Jemi një muaj larg finales së madhe të Eurovisionit, me ekipe nga 37 vendet konkurruese që përgatiten me ethe për provat në skenën e Liverpool-it, të cilat pritet të fillojnë në fillim të majit.
Për sa i përket pjesëmarrësve, Suedia mbetet favoritja e qartë, me Loreen që u rikthye pas një mungese 11-vjeçare për të fituar fitoren, siç bëri në Baku, që vendi nordik të arrijë shtatë fitore në konkurs dhe të kapë Irlandën në krye.
Finlanda është renditur në vendin e dytë, me Käärijä që duket se është e vetmja që mund t’i heqë fitoren Loreen. Ukraina, Spanja dhe Norvegjia plotësojnë pesëshen e parë në baste.
Sa i përket vendit tonë, me përfaqësuese Albina Kelmendin dhe familjen e saj, renditet në fund të sondazhit të hapur Eurovision. Pra, nga 37 vende, Shqipëria renditet e 37-a./abcnews.al/KultPlus.com
Përveçse me role që e kanë skalitur në kinematografi, siç është ai i endacakut, Charlie Chaplin ka lënë edhe shumë aforizma brilantë, shkruan KultPlus.com
KultPlus jua sjell 11 thëniet me mesazh shumë të qartë :
Jam në paqe me Zotin. Konflikti im është me Njeriun.
Ne mendojmë shumë dhe ndjejmë pak.
Një prej ironive të jetës është që të bësh gjënë e gabuar, në momentin e duhur.
Asgjë nuk është e përhershme në këtë botë të ligë – as edhe telashet.
Një ditë pa qeshur, është një ditë e çuar dëm.
Karakteri i vërtetë i një burri shfaqet kur ai është i dehur.
Që të qeshësh me të vërtetë, duhet ta marrësh dhimbjen tënde, dhe të luash me të!
Më pëlqen gjithmonë që të eci në shi, kështu askush nuk do të më shohë duke qarë.
E qeshura është zbutësi i dhimbjes.
Dëshpërimi është një narkotik. Ai e vë mendjen në gjumë dhe e shpie drejt indiferencës./KultPlus.com
Poezi nga Pablo Neruda, përktheu nga anglishtja Enkeleda Suti.
Kur të vdes, i dua duart e tua mbi sytë e mi Dua dritën dhe ngrohtësinë e duarve të tua të dashura Që ta përcjellin freskinë e tyre përmbi mua, edhe një herë Dua të ndjej butësinë që më ndryshoi fatin
Dua që ti të jetosh, ndërsa pres për ty, i fjetur Dua që veshët e tu të dëgjojnë ende erën, Dua që ta nuhasësh aromën e detit që e deshëm bashkë Dhe të ecësh mbi rënën që ku ecëm bashkë
Dua që ajo që dua, të vazhdojë të jetojë Dhe ty që të dua Dhe të këndoj mbi çdo gjë tjetër Të vazhdosh të lulëzosh Me boçe të plota
Që të arrish çdo gjë që dashuria ime e sjell te ty Që hija ime të udhëtojë me flokët e tu Që çdo gjë të mësojë përsenë e këngës sime./ KultPlus.com
Në Durrës vijon puna për restaurimin e Hamamit, monument i trashëgimisë kulturore i kategorisë I nga programi EU4Culture .
Ministrja e Kulturës, Elva Margariti ndau në rrjetet sociale pamje nga puna për restaurimin e këtij monumenti dhe si do të jetë ai pas ndërhyrjes.
Ndërhyrjet përfshijnë restaurimin e sipërfaqeve të brendshme, fasadave dhe instalimeve për interpretim digjital.
“Pavarësisht interesit të turistëve për ta vizituar, Hamami i Durrësit ka qëndruar i mbyllur për një kohë të gjatë. Fatmirësisht, ai do të hapet së shpejti për publikun pasi të kenë përfunduar planet e restaurimit dhe rindërtimit, të cilat synojnë ruajtjen e tipareve origjinale”, tha Margariti.
Për shekuj me radhë, hamamet kanë qenë pjesë përbërëse e peizazhit urban të shumë qyteteve shqiptare gjatë sundimit osman.
Hamami i Durrësit, i ndodhur pranë Torres Veneciane, është pjesë e një grupi monumentesh me rëndësi arkeologjike dhe kulturore përgjatë rrugës historike Egnatia.
E ndërtuar në shekullin II para Krishtit, Egnatia ishte pjesë integrale e rrugës tregtare të Perandorisë Romake, që lidhte qytetin antik të Dyrrahut (Durrësi i sotëm) me Kostandinopojën (Stambolli i sotëm)./atsh/ KultPlus.com
Më 16 prill 1889 lindi aktori, skenaristi, regjisori dhe producenti anglez Charlie Chaplin, një nga pionierët e kinemasë dhe një ndër artistët më të mëdhenj në historinë e filmit.
Mustaqe të zeza, kapelja, bastuni dhe të ecurit si rosak me këpucët e mëdha – karakteristika të Charlie Chaplin këto që nuk i harron askush. Ashtu si edhe në filmin e tij të parë, me të cilin korri sukses të madh „Fëmija“ (1921) „endacaku“ ndërthurte në figurën e tij, humorin e shakanë me dëshpërimin e melankolinë.
Gjatë jetës ai përjetoi shumë suksese në kinematografi, por edhe shumë skandale. Charles Spencer Chaplin rridhte nga një familje e varfër dhe arriti të fitojë miliona në Hollywood. Filmi i tij “Etja për ar”(1925) tematizon pikërisht këtë kontradiktë: realiteti i trishtuar dhe ëndrra për ar e pasuri.
Shumica e veprave të Chaplin u krijuan në kohën e filmit pa zë. Për „Dritat e qytetit“ ai punoi në fazën e kalimit nga filmi pa zë në atë me zë. Por Chaplin nuk i preferonte filmat me zë. Ai e përdorte zërin me kursim dhe në mënyrë eksperimentuese. Filmat e tij dëshmojnë se ai ka pasur të drejtë: Mimika, pantomimat, gjestet dhe shprehja – të gjitha funksionojnë edhe sot tek filmat e Chaplin.
Charlie Chaplin ishte i dhënë pas grave dhe është martuar gjithsej katër herë. Yllin e ri të kinematografisë e tërhiqnin gjithmonë vajzat e reja. Kjo shpesh herë i ka krijuar telashe. Në SHBA dhe në atdheun e tij në Angli, apostujt e moralit e kanë kritikuar ashpër atë.
Gruaja e dytë e tij Lita Grey Chaplin dhe dy fëmijët – 1913
Vetëm në filmat e tij të vjetër Chaplin luante karaktere të pakëndshëm. Shumë shpejt ai iu përkushtua roleve, që karakterizuan më pas filmat e tij: ky ishte njeriu i thjeshtë, që mbrohet ndaj padrejtësive të jetës. Në veprat e më vonshme si „Kohët moderne“ (1936) ai ushtron edhe një kritikë të thellë shoqërore – njeriu në ingranazhet e industrializimit.
Një vepër mjeshtërore e Chaplin është filmi “Diktatori i madh” (1940). Përpjekjes, që konsiderohej thuajse e pamundur për të satirizuar Hitlerin dhe nazistët – Chaplin ia doli me sukses. Më vonë Chaplin është shprehur, se po të kishte pasur dijeninë për kampet e përqendrimit ai nuk do ta kishte xhiruar filmin. E pavarësisht kësaj “Diktatori i madh” edhe sot është një film që ia vlen të shihet.
Në veprën e mëvonshme “Projektorët” Chaplin ka përpunuar edhe shumë prej përjetimeve të tij. Në të tematizohen ulje – ngjitjet e artistit. Premiera e filmit u shfaq në vitin 1952, në një kohë, kur Chaplin përçmohej në SHBA. Atë e akuzonin atje, se ishte i afërt me komunizmin. Chaplin, i cili ishte atë kohë në Angli, nuk u lejua të kthehej në SHBA.
Pas dhjetë vjetëve ndërprerjeje, Charlie Chaplin rivuri në skenë në Europë në 1967 filmin: “Kontesha e Hong-Kongut”. Ndonëse filmi me dy yjet e kinematografisë Sophia Loren dhe Marlon Brando pati aktorë të nivelit të lartë, ai nuk solli asnjë sukses komercial. Vitet e fundit të jetës Chaplin i kaloi në Zvicër. Vetëm një herë ai u kthye shkurt në SHBA.
As sot e kësaj dite nuk ka figurë tjetër në historinë e kinematografisë, që të jetë kaq e pranishme sa Charlie Chaplin. Qoftë në reklama, në qendra tregtare, në pllakata, në fotografi apo në internet – figura e endacakut me tiparet tipike të aktorit Charlie Chaplin haset kudo dhe në çdo kohë. Chaplin u ka mbijetuar kohërave – ndonëse periudha e tij si regjisor i përket një të shkuare të largët.
