetur nga shkalla e madhe planetare e astronomisë dhe astrofizikës, si dhe nga dimensionet mikroskopike të mekanikës kuantike, Klein përpiqet të krijojë një hapësirë ku shikuesit mund të arrijnë në momentet e tyre të habisë.
Puna e saj përfshin linja rrezatuese dhe spirale të përsëritura, duke ngjallur një ndjenjë lëvizjeje dhe duke tërhequr shikuesin. Rrezet intensive të ndritshme të ngjyrave burojnë si lazer nga qendrat reflektuese të kanavacave si rrufe frymëzimi. Nga më larg, audienca mund të vlerësojë dinamizmin e shpërthimeve abstrakte të yjeve, por, duke u afruar më afër, ata mund të admirojnë pikat e vogla të metalit që duken si qeliza nën një mikroskop.
“Frika është të shohësh se je i tejkaluar nga diçka tjetër dhe të gjesh paqe, bukuri dhe admirim në këtë fakt,” tha ajo. “Është një kuptim që, sapo të kaloni një shkallë të caktuar, qenia juaj ashtu siç e njihni, pushon së ekzistuari.” Ashtu si nocioni i Keltner për veten e vogël, Klein e quan këtë përvojë një “vdekje ego” metaforike.
Në vend të frikës ekzistenciale, Klein gjen ngushëllim në atë abstraksion dhe mister. Kur njerëzit kuptojnë kufijtë e të kuptuarit të tyre, tha ajo, “ata mund të ndihen sikur i përkasin një sensi më të madh të rendit në botë”. Kreativitet, kuriozitet dhe angazhim qytetar
Hulumtimet tregojnë se frika dhe habia përmirësojnë sjelljen pozitive sociale duke i ndihmuar njerëzit të ndihen sikur janë pjesë e diçkaje më të madhe se vetja. Një studim shqyrtoi veprimet e njerëzve pasi kaluan kohë në një korije me pemë gjigante me gjelbërim të përhershëm. Pjesëmarrësit që kaluan një minutë duke parë pemët, treguan një tendencë të shtuar për të ndihmuar të tjerët. Një studim tjetër zbuloi se konsumimi dhe krijimi i artit, qoftë muzikë, art pamor apo letërsi, lidhet me rritjen e ndjeshmërisë dhe angazhimit qytetar.
Ka një mori përfitimesh të tjera që e bëjnë frikën, siç thotë Keltner, “një gjendje mjaft e mirë për të qenë”. Ai dhe shkencëtarë të tjerë kanë zbuluar se frika ishte ndër emocionet pozitive të lidhura me më pak inflamacion në trup, një shkaktar kryesor për sëmundjet kronike. Është treguar gjithashtu se frika qetëson sistemin tonë nervor simpatik, i cili aktivizohet kur ndihemi të stresuar, duke rritur rrahjet e zemrës dhe presionin e gjakut.
Mund të ketë edhe përfitime mendore për t’u mahnitur – veçanërisht një reduktim i stresit dhe ankthit. Keltner thotë se njerëzit që përjetojnë mrekulli priren të gjejnë një ndjenjë më të madhe mirëqenie dhe qëllimi në jetën e tyre dhe kjo, nga ana tjetër, i bën ata më pak autokritikë. Gjithashtu lidhet me më shumë kreativitet dhe kuriozitet.
Për të ndjerë shtrirjen e plotë të këtyre përfitimeve, është e rëndësishme që njerëzit të kërkojnë mrekulli në jetën e tyre të përditshme, edhe nëse nuk kanë akses në galeritë, sallat e koncerteve, majat malore ose perëndimet e diellit buzë liqenit, tha Keltner. Thjesht shikimi i artit në internet mund të bëjë një ndryshim, shtoi ai. “Unë mendoj se një nga premtimet e jetës sonë dixhitale është (të kemi akses në) më shumë frikë estetike dhe t’ju çojmë te artistë që zakonisht nuk do t’i gjenit në një muze,” tha ai.
Në vitin 2021, Keltner dhe studiues të tjerë bashkëpunuan me Google Arts and Culture për të hartuar emocionet që përdoruesit raportuan kur shikonin 1500 vepra arti të ndryshme në internet. Prej tyre, pjesëmarrësit raportuan se rreth 60 vepra arti i bënë ata të ndjenin njëfarë frike. Fjalë të tjera që ata zgjodhën për të përshkruar këto vepra ishin “misterioze”, “goditëse”, “kozmike”, “shpirtërore” dhe “lidhje intime”. Një mënyrë për të përshtatur ndjenjën tuaj të frikës, sugjeron Keltner, është t’i eksploroni këto pjesë dhe të pyesni veten se çfarë emocionesh shkaktojnë tek ju.
Më e rëndësishmja, ai i nxit njerëzit të ngadalësojnë shpejtësinë dhe të jenë të hapur ndaj mjedisit të tyre. “Kërkoni gjëra që sfidojnë shkallën tuaj, të vogla dhe të mëdha,” tha ai – çdo gjë nga një model i krijuar nga lule pranë trotuarit deri te silueta e horizontit të qytetit tuaj gjatë udhëtimit tuaj./cnn/KultPlus.com
Ana Politkovskaya, e lindur në vitin 1958 dhe e vrarë në Moskë më 7 tetor 2006, është një ndër gazetaret e rralla gë ka informuar publikun në mënyrë të pavarur, për krimet gë ka bërë ushtria ruse gjatë luftës në Çeçeni. Gazetare e ” Gazeta o Re”, ajo është arrestuar e kërcënuar se do ta dënonin me vdekje, për qëndrimin e saj opozitar ndaj makinës represive shtetërore, pasi ka denoncuar shkeljen e të drejtave të njeriut në Çeçeni, përcjell KultPlus.
Në shtator të vitit 2004, ndërsa tentonte të shkonte në Osetinë e Veriut për të ndjekur rrëmbimin tragjik të fëmijëve në shkollën e Beslanit, ishte pre e një helmimi, për të cilin ajo e akuzoi shërbimet sekrete ruse.
Për veprimtarinë e saj fisnike ajo është vlerësuar nga shumë institucione prestigjioze, ndër të cilat: Çmimi Penda e Artë, për vitin 2004 nga Bashkimi i Gazetarëve të Rusise, Çmimi i Madh për Gazetarinë, i akorduar në vitin 2001 nga Global Aëard for Human Rights, seksioni anglez i Amnesty International për Çmimin për Gazetarinë e Demokracisë, i akorduar në vitin 2003 nga OSBE, e të tjera.
(Fragment i shkëputur nga libri ‘Çeçenia, turpi i Rusisë’, i gazetares ruse, Ana Politkovskaia)
“Pse e vrave?” “Nuk e di”. “Pse i preve veshët? “Nuk e di”. “Pse i more skalpin?” “Është çeçen!” ” E Kuptova”.
