Kris Atovksa është gazetarja e vetme e Maqedonisë së Veriut që ka qëndruar për tre muaj në Ukrainë, e cila edhe ka realizuar shumë fotografi të luftës, fotografi që po prezantohen nëpërmjet ekspozitës #StandWithUkraine, ekspozitë që është prezantuar në Maqedoninë e Veriut dhe në Shqipëri, e që e njëjta do të prezantohet sonte edhe në Prishtinë, shkruan KultPlus.
Atovksa do të prezantojë një numër të madh të fotografive që shpërfaqin krimin mbi civilët ukrainas, por në të njëjtë kohë do të shfaqet edhe dokumentari i filmit “Siren Lullabies” që është realizuar po nga Atovksa.
Ekspozita dhe prezantimit i filmit dokumentar do të bëhet sonte, më 5 prill, në KultPlus Caffe Gallery, në ora 19:00.
Kjo është ekspozita e tretë e autores me këto fotografi, pas Shkupit dhe Tiranës, dhe pas prezantimit në Prishtinë, fotoreporterja Atovska synon që këtë ekspozitë ta dërgojë edhe në vende të tjera. Ekspozita organizohet nga KultPlus Caffe Gallery dhe Flori Zaevi./ KultPlus.com
Opera “Carmina Burana”, e kompozitorit Carl Orff, erdhi mbrëmjen e djeshme për publikun artdashës në skenën e Teatrit Kombëtar të Operës dhe Baletit.
Opera erdhi si bashkëpunim mes trupës artistike të TKOB-së dhe Filarmonisë së Kosovës, me Orkestrën Simfonike e Korin e TKOB, si dhe Orkestrën Simfonike të Forcave të Armatosura, Konservatorin Shtetëror të Salernos “Giuseppe Martucci” dhe Korin e “Zërave të bardhë”, TKOB.
Ndërmjet viteve 1935 dhe 1936, kompozitori gjerman Carl Orff muzikën që kompozoi, e quajti Carmina Burana, në përmbledhje të 24 poemave “Carmina Burana”, të përfshira në një dorëshkrim të rëndësishëm të shekullit të trembëdhjetë.
“Carmina Burana” konsiderohet një ndër veprat e para klasike në historinë e muzikës. Në thirrjen “O Fortuna” ndaj perëndeshës së fatit shfaqet lutja për dashuri e fat. Rrota e fatit është simboli që përcakton uljet dhe ngritjet në jetën e njeriut, me ciklet e tensioneve që krijohen në marrëdhëniet njerëzore të burrave dhe grave, pavarësisht moshës së tyre.
Kjo vepër zgjon fantazinë si asnjë vepër tjetër e shekullit të 20-të, gjatë së cilës shpaloset një himn ngazëllyes për dashurinë e sinqertë.
Mahatma Gandi ishte një udhëheqës i shquar politik dhe ideologjik i Indisë gjatë “lëvizjes indiane për pavarësi, shkruan KultPlus.
Ai ka lindur më 2 tetor 1869 në Porbandar, një qytet bregdetar në sot njihet si Gujarat, të Indisë.
Ditëlindja e tij, 2 tetor, përkujtohet si Gandhi Javanti, një festë kombëtare në Indi, dhe në botë si “Dita ndërkombëtre kundër dhunës”. Gandi u vra më 30 janar 1948 nga Nathuram Godse.
KultPlus ju sjell disa nga shprehjet e tij:
Jam kundër dhunës, pasi, edhe nëse në dukje bën mirë, e mira është e përkohshme, ndërsa e keqja që bën është e përhershme.
Njeriu është një nxënës dhe dhimbja është mësuesi i tij.
E vërteta nuk i dëmton kurrë çështjet e drejta.
Të dobëtit nuk mund të falin kurrë. Falja është virtyt i të fortëve.
Kushdo që ushqehet pa punuar është një hajdut.
Zbulo kush je dhe mos ki frikë të jesh.
Ekzistojnë gjëra për të cilat jam i gatshëm të vdes, por nuk ekziston asgjë për të cilën jam i gatshëm të vras.
Janë veprat që vlejnë. Mendimet tona, sado të mira të jenë, janë margaritarë të rremë, derisa të shndërrohen në vepra.
Nuk njoh mëkat më të madh sesa të shtypësh të pafajshëm në emër të Zotit.
