‘Prizren Rock & Blues Music Festival’ bashkon emrat e njohur të muzikës me turizmin

 Përvjetori i Lidhjes së Prizrenit do të vijë tërësisht ndryshe këtë vit. Në datat 10-11 Qershor , për dy mbrëmje radhazi do të nisë “Prizren Rock & Blues Music Festival”, ku bëhen bashkë, muzika rock&blues, të rinjtë dhe historia e muzikës.

Eventi që do jetë manifestim i rokerëve më të mirë shqiptarë ndër vite, por dhe yjeve të së sotmes e talenteve të së ardhmes realizohet nën kujdesin e veçantë të Kryetarit të Komunës së Prizrenit Shaqir Totaj, dhe implementohet nga shoqata Melodia e Rock dhe Blues në Turizëm me partner

kryesor Komunën e Prizrenit dhe Unionin e Bashkive Shqiptare në Rajon. Organizatorët kanë vendosur që hyrja të jetë falas.

Blues Beatles, Playa Band, Samuli Federley, Leb i Sol, 3 Musketierët, “Minatori”, Jericho, Eugent Bushpepa dhe Menan Kiseri janë artistët dhe grupet shqiptare që do të ndezin skenën në këto dy netë magjike.

Surprizë për të zbuluar janë grupet e huaja më në zë që për publikun do jetë një eksperiencë e paharrueshme për ta kthyer në traditë dhe duke synuar zhvillimin e veprimtarisë me krijimin e Akademisë së Rock&Blues, dhe Muzeut të parë të Rock& Blues për qytetet shqipfolëse të Ballkanit Perëndimor.

Ky festival është frymëzuar nga fillimet e muzikës rock dhe blues në Kosovë duke ruajtur elementet e përbashkëta të muzikës popullore, historisë, ndjenjës sublime të dashurisë dhe revoltës. Marrë shkasë nga “Këngët e Milosaos” të De Radës, ku përveç dashurisë romantike, një rol të rëndësishëm ka edhe dashurinë sublime për atdheun dhe prosperitetin e tij, ashtu edhe ky festival, përveç muzikës, përdor forcën e tingujve të Rock & Roll dhe Bluez me qëllim promovimin nëpërmjet muzikës dhe artit e të rinjve, potencialin turistik që Prizreni ofron. Vizioni që “Prizren Rock & Blues Music Festival” do të sjellë shkon përtej. Në këtë fushë do të krijohet dhe Muzeu i parë në rajon i cili do të shpërbeje edhe si një Akademi për krijimin dhe realizimin e tour-guides të para ne qytet.

Ky projekt, përtej një festivali të zakonshëm vjen inovativ duke synuar krijimin e mundësive për të rinjtë e apasionuar pas muzikës në Ballkanin Perëndimor, shpalosjes së historisë së artë të gjeneratave të artistëve tanë dhe aktivitetit në tërësi duke e ndërthuar me pozicionin gjeografik, ku rrethuar mes maleve në formën e kurorës së Prizrenit, si promovimi më i mirë i Prizrenit përtej historisë ne ofrimin e një pakete të pasur të turizmit rajonal.

Edhe pak kohë mbetet për të përjetuar një eksperiencë të paharrueshme që në mendjet e publikut do mbetet gjatë plot emocion në Prizrenin që do të kthehet në epiqendrën që frymon ROCK si qyteti i lidhjes që na bashkon të gjithëve./KultPlus.com

Maria, vajza e Lasgush Poradecit

Nga Ben Blushi

Marian e mora në telefon.
Takohemi te Nefeli, tha.
Ça është Nefeli, e pyeta.
Ka ëmbëlsira, tha Maria.
Unë dua një çaj të ftohtë, i thashë.
Edhe unë dua çaj, tha Maria.
Çfarë pune ke bërë Mari, e pyeta.
Ekonomiste te Ministria e Drejtësisë.
Aty dole në pension?
Aty dola.
Nuk u martove kurrë?
Pata një histori që nuk shkoi siç duhet.
Pra je vetëm?
Kam shpëtuar nga demonët, tha Maria.
Nga çfarë demonësh ke shpëtuar?
Nga demonët që të diktojnë jetën: burri, familja, pasuria.
Tani je bërë skllave e Lasgushit?
Vokacioni im ishte të merresha me veprën e babait.
A je e lumtur?
Sigurisht, e kalova Eudaimonian, tha Maria.
Çfarë është Eudaimonia?
Sipas Orakullit të Delfit, Eudaimonia është kulmi i lumturisë njerëzore, pra, pasi njeriu nxjerr
jashtë demonët e vet, atëherë ai arrin majën e lumturisë dhe të mirësisë.
Interesante, thashë unë.
Dy janë parimet e lumturisë sipas Orakullit te Delfit, tha Maria.
Kush është e dyta, e pyeta.
Katametron.
Çfarë është Katametron, pyeta unë.
Katametron do të thotë çdo gjë me masë, pra çdo gjë në masën e duhur: pasuria, miqësia,
dashuria, arti, gjithçka duhet të jetë në këtë masë, që të ndjehesh mirë dhe në paqe me veten dhe
botën.
Kush e përcakton masën, e pyeta.
Njeriu inteligjent, tha Maria.
Pak e vështirë, thashë unë.
Babai im Lasgushi nuk lejonte t’i preknin asnjë pikë mbi i në poezitë e veta, prandaj poezitë e tij
janë të përkryera.
Domethënë, ai e dinte masën optimale, pyeta unë.
Ai ishte i jashtëzakonshëm, tha Maria.
Çfarë ka lënë Lasgushi, e pyeta.
Ka mijëra faqe ditar, dorëshkrime, korrespondenca, letra të cilat unë i lexoj dhe i bëj gati, me ato
merrem çdo ditë.
Me kë i ka korrespondencat?
Me kë nuk i ka, me Asdrenin, me Mitrushin, me kryeministrat e kohës, me të dashurat e veta.
Sa të dashura ka pasur?
Shumë, tha Maria.
Sa shumë?
Po një greke quhej Eleni, një rumune Lula, një austriake Marjeta, shumë ka pasur.
Kam dëgjuar për një holandeze, i thashë.
Roza, tha Maria.
Ça bëri Roza, e pyeta.
Erdhi në Shqipëri, jetoi me babain, pastaj iku.
Ku iku?
Në Milano, Lasgushi e ndoqi pas.
Po pse iku Roza?
Sepse Lasgushi nuk durohej, ishte shumë i vështirë.
Ishte tekanjoz, thashë unë.
Ishte poet, tha Maria.
Pse, si janë poetët?
Platoni thotë që ka katër shkallë çmendurie dhe profetët janë të parët, poetët janë të dytët,
adoleshentët janë të tretët.
Paskam shpëtuar, thashë unë.
Ti nuk shkruan poezi, tha Maria.
Poezisë i ka kaluar pak koha, thashë unë.
Nuk është e vërtetë, tha Maria.
Nuk konkurron dot poezia me instagramin dhe youtube-in, thashë unë.
Po çfarë duan tani njerëzit, pyeti Maria.
Duan prozë, thashë unë.
Ah, domethënë duan thashetheme si këto që po bëjmë ne të dy, tha Maria.
E keni shtëpinë në Pogradec, e pyeta.
Nuk e kemi, sepse babai e shiti.
Kam qenë në atë shtëpi me gjyshin tim dhe Lasgushi rrinte shtrirë në krevat, thashë unë.
Gjyshi jot Dhimitër Shuteriqi na ndihmoi ta rregullonim shtëpinë kur ai ishte kryetar i Lidhjes së
Shkrimtarëve, na dha 100 mijë lekë.
Po pse rrinte shtrirë Lasgushi, e pyeta.
Kishte dhimbje shpine gjithmonë, vuante nga kurrizi.
A kurohej?
Shkonte vazhdimisht nëpër llixha dhe në Voskopojë e në Dardhë.
Ou, edhe në Dardhë, në fshatin tim?
Në Dardhë zuri dhe një të dashur.
Kush ishte kjo, e pyeta.
Një piktore, tha Maria.
Ç’u bë me piktoren?
Edhe ajo e la, tha Maria.
Sa keq, do ishte dhëndër në Dardhë, mund të ishim fqinjë, thashë unë.
Dëgjo sa e bukur, tha Maria.
Ma thuaj, i thashë.
Njëherë, piktorja takoi mamanë time, se njiheshin.
Edhe?
Shyqyr që e more ti, se mua do më kishte shkatërruar jetën, i tha.
Lasgushi ishte poet, thashë unë.

Ishte fantastik, tha Maria./ KultPlus.com

234 vjet më parë u betua presidenti i parë i SHBA-së, George Uashington

George Uashington para 234 viteve u betua si presidenti i parë i Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

Uashington ishte një oficer ushtarak amerikan, burrë shteti dhe i cili shërbeu si president nga viti 1789 deri në 1797.

Uashingtoni është quajtur “Babai i vendit të tij” për udhëheqjen e tij të shumëfishtë në themelimin e kombit.

Uashingtoni luajti një rol të madh në miratimin dhe ratifikimin e Kushtetutës së Shteteve të Bashkuara, e cila zëvendësoi Nenet e Konfederatës më 1789 dhe mbetet kushtetuta kombëtare e shkruar dhe e kodifikuar më jetëgjatë në botë deri më sot.

Si presidenti i parë i SHBA-së, Uashingtoni zbatoi një qeveri kombëtare të fortë dhe të mirëfinancuar, ndërsa mbeti i paanshëm në një rivalitet të ashpër që u shfaq midis anëtarëve të kabinetit Thomas Jefferson dhe Alexander Hamilton.

Gjatë Revolucionit Francez, ai shpalli një politikë neutraliteti ndërsa sanksionoi Traktatin Jay.

Ai vendosi precedentë të qëndrueshëm për postin e presidentit, duke përfshirë përdorimin e titullit “Z. President” dhe dhënien e një betimi me dorën e tij në një Bibël.

Fjalimi i tij i lamtumirës më 19 shtator 1796, konsiderohet gjerësisht si një deklaratë e shquar mbi republikanizmin.

Uashingtoni është përkujtuar me monumente, një festë federale, përshkrime të ndryshme mediatike, vendndodhje gjeografike duke përfshirë kryeqytetin kombëtar, shtetin e Uashingtonit, pullat dhe monedhën.

Shumë studiues dhe amerikanë e renditin atë në mesin e presidentëve më të mëdhenj të SHBA-së. /Klankosova/ KultPlus.com

Martesa 40-orëshe e Adolf Hitlerit dhe Eva Braun

Një martesë që zgjati vetëm 40 orë, mbase do të ishte subjekti ideal për një novelë, si për shembull, ato të Cvajgut. Por, çudia ka ndodhur me diktatorin më të paprecedent. Hitleri dhe Eva Braun, ritkthehen në vëmendjen e historianëve, të cilët, zbulojnë fakte të reja mbi gruan e diktatorit dhe rolin e saj.