(marrë nga pyetja e një ushtari 19 vjeçar i brigatës 22 te Ministrisë së Brendshme ruse, e dislokuar në çeçeni gjatë verës së vitit 2001, nga një hetues i gjykatës së Groznit. Emrat e tyre? Humbshin ne harrim)
Kundër gjithë asaj që pohojnë mjekët, neurologët dhe psikiatrët mbi mundesite tona të pafundme, çdo njeri zotëron një rezistencë morale të kufizuar, pertej së ciles hapet honi personal i çdokujt. Vdekja nuk është domosdoshmëri. Mund të jenë situata më të këqija, për shembull humbja e plotë e gjithçkaje njerëzore, si përgjigje e vetme e të këqijave të panumërta të jetës. Askush nuk do të dinte se çfarë do të ishte i aftë të bënte në luftë.
Ana Politkovskaya, e lindur në vitin 1958 dhe e vrarë në Moskë më 7 tetor 2006, është një ndër gazetaret e rralla gë ka informuar publikun në mënyrë të pavarur, për krimet gë ka bërë ushtria ruse gjatë luftës në Çeçeni. Gazetare e ” Gazeta o Re”, ajo është arrestuar e kërcënuar se do ta dënonin me vdekje, për qëndrimin e saj opozitar ndaj makinës represive shtetërore, pasi ka denoncuar shkeljen e të drejtave të njeriut në Çeçeni.
Grozni i sotëm i jep njeriut të gjitha arsyet për të rënë në këtë greminë. Këtu është krijuar një botë qe ka në themel papërgjegjshmërinë e plotë ushtarake dhe edhe nëse lufta mbaron nesër, ajo do to vazhdonte edhe më gjatë, prej inercisë. Jam mëse e sigurtë.
Në çfarë konsiston papërgjegjshmëria çeçene?
Një njeri me mend, i mësuar që prej fëmijërisë me shqetësimet e jetes normale, nuk mundet te kuptojs origjinsn e ngjarjeve qe torturojns Çeçeninë. Nuk ka rëndësi, nëse ky njeri është çeçen apo rus. Qoftë ushtar, militant i rezistencës apo një qytetar i thjeshtë, që përpiqet rë mbetet jashtë makinacioneve që shërbejnë për të shpëtuar lëkurën. Pas njëfarë kohe, në mungesë të përgjigjeve të arsyeshme, ndergjegjja e tij fillon të shpërbëhet si një kërpudhë e prishur dhe mendja e tij përfundon në një qorrsokak.
Megjithatë nuk është çmenduri, është një fenomen tjetër.
Duket sikur të gjitha shtyllat, që kanë mbajtur jetën tënde deri në atë çast, janë shembur. Fillon të ndjesh se edhe ti mund t’i lejosh vetes diçka më shumë se më parë, se morali nuk është gjë tjetër, veçse një budallallëk i sajuar për të të injoruar ndërsa ti, tashmë, je bartës i një ndërgjegjeje të veçantë…
Në fillim, mendon ende për “diçka më shumë”. Pastaj, pak e nga pak, mekanizmi që të mban zvogëlohet dhe zhytesh gjithmonë e më thellë… sa nuk mund rezistojë ndokush.
Nuk janë fjalë. Edhe unë jam ndjerë kështu. Edhe pse e njoh realitetin, mësohem me iracionalitetin që më rrethon, megjithëse, ndryshe nga çeçenët, kam mundësinë për të marrë herë pas herë ajrin e Moskës pas atij Groznit, megjithatë….
Ndonjëherë shëtis ndërmjet gërmadhave të kryeqytefit çeçen. Flas me banorët e tij, i shoh në sy, mendoj për historitë e tyre dhe e kuptoj se mendja ime refuzon t’i besojë, kurndërshton, largon tutje rrëfimet e tyre që mund të shërbejnë për t’u mbrojtur. Besoj a nuk besoj, nuk dëshiroj të infektohem. Gjendem vërtet atje, por njëherësh më duket sikur të jem e pranishme në xhirimet e ndonjë filmi…
Nuk ka mundësi, ulëret ndërgjegjja ime, që autoritetet tona të këmbëngulin në një mënyrë kaq të marrë për të shtypur ata që jetojnë këtu! Pse duhet vazhduar të persekutohen këta banorë, që kanë duruar deri tani ngarkesa çnjerëzore, për faktin e vetëm, se kanë mbetur në atë qytet të tmerrshëm? Pse u duhet të ndjejnë për çdo ditë —jo, madje çdo minutë — që nuk janë gjë tjetër, veçse jashtëqitje, jo!, as jashtëqitje njerëzore, por jashtëqitje kafshësh? Po ushtarët? Dërgojnë këtu djelmosha tetëmbëdhjetë ose nëntëmbëdhjetëvjeçarë tërësisht injorantë, falë përmbysjes totale të sistemit shkollor te viteve nëntëdhjetë. Për çfarë u shërbejnë këto mësime, që nisin në pranverën e jetës së tyre? Po zyrtarët? Si do të munden më pas të kthehen në familje dhe të rrisin fëmijët e tyre?
Nuk ka përgjigje. Si mund ta gjej? Cila është origjina “racionale” e kaosit në skenën e Çeçenisë, që është duke shkatërruar rnbarë vendin?./ KultPlus.com
Këngëtarja me origjinë shqiptare, Rita Ora, ka shpjeguar pse dëshiron t’i kujtojë publikut se ka qenë refugjate para se të bëhej një superstar botëror.
32-vjeçarja u largua nga vendi i saj i lindjes, Kosova në fillim të viteve ’90 përpara se të kërkonte strehim në Mbretërinë e Bashkuar, shkruan metro.co.uk, transmeton klankosova.tv.
Pas 10 vjetësh në industrinë e muzikës, ajo mendoi se ishte e rëndësishme të përhapte histori pozitive për refugjatët dhe t’i kujtonte të gjithëve se nga vinte.
Ajo foli për të kaluarën e saj në një intervistë të re me ‘Big Issue’ dhe rrëfeu për udhëtimet e saj në Mbretërinë e Bashkuar para se t’ia dilte mbanë.
Ylli i popit zbuloi: “Në këtë pikë të karrierës sime – unë jam në lojë qe 10 vjet – ndjeva se ishte e rëndësishme t’i kujtoja publikut, si dhe vetes, udhëtimin”.
Rita vazhdoi duke thënë se donte të theksonte “perceptimin e njerëzve për një vajzë si unë që vjen nga një vend i botës së tretë si Kosova, dhe po, të qenit refugjate dhe ardhja në MB dhe ëndrrat e mia të realizoheshin”.