Edhe ata që nuk janë rritur me Charlie Chaplin dhe filmat e tij, e njohin endacakun. “Ai nuk ishte një yll Hollywood-i”, thotë ekspertja amerikane e Chaplin-it, Lisa Stein Haven, “sepse kur ai ishte një yll, Hollywood-i nuk ekzistonte”. Edhe sot mund të thuash që: Charlie Chaplin është shumë më tepër se sa një aktor. Ai është një legjendë. / KultPlus.com
Jasunari Kavabata qe shkrimtari i parë japonez që u laureua me çmimin Nobel në vitin 1968 për romanin e tij “Vendi i dëborës”. Për të deshifruar universin mental dhe romanesk të jashtëzakonshëm të Kavabatës është e domosdoshme t’i referohemi viteve të para të ekzistencës, të shënuara nga një vetmi e thellë, prej fëmijërisë deri në momentin tragjik kur shkrimtari vendosi t’i japë fund jetës.
Në veprën e tij realja dhe arealja ndeshen, shkapërderdhja e imazheve alternohet me bardhësitë dhe palëvizshmëritë. Punët e Kavabatës janë thurje të brimuara, të papërfunduara, që lënë lexuesin pa frymë para misterit të interpretimit. Soditja e natyrës, rënia e një gështenje, lulëzimi i një kumbulle, fluturimi i zogut, janë arratisje drejt një bote tjetër, ku bukuria e pashpjegueshme është ndoshta ajo e të vdekurve të rikthyer për një çast në botën e të gjallëve.
Jasunari Kavabata, biri i një mjeku të kulturuar, lindi në vitin 1899 në Osaka. Pas vdekjes së hershme të prindërve dhe motrës së vetme, ai u rrit nga gjyshi i verbër. Studioi në Universitetin Imperial të Tokios. Qe një nga themeluesit e organit Bungei Jidai, mediumi i një lëvizjeje të re në literaturën moderne japoneze. Debutimin e tij si shkrimtar e bëri me “Balerini Izu”, në 1927. Pas disa veprave të shquara, romani “Vendi i dëborës” i siguroi pozicionin si një nga shkrimtarët më në zë në Japoni. U bë anëtar i Akademisë së Arteve të Japonisë në vitin 1953. Shkroi edhe shumë vepra të tjera, ndër të cilat “Liqeni”, “Qyteti i vjetër”, “Gjëmimi i malit”, “Bukuroshet e fjetura” etj.
Novela “Bukuroshet e fjetura” të Jasunari Kavabatës është një nga veprat e tij më të bukura. Në brendi të saj trajton kryesisht marrëdhëniet mes moshës së rinisë dhe pleqërisë, seksin, vdekjen, jetën dhe kujtimet. Shpeshherë Kavabata shkruan me metafora, duke dhënë shkas për reflektim shumë më parë pasi të shfletojmë edhe faqen e fundit të librit, për më tepër personazhet kryesorë në krijimtarinë e tij janë individë kompleksë në kërkim të pastërtisë. Kavabata e vë theksin kryesisht mbi aftësinë e mendjes njerëzore për të nxjerrë në pah marrëdhënien e një individi me botën ekzistenciale.
Pasqyrimi i gabimeve të së shkuarës tek personazhi zakonisht ndodhin në prag të vdekjes. Për më tepër, këtyre personazheve u pikon dëshpërimisht në zemër për atë shans të pamundur për rininë e të rinjtë, madje edhe për një moment të shkurtër, për të rivitalizuar një ekzistencë më të dëlirë. Tek “Bukuroshet e fjetura”, personazhi kryesor, Eguti, fle pranë vajzave të reja që janë të droguara, të cilat përfaqësojnë bukurinë e jetës, si një mundësi për të reflektuar mbi gratë që ai ka njohur gjatë gjithë jetës së tij, duke përfshirë edhe gruan dhe vajzat e tij. Gjumi parashikon Egutin me një kalim në vdekjen e tij të afërt.
Si gjithmonë, stili i shkrimit të Kavabatës përmban tone lirike, filozofike, që sugjeron misteret e panjohura të jetës.
Sido që të jetë, një fakt mbetet i sigurt: Kavabata vërtetoi mundësinë e ndjeshmërisë së pastër të flasë në veprat që lëkunden me bukurinë. A ishte kjo bukuri hyjnore apo e ligë? Sekreti i mbartur në varr nga shkrimtari, nuk do të zbulohet kurrë. Dy vjet pas vetëvrasjes së Mishimas, që e konsideronte si mjeshtrin e tij, Kavabata kreu edhe vetë vetëvrasje. Vdiq në vitin 1972. / Konica / KultPlus.com
E quajtur “Novelistja më e madhe amerikane e kohës së saj”, novelistja dhe dramaturgja fituese e çmimit Pulitzer, Edna Ferber vdiq 55 vjet më parë, më 16 prill të vitit 1968, transmeton KultPlus.
Ferber lindi më 15 gusht 1885 në Kalamazoo, Michigan. Familja e saj u zhvendos pak përpara se të vendosej në Appleton, Ëisconsin, kur Ferber ishte 12 vjeç, ku babai i saj drejtonte një dyqan të përgjithshëm.
Ajo ndoqi shkollën e mesme Ryan, ku shërbeu si redaktore “personale dhe lokale” e gazetës së shkollës. Talentet e saj në të shkruar ishin tashmë të dukshme, ndonëse ishte teatri që rrëmbeu zemrën e saj. Ajo e quajti veten “e goditur nga skena” dhe shpresonte të bëhej aktore.
Por nuk ishte menduar të ishte. Në pamundësi për të përballuar universitetin dhe në nevojë për të ndihmuar familjen e saj, Ferber shkoi të punonte në Appleton Daily Crescent. Ajo ishte gazetarja e parë femër e gazetës. Ferber e pëlqeu punën dhe kaloi në një gazetë më të madhe, Milëaukee Journal, ku ajo punoi aq shumë sa u rrëzua nga lodhja një ditë në moshën 22-vjeçare.
Ferber u kthye në shtëpi në Appleton për të pushuar, por në mënyrë tipike Ferber, ajo derdhi energjinë e saj në shkrimin e tregimeve.
Tregimi i saj i parë i shkurtër, “Heroina Homely”, u botua në vitin 1910. Ajo më vonë tha për suksesin e saj: “Vendimi im për t’i dërguar “Heroina Homely” te redaktori i Everybody’s u arrit thjesht mjaftueshëm.”
Historia e saj u pasua shpejt nga një roman, “Daën O’Hara”, për një gazetare femër në Milëaukee. Ferber erdhi në vëmendjen kombëtare për serinë e saj të tregimeve në lidhje me shitësen udhëtuese të petkave Emma McChesney. Ndër fansat e saj ishte edhe presidenti Teddy Roosevelt.
Suksesi i këtyre tregimeve e solli Ferberin në vitin 1912 në Nju Jork, ku ajo gjeti famë të madhe për romanet dhe tregimet e saj të shkurtra. Shumë prej tregimeve të saj shfaqnin gra të forta që kapërcenin vështirësitë. Thuhej se ajo kishte pak durim për gratë që lejojnë veten të kufizohen nga kufizimet sociale dhe kulturore të vendosura mbi gratë.
Ferber ishte rigoroze për punën e saj. Ajo hulumtoi me kujdes mjediset e romaneve të saj dhe mbajti një plan ditor të një shëtitjeje të shpejtë në mëngjes, e ndjekur nga disa orë shkrim. Për vite me radhë, ajo shkruante 1000 fjalë në ditë, 350 ditë në vit. Pasi kishte filluar një libër, ajo pretendoi se asgjë tjetër veçse vdekja nuk mund ta ndante atë nga ai./ KultPlus.com
Daniel Defo lindi në Londër më 1660. Ai ishte djali i një kasapi të quajtur Xhejms Fo (Danieli më vonë e ndryshoi mbiemrin e tij në Defo sepse tingëllonte më bukur). Danieli i ri mëson në një shkollë fetare dhe më pas filloi tregtinë duke shitur dhe blerë mallra të ndryshëm. Kështu, ai udhëtoi në të gjithë Europën.
Daniel Defo luftoi kundër mbretit Xhejms ll dhe më vonë u bashkua me ushtrinë e mbretit Uilliam lll. Ai u burgos dy herë, sepse shkroi disa tekste kundër kishës dhe qeverisë. Daniel Defo punoi shumë edhe me gazetën e tij, në të cilën shkroi më shumë se 500 shkrime me emrin e vet, më shumë se çdo shkrimtar tjetër në gjuhën angleze.