“Sy për sy” dhe bota do të mbesë e verbër.
Qëndresa e vërtetë dhe frytdhënëse gjendet tek jo-dhuna.
Urrej privilegjin dhe monopolin. Çfarëdo që nuk ndahet me turmat për mua është tabu.
Për mua ka qenë gjithnjë mister arsyeja pse njerëzit ndihen të arritur kur u detyrojnë përulje të tjerëve.
Një planet më i mirë është një ëndërr që nis të realizohet kur secili nga ne vendos të përmirësohet.
Unë e ti jemi një. Nuk të lëndoj dot pa u lënduar.
Pastërtia nuk mund të vijë nga jashtë. Duhet kaluar një evoluim i brendshëm, pra, një arritje individuale.
Bukuria e vërtetë është zemra e pastër.
Ju perëndimorët, keni orë por nuk keni kohë.
Ji ndryshimi që dëshiron të shohësh në botë.
Të meditosh do të thotë të presësh Zotin.
Nuk ia vlen të kemi lirinë nëse kjo nuk përfshin edhe lirinë për të gabuar.
Nuk ka asnjë rresht në Kuran që të justifikojë forcën që ushtrohet për të konvertuar.
Madhësia dhe progresi i një kombi mund të gjykohen nga mënyra që trajton kafshët.
Çdo komb është plotësuesi i një tjetri.
Prirja e njeriut për të gënjyer veten është shumë herë më e madhe se aftësia për të gënjyer të tjerët.
Nëse mendon se e gjithë bota është gabim, kujtohu se ajo përmban qenie njerëzore si ty.
Një prind i zgjuar lejon që fëmijët e tij të bëjnë gabime. Është mirë që nganjëherë t’i djegin gishtat nga pak.
Nuk kam asgjë për t’i mësuar botës: e vërteta dhe jo-dhuna janë të motshme sa malet.
Nuk do t’i lejoj askujt që të ecë në mendjen time me këmbë të palara.
Çastet e bukura nuk i ndien kur i jeton por kur i përkujton me mall.
Ku ka frikë, nuk ka besim.
Unë vetë jam anarkist, por i një tipi tjetër.
Nuk besoj të ketë lutje pa agjërim, as agjërim pa lutje.
Më duket e qartë si drita e diellit që aborti është krim./KultPlus.com
Universiteti i Prishtinës ka shënuar hapin e radhës drejt digjitalizimit të shërbimeve për studentët dhe stafin e tij. Në kuadër të Sistemit Elektronik për Menaxhimin e Studentëve – SEMS, është integruar “moduli i konsultimeve”.
Ky modul inovativ siguron që studentët të marrin shërbime më të qasshme dhe praktike në lidhje me procesin e konsultimeve.
Përmes kësaj mundësie, studentët mund të lidhen lehtësisht me profesorët e tyre, të planifikojnë konsultimet dhe të diskutojnë shqetësimet akademike në mënyrë më efikase. Kjo qasje bashkëkohore, jo vetëm që thjeshton procesin e konsultimeve, por gjithashtu pasuron përvojën e të mësuarit njësoj për studentët dhe fakultetet.
UP-ja mbetet e përkushtuar që të ngritë kualitetin, duke ofruar shërbime cilësore për studentët e vet dhe duke përmirësuar vazhdimisht qasjen e tyre në procesin mësimor dhe shërbimet e tjera të ofruara. / KultPlus.com
Mësime mbi hapat e detajuar të baletit së shpejti do të ofrojnë trupa e Baletit Kombëtar të Kosovës, përcjell KultPlus.
Nga përvoja e tyre do të kenë mundësi të mësojnë gjeneratat e reja (mosha 14 – 18 vjeçare).
Për regjistrime, drejtuesit e shkollave ose prindërit, duhet të dërgojnë informacionet bazë (emri, mbiemri, mosha, klasa dhe shkolla e nxënësve pjesëmarrës) në email-in [email protected], më së largu deri më 11 prill.
Klasat mbahen në sallën e ushtrimeve të “AKV Shota”, nga ora 15:00. / KultPlus.com
Në afërsi të sezonit turistik, punonjësit e DRTK Gjirokastër, po punojnë për sistemimin e infrasrukturës që qon te monumentet e kulturës, shkruan KultPlus.