Këngëtarja ‘Let You Love Me’ foli për mundësitë e saj dhe vuri në dukje rëndësinë e ruajtjes së gjithçkaje që i është dhënë deri më tani.
“Nëse nuk do të kisha mundësi të shkoja në Londër dhe prindërit e mi nuk do ta bënin atë ndryshim të guximshëm, nuk do të mund të ulesha këtu dhe të flisja me [Norman Cook], një nga heronjtë e mi, filloi fytyra e famshme”.
“E di që e meritoj sepse punoj shumë. Por ka shumë fëmijë si unë, prej nga jam, për të cilët nuk ndodh vërtet. Kështu që nuk e marr kurrë si të mirëqenë”./klan kosova/KultPlus.com
Më 18 prill të këtij viti, Parlamenti Evropian do të votojë për liberalizimin e vizave të kosovarëve.
Ky do të jetë edhe votimi përfundimtar për heqjen e vizave.
Zhvillimi i nesërm në PE vjen pas draft-agjendës së miratuar në Konferencën e Presidentëve që funksionon në kuadër të Parlamentit Evropian.
Pas votimit të 18 prillit, vendimi që kosovarët të lëvizin lirshëm në vendet e BE-së do të firmoset nga përfaqësuesit e institucioneve të BE-së; Komisioni Evropian, Këshilli Evropian dhe Parlamenti Evropian.
Pas kësaj, mbetet botimi i vendimit në Gazetën Zyrtare të BE-së, me çka edhe caktohet data e hyrjes në fuqi të vendimit.
Eurodeputeti holandez Thijs Reuten, ishte ai i cili e ka propozuar që të hidhet në votim pika e liberalizimit të vizave.
Para PE-së, pro liberalizimit të vizave për Kosovën më 9 mars votoi Këshilli i Ministrave të Bashkimit Evropian, duke thënë se lëvizja e lirë për kosovarët mund të ndodhë nga 1 janari i vitit 2024.
Kujtojmë se ditë më parë, blloku njoftoi se e ka shtyrë funksionalizimin e sistemit ETIAS për në vitin 2024, ndonëse ai është paraparë të hyjë në fuqi më 1 nëntor të këtij viti.
Megjithatë, në vendimin për vizat për Kosovën, është thënë se nëse ky sistem nuk hyn në fuqi deri në nëntor të këtij viti, heqja e vizave për kosovarët bëhet realitet më 1 janar 2024.
Si funksionon ETIAS?
ETIAS është sistem evropian për autorizim dhe informacione rreth udhëtimit.
Ky sistem – krejtësisht elektronik – mundëson verifikimin e të dhënave të qytetarëve të vendeve të treta, që nuk nevojë për vizë, për të hyrë në Zonën Schengen.
Aty kërkohet emri, vendi i lindjes, gjinia, kombësia dhe secili që plotëson formularin duhet të ketë pasaportë, email dhe një kartelë krediti për të kryer pagesën simbolike për këtë dokument.
Autorizimi për udhëtim lëshohet shpejt dhe në mënyrë automatike, përveç nëse ka dyshime për të kundërtën.
Dokumenti valid ETIAS më pas rishikohet nga roja kufitare e shtetit, që merr vendimin final për hyrjen potenciale të udhëtarit në një vend të Zonës Schengen, njofton Klankosova.tv./KultPlus.com
Ti m`u rrëfeve për sëpari shkrepëtimtare në stoli, Un` ëndërrova se në zemër po më valon një mall i ri. O, ç’ka që m`u venit qipalla me kaq të ngjethur të pafaj? Haj!shkretëtirë-e-zemrës`s`ime! Dhe haj! e zeza jetë,haj!
Posi një yll i perënduar më pate humbur gjith më larg… Nga malli yt i thura fjalët gjith sërë-sërë-e-varg-e-varg; E çdo mendim e pata tretur vetëm n`ërgjënd e në flori, O,vashë-e lotit të zhuritur që vetëtin nër syt` e mi.-
Prej largësisë së pa anë kalon durimi mot-me-mot… Pas kaqe kohë dhemshurije,ndaj vëndi-i lum as eja sot! Në gjirin t`ënd të llaftaruar m`a lerë mëndjen t`a humbas, Të ndjej si zemra më gatohet plot me dëshir` e plot me gas. Ti buzëqesh-më-zilitare,e më çkëlqe si vetëtim, E më vështro me sy pëllumbi drejt mun në fund të shpirtit t`im; Se gazi-i-kthjellt` i lumtërisë, që çel si lulja në mëngjes, Si lule-e pastër do më mbijë në krahruar mun në mes: Kur të më jesh e zemëruar, më shpirt të vrarë-e varfnjak, N`e mbajç në zemër zembëratën, prej helmit t`ënd s`do heq aspak; S`do psherëti n`e lënc të vdesë,a në `m`a thënc,në mos m`a thënc: Mjafton një mvrejtje-e buzës s`ate,që të më bësh të prishem menc./KultPlus.com
Për një çast, më ndali zemra, s’ishe ti, Shpirtin sonte, ma trazove përsëri Më kujtohet,sa shumë prisja, Që të ndjeja erën tënde Kthehu, dhe një herë unë të të shihja.
Ëndrra gjumin,ma këputi e më zgjoi, Mbi nënkres të ndjeva frymën, ku je ti, Puthjet ende janë të nxehta, S’na i ftoh dot largësia. Eja,mos u fshih vetëm në ëndrra.
Unë dhe ti, Lusnim natën që edhe pak të zgjaste, Të mos kish agim, Edhe dielli fare të mos lindte, Vetëm unë dhe ti, Lusnim natën që pafund të zgjaste Të mos kish mbarim, Edhe dielli atë ditë të shuhej, Ndarje të mos kish Nëse mijëra kilometra sot na ndajnë.
Ref. Mos më thuaj humbi dashuria Më të madhe e bën largësia Eja zemer netët ti përcjellim si dikur
Dashuria nis me ty,me ty mbaron Je kuptimi që merr dita sa fillon Puthjet ende janë të nxehta S’na i ftoh dot largësia Eja, mos u fshih vetëm në ëndrra
Unë dhe ti Lusnim natën që edhe pak të zgjaste Të mos kish agim Edhe dielli fare të mos lindte Vetëm unë dhe ti Lusnim natën që pafund të zgjaste Të mos kish mbarim Edhe dielli atë ditë të shuhej Ndarje të mos kish..Ndarje te mos kish..ooo…oo
Unë dhe ti Lusnim natën që pa fund të zgjaste Të mos kish mbarim
Edhe dielli atë ditë të shuhej Ndarje të mos kish nese mijra kilometra sot na ndajn
Ref. Mos më thuaj humbi dashuria Më të madhe e bën largësia Eja zemer netët ti përcjellim si dikur
Mos më thuaj humbi dashuria Më të madhe e bën largësia Eja zemer netët ti përcjellim si dikur
Mos më thuaj humbi dashuria Më të madhe e bën largësia Eja zemer..ejaaa si dikur…/KultPlus.com
Eranda Libohova është këngëtare shqiptare e cila ka lindur në Tiranë. Ajo ka një karrierë të bujshme muzikore, me mbi 10 albume me këngë shqipe. Ne spektaklin “Kënget e Shekullit” përzgjidhet në dhjetë këngetaret më të mira.