Ai pati një jetë shumë aktive. Vdiq në 1731 në Londër. Kur ishte pothuajse 16 vjeç, Daniel Defo filloi të shkruante novela. Të kësaj periudhe janë veprat: “Kapiten Singëlltoni”, “Moll Flanders” dhe “Roksana”, por libri që e bëri të famshëm në të gjithë botën është “Robinson Kruzo”. Kjo ishte novela e tij e parë, e shkruar më 1719 dhe pati sukses të menjëhershëm. Defoja u mbështet në historinë e vërtetë të një detari të quajtur Aleksandër Selkirk, i cili u braktis nga piratët në ishullin Juan Fernandes, një ishull i vogël në Oqeanin Paqësor.
Ai jetoi atje i vetmuar për katër vjet dhe mundi të largohej me ndihmën e një anijeje në vitin 1709. Shumë studiues letërsie e mbajnë Robinson Kruzonë si novelën e parë në krijimtarinë letrare angleze. Ajo është përkthyer në mjaft gjuhë të botës, madje konsiderohet nje ndër veprat më të përkthyera në të gjithë botën pas Biblës.
Ai është një nga katër shkrimtarët më popullor dhe themelues i romanit anglez. Defoe ka shkruar edhe shumë trakte politike të cilat i kanë shkaktuar shqetësime autoriteteve angleze, të cilat e kanë ndëshkuar duke e futur në burg për pak kohë. Njëherësh ai ishte pionier i gazetarisë ekonomike dhe të biznesit. /KultPlus.com
Qindra familje në Kolumbi po përballen me një zgjedhje: të braktisin shtëpitë, ose të përballen me shkatërrimin e një shpërthimi vullkanik të parashikuar në javët e ardhshme.
Vullkani famëkeq i Nevado del Ruiz ndodhet një nga majat më të larta të Kolumbisë, në një zonë me popullsi të dendur bujqësore, gjithashtu njihet për marrjen e jetës së dhjetëra mijëra njerëzve në një shpërthim masiv në vitin 1985.
Që nga 30 marsi, vullkani ka qenë në alarm portokalli, që nënkupton se “një shpërthim ka të ngjarë brenda ditëve ose javëve”, sipas Shërbimit Gjeologjik të Kolumbisë.
Qyteteve dhe fshatrave përreth malit u është kërkuar të evakuohen, autoritetet lokale dhe kombëtare kanë shpallur gjendjen e jashtëzakonshme. Shumica e shkollave janë mbyllur dhe mësimet po zhvillohen online njëlloj si në epokën e pandemisë, bashkitë lokale po grumbullojnë kuti të ndihmës së parë.
Më 5 prill, presidenti kolumbian Gustavo Petro urdhëroi evakuimin vullnetar të rreth 2500 familjeve në zonë si një masë paraprake, por shumë vendas e kanë refuzuar, duke thënë se janë më të shqetësuar për të lënë pas mjetet e jetesës dhe zotërimet e tyre sesa për rrjedhat e mundshme të lavës.
Ndërsa është e paqartë se sa familje janë evakuuar gjithsej, drejtori i njësisë së mbrojtjes civile të Tolima-s, Luis Fernando Velez i tha gazetës lokale El Tiempo të enjten se vetëm një pjesë e vogël rreth 87 persona, ishin larguar nga shtëpitë e tyre nën mbikëqyrjen e agjencive të tij.
Në kulturat dhe qytetërimet e ndryshme të botës, ka ekzistuar gjithmonë një besim i fortë se njerëzit, dhe bota në të cilin banonin ata, kishin një lloj origjine të mbinatyrshme. Këto besime ishin themeli i identitetit të çdo qytetërimi, dhe nganjëherë ishin shumë të çuditshme. Ja cilat janë 10 mitet më të çuditshme në histori.
1. Veza e Parë Kozmike në mitet më të hershme Hindu
Tema e Vezës Kozmike gjendet në shumë qytetërime të lashta:nga polinezianët, finlandezët, tek grekët dhe fenikasit. Por versioni më i njohur i këtij miti të krijimit vjen nga hinduizmidhe mitet e vjetra vedike. Atje ajo njihet si Hiraṇiagarba, ose Mitra e Artë, dhe përshkruhet
si një Vezë e Artë Primordiale nga e cila u krijua i gjithë Universi. Hiraṇiagarba lundroi në zbrazëtinë e zezë të mos–ekzistencës për një vit, përpara se të ndahej në dy gjysma, ku secila duke u bë një mbretëri, Svarga dhe Prithvi.
2. Krijimi brutal i botës nga mbetjet e Imirit
Vikingët e lashtë ishin të njohur për mitet e tyre tepër të ndërlikuara dhe plot imagjinatë të krijimit. Dhe një nga figurat qendrore në to ishte gjiganti primordial, Imir . Ai ishte një nga qeniet e para në Univers, një krijesë primare që u formua nga helmi i thartë Eitr, që ra nga lumin e akullt Elivagar.
Imir lindi në rrafshnaltën shterpë Ginungagap dhe u ushqye për 3 ditë nga lopa qiellore Aumbla. Dhe ishte Imiri, ai që krijoi një burrë dhe një grua, dhe që të dy dolën nga sqetullat e tij. Më vonë, krerët e perëndive norvegjeze, Odin, Vili dhe Ve, vranë gjigantin Imir dhe krijuan të gjithë Tokën nga mbetjet e tij.
Gjaku i tij shkaktoi një përmbytje të madhe dhe më vonë u shndërrua në oqeanet e botës. Flokët e tij u shndërruan në pemë, kafka e tij e madhe u bë vendbanimi qiellor ndërsa kockat e tij malet e mëdha. Truri i tij formoi retë dhe vetullat e tij u bënë sfera e mesme e universit, Midgard, ku banuan njerëzit më pas.
3. Shfaqja e Indianëve Hopi
Hopi-t janë një nga fiset më të vjetra dhe më enigmatike vendase të Amerikës së Veriut. Duke jetuar në mjediset e thata dhe të largëta të shkretëtirës së Arizonës, ata ishin një mister i vërtetë për pushtuesit spanjollë. Por me kalimin e kohës, bota njohu kulturën e tyre të madhe dhe mitologjinë e tyre të pasur dhe unike të krijimit.
Tema qendrore e tregimeve të origjinës së Hopit është “Dalja” e tyre në këtë botë. Sipas njëmiti Hopi jetonin dikur nën tokë. Në një moment ata dolën në sipërfaqe, ku u takuan me Masau, Krijuesin e Botës. Ai i lejoi ata të qëndronin lart, me kushtin që ata të bëheshin kujdestarë të Tokës. Një mit tregon se bota e mëparshme në të cilën jetonte populli Hopi u shkatërrua nga një përmbytje e madhe.
Një nga hyjnitë e tyre kryesore, Nëna Merimangë, i udhëzoi ata të ndërtonin varka me kallam, me të cilat lundronin në ujërat e përmbytjeve në kërkim të tokave të reja. Kështu mbërritën në brigjet e “Botës së Katërt”, në të njëjtën botë ku banojnë edhe sot e kësaj dite.
4. Jeta e krijuar nga pështyma e kokës së prerë
Hyjnitë dhe mitet e Majave të Lashtë janë të famshëm për gjallërinë e tyre të jashtëzakonshme. Në të famshmin Popol Vuh, teksti që ruajti shumë mite të Majave, rrëfehet miti i ndërlikuar të krijimit të këtyre popujve. Një ditë dy vëllezër u ftuan në një lojë me top në botën e nëndheshme Xibalba.
Këta vëllezër ishin Hun-Hunahpu dhe Vukub–Hunahpu. Mjerisht, zotat e botës së nëndheshme e fituan ndeshjen dhe vëllezërit u flijuan dhe u vranë gjatë një riti. Koka e prerë e Hun-Huanhpu u vendos në një pemë, ku u vu re nga vajza e virgjër, Hëna e Përgjakur.
Koka i foli asaj dhe më pas e pështyu në pëllëmbën e dorës, duke e mbarsur. Më pas vajza u përball me një sërë vështirësish, përmes të cilave duhet të provojë historinë e shtatzënisë së saj. Në fund, ajo besohet dhe lind dy djem binjakë:Hunahpu dhe Xbalanque.
Dy djemtë bëhen heronj të mëdhenj. Ata hakmarren për vdekjen e babait të tyre duke mposhtur perënditë e botës së nëndheshme në një lojë me top. Në fund, binjakët shndërrohen në Diell dhe Hënë, duke u bërë paraardhësit e burrit dhe gruas së parë.
5. Gjarpri i madh i fiseve vendase amerikane
Gjarpri i Madh është një simbol që gjendet në mesin e shumë fiseve vendase amerikane. Midis indianëve Çipeua, Gjarpri i Madh është i përfshirë në mënyrë indirekte në krijimin e botës siç e njohim ne. Një ditë, heroi Nanabozho zbuloi se kushëriri i tij ishte zhdukur. Ai vuri re gjurmët e Gjarprit të Madh aty pranë, duke kuptuar se ai ishte rrëmbyer dhe vrarë nga krijesa e ligë.