Ministria e Kulturës, Elva Margariti përmes një potimi në facebook ka thënë se këto punime po bëhen në bashkëpunim me Bashkinë e Qytetit.
“Kështu, punonjësit e DRTK Gjirokastër, në bashkëpunim me Bashkinë e qytetit kanë ndërhyrë për hapjen, sistemimin dhe pastrimin e rrugës që të çon në “Manastirin e Spilesë”, si dhe vendosjen e tabelave orientuese që të çojnë pranë këtij monumenti.”, ka thënë Margariti./KultPlus.com
Panairi i Librit të Torinos pret mbi një mijë botues çdo vit, nga grupe të mëdha te të pavarurit, në një itinerar ekspozite prej 110,000 metrash katrorë përgjatë katër pavioneve, në mjedisin e Lingotto, Fiere. Për botuesit, Salone është rasti më i rëndësishëm për shitjen dhe prezantimin e librit, transmeton KultPlus.
Për herë të parë, Panairi i Librit të Torinos parashikon historinë me temën që karakterizon ngjarjen çdo vit me mbrëmjen speciale: Përmes xhamit: një lexim i elektrizuar i Lewis Carroll dhe Gilberto Centit përmes pasqyrave dhe ekraneve.
Në Salone, Shqipëria – vendi mysafir i edicionit XXXV të Panairit të Librit – do të kujdeset për një program që synon të sjellë autorë shqiptarë në Lingotto, ku përveç kantautorit multiinstrumentalist Ermal Meta, të pranishëm do të jenë edhe: Ylljet Aliçka, Enkel Demi (i njohur me pseudonimin Tom Kuka), Benko Gjata, Anilda Ibrahimi, Fatos Kongoli, Darien Levani, Matteo Mandalà, Virgjil Muçi, Liridon Mulaj, Lucia Nadin, Ardian Ndreca, Bashkim Shehu, Ornela Vorpsi , Tobias Xhaxhiu, Lea Ypi.
Panairi do të mbahet nga data 18 deri më 22 prill. / KultPlus.com
Etna është një vullkan aktiv në shtetin e Italisë, i cili ndodhet në bregdetin lindor të Sicilisë,shkruan KultPlus.
Etna është vullkani më i lartë në Evropë, lartësia e të cilit shënon 3.320 metra lartësi mbidetare, lartësi e cila ndryshon varësisht nga erupcioni. Etna po ashtu është pika më e lartë në jugun e Alpeve në Itali, që përfshinë një sipërfaqe prej 1.190 km2.
Aktualisht, Etna është 51 metra më i ulët se në vitin 1865./KultPlus.com
Dyzet e pesë vjet më parë, audienca për herë të parë pa kampusin e mbuluar nga dielli, të veshur me palma të Rydell High, mjedisi shkollor për filmin muzikor Grease. Duke shfaqur shfaqje të krijimit të yjeve nga John Travolta dhe Olivia Newton-John, Grease i zhyti shikuesit në melodramën e kampit të adoleshencës së viteve 1950, të mbushura me djem që po parapriheshin, vajza të skuqura dhe numra kërcimi shpërthyes.
Bazuar në muzikalin skenik të vitit 1971 nga Jim Jacobs dhe Warren Casey, ku luajtën aktorë duke përfshirë Richard Gere dhe Barry Bostwick, filmi Grease ndryshoi mjedisin më të ashpër të Çikagos së origjinalit me nxehtësinë e avullit të bregut perëndimor. Duke u përqendruar në historinë e T-Birds të fiksuar pas makinave dhe romancat e tyre me Pink Ladies që pinin duhan zinxhir, Grease u prit me një pritje të përzier pas publikimit të tij në 1978. “Nuk kam parë kurrë një muzikal më të shëmtuar në shkallë të gjerë.” shkroi një kritik për Washington Post. Megjithatë, gjatë dekadave që nga ajo kohë, ajo ka grumbulluar një ndjekës të përkushtuar. Janë prodhuar spin-offs dhe rigjallërim të panumërt, duke përfshirë Grease 2 në 1982 dhe një seri të ardhshme prequel, Grease: The Rise of the Pink Ladies.
Ne shikojmë prapa në filmin origjinal përmes syve të kastit dhe ekipit të filmit, duke kujtuar prodhimin gjatë verës, marrëdhëniet e tyre brenda dhe jashtë ekranit dhe trashëgiminë e qëndrueshme të muzikalit.