Moj Margjel, mori mal’sore, ku po shkon me at’ kosore? Ku po shkon moj tu vrapue? A po vjen o vashë me mue, se mas teje s’du’ me ngelë O Margjel, o moj Margjel.
[Refreni]: (O) Margjelo, mori Margjel, çilma syrin që m’ke mshelë. O Margjela e Malsisë, thuja kangve t’çobanisë.
O Margjel, mori sojnike, bija e Malsisë kreshnike, mos t’l’shoj zemra moj sojnike Trim’i mirë që shkon ai ere Mendjen ty e ka gjith here E nga shpres behet vere
Sopranoja Ermonela Jaho ka ardhur në Tiranë për t’u dhënë mësim në Teatrin e Operas artistëve të rinj por është përballur me një sallë me pak veta ku nuk kishte asnjë fytyrë të njohur. Asnjë pedagog i pranishëm dhe studentë të ardhur nga jashtë e bëjnë atë të pohojë se nuk ka ardhur të luftojë askënd.
Artistja që mbretëron skenat ndërkombëtare të Operas, sopranoja shqiptare Ermonela Jaho, është në Teatrin e Operas në Tiranë për Akademinë Teatrale, një seri ‘masterclasesh’ për të rinjtë artistë. Ndonëse emri i saj mbush sallat e shfaqjeve e masterklaseve kudo, në Shqipëri ajo është zhgënjyer.
“Po e mbaj e po e mbaj por po e them troç fare: unë kam ardhur këtu dhe nuk kam pas asnjë pedagog nga Akademia. Kam ardhur këtu dhe nuk kam parë studentë të regjistrohen. Nuk po them se po sjell diçka të jashtëzakonshme, apo dua të luftoj dikë këtu. Edhe këta studentëve që kanë ardhur, këta këngëtarë të rinj, kanë ardhur nga jashtë. Jam aq e ngarkuar dhe prandaj kam kaq shumë për të thënë. Mendoj që kjo është një lloj egoizmi ndoshta, unë këtë e kam provuar para 30 vitesh, por më duket se është akoma edhe sot. Një pedagog nuk të jep dot 100%. Studentët ndoshta mungojnë se nuk i lënë pedagogët”, thotë ajo.
Sopranoja Jaho këmbëngul për nevojën e shkëmbimit të përvojës. Pa dashur të imponohet, dhe pa u dorëzuar, ajo jep një mesazh të qartë përmes luftës personale për të arritur ku është.
“Nuk është personale. Unë vij këtu me një dashuri të pakushtëzuar sepse vë veten në vendin e këtyre artistëve. Dhe t’u jepet një shpresë sepse është e trishtë kur dëgjon që kanë studiuar 10 apo 15 vite dhe nuk janë të konkurueshëm me botën. Shkolla jonë të jep diçka mua më ka dhënë diçka, më vonë unë e kam mësuar me luftë e me torturë, me një sakrificë të madhe kam dalë jashtë ta marr dhe këtë përvojë është detyrimi ynë si artistë ta sjellim këtu. Sepse kemi talente e zëra të bukur, por nuk kanë disiplinë e nuk janë të konkurueshëm. Të paktën të dish e të jesh në gjendje teknike të këndosh një opera 3 orëshe”, u shpreh ajo.
Jaho kujton se masterin e parë e ka bërë në 2015 kur ka vënë re frikën e studentëve.
“I shikoja se vinin me frikën se mos thoshin gjë pedagogët. Ua them me shpirt. Nuk kam ardhur këtu për të kritikuar njëri-tjetrin. Unë vë gurin tim. Më jep dhe ti një gur tëndin të ndërtojmë diçka.”
Në Akademinë teatrale marrin pjesë 12 të rinj, me një pagesë ditore. Thirrja ka qenë e hapur, por nuk ka pasur ftesa personale./Ballkanweb/KultPlus.com
Industria e videolojërave ka vendosur rekorde të reja shitjesh në dekadën e fundit, dhe një lojë në veçanti bie në sy kur bëhet fjalë për popullaritetin.
Faqja Visual Capitalist publikoi një grafikë interesante, e cila tregon listën e 10 lojërave më të shitura në histori. Mund të jetë surprizë për disa dhe jo për të tjerët, por loja më e shitur nuk kishte nevojë për buxhete miliona dollarëshe, një rrëfim të gjatë ose aktorë të famshëm zëri.
Me mbi 238 milionë kopje të shitura, Minecraft është loja më e shitur e të gjitha kohërave. Titulli popullor, me blloqet e pikselëve, u publikua në vitin 2011. Në vendin e dytë në këtë listë është Grand Theft Auto 5 me 175 milionë kopje të shitura. GTA 5 është gjithashtu videoloja më e shitur, duke fituar 800 milionë dollarë vetëm në ditën e parë.
Në vendin e tretë është një tjetër lojë e thjeshtë dhe tashmë ikonike – Tetris. Loja e suksesshme e EA Mobile ka shitur mbi 100 milionë kopje. Nintendo ka gjithsej tre tituj në këtë listë, duke përfshirë lojën më të vjetër në këtë listë – Super Mario Bros. nga viti 1985, i cili ka shitur mbi 58 milionë kopje.
Ndër lojërat më të reja, PUBG: Battlegrounds i 2017-ës dhe Red Dead Redemption 2 i 2018-ës u bënë 10 më të shiturit./alsatm/KultPlus.com
Benjamin Franklin lindi më 17 janar 1706 në Boston dhe ishte një botues amerikan, burrë shteti, shkrimtar, shkencëtar, sajues dhe filozof politik, shkruan KultPlus.com.
Konsiderohet gjithashtu si një nga etërit themelues të Shteteve të Bashkuara.
Ai ishte biri i dhjetë dhe fëmija i pesëmbëdhjetë i një përpunuesi sapuni dhe qiriri. Qysh në vitet e hershme të jetës së tij ai ka marrë një zhvillim të gjerë të njohurive përmes leximit intensiv të letërsisë së përgjithshme dhe shpirtërore në mënyrë autodidakte.