Nanabozho përgatiti një pritë pranë liqenit të madh ku jetonte gjarpri. Ai u shndërrua në një trung, shpërndau retë, qetësoi erërat dhe iu lut diellit të shkëlqejë fort. Shumë shpejt uji i liqeni u nxeh dhe gjarpri nuk kishte zgjidhje tjetër veçse të dilte në breg. Falë dinakërisë së tij, Nanabozho doli nga prita e tij, duke e gjuajtur gjarprin me një shigjetë në zemër.
Në grahmat e fundit gjarpri arriti të zhytet sërish në liqen, duke shkaktuar një përmbytje të madhe në të gjithë Tokën. I pushtuar nga paniku, Nanabozho vrapoi mes fëmijëve të tij indianë, duke i nxitur ata të kërkonin strehim në majat më të larta të maleve. Nga atje, ai ndërtoi barka me kallama, me të cilat njerëzit e mbijetuar mund të kërkonin toka të reja për t’u vendosur. Dhe kështu filloi bota e re, bota pas përmbytjes.
6. Libri i lashtë egjiptian i Lopës Qiellore
Ai rrëfen për një kohë primitive paqeje dhe prosperiteti, kur njerëzit vendosën të rebelohen kundër perëndisë kryesore, Ra. I tërbuar dhe i tradhtuar, Ra dërgon perëndeshën Hathor, në formën e Diskut të Diellit (Syrit të Ra), për t’i ndëshkuar njerëzit. Perëndesha vret shumë njerëz, duke notuar në gjakun e tyre për 3 ditë dhe netë.
Vetëm një pjesë e vogël e njerëzve i shpëtuan dënimit, dhe Ra i erdhi keq për ta. Për të parandaluar masakrën e mëtejshme, ai mashtron Hatorin duke e dehur me birrë të bërë prej elbi të kuq. Pastaj Ra u ngjit në qiej mbi shpinën e një lope të madhe qiellore, nga ku ai krijoibotën e nëndheshme dhe botën e poshtme, ku banojnë njerëzit.
7. Miti i çuditshëm dhe unik i krijimit të Finlandës
Historia ka në qendër Ilmatar, perëndeshën e Ajrit. Një ditë ajo vendosi të notonte në ujërat primare të Universit. Dhe çuditërisht vazhdoi të notonte dhe të pushonte për 700 vjet. Gjatëatyre shekujve Ilmatari mbeti shtatzënë në mënyrë enigmatike duke u mbarsur nga vetë deti.
Pastaj një ditë, një zog ulet mbi gjurin e saj dhe 6 gjashtë vezë, 5 prej ari dhe 1 prej hekuri. Ndërsa vezët u inkubuan, ato u nxehën aq shumë sa ta digjnin Ilmatarin. E tronditur nga dhimbja, ajo lëviz dhe vezët bien në ujë, duke u plasaritur menjëherë. Nga copëzat e tyre u formua papritur toka, dhe nga e verdha dhe e bardha e vezës, dielli dhe hëna. Ilmatar u mahnit dhe vazhdoi të notonte dhe t’i shkelte, duke i dhënë formë Tokës gjatë procesit.
8. Jin dhe Jang dhe mbetjet e Pangu
Sipas mitit kinez, pas një kohe të gjatë kur kishte qenë pa tipare dhe shterpë, Universi u bashkua në vezën primare kozmike, brenda së cilës ekzistonin dy të kundërtat, Jin dhe Jang. Pas një kohe, të kundërtat u balancuan në mënyrë të përkryer, duke krijuar gjigantin primordial Pangu. Shumë shpejt, ai krijoi skicat e botës që do të vinte:dy gjysmat Jin dheJang u bënë toka dhe qielli. Por ky proces zgjati 18.000 vjet. Në fund Pangu dhe nga eshtrat e tij u krijua pjesa tjetër e botës.
9. Ëndërrimi i botës primare
Mitet e krijimit të aborigjenëve australianë janë ndër më enigmatikët. Sipas tyre në kohët më të hershme të Universit, bota ishte një vend shterpë dhe bosh, nëpër të cilin udhëtonin shumë heronj të mëdhenj. Rrugës ata krijuan vende të shenjta dhe vende unike. Disa prej tyre u zhdukën dhe u bënë njësh me mjedisin.
Ëndërrimi është një mit shumë konceptual dhe i ngjan mungesës së formës, një gjendje si ëndërr që nis vetëm pasi të përfundojë jeta e vdekshme. Një nga figurat qendrore në Ëndërrim është perëndia krijues Baiame. Ai është përgjegjës për krijimin e shumë prej pyjeve, lumenjve dhe maleve. Po ashtu u dha njerëzve traditat, ligjet, rregullat e jetës, këngët dhe kulturën e tyre.
10. Nëna Merimangë e dobishme
Sërish një mit shumë i përhapur midis fiseve amerikane vendase. Indianët Zuni besonin se një merimangë uji doli nga ujërat primare për të gjetur qendrën e tokës, duke i çuar Zuni në vendet ku ata mund të vendoseshin. Sipas indianëve Navajo, Nëna Merimangë, ishte njëmbrojtëse e njerëzimit.
Ajo quhet Na’ashjei Asdza dhe zgjidhi shumë nga problemet e para që kishin njerëzit. Ajo e çliroi tokën nga përbindëshat; u mësoi njerëzve thurjen; dhe i ndihmoi ata gjatë dimrit. Nëgati të gjitha këto mite, Nëna Merimangë luan figurën qendrore dhe me ndihmën e Diellit, sjell krijimin e botës dhe të njerëzve që banojnë në të./Bota.al/KultPlus.com
Ndoshta, shumë prej jush e njohin historinë e dy tregtarëve të cilët udhëtuan në Afrikë në 1900-tën. Ata u dërguan për të zbuluar nëse kishte ndonjë mundësi për të shitur këpucë atje. Të dy shkruan telegrame mbrapsh në Mançester. Njëri prej tyre shkuante, ‘Situata është e pashpresë. Ata nuk veshin këpucë”.
Ndërsa, tjetri shkroi “Mundësi e jashtëzakonshme; ata ende nuk kanë këpucë”. Tani, ka një situatë të ngjashme në botën e muzikës klasike. Sepse ka nga ata që mendojnë se muzika klasike është duke vdekur, por ka edhe nga ne që mendojnë se s’keni parë gjë ende.
Mesazhi 2
Besoj se këtu jeni 160 persona. Sipas meje, ndoshta 45 prej jush janë absolutisht të apasionuar pas muzikës klasike. Ju e adhuroni muzikën klasike! FM-ja juaj në radio është gjithmonë aty tek ai kanali klasik. Dhe, ju keni CD me muzikë klasike në makinën tuaj, apo shkoni të dëgjoni simfoni, ndoshta keni fëmijë që luajnë instrumente muzikorë. Ju nuk mund ta imagjinoni jetën tuaj pa muzikën klasike. Dhe, ky është grupi i parë dhe ky është një grupi i vogël.
Pastaj vjen grupi i dytë, që është një grup më i madh. Këtu futen ata njerëz të cilën nuk e kanë problem muzikën klasike. Ata kthehen në shtëpi pas një dite të gjatë; rrëmbejnë një gotë verë, ngrejnë pak këmbët mbi tavolinë, vendosin pak Vivaldi në sfond dhe pak muzikë në sfond sepse nuk është se përbën ndonjë dëm, apo jo?
Tani, kemi grupin e tretë. Këta janë njerëzit që nuk dëgjojnë kurrë muzikë klasike. Ajo thjesht nuk është pjesë e jetës së tyre. Ju mund ta dëgjoni atë diku në aeroport, ndoshta edhe ndonjë pjesë marshi nga “Aida”, dhe kaq. Ky është grupi më i madh nga të gjithë.
Pastaj, ekziston edhe një grup tjetër i katërt, një grup i vogël. Këtu janë ata njerëz të cilët mendojnë se nuk kanë veshë. Dhe, shumë njerëz mendojnë që nuk kanë veshë për muzikë. Dëgjoj shpesh që më thonë, “im shoq nuk ka fare vesh për muzikë”.
Në fakt, askush nuk mund të jetë shurdh ndaj muzikës. Po të ishit të shurdhët ndaj tonit atëherë nuk do të ishit në gjendje të ndërronit marshin e makinës suaj; nuk do të bënit dot dallimin e dikujt që është nga Teksasi me atë që është nga Roma. Madje, edhe telefoni; një telefon i thjeshtë fare, kur ju telefonon mamaja, ju nuk do ta dinit që është ajo. Mund të mos kuptoni në çfarë gjendje humori është, por ju e dini që është ajo. Ju keni një vesh fantastik.
Dhe, çdo njeri ka një vesh fantastik. Por, nuk mund të vazhdohet një debat i tillë me këtë boshllëk kaq të madh midis atyre që e duan, që janë të apasionuar ndaj muzikës klasike dhe atyre që nuk kanë asnjë lidhje me të.