Disa anëtarë të kastit u shfaqën fillimisht në prodhimet kombëtare turne të Grease përpara se të bënin audicione për role filmike.
Jamie Donnelly (Jan): Grease filloi në një bodrum në Çikago dhe këta personazhe bazohen në njerëz të vërtetë, kjo është arsyeja pse ata ndihen kaq të afërt. Bëra audicionin për kompaninë e parë që e çoi shfaqjen nga Çikago në jashtë Broadway. Unë u bëra zëvendësuesi i Janit dhe në atë moment kasti origjinal ishte një grup shumë i lidhur ngushtë. Ishte pak si fëmija i ri në shkollë.
Michael Tucci (Sonny LaTierri): Të gjithë donin të ishin në Grease. Ato audicione të hershme për turneun ishin plot me qindra djem. Shumë prej anëtarëve të tjerë të kastit meshkuj arritën në film, si John Travolta, i cili po luante Doody. Në minutën që u ngrit perdja në performancën time të parë, publiku sapo doli. Mund të identifikoheshe me këta njerëz, doje të ishe pjesë e grupit të tyre.
Barry Pearl (Doody): Unë isha një student, që do të thoshte se njoha shumë pjesë të ndryshme dhe, së bashku me djemtë e tjerë që kishin performuar shfaqjen në turneun kombëtar, ne të gjithë ndërtuam një gjuhë të vërtetë së bashku.
Donnelly: Jo vetëm që djemtë bënin shfaqje së bashku gjatë gjithë kohës, ata jetonin së bashku në rrugë. Këto marrëdhënie që shihni në film janë reale. Unë isha në shfaqje për gjashtë muaj dhe e bëja tetë herë në javë, kështu që e dija mbrapsht, përpara dhe me kokë poshtë.
Në vitin 1976, ylli i John Travolta-s po ngrihej dhe ai nënshkroi një marrëveshje me tre filma me Paramount. Adaptimi i Grease nga producenti Allan Carr dhe skenaristi Bronte Woodard ishte një nga projektet që ai donte të drejtonte.
Joel Thurm (drejtor i kastit): E kisha njohur Johnin që kur ishte 17 vjeç dhe, që nga momenti kur hyri në zyrën time, e dija se do të bënte mirë. Ai ishte një djalë tepër i bukur me sy të mrekullueshëm dhe kishte një ekuilibër të tillë në një moshë kaq të re.
Tucci: E pashë karrierën e John-it të ngrihej në qiell kur ai shkoi nga skena e tij Grease në një shfaqje tjetër matanë rrugës. Ai mori komente të pabesueshme dhe u nominua për një Tony. Ai nuk mund të dilte nga dera e teatrit; ai tashmë po sulmohej nga fansat.
Thurm: Dy vjet përpara Grease, kam prodhuar filmin televiziv Boy in the Plastic Bubble me John dhe regjisorin Grease, Randal Kleiser. John kishte besim të madh tek ne dhe kështu ai nënshkroi me Grease, i cili nuk do të ishte bërë pa një emër ylli si ai.
Kelly Ward (Putzie): Kam takuar John për herë të parë duke xhiruar “Djali në flluskën plastike”. Atëherë e dija se ai ishte një yll. Disa njerëz, kur je me ta, mund të shohësh magnetizmin që pëlqen kamera. Ai e ka atë magji.
Casting filloi në LA në 1977 gjatë një periudhe tre-javore me prova kërcimi dhe thirrjesh.
Thurm: Ishte John ai që donte Olivia Newton-John për rolin e Sandy. E pazakontë për një yll si Olivia, ajo kërkoi një test ekrani sepse ishte këngëtare, jo aktore dhe nuk ishte e sigurt se ishte pak më e vjetër se John. Ne krijuam një provë të plotë të filmit të skenës së hyrjes dhe ajo ishte e përsosur. Ajo ishte aq e mirë sa unë nuk kisha një Sandy rezervë – nëse Olivia do të kishte thënë jo, do të më shihnit në film me një fund dhe një paruke bionde!