Kërkimet mbi detajet e marrëdhënies së Hitlerit me Eva Braunin, nisën sa kohë që ai ishte ende gjallë. Fyhreri, përgjithësisht binte vonë për të fjetur. Mëngjesin e vonë, pasi largohej nga dhoma e gjumit që nga dera lidhëse me vendbanimin e Braunit e teksa stafi ndërronte çarçafët, punonjësit kuriozë i shihnin me shumë vëmendje çarçafët e këllëfët e jastëkëve, në kërkim të shenjave të një nate më parë…

“Zhbironim gjithçka përreth krevatëve”, ka thënë disa dekada më vonë, në një intervistë televizive, Herbert Dëring, menaxher i Berghofit, shtëpia e Hitlerit në alpet bavareze. Por nuk gjenin asgjë, çfarë e bënte Derhingun të mendonte se marrëdhënia mes diktatorit dhe Braunit, vajzës 23 vjet më të re, duhet të ketë qenë platonike.

Në Rajhun e Tretë, D0ehringu ishte njëri prej një grupi shumë të vogël njerëzish, të cilët kishin dijeni për marrëdhënien e ngushtë të Braunit me Hitlerin. Ndërsa publiku, vetëm pas lufte e mësoi faktin se diktatori kishte kaluar shumë muaj nën shoqërinë e një bjondeje tërheqëse nga Mynihu, me të cilën, u martua vetëm pak orë para se të kryenin vetëvrasje, më 30 prill 1945, në bunkerin e Fyhrerit, në Berlin.

Fshehtësia e çiftit bazohej në përllogaritje politike. “Shumë grave u dukem më tërheqës sepse jam i pamartuar”, besonte Hitleri. “Është e njëjta gjë, me një aktor kinemaje: kur martohet, ai e humbet vlerën në sytë e adhuruesve femra dhe këto, nuk e duan si më parë”.

Për shkak të natyrës relativisht të fshehtë të marrëdhënies së tyre, pas luftës publiku ishte edhe më i intriguar nga historia e bijës së një mësuesi nga Mynihu, që kish kaluar një dekadë e gjysmë krah tij – kryesisht në Berghof, në Alpet gjermane dhe pas here, edhe në Berlin. Por, përgjigjet e para nuk e kënaqën kuriozitetin. Historiani britanik, njëkohësisht oficer zbulimi, Hugh Trevor-Roper, i cili mori në pyetje shoqëruesit e Hitlerit menjëherë pas fundit të luftës, nxori konkluzionin se Eva Brauni ishte “jointeresante”. Çdo biograf i njohur i Hitlerit, më vonë do të nxirrte të njëjtin konkluzion.

A është e vërtetë?

Historiania nga Berlini, Heike Gërtemaker ka marrë tashmë përsipër, detyrën e korrigjimit të këtij imazhi për Eva Braunin, duke shkruar biografinë e parë të saj. Vepra është paraprirë nga disa të tjera, më të lehta.

Me një qasje strikte akademike, Gërtemaker arrin të përjashtojë shumë prej anektodave që kanë argëtuar lexuesit. Sipas njërës prej këtyre historive, supozohet që Brauni të jetë ankuar në bunkerin e Fyhrerit, për zënkat e vazhdueshme me Hitlerin, në lidhje me vaktet e ngrënies. Hitleri, një vegjetarian i paepur, thuhet se kërkonte që ajo të hante vetëm qull dhe lëng kërpudhash, që asaj ia shpifnin (“Nuk mund t’i ha këto gjëra”).

Sipas një tjetër historie, rrëfyer nga një prej sekretareve të diktatorit, Brauni godiste në fshehtësi me shkelma qenin gjerman të Hitlerit, Blondie, sipas tyre, sepse ishte xheloze për të. Thuhet se, ajo rrinte e vështronte e kënaqur teksa qeni ulërinte nga dhimbjet (“Adolfi është i habitur me sjelljen e çuditshme të kafshës. Kjo është hakmarrja ime”).

“Historia e atij divani”

Gërtemaker i kushton shumë pak vëmendje, historive të tilla për tabloidë. Historiania shkruan, se çifti ka pasur një jetë normale, të ngushtë, siç do të tregonin më vonë, miqtë dhe të afërmit e Braunit. Sipas rrëfimeve, kur Brauni kishte parë fotografinë ku kish dalë Kryeministri britanik, Neville Chamberlain i ulur në divan, në apartamentin e Hitlerit në Mynih, më 1993, kishte qeshur dhe kishte thënë: “Sikur ta dinte ai, historinë e atij divani”.

Historiania e merr seriozisht personazhin kryesor të librit të saj dhe në materialin që ka analizuar, ka prova të besueshme se për Hitlerin, Brauni ishte më shumë sesa një “e re tërheqëse”, tek e cila, diktatori “kishte gjetur, pavarësisht, apo ndoshta për shkak të dukjes së saj të pashije, llojin e çlodhjes e qetësisë që kërkonte”, siç do të thoshte më vonë, fotografi personal i Hitlerit, Heinrich Hoffmann.

Në testamentin që Hitleri e shkroi në vitin 1938, emri i Braunit shfaqej menjëherë pas atij të Partisë Naziste. Sipas kushteve të testamentit, partia do të duhej t’i paguante asaj një goxha pension të përjetshëm, që do të përftohej prej aseteve të tij. Ministri i Propagandës dhe i besuari i Hitlerit, Joseph Goebbels vërente disa herë, se, sa shumë e vlerësonte Fyhreri, të dashurën e tij (“Një vajzë e mençur, e cila ka shumë rëndësi për Fyhrerin”).

Ajo u angazhua në planet për shndërrimin e qytetit austriak të Linzit në kryeqytetin kulturor të Fyhrerit, ku Hitleri, i cili kishte lindur në Austri, kishte në plan të tërhiqej pas fitores përfundimtare të nazistëve. Dhe po t’i kish ecur siç kishte menduar, Brauni do t’i kishte mbijetuar edhe rënies së Rajhut gjerman. Ai i kërkoi vazhdimisht që të largohej nga Berlini, në ditët e fundit të luftës, për të shkuar në Bavari. Por, Brauni refuzoi. Deri në fund, Hitleri fliste për të “me shumë respekt e nderim”, ka thënë Albert Speer, princi i kurorës i Hitlerit, në deklaratat e tij të para për aleatët, në vitin 1945.

Pa miq?

Ideja që Brauni kish rëndësi për diktatorin nuk është aq banale sa mund të duket në pamje të parë. Perceptimi për të si një vegël e parëndësishme kontribuoi shumë për imazhin e Hitlerit, si një qenie e pastër politike. Ky është një këndvështrim që është përcjellë nga biografë me libra bestseller mbi Hitlerin, si Joachim C. Fest, Sebastian Haffner dhe Ian Kershaw.

Sipas versioneve të tyre, Hitleri bëri një jetë pa miq, pa dashuri dhe pasion – një jetë që ishte e lehtë ta hidhje poshtë dhe kështu, shoqërohej gjithmonë nga një gatishmëri konstante për të kryer vetëvrasje. Të paktën për Haffnerin, vetëvrasja e Hitlerit në vitin 1945, në bunkerin e tij në Berlin “duhej pritur”. Në një kuptim më të gjerë, politikat “gjithçka ose asgjë” që ndoqi Hitleri, deri në humbjen totale, mund të interpetohen gjithashtu edhe si pasojë e boshllëkut emocional të diktatorit.

Gërtemaker shmang kritikën e drejtpërdrejtë ndaj këtij interpretimi, por është e qartë se rrëfimi i saj e ngre si çështje, edhe një herë, psikikën e Hitlerit. Sigurisht, libri i saj tregon edhe sesa e vështirë do të jetë të gjenden përgjigje, për shkak të urdhrit që Hitleri nxori në vitin 1945, për të shkatërruar të gjitha të dhënat private. Me shumë gjasa, urdhri u shtri edhe në korrespondencën e tij me Braunin, i vërtetuar se ka ekzistuar dikur.

Për këtë arsye, historiania mundet të shfrytëzojë vetëm disa letra që Brauni, ua niste shoqeve të saj dhe të afërmve, si dhe disa fragmente të një ditari të vitit 1935, ndonëse autenticiteti i tij është vënë në diskutim. Ajo përdor gjithashtu deklaratat nga shërbëtorë të Hitlerit, truproja, si dhe disa zyrarë të lartë nazistë në dekadat e para pas luftës, megjithëse këtë informacion e trajton me doza skepticizmi dhe me të drejtë. Një linjë konstante gjatë të gjithë librit, është pranimi prej Gërtemakerit, se ka shumë pyetje, të cilave ajo nuk u jep dot përgjigje.

Edhe fillimi i lidhjes është relativisht i turbullt. Hitleri u takua me Braunin në vitin 1929, kur ajo ishte 17 vjeç në “NSDAP PHOTOHAUS HOFFMANN”, një dyqan fotografish në Amalienstrass, në Mynih. Vajza e re, që në fotografi duket çapkëne dhe e hedhur, kish vazhduar më parë një shkollë vajzash për ekonomi dhe menaxhim zyre, ndërsa tani punonte në dyqanin e fotografive. Shefi i saj, Heinrich Hoffmann, që më vonë u përzgjodh si fotografi zyrtar i Hitlerit, ishte një nga anëtarët e hershëm të partisë naziste në Gjermani. Një antisemit, që pinte shumë alkool, Hoffmanni fitoi shumë para me fotografi propagande dhe libra me foto, duke përfshirë edhe një libër me titull: “Hitleri që askush nuk e njeh”.

Sa politike?

Për Hitlerin, në atë kohë një politikan opozitar 40-vjeçar, kishte shumë shanse për të bërë vizita në dyqanin e Hoffmannit. Zyra kombëtare e Partisë naziste ishte pas qoshes, po kështu edhe zyrat e gazetës së partisë, “Völkischer Beobachter” ashtu sikurse dhe restoranti i preferuar i Hitlerit, “Osteria Bavaria”.

Ashtu sikurse ka konfirmuar edhe më vonë, vajza e Hoffmannit, lideri i partisë e joshi adoleshenten me një sharm fals prej vjenezi. “A mund t’ju ftoj në opera, miss Eva? E dini, unë jam gjithmonë i rrethuar nga burra dhe kështu që mund ta çmoj shumë fatin e mirë, kur e gjej veten në shoqërinë e një gruaje”.

Kur ishte me gra, manierat e vrasësit masiv rafinoheshin, dhe ai asnjëherë nuk tregonte as prirjen më të vogël për t’u dhënë pas femrave. Eva Brauni, një vajzë naive, e cila fantazonte për botën e filmave dhe që pëlqente shumë revistat e modës, u përthith prej fuqive të forta sugjestionuese, që edhe vëzhguesit më neutralë ia kanë atribuar Hitlerit. Menjëherë pasi takoi Braunin, lideri nazist urdhëroi menjëherë që të shihej, se mos familja Braun kishte ndonjë paraardhës hebre.