Ai për një kohë ka punuar në një dyqan arti te James-gjysmë vëllai i tij. Ndërsa përgjatë viteve 1729-1766, ai ishte redaktor i Gazetës së Pensilvanisë. Në vitin 1750 Franklin u zgjodh kryetar i Dhomës së Përfaqësuesve nga Pennsylvania.
Ndër studimet e shumta që pati përgjatë viteve ai studioi ujin e kuq, Rryma e Gjirit, përmbajtjen e kripës. Në kohën e krizës së Aktit Stamp , u bë një avokat i njohur i të drejtave amerikane në Londër. Në maj 1775 ai shkoi përsëri në Pensilvani dhe u bë anëtar në Kongres. Ai përndryshe kishte projektuar, komitetin e Deklaratës së Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara.
Në 1769 themeloi Shoqërinë filozofike Amerikane. Ndërsa në vitin 1776 Benjamin Franklin ka nënshkruar Deklaratën e Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara më 4 korrik.
Ai gjatë karrierës së tij u përfshi në disa qështje me interes publik përmes disa shkrimeve të tij, ku disa nga temat kishin të bëjnë me pastrimin e rrugëve, ndriçimin, futja e zjarrfikësit vullnetar ,
Gjatë gjithë jetës së tij, ai ka botuar traktate dhe ese për të gjitha llojet e temave, të tilla si për politikën, dhe çështjet ligjore të arsimit dhe të kontrollit të popullsisë.
Dalja e tij e fundit publike para vdekjes së tij ishte në mbështetjen e një programi të Kongresit, për heqjen e skllavërisë në nivelin federal duke dhënë këshilla ndaj masave. Më 17 prill 1790 Benjamin Franklin vdiq në moshën 84 në Filadelfia.
Circa 1750, American statesman, writer and scientist Benjamin Franklin (1706 – 1790). (Photo by Hulton Archive/Getty Images)
11 prodhues shqiptarë të talentuar, që tashmë kanë krijuar markë me prodhimet e tyre autentike u prezantuan në Panairin “Slow Food” 2023, Stuttgart, të Gjermanisë si pjesë e përpjekjeve të Ministrisë së Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural pvr promovimin e prodhuesve shqiptarë dhe zgjerimin e bashkëpunimeve në tregjet të reja ndërkombëtare.
Pjesëmarrja në panair me mbështetjen e MBZHR dhe nënkujdesin e veçantë të ministres së Bujqësisë Frida Krifca, ishte rast shumë i mirë për të parë zhvillimin e prodhimeve shqiptare që nuk janë thjesht vetëm bujqësore, blegtorale por vijnë të përpunuara si një cikël i plotë.
Ministrja Krifca publikoi fotogalerinë e pjesëmarrjes në panair, ku i pranishëm ishte edhe ministri Federal i Gjermanisë për Bujqësinë dhe Ushqimin, Cem Ozdemir.
“Këto produkte ushqimi janë pasaportë e rëndësishme e traditës, cilësisë, shijes dhe ritualeve të territoreve më të thella të Shqipërisë nga jugu e deri në veri vendit. Janë pikërisht këto prodhime autentike që po zgjojnë vlerë të shtuar në agroturizmet lokale, po zgjerojnë kërkesën për eksporte dhe po inkurajojnë angazhmin e banorëve të këtyre zonave, për të shtuar prodhimin që është mjaft i kërkuar nga vizitorët vendas dhe të huaj”, tha ministrja Krifca.
Prodhimet tipike me bazë gjeografike janë një shembull shumë i mirë sesi funksionon përparimi e mbështetja e bujqësisë dhe zonave rurale në Shqipëri.
Ministrja shprehu angazhimin për një mbështetje të vazhdueshme në këtë sektor, ku veçoi edhe përkrahjen e prodhuesve për promovimin e tyre në panairet ndërkombëtare.
“Panairi “Slow Food” 2023, Stuttgart, Gjermani, një tjetër mundësi që afroi prodhuesit tanë me tregjet ndërkombëtare më të sofistikuara, ku u prezantuan denjësisht përmes shijes, cilësisë, njerëzores”, tha ministrja. “Thjesht, ekselencës shqiptare”, theksoi ajo.
45 produkte të kultivuara, të vjelura apo të përpunuara në të gjithë Shqipërinë, nga veriu në jug, përgjatë bregdetit apo në vargmalet malore ishin pjesë e stendës shqiptare në Panairin “Slow Food” në Shtutgard.
Krifca ishte e pranishme me ftesë të posaçme të ministrit Federal të Gjermanisë për Bujqësinë dhe Ushqimin, Cem Ozdemir, në Panairin Slow Food 2023, Stuttgart, Gjermani, ku morën pjesë mbi 700 ekspozues nga e gjitha bota./atsh/KultPlus.com
“Teatrin nuk e bëjnë të huajt, teatrin do e bëjmë ne”. Kjo është thirrja që sopranoja me famë botërore Ermonela Jaho ka për të gjithë studentët që janë bërë pjesë e programit Akademia Teatrale në Tiranë. Të qenit pjesë e skenës operistike kërkon më shumë sesa vetëm zërin lirik, ndaj një pjesë të eksperiencës së saj skenike Ermonela vendosi ta sjellë në Shqipëri.
Edhe pse pritshmëritë për një pjesëmarrje të lartë ishin të shumta, duket se vendi ynë ka ende pjesë të mbetura nga mentaliteti i së shkuarës.
“Unë vij këtu me një dashuri të pakushtëzuar se vë veten në vendin e këtyre artistëve të cilët kanë nevojë të ndihen të motivuar, të vlerësuar dhe te ju jepet një shpresë. Është e trishtë të dëgjosh që kanë studiuar 10-15 vite dhe nuk janë të konkurueshëm me botën”, shprehet Jaho.
Sopranoja e njohur gjithashtu nuk e përjashton mundësinë për të qenë pjesë e skenës së Teatrit Kombëtar të Operës dhe Baletit me një koncert së bashku me talentet e rinj.
“Patjetër, në qofte se edhe nuk kam pasur mundësi për të kënduar dhe performuar nga ana shpirtërore, vij sa here kam mundësi për ta transmetuar aq sa kam mundësi te artistët e rinj. Do kisha dëshirë ndoshta me artistët e rinj të bëja një shfaqje, me kastin e tyre”, thotë Jaho.
Për pesë ditë me radhë Ermonela Jaho ka pritur talentet e rinj me synim përgatitjen e tyre jo vetëm për skenën shqiptare por dhe atë të huaj. / KultPlus.com
Mund të jesh arbëresh, por nuk mund të ndihesh arbëresh, nëse nuk di gjuhën.