Tucci: Në kohën kur u shfaq filmi, isha në fillim të të 30-ave dhe shumë i moshuar për rolin. Megjithatë, një natë, Allan Carr dhe Joel Thurm u ulën pas nënës dhe babait tim në natën e hapjes për një tjetër shfaqje timen dhe nëna ime i dëgjoi ata të përmendnin Grease. Ajo u kthye dhe u tha se si kisha qenë në versionin e skenës dhe se duhej të më shihnin. Allan tha se do të më sillte të nesërmen, kështu që unë shkova në audicion dhe mora pjesën e Sonny.
Dinah Manoff (Marty Maraschino): E pashë versionin origjinal në Broadway dhe u dashurova me të. Isha vetëm 20 vjeç kur agjenti im më vuri në një audicion dhe Grease përfundoi të ishte filmi im i parë. Fillimisht lexova për Frenchy, por drejtori i kastingut më kërkoi të kthehesha për Marty. Ata bënë një audicion kërcimi dhe unë nuk jam kërcimtare, kështu që unë thjesht e kalova atë me shpatullat dhe ijet e mia sa më mirë që munda. Unë mendoj se ata menduan se ishte shumë qesharake, që ndoshta kështu u bashkua e gjitha.
Thurm: Shumë njerëz morën audicion për Rizzo, por diçka e pazakontë ndodhi kur Stockard Channing hyri në dhomë. Stockard nuk mund të kishte gabuar më shumë si një person për Rizzo – ajo ishte e lindur dhe e pasur dhe mënyra e saj e të folurit ishte krejtësisht e ndryshme – por ajo na mahniti në audicion dhe ne e dinim se duhej të ishte ajo.
Didi Conn (French): Agjentët e mi më thirrën dhe thanë se regjisori dhe producentët më donin për pjesën e Frenchy. Ata nuk më kishin dërguar kurrë një skenar, kështu që dija vetëm se ajo ishte braktisur nga shkolla e bukurisë dhe se donin që unë të vija në audicion duke u dukur si personazhi. Përfundova duke hasur në një sallon bukurie franceze në LA. I kërkova zonjës të më jepte flokë të mëdhenj si të sajat, pasi i imi nuk bën shumë. Nuk e di sa kanaçe me llak flokësh përdori, por ajo e bëri këtë. Pastaj mora pantallona të ngushta dhe një shall të vogël. Hyra në dhomën e audicioneve dhe të gjithë po qeshnin dhe qeshnin me mua!
Perla: Pjesa e audicioneve që mbaj mend më mirë është se si ata rreshtuan djemtë dhe vajzat në secilën anë të dhomës dhe detyra jonë ishte të përpiqeshim të joshnim një vajzë nga skena. Vendosa ta luaj i dehur, kështu që dola me një filxhan stiropor dhe fillova të përqafoj një vajzë, i vendosa krahët rreth saj dhe rrëshqita dorën deri te barku i saj, por më pas ajo e shtyu larg, kështu që fillova të përkëdheli barkun tim si edhe pse ishte e saj. Të gjithë qeshën dhe jam shumë i sigurt se kjo është ajo që më dha mua pjesën.
Thurm: Njerëzit mund të thonë se kasti është shumë i vjetër, por Grease nuk është një dokumentar; është një fantazi. Është një përrallë jo-PC që është më mirë për kastin që nuk është adoleshent. E vetmja gjë që ishte e rëndësishme ishte se të gjithë aktorët dukeshin pothuajse në të njëjtën moshë me njëri-tjetrin, gjë që ata e bënë.
Tucci: Kur mora filmin, Allan më nxori nga dhoma e audicionit, më dha 100 dollarë dhe më tha: “Merrni nënën dhe babanë tuaj te Chase për darkë.” Ai ishte një restorant shumë i nivelit të lartë në atë kohë. Shkuam, u ulëm në kabinë dhe nëna ime shikoi nëpër dhomë për të parë Dean Martinin dhe Don Rickles duke darkuar së bashku. Ajo pothuajse kishte një atak në zemër – ishte shumë krenare për vendin ku kishim arritur.
Xhirimet filluan në pjesën Paramount mbi 15 javë në verën e vitit 1977.
Ward: Ishte si një festë gjatë verës. Ata gjithashtu hodhën 10 interpretues meshkuj dhe 10 interpretues femra për të qenë themeli i sekuencave të mëdha muzikore dhe na sollën të gjithëve për tre javë përpara fillimit të fotografisë kryesore për të bërë prova. Ai proces na bëri të gjithëve miq të shpejtë.