Tani do të shikoni që nuk ka asnjë fije dyshimi në fytyrën time për atë që do t’ju tregoj më poshtë: Kjo është një nga karakteristikat e një lideri, që ai nuk dyshon për asnjë çast në kapacitetin e njerëzve të cilët ai po drejton për të kuptuar çfarëdolloj ëndrre për të cilën ai po ëndërron. Imagjinoni sikur Martin Luther King të thoshte, “Unë kam një ëndërr!… Por, pastaj të mendonte, – por nuk jam i sigurt për të”.
Mesazhi 3
Tani do t’ju luaj një pjesë të mrekullueshme nga Chopin, preludin Nr. 4. Përpara se ta luaj këtë pjesë për ju, do t’ju lutesha të mendoni për dikë që tashmë nuk gjendet më pranë jush: Një gjyshe e dashur, një njeri i/e dashur për ju, për dikë në jetën tuaj që e doni me gjithë zemër, por që nuk është më me ju. Ri-silleni atë person në mendjen tuaj dhe në të njëjtën kohë dhe ndiqni të gjithë linjën e muzikës nga nota “b” tek ajo e fundit dhe do të dëgjoni gjithçka që Chopin ka për t’ju thënë.
Përpara 10 vitesh ndodhesha në Irlandë gjatë trazirave dhe unë po punoja aty me disa fëmijë katolikë dhe protestantë mbi zgjidhjen e konfilketeve. Dhe, i luajta atyre këtë pjesë nga Chopin. Dhe, kjo ishte një gjë e rrezikshme për t’u bërë pasi ata ishin fëmijë që vinin nga rruga. Njëri prej tyre erdhi dhe më takoi mëngjesin tjetër pasi i luajta këtë pjesë nga Chopin. Ai më tha: “Nuk kisha dëgjuar kurrë më parë muzikë klasike në jetën time. ‘Por, kur ju luajtët atë pjesë nga Chopin,’ – më tha ai, “im vëlla u qëllua vjet dhe unë nuk qava për të. Por, mbrëmë kur ju luajtët këtë pjesë, unë po mendoja për të dhe pastaj ndjeva që lotët më rrodhën në faqe dhe u ndjeva shumë mirë…të mund të qaja për tim vëlla. Dhe, kështu, në atë moment mblodha mendjen se muzika klasike është për të gjithë”.
Mesazhi 4
Kush isha 45-pesë vjeç dhe, ndërkohë kisha 20 vite që dirigjoja, më ndodhi diçka e hatashme dhe papritur kuptova që dirigjenti i një orkestre nuk nxjerr asnjë tingull. Dirigjinti nuk nxjerr asnjë tingull. Ai varet për fuqinë e tij nga aftësia që ka për t’i bërë të tjerët të fuqishëm. Sapo e kuptove këtë gjë ndryshoi çdo gjë për mua. Mua më ka ndryshuar jetën dhe njerëzit në orkestrën time vinin dhe më pyesnin nëse kishte ndodhur gjë. Dhe, ja se çfarë ndodhi: Unë kuptova që detyra ime ishte të zgjoja mundësitë tek njerëzit e tjerë. Dhe, sigurisht që doja të zbuloja se si e bëja këtë gjë dhe e dini se çfarë duhet të bëni për ta kuptuar këtë? Shikoni sytë e tyre. Nëse sytë e tyre shkëlqejnë, atëherë ju do ta kuptoni se e keni arritur këtë gjë. Ja për shembull, me sytë e këtij djali (nga audienca) mund të ndriçosh një fshat të tërë. Nëse sytë nuk shkëlqejnë, atëhëre duhe t’i drejtoni vetes këtë pyetje: Çfarë jam duke bërë unë që sytë e muzikantëve të mi nuk shkëlqejnë? Këtë mund ta bëjmë edhe në lidhje me fëmijët tanë. Çfarë jam duke bërë unë që sytë e fëmijëve të mi nuk shkëlqejnë? – Është një botë totalisht e ndryshme. Pyetja që duhet t’i bëjmë të gjithë vetes është se kush jam unë atje jashtë tek bota e jashtme?
Unë kam një përkufizim për suksesin. Për mua është shumë e thjeshtë. Suksesi nuk ka të bëjë me pasurinë dhe me famën, por me sesa sy të shndritshëm kam rreth vetes.
Mesazhi 5
Ajo që themi është shumë e rëndësishme; ajo që del nga goja jonë. Këtë e kam mësuar nga një grua e cila i ka mbijetuar kampeve të Aushvicit, një nga të rrallat. Ajo shkoi në Aushvic kur ishte 15-të vjeçe, ndërsa vëllai i saj ishte 8 vjeç. Prindërit i humbën. Dhe, ajo më tha këtë: “Ishim në tren duke shkuar në Aushvic; pashë poshtë dhe im vëlla nuk i kishte më këpucët”. Dhe, ajo i ishte kthyer, siç mund t’i flasë një motër e madhe vëllait të vogël: “Ku e ke mendjen që nuk i ke më këpucët mbathur?” Fatkeqësisht kjo ishte gjëja e fundit që ajo mund t’i thoshte atij pasi ajo nuk e pa më atë kurrë. Ai nuk mbijetoi. Dhe, kur doli nga Aushvic-i, ajo bëri një betim. “Dola nga Aushvici në jetë dhe u betova që nuk do t’i them kurrë askujt asgjë e cila nuk do të kishte peshën e diçkaje të fundit që mund t’i thuash dikujt në jetë”.
*Benjamin Zander (1939), është një dirigjent anglez, i cili aktualisht shërben si dirigjent i Orkestrës Filarmonike të Boston-it dhe Orkestrës Rinore Filarmonike të Boston-it, si edhe si dirigjent i ftuar në orkestra të tjera në mbarë botën. Aktualisht, ai është duke përfunduar regjistrimin e ciklit të plotë të simfonive të Mahler-it, të cilat janë pritur me nje vlerësim të jashtëzakonshëm nga kritika, njëherësh për interpretimin e Zander-it, si edhe për diskun e plotë shpejgues të përmbajtjes së muzikës për muzikëdashësit.palimpsest/KultPlus.com
Fizikanti i famshëm Albert Ajnshtajni konsiderohet gjerësisht si një nga mendjet më të mëdha që ka jetuar ndonjëherë. Ai hapi qasjen ndaj një pasurie të madhe të dijes dhe fuqisë.
Nga studimet e tij u ngrit terreni mbi të cilën bazohen teoria e kuantikës, si dhe konceptet e energjisë në pikën zero, teoria e vrimave të zeza dhe kërkimi për një teori të unifikuar të forcave. Zbulimet e tij ishin gjithashtu përgjegjëse për bombën e parë atomike. Një dualitet i madh!
Çfarë është ajo që e bën mendjen e një individi të aftë për vepra të tilla të mahnitshme?
Besohet nga disa që, me çfarëdo lloj mënyre, për çfarëdo arsye – qoftë anomalie, fati ose të dyja – përmbajtja e mendjes së Ajnshtajnit u soll në një mënyrë që formoi çelësin e një prej mistereve më të thella të universit, duke lejuar një mençuri tjetër, atë shpirtërore të rrjedhë përmes saj.
Më poshtë gjeni 25 nga citimet më inteligjente dhe më intriguese të Albert Einstein. Ju këshillojmë që të mos i lexoni nxitimthi, disa kanë një kuptim më të thellë se sa mund të mendoni fillimisht dhe meritojnë një meditim të përzemërt.
1) “Imagjinata është më e rëndësishme sesa njohuria. Sepse njohuria është e kufizuar, ndërsa imagjinata përqafon gjithë botën, duke nxitur përparimin, duke lindur evolucionin”.
2) “Sekreti i krijimtarisë është të dish se si t’i fshehësh burimet e tua”.
3) “Natyra na tregon vetëm bishtin e luanit, por unë nuk dyshoj se bishti i përket luanit edhe pse ai nuk mund ta zbulojë menjëherë veten për shkak të madhësisë së tij të pamasë.”
4) “Përvoja më e bukur që mund të kemi është ajo e misterit. Është emocioni themelor që qëndron në djepin e gjithë artit dhe shkencës së vërtetë”.
5) “Përsosja e mjeteve dhe ndryshimi i qëllimeve duket të jetë problemi ynë kryesor”.
6) “Sa i përket ligjeve të matematikës që i referohen realitetit, ato nuk janë të sigurta, për aq sa janë të sigurta, nuk i referohen realitetit”.
7) “Nëse nuk mund ta shpjegosh në mënyrën më të thjeshtë, ti nuk e ke kuptuar mirë.”
8) “Asnjë problem nuk mund të zgjidhet nga niveli i njëjtë i ndërgjegjes që e krijoi atë”.