Askush nuk e di se kur ngacmimi u kthye në një marrëdhënie. Në vitin 1932, Brauni u përpoq të kryejë vetëvrasje me armën e babait të saj, që disa bashkëkohës dyshonin se kish qenë një përpjekje për t’i bërë presion Hitlerit, që t’i kushtonte më shumë vëmendje asaj. Lideri nazist e kishte syrin nga kanceleria, dhe kjo do të ishte vetëvrasja e dytë e një vajze të re që kishte lidhje me Hitlerin. Mbesa e tij, Geli Rauball qëlloi veten për vdekje, thuhet për t’i shpëtuar xhaxhait të saj xheloz.

Prapa grupit

E reja Eva Braun, nga ana tjetër, dukej se kish vuajtur nga një mungesë vëmendjeje nga Hitleri. Veterani i Luftës së Parë Botërore, që në jetën civile kish qenë një dështim, vazhdoi të bëjë një jetë boheme pasi erdhi në pushtet në 1933. Ai shpesh herë mungonte me ditë nga puna e drejtimit të qeverisë në Berlin. Kohën e kalonte duke bredhur nëpër Mynih, duke shkuar në opera dhe teatër me shoqëruesit e tij misteriozë dhe duke vizituar sheshe ndërtimi që, Hitleri, një i dashuruar pas arkitekturës, i konsideronte të rëndësishëm. Në kohë të mirë, grupi do të shkonte në fshat, dhe shpesh herë në këto dalje shkonte edhe Braun.

Sigurisht, asaj i kërkonte të udhëtonte veçmas, bashkë me sekretaret dhe gjatë shëtitjeve në fshatra, vendi i saj ishte prapa grupit. Herë pas here, Hitleri i jepte asaj një zarf të mbushur me para, gjë që Speeret i kujtonte “filmat amerikanë me gangsterë”.

Në vitin 1935, Brauni u përpoq sërish të kryejë vetëvrasje, këtë herë me hape gjumi dhe ka disa të dhëna që pas kësaj, marrëdhënia u bë edhe më e ngushtë. Hitleri pagoi për apartamentin e saj dhe më vonë e mori në shtëpi, me qëllim që ajo, më në fund, të largohej nga shtëpia e prindërve. Eva u bë zonjë shtëpie në Berghof, ku Hitleri shpesh herë kalonte edhe javë të tëra, edhe gjatë luftës. Titulloi i saj zyrtar, ishte “Sekretare private”. Por erdhi një moment që Hitleri dhe Brauni, u bënë më të afërt me njëri-tjetrin edhe në sytë e të tjerëve.

Sigurisht, diktatori vazhdoi ta mbajë marrëdhënien larg vëmendjes së publikut. Vetëm një fotografi e çiftit, u shpëtoi censorëve dhe doli në shtyp. Në të, Hitleri shfaqet në Lojrat Olimpike të vitit 1936, në Mynih, në “Garmisch-Partenkirchen”, me Braunin të ulur një radhë pas tij.

Dëmtim i imazhit

Pavarësisht përpjekjeve të tij për të fshehur këtë marrëdhënie, shtypi i aleatëve mësoi herët a vonë se Hitleri kishte një të dashur që quhej Braun, dhe “Time” e nxori këtë lajm në vitin 1939. Por në Gjermani mbeti një sekret, dhe Hitleri ndoshta kishte të drejtë në supozimin se nëse do ta bënte publike marrëdhënien e tij dashurore, atëherë do t’i bënte dëm imazhit të tij si Fyhrer.

Reinhard Spitzy, një nazist i vendosur dhe i punësuar i ish-ambasadorit gjerman në Londër, Joachim Ribbentrop, u befasua kur pa që një vajzë e re të cilën nuk e njihte, ndërpreu krejt papritur bisedën ndërmjet Ribbentropit dhe Hitlerit në Berghof dhe tha se dy burrat duhej që më në fund të vinin të hanin darkë. Një koleg i shpjegoi Spitzyt pozicionin e Braunit. Ai u befasua, sepse Hitlerin e kish menduar “si një asket, mbi seksin dhe pasionin”. Por, tani, këtu mësoi se heroi i tij nuk ishte i ndryshëm nga gjithë të tjerët.

Brauni kishte një interes të madh për fotografinë dhe filmat e gjithashtu i pëlqente të fotografohej. Albumet fotografike dhe filmat që kanë mbijetuar e tregojnë një grua të shkujdesur, tip atlete dhe ekstroverse, e cila pëlqente të pozonte me kostum banjoje dhe madje, edhe filmonte të motrën tek shkonte të bënte not lakuriq. Pas luftës, një ish pjesëtar i SS-ve do të deklaronte se, “ajo nuk ishte në përputhje me idealin e një vajze gjermane”.

Sipas oficerit SS, Brauni fillonte të bënte “përgatitjet fillestare për gjithfarëlloj dëfrimesh – festa në vendin e fshehtë në mal – menjëherë pasi limuzina e Hitlerit ish larguar nga Berghofi”.

Deklarata të tilla janë në përputhje me një enturazh apolitik që të gjithë ata që ishin të përfshirë – nga shërbëtore deri tek njerëz të njohur si Labert Speer – e kanë përshkruar pas luftës, dhe në të cilin Brauni u integrua me lehtësi. Thuhet se në Berghof kishte një rregull: nuk duhej që të diskutohej për politikë në prani të grave. Në vend të kësaj, temat e diskutimit ishin moda, qentë dhe operetat.

Politikë e pastër

Biografia Gërtemakerit nuk e ka problem të hedhë argumenta kundër ekskluzivitetit të këtij versioni. Një vështrim i albumit fotografik të Braunit, që përfshin fotografi që ajo ka nxjerrë në 23 gusht 1939, mjaftojnë për të vërtetuar këtë ide. Në atë ditë Ribbentropi, që ishte promovuar në postin e ministrit të jashtëm tashmë, ishte në negociata me Stalinin në Moskë në lidhje me ndarjen e Evropës Lindore mes Gjermanisë Naziste dhe Bashkimit Sovjetik. Hitlerit i duhej aleanca, me qëllim që të pushtonte Poloninë. Fotografitë tregojnë se sa i tensionuar dhe i paduruar ishte ai, teksa priste rezultatin e bisedimeve të Ribbentropit me Stalinin. Ishte politikë e pastër, dhe Brauni ishte aty.

Gërtemakeri beson gjithashtu se gruaja në krah të tij “ndante pa asnjë kritikë këndvështrimin për botën dhe bindjet politike të Hitlerit”. Vetë rrethanat tregojnë se kjo është e vërtetë. Brauni e kaloi gjysmën e jetës 33 vjeçare nën shoqërinë e nazistëve fanatikë.

Dihet mirë se në vitin 1939, Hitleri foli hapur në Reichtag për shkatërrimin e hebrenjve europianë – dhe në testamentin e tij të dytë, të cilin e shkroi pak para se të kryente vetëvrasje, ai nënvizonte edhe një herë urrejtjen për hebrenjtë. Eshtë e vështirë të besosh që Brauni do të kish duruar ato 2280 ditë mes dy testamenteve, nëse nuk do të kish qenë edhe vetë një antisemite. Megjithatë, ndoshta nuk do ta mësojmë asnjëherë nëse ajo u përpoq ta influenconte.

Legjendat

Brauni ishte besnike deri në vdekje dhe ishte kjo besnikëri pa kushte, që Hitleri vlerësonte më shumë se çdo gjë tek ajo. “Vetëm Miss Braun dhe Pastori im gjerman, janë besnikë ndaj meje dhe më përkasin”, thuhet se ka thënë ai, aty nga fundi i luftës, kur Evropa ishte nën rrënoja dhe vrasja e hebrenjve europianë ishte kryesisht, një fakt i kryer.

Në atë pikë, Brauni kish vendosur tashmë të qëndronte me Fyhrerin. Madje, ajo i kërkoi dikujt t’i mësonte si të përdorte pistoletën, kur Ushtria e Kuqe të hynte në Berlin. “Këtu po luftojmë deri në fund”, i shkruante ajo nga bunkeri i Fyhrerit, në 22 prill, një mikeshës së saj. “Do të vdes ashtu si kam jetuar. Nuk do të jetë e vështirë për mua”.

Sipas të dhënave të Gjykatës së Distriktit të Berschtesgadenit, Eva Brauni vdiq në 30 prill 1945, në orën 3:28, pasi kapërdiu një kapsulë cianid kaliumi. Hitleri e ndoqi pas, dy minuta më vonë.

Tanimë, njerëzit mund t’ia fillonin me legjendat…/ KultPlus.com

Maqedonia nga lashtësia në ditët tona e Jusuf Buxhovit

Nga Romeo Gurakuqi

Randësia e këtij aktivteti promovues ka të bëjnë me personalitetin e autorit, me vepren konkrete që sot po e promovojmë në Tiranë, temën mjaft të rëndësishme të marrë në shqyrtim, shtrirjen kohore të studimit, përgjithshmërinë e subjektit të saj dhe faktin që është ndër punët e përkthyera në gjuhën angleze, një prej “vuajtjeve” më të mëdha që ka historiografia jonë, krahas defekteve të metodës së kërkimit, çlirimit nga dogmat dhe pasionet, njohjes së mangët të arritjeve të historiografisë perëndimore dhe të vendeve fqinje ballkanike, për shkak të izolimit tonë të mjeruar në diktaturë dhe nënvleftësimit me varfëri të shkollës së studimeve historike në tranzicion.

Autori i librit, profesor Buxhovi, është para së gjithash një intelektual, gazetar dhe aktivist politik, pjesë se strukturës më rilindase dhe më pro europiane që ka nxjerrë bota shqiptare e 40 vitet e fundit, e drejtuar nga shtetari i mirëfilltë shqiptar, Doktor Ibrahim Rugova;

Në karrierën e tij të gjatë si studiues Profesor Buxhovi ka arritur të shkruajë vepra kapitale për Historinë e shqiptarëve në Ballkan, dhe ato punime janë shkruar në liri, janë të “çliruara” nga skemat e ngurta që u janë ofruar dhe vazhdojnë t’u ofrohen, për fat të keq edhe sot e kësaj dite, publikut në dy anët e kufirit, mes dy shteteve shqiptare në Ballkan, ndër institucionet universitare;

Ajo që duhet të them është se veprat gjeneraliste mbi Kosovën dhe kjo mbi Maqedoninë, nuk mund të shkruhen pa një njohje jetësore të arritjeve historiografike të vendeve fqinje me ne, dhe posaçërisht në historiografisë jugosllave dhe serbe;

“Maqedonia nga lashtësia në ditët tona” është një shkrim i historisë maqedonase i bërë i mundur të realizohet për shkak të një studimi të përmanent, 20 vjeçarë dhe skedimi sistematik të çdo studimi të shkruar deri më sot për Maqedoninë, ose për vendet e tjera të Ballkanit, që lidhen me fokusin e studimit.