Perla: Në të vërtetë nuk kishte një mollë të kalbur në tufë. Shumë prej nesh e njihnim njëri-tjetrin nga shfaqjet skenike dhe unë isha shumë i afërt me Jeff Conaway [i cili luajti Kenickie], pasi u rritëm së bashku në Nju Jork. Ai ishte një djalë i keq, ai ishte Zuko im. Ishim si një familje e madhe e lumtur.
Tucci: Ata po bënin pesë filma në lot atë verë. Henry Winkler ishte aty dhe ai në të vërtetë kishte refuzuar një rol në Grease nga frika se mos do t’i vihej në shtyp pas Happy Days. Në vendin fqinj ata po bënin The Exorcist II, Jack Nicholson po bënte një film dhe Goldie Hawn. Por të gjithë po shkonin fshehurazi në grupin tonë për të parë se çfarë po ndodhte në Grease. Yjet e mëdhenj donin të ishin këtu dhe të shihnin veçanërisht Olivian.
Conn: Unë isha pak i befasuar nga e gjithë kjo gjë, pasi Olivia i kishte të gjitha këto këngë numër 1 dhe speciale tashmë në TV. Megjithatë, ajo ishte shumë e përulur dhe ne të gjithë e respektonim dhe e donim njëri-tjetrin. Ajo ishte nervoze ashtu si ne të tjerët në ditën e parë të xhirimeve dhe madje tha t’i tregonte nëse kishte ndonjë mënyrë që ajo mund ta përmirësonte aktrimin e saj. Kishte edhe disa gjëra të tjera që po ndodhnin, dua të them se Winnebagos që ishin dhomat e zhveshjes sonë po tundeshin e rrotulloheshin gjithë natën. Por John dhe Olivia e donin njëri-tjetrin në një mënyrë profesionale.
Thurm: Allan u sëmur për një kohë të gjatë me një infeksion në stomak kur filluam xhirimet, kështu që ai nuk ishte në xhirime. Më ra në dorë t’u përgjigjem shumë pyetjeve të producentëve që filluan të lindnin. Ai kishte dashur të xhironte skenën e karnavaleve në Magic Mountain, për shembull, që është ky park i madh tematik jashtë LA, por ne nuk kishim buxhet, kështu që unë e bëra atë një panair të vogël. Kjo përfundoi duke punuar shumë më mirë për ndjesinë e filmit. Për reprizën e Sandra Dee pas garës së zvarritjes, nuk patëm kohë ta xhironim duke kënduar, kështu që e bëmë vetëm me zë. Ishte një vakum që duhej ta mbushja.
Manoff: Ka dy mënyra për ta mbajtur mend atë. Versioni objektiv është se ishte një grup i gëzueshëm, i zënë, i ngritur. John ishte i nxehtë në atë kohë. Kishin roje që i mbanin larg tifozëve te porta pasi ai ishte si një yll rock. Mënyra tjetër për ta kujtuar është përvoja ime si aktore duke bërë filmin e saj të parë dhe u tmerrova. Isha nervoz, isha i vetëdijshëm dhe mendova se nuk e dija se çfarë po bëja. Vazhdova të vendosja njërën këmbë përpara tjetrës dhe të tundja ijet. Ishte goxha dërrmuese.
Conn: Sapo u grimuam, unë isha franceze dhe të gjithë e thërrisnim njëri-tjetrin me emrat e personazheve tanë. Kjo më ndihmoi vërtet sepse unë isha 27 vjeç në atë kohë, dhe kishte disa të tjerë që ishin më të vjetër se kaq, kështu që kjo na dha një licencë për të qenë budallenj, të çmendur dhe të eksituar. Ishin të gjitha gjërat që do të ishin adoleshentët në vitet ’50./theguradian/KultPlus.com
Saul Bellow, lindur më 10 qershor 1915 në Quebec, Kanada, ishte romancier amerikan të cilin e karakterizonte njeriu modern urban i pakënaqur nga shoqëria, por jo i shkatërruar në shpirt, e ky karakterizim i personalitetit të tij i dha Çmimin Nobel për Letërsi më 1976.
I rritur në një familje hebraike dhe i rrjedhshëm në gjuhën Yiddish, që ndikoi në stilin e tij energjik anglez, ai ishte përfaqësues i shkrimtarëve hebrenj amerikanë, veprat e të cilëve u bënë qendrore në letërsinë amerikane pas Luftës së Dytë Botërore.