“Unë quhem Emanuele Rosanova. Jam djali i Salvatore dhe Ersilia Baffa, dhe kam një vëlla më të madh Françeskon. Jam jurist dhe punoj në një studio ligjore në Sibari që merret me tatimet.
Prindërit e mi janë me origjinë nga San Cosmo Albanese, në arbëresh, na i thomi Strigar, qyteti që lindi poeti Giuseppe Serembe, Terenzio Tocci dhe arkimandriti Teodoro Minisci.
Në shtator, rreth 20 vjet më parë, në 2003, familja ime u zhvendos nga Casamassima në Castrovillari, për arsye pune, të transferimit për motive pune që im atë është një financier.
Në qytezën tonë ndiqet riti bizantin, dhe Papa Pietro Minisci, famullitar i San Cosmo Albanese na komunikoi që jo shumë larg prej aty, në rrëzë Pollinos, ishte Kisha e ritit bizantin, pjesë e Eparkisë së Ungro-s, në atë vite drejtohej nga papas Antonio Bellusci.
Kështu ndodhi që sapo mbërritëm në Castrovillari, me familjen time frekuentonim kishën të dielën e parë dhe të tretë të çdo muaji në liturgjinë hyjnore të kremtuar nga Zoti Antonio Bellusci në kapela e Shenjtorëve Medici në pronësi të familjes Vigna.
Mbaj mend që isha një djalë altari (chirichetto) për Zoti Bellusci, dhe ndonjëherë lexoja letrën. Një vit më pas, peshkopi i atëhershëm Lupinacci erdhi për të bërë një vizitë baritore në arbëreshët Castrovillari.
Papas Bellusci nuk kryente më shërbime në këtë kapelë sepse bë famullitar i Frascineto, kështu që famullia e Castrovillari u bë vakant për një periudhë. Në vitet në vijim vazhdova të frekuentoja famullitë latine fqinje. Nuk isha i kënaqur sepse nuk ishte riti im dhe nuk dëgjoja më arbërisht. Në asnjë vend nuk kisha mundësi që të mësoja arbërisht. Nuk kishte as shkolla as edhe kurse.
Me kalimin e viteve edhe ato pak fjalë që dëgjoja në arbërisht, në kishën bizantine, më humbën nga kujtesa. Një ditë prej ditësh prindërit e mi morën vesh për praninë e At Marius Barbat, një prift kushtuar kujdesit baritor të arbëreshëve në Castrovillari. Nga ai moment fillon periudha e zbulimit të bukurive të liturgjisë orientale të Eparkisë së Lungros në gjuhën arbëreshe. Të dielën shkonim në Castrovillari në kapelën e shenjtorëve të mjekëve Cosma dhe Damiano në pronësi të Familja Vigna.
Lidhja me Zoti Belluscin nuk ishte zhdukur për shkak të transferimit të tij te Frascineto.
Një ditë po lexoja artikujt që ka botuar në revistën dygjuhëshe “Lajme\ Notizia” dhe mësova për famën e bibliotekës së tij, kësaj Qendre që ishte në brendësi të saj. Vendosa të kontaktoja me të. Në janar 2020 telefonova e për të kërkuar të vizitoja bibliotekën.
Më bëri përshtypje se si menjëherë Zoti Bellusci u kujtua dhe më pyeti “Ti je Rosanova ai Kriatur ce vinj n Kishe n’horet” dhe më la një takim”. U kënaqa se si më priti.
Të nesërmen shkova me mikun tim Pietro Bruno nga Frascineto për të vizituar Bibliotekën Bellusci. Ishte një zbulim i mrekullueshëm. Në këtë qendër ishte gjuha, letërsia, kultura, riti arbëresh. Atje flitej arbërisht. Në fund të vizitës, Zoti Bellusci më kërkoi të lija një dëshmi për vizitën time në këtë bibliotekë në regjistrin e nderit.
I thash që nuk di arbërisht, vetëm pak. Nuk di as të shkruaj arbërisht.
Pastaj më pyeti: “Ti, ke dëshirë të mësosh arbërisht?- Shumë. Dua të flasë gjuhën e gjyshërve të mi. Ndjej që në gjak kam deje të gjakut të shprishur- mezi ia dola ti thosha këto fjalë, gjysma-gjysma.
Kisha gjetur personin e duhur. U gëzova pa masë. Ndjeja brenda shpirtit sikur po ringjallja breza që nuk ishin më. Që kishin lënë atdheun e tyre por që kishin bërë shumë sakrifica edhe në këtë troje. Gjyshërit kishin lindur për të trashëguar dhe jo për të zhdukur këtë etni.
I kënaqur me kërkesën, Zoti u vu menjëherë në dispozicion për të më pritur çdo të shtunë pasdite.
Mësimet filluan vetëm në maj 2020, në përputhje me legjislacionin për shkak të çështjes covid: maskë, distancim dhe tampon dhe shkonim tek qendra pranë bibliotekës. Aty u njoha me shumë autor. Njoha botën bizantine si edhe kulturën e origjinës së gjyshërve të mi. Njoha botën arbëreshe në Molize, në Puglia, Bazilicata, në Campagna, në Sicili. Shfletoja ato libra ardhur nga Shqipëria, Kosova, por edhe shumë e shumë arbëresh, të cilët bëjnë sakrifica për të mbajtur gjallë gjuhën. Lexoj shpesh gazetën “ Lajme\Notizia. Këtu në këtë Qendër të A. Bellusci studiova me intensitet. Merita e madhe i takon edhe atij At Belluscit dhe motrës Katerina, eksperte endëse arbëreshe, e cila më hapi dyert e shtëpisë me shumë gëzim, e cila më ka mirëpritur dhe më kanë qetësuar. Ata nuk janë të rinj. Janë 84 dhe 88. Janë shembulli më i mirë i botës arbëreshe.
Ende e mbaj mend gjenialitetin e mësimit të Zotit – Ai më tha që ditën e parë fillo e shkruaj si e dëgjon pa u preokupuar për gramatikën. Ajo vjen më vonë. Kështu bëra.
Atë ditë ai më dha edhe librin Alfabetizzazione me të cilën shumë arbëresh të tjerë kishin mësuar gjuhën në atë Qëndër, ku ndodhej Biblioteka A.Bellusci.
Mësimet i thelloja kur kthehesha në shtëpi. Sot njohuritë e mia për gjuhën janë të tilla që mund të bëj një bisedë, të lexoj dhe përkthejnë tekste dhe shkruajnë në gjuhën arbëreshe. Gjatë vitit të kaluar, kam pasur kënaqësinë të flas me gjyshen time të ndjerë së fundmi në këtë gjuhë të paraardhësve tanë. Sa të qeshura në fillim sepse shqiptimi im i dukej si një i huaj, por shikoja në sytë e saj lot gëzimi dhe ndihej e lumtur që unë kisha mësuar arbërisht.