Është shkruar jo për shkak të një projekti zyrtar me afate, me linja të përcaktuara ideologjike dhe teza të dhëna gati nga “mbikqyrësit” dhe “koordinatorët” e akademive politike.
Asnjë krijim i mirëfilltë shkencor dhe i referueshëm ndërkombëtarisht nuk mund të shkruhet me urdhër dhe me afate, siç ndodh ende në vendin tonë, “Republikën e Çudirave”, por për shkak të misionit personal të autorit si shkencëtar dhe atdhetar europianist.

Ky liber është shkruar me saktësi shkencore, korrektesë akademike dhe ban dallim nga përpjekjet që bëhen sot në Shqipëri nga institucionet e ngarkuara, që përpiqen të shkruajnë vepra gjeneraliste përmes copëtimeve të autorësisë, duke humbur boshtin dhe rrënuar ekspertizën, duke shkelur standardet e etikës dhe korrektesës së studiuesve, deri edhe duke mos cituar, përvetësuar teza, etj…

Ajo çfarë vuan aktualisht bota shqiptare është mungesa e përkthimeve të veprave mbi historinë tonë në anglisht, ndërkohë që professor Buxhovi ia ka dalë ta plotësojë këtë hapësirë të lënë bosh nga të gjitha institucionet shqiptare në dy shtetet, për studiuesit ndërkombëtarë, të cilët deri më tash kanë si version të ofruar përgjithësisht, studimet e autorëve të vendeve fqinje, por jo të autorëve shqiptarë. Dhe këtë boshllëk të veprave të autorëve shqiptarë të fushës së historisë ne e konstatojmë sa herë që punojmë në bibliotekat perëndimore dhe kjo mangësi nuk duhet të mbetët kështu edhe më gjatë. Korigjimet në këtë drejtim do të duhet të fillojmë që nga shkolla e përgatitjes së historianëve, që fakteqësisht është në mjerim, në formalizëm, mbyllje hapësirash për konkurencën dhe zaptim anti-akademik.

Libri që kemi ardhur sot të promovojnë i kushtohet Maqedonisë, pikërisht asaj pjesë gjeografike të Ballkanit qendër jugor, ku nga antikiteti janë takuar “pllakat” kryesore etnike të rajonit, kulturat, religjionet dhe ku çështja e identitetit, përkatesisë është më së shumti e diskutueshme në historiografi dhe në politikë, deri në ditët tona.

Nga ana tjetër, në bashkëkohësi ky rajon është vendosur në qendër të vëmendjes për shkak të arsyeve gjeopolitike dhe ekspansonit propagandistik të tre shteteve ballkanike, që të errësuar nga nacionalizmi dhe fanatizmi, janë munduar të shtrembërojnë të vertetën mbi përkatësitë, rrjedhat historike, religjionet, kishat dhe në rastin e kombit tonë, edhe të vertetën mbi shtrirjen e popullit shqiptar në trevat e veta lindore dhe verilindore, kanë mohuar edhe të drejtat e popullit sllavo-maqedonas, minoriteteve që banojnë në ato anë, përfshirë edhe komunitetin katolik shqiptar në Shkup, bashkësinë e Nanës Terezë, që sot rezulton i zhdukur në heshtje me kontributin e të gjithëve, edhe të shqiptarëve atje.

Ndërkohë, sllavo maqedonasit, nga ana e tyre, në përpjekjen e ligjshme, do të thoja, për rifmormësimin identitar të veçantë në raport me bullgarët dhe serbët, kanë tejkaluar më pas “tagret e të drejtës të dhëna nga Hyu”, duke lëshuar goditjet e tyre ndaj popullit shqiptar në “Iliridë”, kanë nxitur deri vonë shtrembërimet identitare etj.

Po ashtu, politikanët tranzicionistë të këtij vendi deri para Marrëveshjeve demokratizuese të Republikes së Maqedonisë së Veriut, janë munduar të krijojnë një Republikë Maqedonase të vetën, për shumicën sllave, ngjashëm me atë që krijoi Tito në vitin 1945 për nevojat zvogëlimit të ndikimit të Serbisë në Federatën Jugosllave, duke vijuar për gati një dekadë në vitet 1990’, të mohojnë të drejtat e popullsisë shqiptare, duke injoruar faktin se qënia e Dibres, Tetovës, Gostivarit, Shkupit, Strugës, etj., ndër ato anë, është produkt i dy procesve: (A) i copëtimit të trevave shqiptare në vitin 1913 dhe 1919-21, rikonfirmit në vitin 1945 të kësaj ndarjeje të padrejtë historike; (B) si edhe i politikave denacionalizuese, kolonizuese dhe zhbimëse në pikëpamje identitare të ndjekura në Serbi para LIB, dhe në Jugosllavitë e pas LIB dhe pas LDB.
Për t’u kthyer në mënyrë të fokusuar tek libri ynë: “Maqedonia nga lashtësia në ditët tona”: është përspektiva e një shkrimtari illuminist shqiptar për Maqedoninë kuptuar shumë më gjërësisht se Republika e Sotme e Maqedonisë së Veriut; është përmbledhja e dijes së tij, arritur gjatë studimit permanent, kërkimit të vazhdueshëm arkivor dhe faktit që ai ka jetuar, në një Jugosllavi, një shtet, që për hirë të së vertetës, ka qenë më i emancipuar, më i përparuar dhe më i qytetarizuar se sa ishte Shqipëria e mbyllur dhe e dhunuar e Enver Hoxhës, Ramiz Alisë dhe ministrave të tyre pashpirtë të arsimit dhe shkencës;

Studimi i mikut dhe profesorit tonë është produkt i faktit që shkollat e përgatitjes së historianit e studiuesit të shkencave humane në hapësirën e Jugosllavisë, ku përfshihej Prishtina e Shkupi, kanë qenë shumë më të mira, krejtësisht të konsoliduara, më pak të ideologjizuara se në Shqipëri, vende me biblioteka shumë të pasura, me mundësi të mobilitetit akademik të shkëlqyeshme dhe një mbështetje financiare për intelektualët të ngjashme me atë që vendet perëndimore ofronin.

Edhe këto ditë kam ndej duke menduar: A mund të shkruhej një libër i tillë në Shqipëri?

Profesor i nderuar, keni ardhur ndër ne këto kohë, ndër të tjera për të na kujtuar shumë gjëra, por mbi të gjitha, se ku ndodhemi.

Ky libër mund të shkruhej nga studiues shqiptarë jashtë Shqipërie që ia kanë kushtuar jetën e tyre shkencës, por nuk mund të shkruhej në

Shqipërinë e mbyllur dhe sot të hapur, por pa një bosht;nuk mund të shkruhej në qoftë se një jetë nuk je marrë me studim, konspektim, skedim, pa u ndërprerë me ecjen ndër disa punë të tjera paralele që skanë lidhje me shkencën;
ky liber nuk mund të shkruhej pa njohjen tuaj të gjuhëve sllave, latinishtes dhe greqishtës së vjetër dhe gjuhëve perëndimore;
nuk mund të shkruhej në një vend ku nuk ka biblioteka që furnizohen përditë me libra;

ky liber nuk mund të shkruhej në qoftë se nuk ekziston një formësim metodologjik dhe filozofik prej historiani të mirëfilltë.

Historia e Maqedonisë e autorit Buxhovi në fakt ilustron marrëdhënien e ndërlikuar ndërmjet identitetit etnik, gjuhës dhe pavarësisë kombëtare.

Duke u mbështetur mbi të dhëna sporadike historike, gjeografike, kulturore ose gjuhësore, Serbia, Greqia dhe Bullgaria shpesh kanë avancuar pretendime ndaj Maqedonisë në aspektin e territorit dhe përkatësisë etnike me popullsinë, duke e injoruar situacionin konkret bashkëkohor, rrjedhat e ndërlikuara të 2000 viteve histori ndër këto anë dhe faktin se qenia e këtij territori nën perandorinë otomane deri në fillim të shekulllit XX, kishte ndryshuar dhe ndërlikuar gjithshka në pikëpamje të etniciteve dhe religjioneve

Si lektor i Historisë së Ballkanit për më shumë se 32 vite ndër të parat përgatitje të detajuara që më asht dashur të bëj, kur fillova punën, ndërkohë që regjimi po binte, ka qenë historia moderne dhe bashkëkohore e Maqedonisë dhe me udhëzimin e profesorit tim, Thoma Murzaku, jam adresuar ne Bibliotekën Kombëtare për të gjetur librat e historisë zyrtare maqedonase në gjuhën shqipe.
Ajo çfarë kam kuptuar nga tekstet zyrtare të këtij vendi është se Shkupi zyrtar i përiudhës së Jugosllavisë Dytë kishte investuar në mënyrë strategjike dhe të jashtëzakonshme për krijimin e një Historie Zyrtare të Maqedonisë, për hartimin, nga “konglomerati dhe mishmashi i qendrës së Ballkanit”, një Histori Kombëtare Sllavo-Maqedonase, krijimin e një identiteti të posaçëm sllavo-maqedonas, në mbrojtjen e përsosur të drejtave politike dhe kulturore për vete, të Republikës së vogël dhe të brishtë të Jugosllavisë.

Në qoftë se sot shkon në Arkivin e Maqedonise, atje do gjesh të arshivuar, kopjet e dokumentacioneve që zotërojnë arkivat e më të rëndësishëm ndërkombëtare, çdo dokument që ka të bëjnë me emrin MAQEDONI. Dhe këtë ata studiues zyrtarë e kanë berë shumë kohë para se studiuesit shqiptarë të Shqipërisë të mbërrinin me hap dritaret e tyre të vogla dhe gjysmake, në arkivat e Stambollit, të Venedikut, Raguzës, Romës etj..

Pse ka ndodhur një gjë të tillë? Shtetarët e Maqedonisë së djeshme nën Jugosllavi e kanë pasur të qartë se përkatësia etnike e maqedonasve ishte dhe është ende shumë e diskutueshme.

Më ka bërë përshtypje të posaçme fakti se si nga një kryengritje e reduktuar në kohë dhe hapësirë, si ajo e Ilindenit dhe Republika e Krushevës që e pason, nga studiuesit zytare të atij vendi është ngritur një “Kështjellë” e Rilindjes së tyre, e Nacionalizmit e Patriotizmit Maqedonas, që edhe sot ka reflekse në politikë dhe në mbruajtjen dhe përforcimin e tyre identitar. Normalisht historia e nacionit sllavo maqedonas ka qenë e vështirë mbasi bëhet fjalë për një popullsi të shpërndarë në veri dhe në jug të atij rajoni, që ka pësuar edhe shtypje, edhe zhbimje, deri edhe pas LDB, siç është rasti i shpërnguljes massive nga Maqedonia greke të forcave partizane slave të kësaj kohe. Për rrjedhojë rikompaktësimi dhe mbrojtja në këtë pjesë, krijimi i republikës dhe shtetit, ka qenë një angazhim i jashtëzakonshëm i tyre dhe unë mendoj se ata ia kanë dalë, falë unitetit kulturorë, religjioz dhe gjuhësor dhe sot edhe falë kuptimit që njohja e realitetit dhe e të drejtave të popullit shqiptar atje, është kusht themelor i ekzistencës, paqes dhe europianizimit në këtë anë.