9) “Vetëm njohuritë dhe aftësitë njerëzore nuk mund ta çojnë njerëzimin drejt një jete të lumtur dhe dinjitoze. Njerëzimi ka çdo arsye të mundshme për t’i vendosur lajmëtarët e standardeve dhe vlerave të larta morale mbi zbuluesit e së vërtetës objektive”.
10) “Informacioni nuk është dituri”.
11) “Gjëja më e pakuptueshme për botën është se është e kuptueshme”.
12) “Çdo gjë që mund të numërohet nuk numërohet domosdoshmërisht, gjithçka që llogaritet nuk mund të llogaritet domosdoshmërisht “.
13) “Për të formuar një anëtar të pastër të një kopeje delesh, duhet të jetë mbi të gjitha një dele”.
14) “Çdo gjë duhet të jetë e thjeshtë, por jo të thjeshtohet më tej”.
15) “Njeriu duhet të kërkojë për atë që është dhe jo për atë që mendon se duhet të jetë.”
16) “Çdo njeri që lexon shumë dhe përdor trurin e tij shumë pak bie në zakone të liga të të menduarit”.
17) “Veprimi është forma më e lartë e kërkimit.”
18) “Perëndia nuk kujdeset për vështirësitë tona matematikore. Ai integron në mënyrë empirike”.
19) “Kushdo që nuk e merr seriozisht të vërtetën në çështje të vogla nuk mund të besohet as në ato të mëdha”.
20) “Shpirtrat e mëdhenj kanë hasur gjithmonë kundërshtim të dhunshëm nga mendjet mediokre. Mendja mediokre është e paaftë për të kuptuar njeriun që refuzon të përkulet verbërisht ndaj paragjykimeve konvencionale dhe zgjedh që t’i shprehë mendimet e tij me guxim dhe ndershmëri”.
21) “Ekuacionet janë më të rëndësishme për mua, sepse politika është për të tashmen, por një ekuacion është diçka për përjetësinë”.
22) “Mos u përpiq të bëhesh një njeri i suksesit, por përpiqu të bëhesh një njeri me vlera”.
23) “Feja ime përbëhet nga një admirim i përulur i frymës së pafundme superiore që zbulon veten në detajet më të lehta që ne mund t’i perceptojmë me mendjen tonë të brishtë dhe të pafuqishme”.
24) “Mendimi praktik nuk është asgjë më shumë se një depozitë e paragjykimeve të përcaktuara nga mendja para se të arrini tetëmbëdhjetë vjeç.”
25) “Lirimi i fuqisë atomike ka ndryshuar gjithçka, përveç mënyrës sonë të të menduarit… zgjidhja e këtij problemi qëndron në zemrën e njerëzimit. Po ta kisha ditur, do të bëhesha orëndreqës!”/shkollaesuksesit/KultPlus.com
Udha e mbarë, se erdh prendvera, shko dallendyshe tue fluturue, prej Misirit n’dhena tjera fusha e male tue kërkue; n’Shqypni shko, pra, fluturim, shko në Shkodër, n’gjytet tim!
Shndet prej mejet të m’i falesh saj’ shpis’ vjetër ku jam le, me ato vende rreth t’përfalesh ku kam shkue kohën e re; atje shko, pra, fluturim, fal me shndet gjytetit tim!
Shko n’at shkollën ku jam msue me shokë t’mi, shokt e fmnisë, shko n’at Kishë ku kam urue t’parën Uratë Perendisë, atje shko, pra, fluturim, fal me shndet gjytetit tim!
Me ato male, me ato kodra, me ato prronje rreth t’përfalesh; n’ato fusha qi m’ka Shkodra, të lulzueme, aty t’ndalesh, tue këndue me ambëlcim: fal me shndet gjytetit tim!
T’mujshe edh’ un me fluturue, dojsh’ edhe un me u nisë me ty, dojshe n’Shkodër me kalue, m’e pa prap at vend me sy!… Por… ti shko atje flutrim; e ti qajma fatin tim!…
Dhe kur t’mrrish në Fushë t’Rmajit, dallendyshe ulu me pushue; kam dy vorre n’at vend t’vajit, t’nans e t’babs qi m’kan mjerue: qaj me za t’përmallshëm shqim nji kangë tanden gjith vajtim!…
Ka shum kohë qi s’jam n’Shqypni n’ato vorre me vajtue, ti dallendyshe, veshun në zi, ti aty pra qaj për mue, me nj’at za t’përmallshëm shqim, kangën tande për vajtim./KultPlus.com
Asfalti u hoq e kalldrëmi zuri vend. Shtrimin e udhës “2 korriku” me kubëza po e pëlqejnë kryeqytetasit që thonë se përmes tyre do ta kujtojnë Prishtinën e vjetër.
Punët që po kryhen këtu nuk po ju pengojnë pronarëve të lokaleve në këtë pjesë me të cilët u diskutua paraprakisht, raporton Klan Kosova.
E nga komuna treguan se janë marrë vesh që shkallët dhe pjesa e mbulesave rreth kafiterive të jetë uniforme.
Drejtori i Investimeve Kapitale, Krenar Xhaferi, bëri të ditur edhe se kanë bërë ndërhyrje në rrjetin e ujësjellësit dhe kanalizimit atmosferik.
Ndërkohë, brenda rrugës do të ketë edhe zona të gjelbra e ndriçim.
Punimet nisën më 3 prill dhe planifikohet të kryhen brenda këtij muaji. /Klankosova.tv/KultPlus.com
Nazmie Hoxha ishte këngëtare e popullarizuar e muzikës popullore shqiptare në vitet 1970-2000. Ajo ka lidur më 25 tetor 1952 në Gjonaj të Hasit të Prizrenit dhe vdiq më 5 maj 2007 në Prishtinë.
KultPlus ju sjell këngën ‘Spaske pas nje pike meshire’:
S’paske pas nji pik mëshire Qysh pësova unë ksi soj Xhanëm aman Qysh pësova unë ksi soj
S’pres prej teje far të mire Veç me m’fol o njiher me goj Xhanëm aman Veç me m’fol o njiher me goj
Pse m’ke marrë ti kaq mëni e S’çohet jeta me inat Xhanëm aman S’çohet jeta me inat
Fol me gojë o syn oj zi e Mos ke frikë o se bën mëkat Xhanëm aman Mos ke frikë o se bën mëkat
Paske pas moj zemrën hekur Qysh durove mori xhan Xhanëm aman Qysh durove mori xhan
Përveç teje nuk du tjetër Trëndafil o në Elbasan Xhanëm aman Trënadafil o në Elbasan
Kur më than se u zemru xhanani Mu ma mir t’më kishin vra Xhanëm aman Mu ma mir o t’më kishin vra
Si t’më çitnin prej Elbasanit Nuk e ndroj o t’shkretën sevda Xhanëm aman Nuk e ndroj o t’shkretën sevda/KultPlus.com
Merita Halili është këngëtare e muzikës popullore, e cila me zërin e saj të embël, ndër vite e ka kultivuar muzikën, sidomos atë të Shqipërisë së Mesme:
Lule t’bukura ka Tirana Na i mbush rrugët plot me erë. Lule t’bukura ka Tirana, Na i mbush rrugët plot me erë. Moj esmere , ku t’ka lala, Merrja kangës edhe një herë. Moj esmere , ku t’ka lala, Merrja kangës edhe një herë.
Mos më rri i dëshperu, Jam e jotja prap të du. Mos më rri i dëshpëru, Jam e jotja prap të du./KultPlus.com
Statuja më shumë se 200 vjeçare e nimfës së ujit Sabrina është vandalizuar me shkumësa blu, tha në një deklaratë shoqata bamirëse britanike për ruajtjen e ruajtjes, National Trust.
Skulptura e dëmtuar në Worcestershire, në Anglinë perëndimore, u zbulua për herë të parë të shtunën e Pashkëve, por pas marrjes së këshillave nga konservatorët dhe pastrimit të statujës, National Trust ishte në gjendje të hiqte shkumësin të enjten në mëngjes, shtoi ai.
Një memorial për projektuesin dhe arkitektin e peizazhit Lancelot “Capability” Brown, i vendosur gjithashtu në territorin e pronës historike Croome, u vandalizua në mënyrë të ngjashme me shkumësa blu dhe Fondi Kombëtar tha se është ende në proces pastrimi.
“Ne jemi të tronditur që kjo ka ndodhur,” tha një zëdhënës i National Trust në një deklaratë për CNN të Premten. “Sado zhgënjyese janë, incidentet si ky janë shumë të rralla duke pasur parasysh miliona vizitorë që gëzojnë dhe respektojnë vendet në kujdesin tonë”.
E dizenjuar nga skulptori i njohur britanik John Bacon në fillim të viteve 1770, statuja e Sabrinës është gdhendur nga guri Coade dhe ndodhet në një shpellë që fillimisht ishte zbukuruar me guaska ekzotike, korale dhe gurë të çmuar, pranë një liqeni artificial gjarpëror 1,5 milje të gjatë.