Edhe sot në shtëpi mund të bëj një bisedë kur të dua.
Së fundi, më pëlqen të dalloj habinë në fytyrat e njerëzve të vendeve arbëreshe kur më shohin që bisedojmë me ta në gjuhën e të parëve tanë. Rrallë ndodh kjo me brezin e ri. Ata thonë se jam arbëresh, ndërsa unë i përgjigjem: Unë nuk jam vetëm arbëresh, unë ndihem arbëresh sepse di gjuhën. Jam shumë krenar për këtë.
Më bëhet zëmra mal kur na vijnë shqiptarë nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia, Diaspora. Kur filloj e flas me ta. Zemra më ngazëllen. Dua të falënderoj Zotin Antonio Bellusci për të gjitha këto.”
Kurse ne, falënderojmë këtë djalosh shumë të ri me shpirt arbëreshi.
Një fjalë thotë: Me një dallëndyshe nuk vjen pranvera, por thuhet se nëse edhe një i vetëm flet një gjuhë ajo nuk konsiderohet e vdekur. Lindin shpresat. Në fakt sot Manuele është anëtarë i Qendrës sonë Albanologjike ku ndihmon arbëresh të tjetër për tu ringjallur.
Në foto Emanuel Rosanova me Diasporën në Zvicër
Intervistoi: Ornela Radovicka, Qendra albanologjike, pranë Bibliotekës A. Bellusci \ Frasnitë\ Cosenza/ Diaspora shqiptare / KultPlus.com
Avokati Arianit Koci ka reaguar sot përmes rrjete sociale duke deklaruar se për komb i jep të gjitha fetë.
Ky reagim, si duket vjen pas paraqitjes së hoxhës nga Prizreni, Mazllam Mazllami, i cili e përdhos flamurin kombëtar shqiptar dhe e quan arnë e leckë.
“Besoj në Zot! Sa jam katolik jam edhe musliman. Por, e jap fenë katolike, fenë islame dhe krejt fetë tjera, për komb. Për flamur e shqiponjë”, shkruan avokati Koci në profilin e tij në Facebook. / KultPlus.com
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, ka nderuar viktimat e masakrës së Peklekut, 24 vjet më parë.
Kurti ka thënë se Masakra e Paklekut është dëshmi e gjallë e gjenocidit të Serbisë edhe sot e kësaj dite.
Rrjedhimisht ka kërkuar që Serbia të dënohet për krimet e kryera në Kosovë.
Bashkë me Kurtin në këtë përkujtim të masakrës ishte edhe presidentja, Vjosa Osmani, si dhe kryeparlamentari, Glauk Konjufca.
Deklarimi i plotë për media i kryeministrit Kurti:
Masakra e Paklekut është dëshmi e gjenocidit të Serbisë në Kosovë. Këtu para 24 vjetëve janë vrarë 54 civil shqiptarë, për shkak se ishin shqiptarë dhe për shkak se dëshironin të jetonin të lirë e në paqe në tokën e tyre.
Prej këtyre 54 të vrarëve, 25 kanë qenë nën moshën 18 vjeçare, ndërkaq 18, pra çdo i treti ka qenë nën moshën 12 vjeçare. Pesë kanë qenë foshnje prej 6 mujash deri në 2 vjeç, ndërkaq Lirie Muqolli, ka qenë veç 6 muajshe si foshnje kur është vrarë në këtë masakër.
Siç e tha edhe presidentja Osmani nuk ka mjaftuar vrasja, por ka pasuar edhe djegia e kufomave, që do të thotë se plani ka qenë për shfarosje jo vetëm të jetërave, por edhe të qenies. Andaj, masakra e Paklekut është dëshmi e gjallë e gjenocidit të Serbisë edhe sot e kësaj dite.
Në muajin e ardhshëm bëhen katër vjet prej se në Kuvendin e Republikës, patëm mundësuar që Prokuroria e Shtetit, që prokurorët special, të ndjekin e më pastaj sistemi i drejtësisë edhe të gjykojë në mungesë kriminelët serbë. Pra, në muajin e ardhshëm bëhen katër vjet që ekziston një mundësi e tillë. Dhe për këto krime të kryera gjatë luftës që janë edhe gjenocid, edhe krime kundër njerëzimit, edhe krime lufte, do të duhej të ketë drejtësi për viktimat, por edhe dënim shtetëror e ndërkombëtar për ata që ekzekutuan dhe ata që i urdhëruan ato.
Lavdi të gjithë dëshmorëve dhe martirëve të kombit tonë! /KultPlus.com
Benjamin Franklini ka lindur më datën 17 janar të vitit 1906 në Filadelfia dhe ka vdekur më 17 prill të 1790’ës shkruan KultPlus.
Ka qenë burrë shteti, shkrimtar, botues dhe filozof politik. Konsiderohet si njëri etërit e themelimit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Gjatë karrierës së tij, ai është marrë edhe me cështjet me interes publik, duke dhënë kontribut me shkrimet e tij. Franklin botoi edhe shumë traktate dhe ese nga të gjitha llojet e temave, me theks të vecantë politike, si dhe me cështjet ligjore arsimore.
Sot, po i risjellim disa nga thëniet e tij më të famshme:
“Ose shkruaj diçka që ia vlen të lexohet, ose bëj diçka që ia vlen të shkruhet.”
“Sigurisht, duhet të thuash gjënë e duhur në vendin e duhur, por njëkohësisht duhet edhe të mos e thuash gjënë e gabuar në çastin kur ndjehesh i tunduar”.
“Ji në luftë me veset e tua, ji në paqe me fqinjët e tu, dhe bëj të mundur që çdo vit që vjen të të gjejë njeri pak më të mirë nga ç’ishe.”
“Njeriun që vështron tokën dhe është ateist, e kuptoj, por njeriun që vështron qiellin natën dhe prapë s’beson në Zotin, nuk kuptoj.”
“Në këtë botë nuk ka asgjë të sigurtë përveç vdekjes dhe taksave.”
“Ji i edukuar me të gjithë; i shoqërueshëm me shumë; i afërt me pak, mik me vetëm një; armik me askënd.”
“Nëse dëshiron të zbulosh defektet e një femre, fillo të lavdërosh shoqet e saj.”
“Kush dashurohet me veten, asnjëherë nuk ka rivalë.”
“Siguria pa lirinë quhet burg”.
“Mos kini frikë nga vdekja. Sa më shpejt të vdesim, aq më gjatë do të jemi të pavdekshëm.” /KultPlus.com
E lindur më 29 janar 1979, Christina Koch është një inxhiniere amerikane dhe astronaute e NASA-s, klasa e vitit 2013.