Për këto arsye dhe të tjera që do përmend më poshtë, sipërmarrja e Buxhovit në fakt nuk ka qenë e lehtë mbasi Caktimi i Maqedonisë në një Kombësi Ballkanike është edhe sot i komplikuar, sepse ishte një rajon me etni të përzier.

Deri vonë nuk ka pasur regjistrime të besueshme; Hartat e disponueshme kanë qenë kontradiktore.
Bullgarët edhe sot pohojnë se maqedonasit janë bullgarë dhe ata flasin një dialekt sllav shumë të ngjashëm me bullgarishtja.

Serbët pretendonin se ishin serbë sepse kishin zakone popullore si ato të Serbisë.

Grekët, te fiksuar në nocionet antike dhe në ndërlidhjet gjeografike kanë vënë përherë në dukje mbizotërimin e kishave ortodokse greke dhe praninë e grekëve në zonë që nga koha e Aleksandrit të Madh dhe argumentojnë me forcë se fshatarët e Maqedonisë ishin grekë sllavishtfolës.

Libri i professor Buxhovit mbi Maqedoninë, sipas meje, ka veçorinë, është një histori gjenerale e këtij vendi kuptuar në përmasë të plotë, (me përjashtim të historisë bashkëkohorë të Maqedonisë së Jugut) i shkruar pa ngarkesat nacionaliste të përmendura më sipër, jashtë komplekseve të shkrimit të tezave të paracaktuara për arsye politike dhe nevojave të mbijetesave shtetërore.

Ai është një libër i cili nuk injoron asnjë komponent etnik dhe kulturorë në dy mije vite histori të kësaj ane të ballkanit, por ndjek të vërtetën përmes shqyrtimit të rezultateve kërkimore të autorëve seriozë. Para së gjithash ky liber ndjek faktorin iliro-dardan, arbnor dhe shqiptar në këto anë.

Ndryshe nga mënyra e studimit dhe e shkrimit të deritashëm të historive nacionale ballkanike, autori e ka shkruar historine e Maqedonisë, ashtu siç duhet, të pashkëputur nga historia rajonale e popujve të tjerë me të cilët maqedonasit kanë ndarë të njëjtin fat, brenda perandorive dhe brenda rrjedhave të historisë së marrëdhenieve ndërkombëtare.

Në këtë libër ne kemi Historinë e Maqedonisë nga koha e Ilirisë dhe Romës, Bizantit, Mbretërise Bullgare dhe Serbe, Perandorisë Osmane. Gjejmë të trajtuara raportet mes Fuqive të Mëdha me perandorinë e sipërpërmendur otomane, dekadencën e kësaj perandorie në fund të shekullit XIX dhe fillim të shekullit XX, Gjenezën e Çështjes Lindore në tërësi dhe të krizave që kulmuan here pas here për shkak të kësaj çështjeje të pazgjidhur të Lindjes, për Europen, që kishte të bënte me emancipimin e popujve të robëruar ballkanikë nga PO dhe shpërbërjen e saj; përpjekjet e Fuqive të Mëdha për Reforma, etj.
Shumë interesante paraqitet historia e LDB dhe e Jugosllavisë së Dytë, Përiudha e viteve 1981-1991, e pavarësisë së Maqedonisë dhe e krizës së vitit 2001.

Pra, e thënë më qartë, kemi të bëjmë një studim kompleks, të gjithanshëm të atij entiteti historiko- gjeografik, parë në kuadrin e historisë së Europës Juglindore, marrëdhenieve ndërkombëtare të kohës dhe shteteve ku ai territor dhe popullsitë e kësaj ane, kanë bërë pjesë, duke përfshirë, Jugosllavinë e Parë në përiudhën mes dy luftrave botërore dhe Jugoslavinë e Dytë, deri ditën kur pjesa veriore e Maqedonisë u mevëtësua si republikë e pavarur, shtet që prirej dhe priret edhe sot të europianizohet.

Duke qenë se si pjesën e Rilindjes maqedonase dhe shqiptare, ashtu edhe pjesën e Bashkëkohësisë, më ka takuar t’i studio, verëj se autori ecën në rrugë të ndryshme nga historiografia shqiptare, që ende është peng i fshirësve të të vertetave dhe atyre që duan të kalojnë kohën kot.

Për të kanë rënë me kohë shabllonet e histriografisë komuniste; njeh krejt mirë realitetin e kesaj periudhe dhe për pjesën bashkëkohore, saktësisht pas rënies së Murit të Berlinit.

Buxhovi mund të themi se ecën në një rrugë krejtësisht të veten të rishkrimit si historian dhe si deshmitar i procesve në tërësi në Kosovë, Maqedoni e Jugosllavi, i çliruar nga komplekset dhe ngarkesat politike dhe duke i qendruar besnik profesionit të historianit serioz, që nuk ngurron të thotë edhe të verteta, që të paditurve e të fanatizuarve nuk u pëlqejnë.

Në qoftë versionet e historisë zyrtare të Maqedonisë janë përpjekje për të themeluaar një histori nacionale nga interesa të veçanta të atij shteti, të trashëguar nga Jugosllavia e Dytë, libri professor Buxhovit është histori e Maqedonisë që nuk ecen në kahun e fshirjes së identiteteve të tjera në atë territor kaq të përzier; është një histori që nuk len në heshtje interesat e popullit shqiptar, rolin e tij si faktor paqësor shtetformues ndër këto anë.

Jusuf Buxhovi është prej historianëve shqiptarë që ia ka dale të kryejë procesin e Rishkrimit të Historisë së trojeve shqiptare në formë gjenerale, që zakonisht e bëjne institutet. Por ai e ka bërë një gjë të tillë, i vetëm, i çliruar nga dogmat që vazhdojnë të rëndojnë mbi ne në Tiranë dhe që mbajnë lidhur në një fare mënyrë, për një mijë arsye edhe institucionet historishkruese kosovare.

Një histori e Maqedonise ne versionin qe shqiptaret atje duhet ta dijne dhe të krenohen që janë pjesë e saj, mbase për shkak të padrejtësisë së historisë, që i shkëputi nga shteti amë.

Një histori që mban nalt flamurin e Ilirisë, Dardanisë dhe Arbnisë, Rilindjes dhe te drejtave te shqiptareve, pa shkelur të drejtat e të tjerëvë dhe mbi të gjitha duke respektuar të vertetën, historinë dhe kompleksiteti e kësaj të vertëtë në rastin e kësaj hapësire ballkanike
Ju faleminderit!

*(Kumtesë e lexuar me rastin e promovimit të librit “Maqedonia nga antika deri te koha e jonë” nga Akademia e Studimeve Albanologjike në Tiranë, më 28 prill 2013)./KultPlus.com

11 vjet nga vdekja e shkrimtarit arbëresh, Ernesto Sabato

Sábato ka lindur në Rojas, provincia de Buenos Aires në Argjentinë më 24 qershor, 1911. Nëna e tij Juana Maria Ferrari rridhte nga një familje arbëreshe e Italisë, ndërsa babai i tij, Franciso Sabato, po ashtu ishte nga Italia. Ata kishin njëmbëdhjetë fëmijë, të gjithë djem. Ernesto ishte fëmija i dhjetë i familjes Sábato. Ditën që lindi, vëllau më i madh vdiq dhe e ëma e pagëzoi Ernesto sipas vëllait të tij.[1]

Ai kreu shkollën e mesme më 1928 dhe u regjistrua në Universidad de La Plata, ku studioi fizikë dhe matematikë. Në vitin 1930 ai iu bashkua partisë komuniste dhe në atë kohë takoi Matilde Kusminsky Richter, që atëherë ishte shtatëmbëdhjetë vjeç. Të dy lanë familjet dhe studimet dhe filluan të jetojnë bashkë. Ernesto përdorte një emër konspirativ dhe ishte mjaft aktiv në parti. Në vitin 1933 ai u bë sekretar i Rinisë Komuniste, por po fillonte të zhgënjehej me partinë dhe kishte dyshime. Më 1934 ishte dërguar si delegat në Bruksel në Kongresin kundër fashizmit dhe luftës, prej aty duhej të udhëtonte për Moskë për një periudhë ‘spastrimi’. Në Bruksel Ernesto kuptoi natyrën e vërtetë të partisë komuniste dhe iku në Paris, ku jetoi i fshehur pasi partia po e kërkonte. Pa miq dhe pa para, ai fillon të shkruajë romanin e tij të parë.

Në vitin 1935 ai kthehet në Argjentinë ku martohet me Matilden dhe vazhdon studimet në Universidad de La Plata. Në vitin 1938 doktoron në fizikë dhe fiton bursë për të hulumtuar rrezatimin atomic në Laboratorin Curie në Paris. Matilde dhe djali i tyre, Jorge Federico shkojnë me të. Gjatë qëndrimit në Francë ai vazhdon të shkruajë dhe të pikturojë. Më 1939 bursa iu transferua për Massachusetts Institute of Technology. Ai kthehet në Argjentinë dhe fillon të ligjërojë matematikë dhe fizikë në Universidad de La Plata. Ftohet t’i bashkohet revistës Jugu, ku takohet me Jorge Luis Borges dhe të dy bëhen miq. Më 1941 fillon të shkruajë për gazetën La Nacion.

Në vitin 1943 ai kalon një “krizë ekzistenciale” dhe vendos të lërë shkencën dhe t’i përkushtohet krejtësisht vetëm shkrimit dhe pikturimit. Jep dorëheqje nga univeristeti dhe bashkë me familjen zhvendoset në male (Provincia de Cordoba). Fillon të shkruajë dhe shpejt përfundon librin Njëshi dhe gjithësia, që u botua më 1945. Në këtë libër Sábato haptas mohon shkencën dhe racionalen. Fiton çmime dhe nderime për këtë libër.

Roman i tij i parë Tuneli botohet më 1948. Më 1951 botohet libri tjetër Njerëz dhe dhëmbëzorë, me refleksione për paratë, arsyen dhe kalueshmërinë e kohës. Një studim për konceptet e botës dhe jetës moderne duke filluar nga Renesansa. Në vitin 1953 botohet libri Heterodoxia, që është definuar si fjalor i njeriut në krizë. Më 1955 bëhet drejtor i gazetës Mundo Argentino. Në këtë kohë Argjentina ishte në trazira politike. Më 1956 botohen dy librat më kontraverse të Sábatos: El otro rostro del Peronismo (Fytyra tjetër e peronizmit) dhe Torturas y Libertad de Prensa (Torturat dhe liria e shtypit).

Në vitin 1961 boton romanin e tij të dytë Sobre héroes y tumbas (Mbi heronjtë dhe varrezat), një studim psikologjik i njeriut i thurur me idetë filozofike të botuara më parë në librat e tij me ese. Kapitullin Raport për të verbërit shumë studiues e quajnë kryevepër të letërsisë botërore.