Data e prodhimit të skulpturës është e diskutueshme, megjithëse besohet të jetë ose mesi i viteve 1780 ose 1802, sipas National Trust.
Pasuria e Croome, ku të dy monumentet u vandalizuan, ishte në pronësi të familjes Coventry nga shekulli i 16-të deri në vitin 1948. Ajo ka shërbyer shumë funksione përtej të qenit një shtëpi private, duke u bërë një bazë ajrore sekrete në Luftën e Dytë Botërore dhe selia e Hare Krishna në Mbretërinë e Bashkuar në 1979 .
Edhe pse është e pazakontë që monumentet historike të prishen, nuk është e paprecedentë. Plymouth Rock, ku tradita thotë se Etërit Pilgrim shkelën për herë të parë në Shtetet e Bashkuara pasi zbarkuan Mayflower, u vandalizua me grafite në shkurt 2020 së bashku me statujat dhe monumentet e tjera në Plymouth.
Ndërkohë, shtatë persona u arrestuan pasi skulptura ikonë “Bean” në Parkun Millennium të Çikagos u pikturua me grafite në korrik 2019./cnn/KultPlus.com
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit ka bërë të ditur se Kampionati Evropian i Xhudos për vitin 2023, do të mbahet në Kosovë, shkruan KultPlus.com.
‘Pas sukseseve të jashtëzakonshme të xhudistëve tanë në garat ndërkombëtare, ata dhe xhudistë nga gjithë Evropa do të kemi mundësi ti shohim duke u ndeshur në Kosovë.’, thueht në një njoftim nga MKRS.
Kjo garë ndërkombëtare më çmimin kryesor €300.000, organizohet nga Kosova Judo Federation, dhe përkrahet nga MKRS dhe Federata Evropiane e Xhudos./KultPlus.com
Jam i varfër, po i lirë, ndaj më pëlqen varfëria; kush do të rrojë më mirë, s’urdhëron dot veten e tia. Mbreti, sikur të më thotë: «Hajde në pallat me mua, të gëzosh dhe ti në botë, do t’i them: Zot, nukë dua; për të ngrën’ e për të pirë nukë mund të shes lirinë; i varfëri rron më mirë s’ai që do madhërinë. S’më duhet ergjëndi mua, dua lirinë dhe nderë, dua të bëj si të dua, jo si të duan të tjerë Kush mund e bën si do vetë, bën si thotë Perëndia, nukë ka në këtë jetë gjë m’e vyer se liria./KultPlus.com
Charles Darwin (1809-1882) ishte një biolog, gjeolog dhe natyralist anglez, i njohur për dy nga teoritë më me ndikim në botën shkencore; evolucioni dhe procesi i seleksionimit natyror. Në përmbledhje, ai propozoi që të gjitha speciet e qenieve të gjalla të vijnë nga një paraardhës i përbashkët dhe që speciet që përshtaten më mirë me mjedisin janë ato që riprodhohen dhe mbijetojnë. Të dy teoritë u propozuan në Origjina e specieve, botuar në 1859.
E njohur si babai i evolucionit, teoria e Darvinit ndihmoi në heqjen e konventave dhe besimeve të vjetra që tregonin se formimi i specieve të ndryshme ishte produkt i një fenomeni të shkaktuar nga një qenie më e lartë (Wood, 2005).
Teoria evolucionare e Darvinit i shërbeu shkencës për të dhënë një shpjegim më racional të formimit dhe ekzistencës së specieve të reja. Kjo u shpjegua falë konceptit të përzgjedhjes natyrore, ku disa specie me një paraardhës të përbashkët mund të mbijetojnë vetëm kur përshtaten me mjedisin, edhe kur kushtet e tij ndryshojnë.
Ata, variacionet e të cilëve janë të papërfillshëm do të kenë më pak të ngjarë të përshtaten, ndërsa organizmat, variacionet e të cilave u japin atyre një avantazh adaptues dhe riprodhues do të jenë të mbijetuarit.
Biografia
Charles Robert Darwin lindi më 12 shkurt 1809 në qytetin Shrewsbury, në Angli. Shtëpia ku ai lindi quhej “El monte” dhe atje ai jetoi së bashku me pesë vëllezërit e tij.
Charles ishte fëmija i pestë i martesës së Susannah Wedgwood dhe Robert Darwin. Babai i tij ishte i pasur dhe punonte si biznesmen dhe si mjek.
Dy familjet nga erdhën Charles u identifikuan tradicionalisht me doktrinën e Unitarizmit, e cila është në kundërshtim me ekzistencën e Trinisë së Shenjtë.
Studimet e para
Që në moshë shumë të hershme, Charles Darwin tregoi një interes të veçantë për historinë natyrore, pasi që kur ishte 8 vjeç i pëlqente të rishikonte librat në lidhje me këtë temë dhe të mblidhte fashikuj të ngjashëm.
Në 1817 ai filloi të ndiqte shkollën ditore, e cila ishte një hapësirë e drejtuar nga prifti i cili predikonte në kishën ku familja e tij ndiqte dhe merrte pjesë.
Gjithashtu në 1817 ai përjetoi vdekjen e nënës së tij. Disa kohë më vonë ai dhe vëllai i tij Erasmus hynë në shkollën anglikane që ndodhej në qytetin e tyre të lindjes.
Erasmusi ishte më i vjetër se Charles dhe e solli në këtë shkollë për të shërbyer si nxënës i tij. Tetë vjet më vonë, ndërsa vera e 1825 ishte duke u zhvilluar, Charles shoqëroi babanë e tij në qarkun e Shropshire për ta ndihmuar atë si mjek në konsultat e tij në atë rajon.
Më vonë ai shkoi përsëri me Erasmus, por këtë herë në Universitetin e Edinburgut, ku Darvini nuk ishte shumë i qetë, pasi nuk i pëlqente klasat, madje ai tha se ndihej i mërzitur.
Nga ana tjetër, ai tregoi mjaft interes për taksiderminë, falë ndërlidhjes që bëri me John Edmonstone, një skllav i zi që e kishte mësuar këtë zanat nga Charles Waterton.
Origjina e specieve
Në 1859 ai botoi Origjina e Specieve, një vepër në të cilën ai shpjegoi teorinë e tij të evolucionit dhe procesin e përzgjedhjes natyrore.
Vdekja
Vitet e fundit të Charles Darwin ishin plot me sëmundje të forta, të cilat u ndezën në periudha të stresit të shtuar. Sidoqoftë, ai vazhdoi të punojë deri në fund të jetës së tij.
Ai vdiq në qarkun në Kent, Angli, më 19 Prill 1882. Atij iu ofrua një funeral shtetëror brenda Abacisë së Westminsterit. Aty ai varroset pranë Isaac Newton.
Teoria e evolucionit
Në 1859 u botua vepra më e famshme e Darvinit, Origjina e specieve. Në këtë libër ai mbrojti dy teori;
Origjina e përbashkët, në favor të evolucionit.
Teoria e seleksionimit natyror.
Si fillim, ekziston një ndryshim i rëndësishëm midis evolucionit dhe teorive të propozuara për të shpjeguar shkaqet dhe mekanizmat e tij.
Në një mënyrë të thjeshtë të shpjeguar, teoria e evolucionit është ajo që shpjegon se njerëzit vijnë nga majmunët. Përzgjedhja natyrore shpjegon pse Homo sapiens mbijetoi dhe Homo neanderthalenza u zhduk.
Provat
Evolucioni përcaktohet si lidhje gjenealogjike që ekziston midis të gjithë organizmave të gjallë, bazuar në prejardhjen e tyre nga një paraardhës i përbashkët. Ky pretendim bazohet në prova.
Së pari, ekziston produkti i drejtpërdrejtë i dëshmisë së manipulimit të specieve të kafshëve shtëpiake dhe bimëve për qindra vjet, me synimin për të zbutur specie të caktuara të egra dhe për të zhvilluar kultura më të mira, duke treguar ekzistencën e ndryshimeve të vogla graduale me kalimin e kohës. Kjo quhet përzgjedhje artificiale.
Nga ana tjetër, zgjedhja natyrore u vëzhgua nga Darvini në pendët e Ishujve Galapagos, i cili paraqiti ndryshime në formën e sqepit për shkak të kushteve të përgjithshme mjedisore, disponueshmërisë së ushqimit dhe pranisë së specieve të tjera shtazore dhe baktereve. .
Gjetjet fosile
Ndryshimet biologjike që ndodhin në specie mund të regjistrohen dhe gjurmohen në gjetjet fosile. Në këtë mënyrë, paleontologët kanë gjetur prova të shumta dhe shembuj të ndryshimeve vijuese në speciet stërgjyshore të qenieve të gjalla.
Karakteristikat e përbashkëta
Më në fund, teoria e evolucionit mund të dëshmohet kur karakteristikat e përbashkëta gjenden midis specieve të ndryshme, të gjitha vijnë nga një paraardhës i përbashkët.