Me një diplomë bachelor në inxhinieri elektrike dhe fizikë dhe një diplomë master në inxhinieri elektrike nga Universiteti Shtetëror i Karolinës së Veriut, Christina Koch pak para se të bëhej astronaute shërbeu në Administratën Kombëtare të Oqeanit dhe Atmosferës si shefe stacioni për Samoan Amerikane dhe që atëherë ka thyer një rekord pas tjetrit në fushën e saj. Tani, Christina Koch do të bëhet gruaja e parë që do të ecë në Hënë kur misioni Artemis II i NASA-s të niset në vitin 2024.
Në fakt, astronautja tashmë mban rekordin për kohën më të gjatë që një grua ka kaluar në hapësirë, 328 ditë, dhe për pjesëmarrjen në shëtitjen e parë kozmike në 2019.
Në një intervistë në vitin 2020, Christina Koch deklaroi: “Me të vërtetë nuk mbaj mend një kohë kur nuk doja të bëhesha astronaute. Pasioni dhe dashuria për botën dhe hapësirën më rrënjosën dëshirën për të kontribuar sa më shumë për njerëzimin”.
Misioni Artemis II, anëtare e të cilit do të jetë Christina Koch, pritet të nisë në nëntor 2024 dhe do të jetë misioni i parë i drejtuar nga NASA në Hënë që nga përfundimi i programit Apollo në 1972.
NASA në bashkëpunim me Agjencinë Kanadeze të Hapësirës njoftuan më 3 prill 2023 anëtarët e misionit dhe Christina Koch do të bëhen astronautja e parë femër që do të udhëtojë në Hënë, duke shkruar emrin e saj në librat e historisë.
“Nëse jam e emocionuar? Absolutisht!”, tha ajo në një konferencë për shtyp gjatë njoftimit të ekuipazhit të “Artemis II”.
Ndërsa eksploron hapësirën dhe bën histori në qytetërimin njerëzor, bashkëshorti i Christina Koch, Robert do të kujdeset për punët e shtëpisë dhe për qenushin e çiftit. / KultPlus.com
Nëse për një çast Zoti do të harronte se jam një kukull lecke e do të më dhurojë paksa jetë, ka gjasa se nuk do të them gjithçka që mendoj, por patjetër do ta mendoj çdo gjë që do ta them.
Do t’iu jepja vlerë gjërave, jo për vlerën që kanë, por për kuptimin që kanë.
Do të flija pak, do të ëndërroja më shumë,
e kuptoj se për çdo minutë që i mbyllim sytë, humbim gjashtëdhjetë sekonda dritë.
Do të ecja përpara kur të tjerët do të ndaleshin, do të rrija zgjuar kur të tjerët do të flinin, do të dëgjoja kur të tjerët flasin dhe dhe sa do të shijoja një akullore të mirë çokolate!
Nëse Zoti do të më dhuronte paksa jetë, do të vishesha thjeshtë, do të shtrihesha në pishë të diellit duke lënë zbuluar jo vetëm trupin tim por edhe shpirtin tim.
Zoti im, nëse do të kisha një zemër, do ta shkruaja urrejtjen time në akull dhe dhe do të prisja që të shkrihej në diell.
Do të pikturoja me një ëndër të Van Gogut sipër yjeve një poemë të Benedettit dhe një këngë e Serratit do të ishte serenata që do t’ia kushtoja hënës.
Do t’i ujitja me lotët e mi trëndafilët, për ta ndjerë dhimbjen e gjembave të tyre dhe puthjen e mishtë të petaleve të tyre…
Zoti im, nëse do të kisha paksa jetë…
Nuk do të lija të kalonte qoftë një ditë të vetma pa iu thënë njerëzve se dua, se i dua. Do t’i bindja të gjithë burrat e gratë se janë të parapëlqyerit e mi dhe do të jetoja i dashuruar nga dashuria.
Njerëzve do t’ua provoja sa gabojnë tek mendojnë të heqin dorë së dashuruari kur plaken, pa e ditur se plaken kur heqin dorë së dashuruari.
Një fëmije do t’i jepja flatra, por do ta lija ta merrte fluturimin vetë.
Të moshuarit do t’i mësoja se vdekja nuk vjen me pleqërinë por me harresën.
Kaq shumë gjëra kam mësuar nga ju, Njerëzit!
Ka mësuar se e gjithë bota adhuron të jetojë mbi majën e malit, pa e ditur se lumturia e vërtetë është në ngjitjen e shpatit. Kam mësuar se kur i sapolinduri shtrëngon me grushtin e tij të vogël, për herë të parë, gishtin e babait të tij, e mban shtrënguar për gjithmonë. Kam mësuar se një njeri ka të drejtë ta vështrojë një tjetër nga lart poshtë vetëm kur duhet ta ndihmojë për t’u ngritur.
Janë aq shumë gjëra që kam mundur të mësoj nga ju, por realisht, nuk do të më shërbejnë shumë, sepse kur do të m’i vendosin brenda asaj valixheje, palumturisht do të jem duke vdekur./KultPlus.com
Pianisti i njohur i xhazit, kompozitori dhe lideri i grupit Ahmad Jamal ka vdekur në moshën 92-vjeçare. Lajmin e hidhur e ka konfirmuar bashkëshortja e tij, shkruan BBC.
Ndërkohë, vajza e tij tha për New York Times se babai i saj ndërroi jetë pasi vuante nga kanceri në prostatë. Ahmad Jamal ishte një mik i përjetshëm i ikonës së xhazit Miles Davis dhe ndikoi në një brez muzikantësh.
Ai ishte i njohur për një stil të rrallë loje – shpesh duke vendosur heshtje mes notave. Jamal, i cili e quajti xhazin “muzikë klasike amerikane”, tha gjatë jetës së tij se i pëlqente të nderonte ato që ai përshkroi si ‘hapësira në muzikë’.
Ai e filloi karrierën e tij të xhazit prej shtatë dekadash si adoleshent në epokën bebop të spektaklit virtuoz, por stili i tij evoluoi me shpejtësi. Miku i përjetshëm i Jamalit, trumpetisti Miles Davis, deklaroi më herët se; “I gjithë frymëzimi im vjen nga Ahmad Jamal”.
Jamal fitoi çmime të panumërta gjatë karrierës së tij, duke përfshirë Ordre des Arts dhe des Lettres të Francës në 2007 dhe një çmim Grammy Lifetime Achievement në 2017. “Unë jam ende duke evoluar, sa herë që ulem në piano,” tha Jamal në një intervistë të vitit 2022 me Times. / KultPlus.com