Në vitin 1971 fillon të shkruajë për gazetën La Opinion. Në vitin 1973 boton romanin e tretë Abaddón, el exterminador (Abadon, engjëlli i shkatërrimit), një libër për vizionin apokaliptik të botës moderne dhe për triumfin e të keqës.

Në vitin 1977 Italia i akordon çmimin “Medicci”, ndërsa më 1978, në Spanjë e dekoron me urdhrin Gran Cruz de la Orden al Mérito Civil.

Më 1984 presidenti i Argjentinës Raúl Alfonsín e emëron kryetar të Comisión Nacional sobre la Desaparición de las Personas (CONADEP), (Komisioni Kombëtar për Personat e Zhdukur), komision që ka hulumtuar rastet e personave të zhdukur gjatë diktaturës ushtarake në Argjentinë. Libri Nunca Más (Kurrë më) në të cilin jepen dëshmitë e atyre që shpëtuan dhe të dëshmitarëve të zhdukjes dhe vrasjes së mëse njëzetmijë njerëzve, është botuar si rezultat i hulumtimit të këtyre tragjedive.

Organizata e Shteteve Amerikane (O. A. S.) i jep çmimin Gabriel Mistral, ndërsa mbreti i Spanjës, Huan Karlos, e dekoron me çmimin Miguel de Cervantes. Dekorohet prapë nga Italia më 1985 me Urdhrin për Merita dhe më 1987 Fransoa Miteran, kryetar i Francës e dekoron me gradën Komandant i Legjionit të Nderit. Ka marrë gradën “Doktor nderi” (Honoris causa) nga Univeristeti Murica, Spanjë, Universidad de Rosario, Argjentinë, Universidad de Campinas, Brazil, Universidad del Litoral, Santa Fe, Università degli Studi di Torino, Itali Më 1995 në Shqipëri merr titullin Ismail Kadare, të ndarë nga fondacioni Velija. Vdiq në shtëpinë e tij në Argjentinë, më 30 prill 2011 në moshën 99 vjeçare./ KultPlus.com

Nis restaurimi i kishës së Shën Mëhillit në Kostar të Finiqit

 Kanë filluar punimet e mirëmbajtjes, restaurimit, konsolidimit në objektin monument kulture Kat. I-rë, “Kisha e Shën Mëhillit”, e cila ndodhet në Kostar të Bashkisë së Finiqit, pjesë e paketës së mirëmbajtjes të Drejtorisë Rajonale të Trashëgimisë Kulturore Vlorë, për vitin 2023.

Pas hartimit të projektit nga Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore Vlorë dhe miratimit nga Këshilli Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore Materiale, zbatimi i punimeve të mirëmbajtjes, restaurimit dhe  konsolidimit konsiston kryesisht në restaurimin dhe konsolidimin e muraturës së rrënojave të kishës, restaurimin e kalldrëmit të kishës, konsolidim i elementeve konstruktiv; restaurim i elementeve dekorativ në muraturë, sistemimin e terrenit, etj.

Kisha e Shën Mëhillit është një rrënojë, e cila ruan në pjesën më të madhe muret në lartësinë e dikurshme. Nga pikëpamja arkitektonike ajo është një kapelë e vogël një nefshe, drejtkëndore në plan. Në murin lindor ndodhet absida e vogël rrethore me dalje nga jashtë dhe nikja e prothesit. Në murin verior në ambientin e altarit ndodhet një kamare e vogël.

Duke u bazuar në karakteristikat ndërtimore dhe në materialin arkeologjik të zbuluar në territorin e monumentit, mendohet se kisha datohet në shek. XII-XIII. Për ndërtimin e kishës janë përdorur gurë lehtësisht të punuar të lidhur me llaç gëlqereje të bollshëm, ndërsa vërehet edhe përdorimi i copërave të tullave, të vendosura ndërmjet gurëve. I vetmi trajtim dekorativ i muraturës konsiston në kornizën kurrizpeshku, e realizuar me teknikën e kluasonazhit. Trashësia e muraturës është 60 cm. Në shumicën e perimetrit të saj ruan lartësine origjinale./KultPlus.com

‘Është e rrezikshme të jesh i drejtë në çështjet për të cilat autoritetet janë gabim’- Voltaire

François-Marie Arouet, i njohur me emrin e tij të pendës Voltaire, konsiderohet si një nga shkrimtarët më të mëdhenj të Francës i Epokës së Iluminizmit.

Volteri ishte një njeri me arsye, një deist që urrente fanatizmin, bestytninë, idhujtarinë dhe kryesisht faktin që burrat janë të aftë të dëmtojnë njëri – tjetrinë për të mbrojtur një doktrinë që ata mezi e kuptonin.

Puna më e njohur e Volterit është Candide. Novela satirike mbi gjendjen njerëzore botuar në 1759, ishte një nga më të shiturat nga momenti kur u shfaq dhe u përkthye në çdo gjuhë të mundshme.

Volteri tha për veten e tij se ai “shkroi për të vepruar” dhe dëshira e tij më e madhe si filozof ishte të ndryshonte mënyrën e të menduarit dhe të sjellurit të njerëzve. Ai besonte fort në arsyen, tolerancën, lirinë e fjalës dhe një shoqëri të lirë dhe liberale.

Këtu janë 20 citime të Volterit që do të lënë mbresa të forta te çdokush që i lexon thellësisht ato. Ne duam prej jush, siç është traditë tashmë, të na thoni cilën prej mençurive të Volterit vlerësuat apo pëlqyet më së shumti.

Sa më shpesh që përsëritet një budallallëk, aq më shumë ai merr pamjen e mençurisë.

Është e rrezikshme të jesh i drejtë në çështjet për të cilat autoritetet janë gabim.

Mendoni për veten tuaj dhe lërini të tjerët të gëzojnë këtë privilegj gjithashtu.

Ata që mund t’ju bëjnë të besoni absurditete, mund t’ju bëjnë të kryeni mizori.

Pasqyra është një shpikje e pavlefshme. E vetmja mënyrë për të parë me të vërtetë veten është në pasqyrimin e syve të dikujt tjetër.

Vlerësoji ata që kërkojnë të vërtetën, por ki kujdes nga ata që e gjejnë.

Nëse Zoti nuk do të ekzistonte, do të ishte e nevojshme ta shpiknim atë.

Le të kultivojmë kopshtin tonë.

Speciet tona të mjera janë bërë aq të tilla, saqë ata që ecin në shtegun e shkelur mirë, hedhin gjithmonë gurë në drejtim të atyre që po tregojnë një rrugë të re.

Gjykojeni një njeri nga pyetjet e tij më tepër sesa nga përgjigjet e tij.

Çdo njeri është fajtor për të gjitha të mirat që nuk bëri.

Dyshimi është një gjendje e pakëndshme, por siguria është një gjë qesharake.

Vlerësimi është një gjë e mrekullueshme. Kjo e bën atë që është e bukur tek të tjerët, të na përkasë edhe neve.

Mos mendoni se paraja bën gjithçka ose do të përfundoni duke bërë gjithçka për paranë.

Është e qartë se individi që persekuton një njeri, vëllain e tij, sepse nuk është i të njëjtit mendim, është një përbindësh.

Sa më gjatë që të qahemi mbi fatkeqësitë tona, aq më e madhe është fuqia e tyre për të na dëmtuar.

Zoti më mbroftë nga miqtë e mi: se nga armiqtë ruhem vetë.

Burrat janë të barabartë; nuk është lindja por virtyti që bën ndryshimin./shkollaesuksesit/KultPlus.com

‘Ti dhe hëna’, ndër poezitë me romantike nga Ismail Kadare

Poezi nga Ismail Kadare

“Ti dhe hëna”

Kësaj nate me hënë të vjeshtës
Dola fushës të bredh kuturu.
Retë shtohen me vrap pa reshtur,
Hëna duket aty-këtu.

Porsi vetë mendimet e mia
Po më shtyhem ndër mend më shpesh
dhe pas tyre gjithnjë gjendesh ti
si kjo hënë që duket mes resh.

Hëna shpejt do të zhduket dhe netët
do të mbeten pa të, kurse ti
në ëndërrimet e mia pa jetë
perëndim s’do të kesh kurrsesi./KultPlus.com

Egjiptianët akuzojnë Netflix për fshirje identitetit të Cleopatrës në dokumentarin për mbretëreshën

Producentja ekzekutive Jada Pinket Smith, serinë e dokumentarëve kushtuar mbretëreshave më të famshme të kontinentit afrikan. E para nga mbretëreshat e serisë së dokumentarëve “African Queens” është Kleopatra e famshme. Seria katër-episodëshe e dokumentarit “Queen Cleopatra”, publikohet në Netflix më 10 maj.

“Queen Cleopatra” paraqet jetën e kësaj mbretëreshe, kaq të njohur e të fuqishme, po aq të keqkuptuar – një lidere e guximshme që me bukurinë dhe romancat e saj e ka vënë nën hije asetin e saj kryesor – intelegjencën.

Dokuseria “Queen Cleopatra” përpiqet të ndreqë gabimin që ka bërë Hoollywoodi duke e injoruar këtë mbretëreshë madhështore, duke sjellë në jetët e njerëzve të epokës së sotme historitë fascinante të epokës së Kleopatrës.

Ky doku-serial ka nxitur polemika të mëdha Egjipt, pasi egjiptianët po thonë se në këtë vepër, mbretëresha Kleopatra paraqitet si afrikane me ngjyrë, që nuk përket me realitetin, meqë ajo ishte pasardhëse e dinastisë Ptolemeike me prejardhje nga Maqedonia e lashtë.

Një avokat ka paraqitur një ankesë që akuzon Netflix-in, se seriali për “Mbretëreshën Kleopatra” ka bërë shkelje të ligjeve me synimin për të “fshirë identitetin egjiptian”.

Një arkeolog nga Egjipti, këmbënguli se Kleopatra ishte “me lëkurë të çelët, e jo të zezë”. Por producentja ka thënë se “trashëgimia e saj është shumë e debatuar”, ndërkohë aktorja që luan rolin e Kleopatrës, Adele James kritikëve iu tha: “nëse nuk ju pëlqejnë aktorët, mos e shikoni shfaqjen”. Aktorja ka publikuar edhe një postim në Twitter, ku shfaqeshin përmbledhje të komenteve abuzive që përfshinin edhe sharje raciste. Ndërkohë, në Websajtin Tadam, që sjellë informacione nga Netflix-i, është raportuar shkurtimisht se zgjedhja për të luajtur Adel James që është britanike me racë të përzier, është bërë për të paraqitur dilemat shekullore rreth racës së Mbretëreshës Kleopatra./21Media/KultPlus.com

William dhe Kate shënojnë 12 vjetorin e martesës me foto

Princi dhe Princesha e Uellsit kanë postuar një foto në internet për të shënuar 12 vjetorin e martesës së tyre.