Në disa raste, këto ngjashmëri mund të shpjegohen vetëm si gjurmë që kanë mbetur në specie. Në këtë mënyrë, Darvini besoi se qeniet njerëzore kanë një sërë karakteristikash fizike që janë të mundshme vetëm falë faktit se vijnë nga një paraardhës i përbashkët: peshqit.
Paraardhësi i përbashkët
Pothuajse të gjithë organizmat kanë një paraardhës të përbashkët. Sipas Darvinit, të gjithë organizmat kishin një paraardhës të vetëm të përbashkët që me kalimin e kohës evoluan në mënyra të ndryshme, duke degëzuar speciet.
Në këtë mënyrë, teoria e evolucionit e Darvinit mbështet teori divergjente dhe konvergjente të evolucionit.
Ideja e “Speciet nuk evoluojnë, por speciet”
Darvini besonte se evolucioni është një proces i ngadaltë dhe gradual që zhvillohet për një periudhë të gjatë kohore. Ndryshimi biologjik nga një brez në tjetrin brenda së njëjtës specie mund të zgjasë miliona vjet, pasi është një proces i ngadaltë i adaptimit dhe stabilizimit.
Darvini e kuptoi që brenda secilës popullatë të kafshëve kishte ekzemplarë me ndryshime që i lejonin ata të përshtaten më mirë me mjedisin, të riprodhojnë dhe transmetojnë ato tipare. Në këtë mënyrë evoluon popullata; tiparet e individëve më të përshtatur transmetohen në brezat pasardhës.
Përzgjedhja natyrore
Përzgjedhja natyrore është fenomeni i evolucionit që shpjegon pse disa specie zhduken dhe të tjera mbijetojnë.
Për shembull, speciet e finch Geospiza fortis janë përshtatur në ishullin Santa Cruz në Galapagos, me një habitat natyror të pyjeve tropikale ose subtropikale. Këto përshtatje i dhanë asaj një avantazh riprodhues, duke e lejuar atë të mbijetojë dhe të mos zhduket.
Specie të tjera të finches, të tilla si Geospiza fuliginosa, Geospiza conirostris, Geospiza scandens ose Geospiza difficilis të adaptuara në ishuj të tjerë dhe gjithashtu mbijetuan.
Prandaj, është një përzgjedhje e natyrës, nuk ndërhyn asnjë forcë e mbinatyrshme që zgjedh se cilat specie mbijetojnë dhe cilat jo.
Darvini vëzhgonte specie nga të gjitha zonat që vizitoi, përfshirë Amerikën e Jugut, Ishujt Galapagos, Afrikën dhe ishujt e Oqeanit Paqësor, duke mbajtur gjithnjë një regjistër (Browne, 1996).
Ai ishte në gjendje të vëzhgonte shumë fenomene natyrore të tilla si tërmete, erozione, shpërthime vullkanike, ndër të tjera.
Përshtatja e specieve
Të gjitha speciet janë në një proces të vazhdueshëm të evolucionit me kalimin e kohës. Ndërsa ambienti ndryshon, nevojat e organizmave gjithashtu ndryshojnë dhe ato përshtaten me mjediset e tyre të reja në mënyrë që të mbijetojnë.
Ky fenomen i ndryshimeve brenda një kufiri të caktuar kohe për të mbijetuar njihet si adaptim.
Sipas teorisë së Darvinit, vetëm speciet që paraqitën ndryshime më të larta mund të mbijetonin, ndërsa të tjerët ishin të dënuar të zhdukeshin.
Këto ndryshime nuk nënkuptojnë domosdoshmërisht një përmirësim të specieve, ato thjesht u japin atyre një avantazh për të qenë në gjendje të mbijetojnë në një mjedis të caktuar./warbletoncouncil/KultPlus.com
Abraham Lincoln lindi më 12 shkurt të vitit 1809 në Hodgenville.
Ai ishte politikan amerikan, dhe presidenti i 16 i SHBA-ve. Ai e ushtroi profesionin e Presidentit përgjtë viteve 1860-1864, për tu rizgjedhur përsëri pastaj në vitin 1864 gjer në vdekjen e tij.
Ai i udhëhoqi Shtetet e Bashkuara gjatë Luftës Civile, luftës së përgjakshme dhe e moralit të madh, si dhe në krizën e saj më të madhe politike. Gjatë kësaj kohe ai e ruajti bashkimin, hoqi skllavërinë, forcoi qeverinë federale, dhe modernizoi ekonominë.
Kryesisht i vetë edukuar, ai u bë avokat në Ilinois, një lider i Partisë Liberale, dhe anëtar i Dhomës Përfaqësuesve të Illinois, ku ai shërbeu nga viti 1834 deri 1846, pra, për 12 vjet.
I zgjedhur në Shtetet e Bashkuara në Dhomën e Përfaqësuesve të vitit 1846, Lincoln promovuar modernizimin e shpejtë të ekonomisë nëpërmjet bankave, tarifave, dhe hekurudhave.
Ne vitin 1860 ai u kandidua për President të SHBA-ve nga Partia Repubikane.
Lincoln është renditur si një nga tre presidentë amerikanë më me peshë në historinë e SHBA-ve.
Presidenti i 16-të i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Abraham Lincoln u vra nga aktori i njohur amerikan, John Ëilkes Both, më 14 prill 1865 ndërsa ishte duke shikuar Our American Cousin në Teatrin e Fordit, në Ëashington D.C.
Ai u qëllua në kokë, ndërsa vdiq në ditën e nesërme, më 15 prill 1865, në ora 07:22. Lincoln është presidenti i vetëm amerikan që u vra./KultPlus.com
Në Muzeun Kombëtar të Artit Mesjetar, Korçë po vijon puna për fotografimin me cilësi maksimale e të gjitha veprave që ndodhen në këtë muze.
Ministrja e Kulturës, Elva Margariti ndau foto të këtyre veprave teksa bëri të ditur se, “pas procesit të dezinfektimit në Laboratorin e Restaurimit dhe Konservimit në Muzeun Kombëtar të Artit Mesjetar vijon puna për fotografimin me qëllim dokumentimin dhe lehtësimin e aksesimit të tyre për studiuesit e trashëgimisë”.
Muzeu Kombëtar i Artit Mesjetar, në Korçë, u përurua më 24 Prill 1980. Ai është një nga qendrat muzeore më të rëndësishme të Shqipërisë e më gjerë. Fondi i tij ka mbi 7 mijë objekte kulti e arti, kryesisht ikona.
Aty ka vepra të autorëve anonimë të shek. XIII-XIV dhe të tjerë të mirënjohur si: Onufri, Onufër Qiprioti, Mësues Kostandini, Jeromonaku, Shpataraku, Selenicasi, vëllezërit Zografi etj./atsh/KultPlus.com
Zjarri në katedralen e famshme të Parisit nuk pikëlloi vetëm francezët, por mbarë botë më 2019.
E ndërsa në vitin 2019 presidenti Emanuel Macron deklaroi se do e vinte në funksion të plotë katedralen vetëm brenda 5 viteve, të gjithëve ju duk e pamundur, sot duket se punimet po shkojnë mjaft mirë.
“Ne bëmë një angazhim para gjithë botës që do ta kishim përfunduar katedralen tonë brenda pesë vjetësh. Reputacioni ynë është në rrezik. Kjo është arsyeja pse ne duhet të bashkojmë të gjitha njohuritë tona, përpjekjet tona për të arritur këtë qëllim,”-tha Jean-Louis Georgelin, gjenerali në pension i ushtrisë përgjegjës për rindërtimin.
Nëse projekti i rindërtimit ka një simbol, atëherë ai është maja e katedrales 66 metra shembja dramatike e së cilës në flakë shënoi kulmin e tmerrshëm të fatkeqësisë së prillit 2019, shkruan Euronews, transmeton Klankosova.tv.
Sot, në shenjë të optimizmit në rritje, një majë zëvendësuese po përfundon në një zonë industriale në Francën lindore.
E ndërtuar nga qindra pemë lisi të ngritura dhe të prera në pyjet e lashta franceze, baza e majës, e vetme që peshonte më shumë se 80 ton u transportua në ditët e fundit në Paris dhe u ngrit në çatinë e katedrales.
Ajo duhej të matej me saktësi të plotë në mënyrë që të futej në qoshet e muraturës mesjetare ku arkitektët origjinal kishin vendosur kornizën e tyre të parë të çatisë 900 vjet më parë.
Brenda Notre-Dame është ende një dekor filmi futuristik, një masë e madhe skelash metalike drejtvizore të vendosura kundër kthesave dhe harqeve të gurit të lashtë gotik.
Përveç majës, po vazhdon puna në pjesët e mureve që ranë. E gjithë nënstruktura prej druri e çatisë po zëvendësohet gjithashtu për aq sa është e mundur me një kopje të saktë të asaj që u shkatërrua./KultPlus.com