Fotoja tregon çiftin me biçikleta në Norfolk gjatë motit me diell vitin e kaluar.

Ajo u postua në llogarinë zyrtaretë çiftit në Twitter , me mbishkrimin e thjeshtë “12 vjet” dhe një emoji zemre.

Të enjten dhe të premten dyshja kaluan kohë në Uells duke zbritur nga një shkëmb, duke porositur pica dhe duke vizituar Kopshtin Përkujtimor Aberfan.

Çifti u martua në Westminster Abbey më 29 prill 2011 pas një lidhjeje tetë-vjeçare.

Ata i kaluan tre vitet e para të jetës së tyre martesore në Anglesey , ku Princi William po bënte stërvitjen e tij me helikopter për t’u bërë pilot i kërkimit dhe shpëtimit të RAF.

Martesa e Uilliam me ish-bashkëbanimin e tij në universitet ishte ngjarja mbretërore e vitit 2011 , pasi 2000 të ftuar mbushën abacinë.

Çështja madhështore përmbante dy fustane, dy pritje, një kortezh me karroca në qendër të Londrës, këmishë dhe dy puthje në ballkonin e Pallatit Buckingham.

Gati 25 milionë njerëz në Mbretërinë e Bashkuar u akorduan për të parë ceremoninë e drejtpërdrejtë televizive, me audiencën televizive në mbarë botën që vlerësohet të jetë dy miliardë.

Dymbëdhjetë vjet më vonë, çifti ka tre fëmijë, Princi George, nëntë vjeç, Princesha Charlotte, shtatë dhe Princi Louis pesë.

Ata u emëruan Princi dhe Princesha e Uellsit nga Mbreti Charles shtatorin e kaluar pas vdekjes së Mbretëreshës./bbc/KultPlus.com

Kosova ndalon prodhimet kineze e ruse të telekomunikimit (VIDEO)

Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik është autoriteti që mbikëqyr rrjedhën e çdo tenderi publik.

E ky Komision, me ndryshimet e fundit në rregulloren e punës që bëri këto ditë, ndaloi miratimin e pajisjeve të telekomunikimit nga Kina e Rusia, raporton Klan Kosova.

Produktet e Dahua, Hikvision, Huawei, ZTE, Hytera dhe AO, u konsideruan se paraqesin rrezik për sigurinë kombëtare të vendit.

Për njohësit e fushës, rrezikimi i sigurisë kombëtare mundësohet përmes mikroçipave.

Tanzer Abazi, ekspert i sigurisë kibernetike, tha se kamerat, telefonat e pajisjet e tilla të internetit, ofrohen me çmim më të lirë vetëm që të mund të spiunojnë. Përmes tyre, sipas ekspertëve, mund të cenohet edhe siguria në veri të Kosovës, e të përgjohen aksionet organeve të rendit.

Por sherri i pajisjeve ruso-kineze mund të jetë edhe më i madh.

Pajisjet me të cilat KRPP-ja rekomandoi operatorët që as të mos aplikojnë nëpër tenderë, Amerika dhe disa shtete të Bashkimit Evropian i larguan nga tregu kohë më parë. /Klankosova.tv/KultPlus.com

Mbyllet Festivali i Teatrit në Fier ‘Apollon’ 2023, interpretuan aktorë nga Shqipëria, Kosova dhe Kroacia

Është mbyllur nata finale e Festivalit mbarëkombëtar të aktrimit “ Apollon” 2023.

Teatri “ Bylis” në Fier u kthye për pesë ditë radhazi në destinacionin e artit skenik pasi edicionini 14-te i këtij festivali solli në skenën teatrore për 5 netë radhazi trupa të njohura teatrore nga Shqipëria, Kosova, e Kroacia, vepra të autorëve shqiptarë e të huaj kryesisht në gjininë e komedisë dhe monodramës, shfaqje të cilat nxjerrin në pah dhe trajtojnë probleme familjare dhe të shoqërisë që hasen më së shumti gjatë ditëve të sotme.

Juria e festivalit këtë vit kishte në përbërjen e saj aktorët e njohur Ndriçim Xhepa, Enver Petrovci dhe Luli Bitri te cilët në natën finale ndanë edhe çmimet për kategoritë e përcaktuara: Aktorët joprotaginistë më të mirë u vlerësuan Mimoza Marjanaku dhe Indrit Cobani dhe aktorët protagonistë më të mirë Olta Daku dhe Mentor Zyberaj të cilët u shprehën mjaft të emocionuar për vlerësimin e jurisë prestigjioze.

Bashkëpunime të tilla të trupave teatrore janë të një rëndësie të veçantë është shprehur kryetari i jurisë, aktori i njohur Ndriçim Xhepa, teksa ka apeluar për më shumë vëmendje nga ana e qeverisë për artin e kulturën.

Ky festival erdhi ne qytetin e Fierit pas një periudhe ndërprerjeje me një kastë të njohur aktoresh të 9 trupave teatrore nga Shqipëria, Kosova e Kroacia, të cilët sollën para publikut artdashës fierak emocione të veçanta./topchanel/KultPlus.com

‘Poem Kosovar’-interpretim tejet emocionues nga Mirush Kabashi (Video)

Mirush Kabashi ka lindur më 17 prill 1948 në Shkodër dhe është rritur në Durrës. Është një aktor shqiptar. Origjina e tij është nga Gjakova.

Ai është aktor i rreth 100 roleve, në teatër dhe filma. Shpesh ka qenë edhe prezantues i aktiviteteve të shumta artistike. Gjithashtu, Kabashi është cilësuar si një nga interpretuesit më të mëdhenj të poezisë në Shqipëri.

Ai ka dhënë një kontribut të madh në filmografinë shqiptare. E ndërsa një pjesë të jetës së tij ia ka kushtuar edhe teatrit me rolet e tij të larmishme, ku ndër to më i veçanti ka mbetur ai i Sokratit tek “Apollogjia e fundit e Sokratit”.

Mirush Kabashi, në fund të vitit 2014 u nderua me titullin e lartë “Nderi I Kombit”, dhe titujt tjerë të cilët po ashtu i dha Shteti i Shqipërisë, janë: “Artist i Merituar”dhe “Mjeshtër i Madh i Punës”.

KultPlus ju sjell një interpretim tejet emocionues të Mirush Kabashit, të quajtur ‘Poeme Kosove’ e shkruajtur nga Mitrush Kuteli:

Pse u pre lisi shumëvjeçar? Tregon Komuna e Prishtinës (VIDEO)

Nga jashtë dukej mirë e kishte nisur të gjelbërohet.

Megjithatë, Komuna e Prishtinës lisin pranë Ministrisë së Kulturës vendosi ta largojë, meqë gjeti se i njëjti përbënte rrezik të rrëzohej, sepse ishte dëmtuar nga brenda.

Drejtori për Siguri dhe Emergjenca, Lulzim Fushtica, thotë se ekspertët konstatuan që duhej të largohej lisi, derisa po vlerësohen edhe hapësira të tjera me drurë shumëvjeçarë.

“Ekipet janë në terren, janë duke e bërë vlerësimin dhe do të përfundojë gjatë javës, e në bazë të vlerësimit do të marrim hapat e mëtutjeshëm”, u shpreh ai për Ju Flet Prishtina.

Kjo shkaktoi pakënaqësi te disa qytetarë që e identifikonin atë pjesë të kryeqytetit me trungun dhjetëra vjeçar, por ka edhe të atillë që e përkrahin vendimin.

E ambientalisti Luan Hasanaj, pohon se duhet të ketë verifikim të rregullt të lisave të vjetër, mirëpo thekson se ata që priten duhet të zëvendësohen. /Klankosova.tv/KultPlus.com

‘Para se të vish’

Poezi nga Alda Merini

Para se të vish
Sillmë tre trëndafil të kuq
Para se të vish
Sillmë një Gishtëz të madh
Sepse duhet të qep zemrën
E më sill një qetësi të gjatë
Të madhe si një Telajo dashurie
Para se të vish
Jepi një shqelm murit përball
Sepse aty brenda është një spiun
Që ka parë në fytyrë dashurinë time
Para se të vish
Mbylle lehtë derën
Dhe nëse unë jam duke qarë
thërrit Violinat më të mira
Para se të vish
Thuamë që tashmë ke ikur
Sepse unë do të trembesha
Dhe para se të ikësh
rresht së përshëndeturi
Sepse unë shumë gjatë nuk do të jetoj…KultPlus.com

‘Mora testin o për me mbushë ujë’ (Video)

Nexhmije Pagarusha cilësohet si mbretëresha e muzikës shqipe, shkruan KultPlus.

Përgjatë veprimtarisë 40 vjeçare, Pagarusha në repertuarin e saj ka arritur t’i regjistroj mbi 150 këngë, nga të cilat “Baresha’’ është kënga me të cilën ajo mori epitetin mbretëreshë e muzikës shqiptare.

Kult Plus ju sjellë këngën ‘Mora Testin’ nga Nexhmije Pagarusha:

‘Gegë e Toskë, Malsi jallia…fund e maje nji a Shqipnija, e një gjuhë t’gjith na bashkon’

Poezi nga Ndre Mjeda

Përmbi za që lshon bylbili,
gjuha shipe m’ shum gullon,
përmbi erë që jep zymbyli,
pa da zemrën ma ngushllon.

Ndër komb’tjera, ndër dhena tjera,
ku e shkoj jetën tash sa mot,
veç për ty m’rreh zemra e mjera,
e prej mallit derdhi lot.

Nji kto gjuhë që jam tue ndie,
janë të bukura me themel,
por prap kjo, si diell pa hije,
për mue t’ tanave iu del.

Geg’ e Toskë, Malsi jallia,
janë nji komb m’ u da s’ duron,
fund e maje nji a Shqipnija,
e një gjuhë t’gjith na bashkon.

Qoft mallkue kush qet ngatrrime,
ndër kta vllazën shoq me shoq!
kush e ndan me flak’ e shkrime
ç’ ka natyra vetë përpoq!/KultPlus.com

Historia e shqiptarëve në Luginën e Arvanit në Francë

Në mes të Savoies, në rajonin e Auvergne-Rhone Alps të Francës, ekziston një luginë e quajtur Lugina e Arvanit (Vallee des Arves) e rrethuar nga shumë më tepër toponime Alb / Arb / ARv. Këto toponime janë me siguri të emërtuara nga fisi Arverni, një fis i madh antik kelt nga i cili rajoni Auvergne rrjedh emri i tij.

Studiuesi i kostumeve folklorike Roman K. kur analizon metodën e prodhimit të veshjes së Luginës së Arvanit me fjalët e tij thotë:
“I vetmi shembull i këtij lloji të ndërtimeve të skajeve që unë njoh është Xhubleta e Shqipërisë. Pse këto dy rajone të palidhura, të ndara gjerësisht, përdorin në mënyrë unike këtë metodë ndërtimi, nuk kam asnjë ide.”

Ajo që është interesante se këta njerëz në këtë rajon kanë një veshje popullore tejet të ngjashme me malësorët shqiptarë!

Shohim kostumet folklorike të veshura nga gratë nga fshatrat në “Luginën Arvan” (Vallée de l’Arve) të rajonit Auvergne-Rhône-Alpes të Savoie, Francë. Emri Auvergne rrjedh nga një fis i lashtë kelt i quajtur “Arverni”. Kjo kostum folklorik është i famshëm për të qenë i veçantë dhe ndryshe nga kostumet e tjera folklorike nga rajoni dhe veshjet e tjera popullore franceze në përgjithësi. Ky ndryshim me veshjet e tjera popullore franceze sugjeron një ndikim të jashtëm ose të ndryshëm në kulturën materiale.

“Xhubleta”, fustani unazor, në formë kambanash të veshur nga gratë shqiptare është një veshje e veçantë shqiptare dhe asgjë nuk i afrohet asaj për nga ngjashmëria apo ndërtimi nuk vishet nga ndonjë grup tjetër etnik në Ballkan, Evropë ose kontinentet fqinje. Ajo është e veshur kryesisht në rajonin e Malësis së Madhe, të territoreve shqiptare. Xhubleta është ndërtuar në një mënyrë shumë specifike me teknika dhe materiale arkaike që janë përdorur që nga kohërat e lashta. Në rini, xhubleta është me vija të bardha dhe të zeza, dhe bëhet e zezë në tërësinë e saj vetëm një herë kur një grua martohet. Në disa rajone thuhet se një Xhubletë e kuqe ishte ishte veshur në ditën e dasmës.

Xhubleta është shumë e rëndë për shkak të konstruksionit të trashë të leshit dhe të ndjerë dhe arrin deri në 15-20 kg me të gjitha zbukurimet dhe pjesët përbërëse të veshura së bashku.
Nëse krahasojmë kostumet dhe pjesët përbërëse që shohim , pothuajse të gjitha tiparet e dallueshme të Xhubletës janë ruajtur në kostumet e Luginës së Arvanit, ndërsa zëvendësuan disa tipare dhe materiale arkaike, duke humbur versionin bardh e zi të veshur (megjithëse Lugina e Arvanit veshja gjithashtu është me ngjyra të ndryshme tek te rinjte). Forma e kambanës së veshjes bëhet me rripa të qepjes njëra pas tjetrës, secila prej të cilave më e gjatë se ajo më parë, e bëjnë rrobën më të gjerë dhe më të gjerë drejt fundit. Në Luginën e Arvanit shiritat janë bërë më të imët ndërsa Xhubleta ka ruajtur formën më arkaike, me shirita të gjera. / Diaspora shqiptare / KultPlus.com

Presidentja Osmani: Ta mbrosh tokën dhe mjedisin, do të thotë ta mbrosh jetën

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani,  iu është drejtuar qytetarëve dhe fëmijëve aktivist për mbrojtjen e mjedisit, ku ka cekur rëndësinë e mbrojtjes së planetit në ditën e lansimit të Ditëve të Tokës në Kosovë.

Osmani ka thënë se ta mbrosh tokën dhe mjedisin do të thotë të mbrosh jetën dhe mirëqenien në tokë.

Zyra e Presidencës ka bërë të ditur se presidentja ka potencuar se përderisa shihet angazhim i shtuar për të punuar në këtë drejtim dhe ka ekspertizë vendore e ndërkombëtare për t’i adresuar këto sfida, nevoja për bashkëpunim të rregullt në të gjitha nivelet dhe mbështetje të vazhdueshme është e domosdoshme, duke potencuar se mbrojtja e mjedisit duhet të jetë angazhim i yni i çdoditshëm.

“Zyra e Presidentes është partnere e Ditëve të Tokës në Kosovë, program, i cili do të ketë aktivitete në vazhdimësi mbi inkurajimin e aktivizmit qytetar dhe ngritjen e vetëdijes për mbrojtjen e mjedisit”, thuhet në njoftim e Zyrës së Presidencës./21Media/KultPlus.com

Unum Festival sot lansoi fazën e tretë e shitjes së biletave

Me një muaj larg nga eventi më i madhe në Shqipëri, festa më e njohur e muzikës elekronike në Shqipëri, Unum Festival, tashmë ka hyrë në fazën e fundit të shitjes së biletave pasi faza e dytë ka përfunduar.

Me emra si MARCO CAROLA, BEDOUIN, HOT SINCE 82, RICARDO VILLALOBOS dhe më shumë se 90 artistë të tjerë që do të performojnë në këtë festival në Shëngjin, nuk ka dyshim se Unum Festival është një event që nuk duhet humbur këtë vit.

Unum Festival ka tashmë është bërë një emër i njohur për trevat shqipëtare si dhe t’gjithë Evropën si një nga festivalet më të mirë në Europë. Dhe një vend me mundësi të shkëlqyer për të takuar njerëz të ndryshëm dhe për të eksploruar muzikën e re dhe kulturën në një mjedis fantastik.

Marco Carola, Ricardo Villalobos, Hot Since 82, Sonja Mooonear dhe Bedouin janë vetëm disa nga emrat që do të na mbajnë me tingujt e tyre deri në mëngjes. Unum Festival premton të jetë një eksperiencë e paharrueshme për të gjithë ata që dojnë muzikën house dhe techno për 6 ditë dhe 6 netë, nga 1-6 qershor 2023.

Por nuk është vetëm muzika që bën Unum Festival një event kaq të veçantë. Festivali zhvillohet në plazhin idilik të Ranës së Hedhun në Shëngjin, Shqipëri, dhe ambienti magjepsës e bën eksperiencën më magjepsëse.

Organizatorët e Unum Festival kanë investuar shumë në çdo aspekt të këtij eventi, duke përfshirë sigurinë, kujdesin ndaj mjedisit dhe kualitetin e shërbimeve. Përveç kësaj, kanë krijuar një paketë shumë të plotë për turistët, duke ofruar akomodime të përshtatshme dhe një atmosferë të këndshme gjatë kohës që ata do të qëndrojnë në këtë vend magjepsës.
Kjo bën që Unum Festival të jetë një event i sigurt dhe i kënaqshëm për të gjithë ata që do të marrin pjesë.


Pra, nëse jeni adhurues i elektronike, ose thjesht kërkoni një përvojë unike dhe të paharrueshme, sigurohuni që të merrni biletat tuaja për Unum Festiva. Me fazën e tretë dhe të fundit të shitjes së biletave tani në vazhdim, koha po mbaron për të siguruar vendin tuaj në një nga festivalet më të mira në Evropë.

Përmes publikimeve në rrjetet e tyre sociale Unum Festival lajmeroi që biletat janë në fazën e tretë dhe me çmim 79€, duke e bërë këtë një festival të përballueshme për fansat e muzikës në buxhet. Ju mund të blini bileta përmes faqes së internetit të Festivalit Unum ose përmes partnerëve të tyre të biletave Rave dhe Gowild.

Drejtohuni tek www.unumfestival.com për detaje të plota dhe informacione tjera për biletat dhe akomodimet./KultPlus.com

Makinat retro, atmosferë vintage e muzikë në sheshin ‘Skënderbej’

Atmosferë festive e vintage, muzikë dhe zhurma e makinave të vjetra iu rikthye Tiranës në këto ditë të fundit të prillit, ndërsa nostalgjikët kanë mbushur sheshin “Skënderbej” ku po ekspozohen mjetet historike.

Makinat, një ndërthurje e bukur e traditës, bashkëkohores dhe të vjetrës, janë vizituar nga qytetarë të shumtë që fiksuan në telefonat e tyre fotografi para këtyre makinave.

Sheshi “Skënderbej” dukej si një ekspozitë e hapur ku makinat historike të japin ndjesinë se po jeton në një tjetër periudhë kohe.

Qytetarët e mbledhur në sheshin “Skënderbej” shprehën nostalgjinë dhe kuriozitetin e tyre për këto makina. Makinat retro kanë ngjallur nostalgjinë e më të vjetërve dhe kuriozitetin e më të rinjve.

Eskpozimi i mjeteve retro u organizua ndërsa mbahet në Tiranë simpoziumi “Bashkëpunim dhe partneritet me Qeverinë dhe institucionet e tjera”, organizuar nga Drejtoria e Përgjithshme e Shërbimeve të Transportit Rrugor (DPSHTRR) dhe RETRO Albania, në bashkëpunim me Federatën Ndërkombëtare të Mjeteve Historike (FIVA).

Përzgjedhja e Shqipërisë si vendi mikpritës në organizimin e këtij simpoziumi, vjen pak muaj pas anëtarësimit të shumëpritur të RETRO Albania në FIVA, në nëntor 2022./atsh/KultPlus.com

Krijuesi i Super Marios falënderues edhe ndaj kritikave të këqija për filmin

Shigeru Miyamoto, krijuesi i franshizës Super Mario Bros. ka thënë që është mirënjohës për vlerësimet e këqija që i ka marrë filmi Super Mario Bros. Movie.

Ai ka thënë që pikërisht edhe kritikat kanë ndihmuar shumë që filmi të tubojë para.

“Kam pasur një nivel të pritshmërive që ky film do t’ia dilte mirë, mirëpo isha shumë i befasuar që i tejkaloi të gjitha atoi që i kisha imagjinuar kur doli”, ka thënë Miyamoto për Japanese Press.

“Përderisa shumë kritikë të huaj i kanë dhënë filmit vlerësime të ulëta, mendoj që po ashtu ka kontribuuar në famëkeqësinë dhe rritjen e vëmendjes për filmin”./KultPlus.com

‘Vaj si qenka ba dynjaja, mos me t’u ba me kenë gjallë’ (VIDEO)

KultPlus ju sjell një këngë të vjetër shkodrane, të intepretuar nga një këngëtare e jashtëzakonshme, që me zërin e saj të fuqishëm i jep këngës jetë.

”Vaj si qenka ba dynjaja”, e kënduar nga Xhejlane Gutaj, është një këngë e cila vazhdon edhe sot të dëgjohet, pasiqë posedon një melodi melankolike e rrënqethëse.

Bashkangjitur gjeni linkun dhe tekstin e këngës.

Vaj si qenka ba dynjaja!
Mos me tu ba me kenë gjallë.
un o i mjeri unë fukaraja
Paskam ndodhun un o pa igball!
Gjithë prej hallit e sikletit
M’u ba borxh me dal me u tret,
Mora rrugën e gurbetit
Selametin o për me gjet
Rrugen mbarë o me lot e lava
Dersa mbrrina jabanxhi.

Zemra m’thot gjithmonë pse kjava
Qysh se i vogël e dej’ n’pleqni.
Me taman kenka thanë motit
Vendit t’ huj mjerë kush e shkel.
Paska qenë o shkru’ prej Zotit
Me mbaru’mun o me siklet!
M’u rrit mjekrra m’u bo grrathë, grrathë
I mjeri unë o për t’ri tem!
Shkoj nër shokë s’ma bajnë nji vend
T’ju diftoj dertin qi kam. /KultPlus.com