Prindërit e Bellow emigruan më 1913 nga Rusia në Montreal. Kur ai ishte nëntë vjeç ata u transferuan në Chicago.
Ai ndoqi Universitetin Chicago dhe Universitetin Northwestern dhe më pas kombinoi shkrimin me një karrierë mësimore në universitete të ndryshme, përfshirë Universitetin Minnesota, Universitetin Princeton, Universitetin e New York, Bard College dhe Universitetin Boston.
Bellow fitoi një reputacion në mesin e një grupi të vogël lexuesish me dy romanet e tij të para, “Dangling Man”, një histori në formë ditari të një njeriu që pret të futet në ushtri dhe romani “The Victim”, një studim delikat i marrëdhënies midis një judeu dhe një hebrei, ku secili prej të cilëve bëhet viktimë e tjetrit.
“The Adventures of Augie March” , sollën një vlerësim më të gjerë dhe fituan një National Book Award. Kjo është një histori aventuriere e një të riu të varfër hebre nga Chicago, përparimi i tij ndonjëherë shumë komik në botën e shekullit të XX, dhe përpjekjet e tij për ta kuptuar atë.
Në këtë roman, Bellow përdori për herë të parë një stil të lirshëm, të errët në revoltën e vetëdijshme kundër preokupimit të shkrimtarëve të asaj kohe me përsosjen e formës së tij të shkrimit.
“Henderson the Rain King” vazhdoi qasjen picareske në përrallën e tij të një milioneri ekscentrik amerikan në një kërkim në Afrikë.
Ai gjithashtu shkroi një vëllim me tregime të shkurtra “Mosby’s Memoirs” dhe “To Jerusalem and Back” në lidhje me një udhëtim në Izrael.
Në romanet dhe novelat e tij të mëvonshme, “Herzog”, “Mr. Sammler’s Planet”, “Humboldt’s Gift”, “The Dean’s December”, “More Die of Heartbreak” , “A Theft”, “The Bellarosa Connection” dhe “The Actual”, Bellow arriti në venën e tij më karakteristike.
Heronjtë e këtyre veprave janë shpesh intelektualë hebrenj, monologët e brendshëm të të cilëve shkojnë nga sublime në absurde. Në të njëjtën kohë, bota e tyre përreth, e populluar nga realistë energjikë dhe të pakorrigjueshëm, vepron si korrigjues ndaj spekulimeve të tyre intelektuale.
Ky kombinim i sofistikimit kulturor dhe urtësisë së rrugëve e përbën origjinalitetin më të madh të Bellow.
Në “Ravelstein” ai paraqiti një version imagjinar të jetës së mësuesit dhe filozofit Allan Bloom. Pesë vjet pas vdekjes së Bellow, më shumë se 700 letra të tij, të redaktuara nga Benjamin Taylor, u botuan në “ Saul Bellow: Letters ”.
Autori vdiq më 5 prill 2005, në Brooklyn, Massachusetts. / KultPlus.com
Fusha e neuroestetikës përdor neuroshkencën për të kuptuar se si arti ndikon në trurin tonë, kur ne jemi duke e bërë atë ashtu edhe kur jemi duke e parë atë.
A ka rëndësi arti? T’i lëmë mënjanë të gjitha përfitimet e paprekshme, rezulton se proceset e krijimit të artit dhe përjetimi i të bukurës kanë benefite nervore. Neuroestetika ekzaminon artin dhe reagimet tona ndaj tij nga një këndvështrim neurologjik. Neurobiologu i njohur Semir Zeki dokumenton se si arti mund të stimulojë “marrëdhëniet konceptuale” në mendjen tonë, dhe jo vetëm reagimet ndaj artit pamor para nesh. Sipas gjetjeve të Zekit, përjetimi i çdo lloj bukurie, vizuale apo muzikore, ndikon në zonat vendimmarrëse të trurit tonë.
Përjetimi i këtij lloj arti është si të punosh përmes provës matematikore.
Historiani i artit Gregory Minissale shpjegon se njerëzit mund ta shikojnë artin konceptual si një enigmë. Përjetimi i këtij lloj arti është si të punosh përmes provës matematikore. Sic shkruan ai:
Ka shumë vepra arti që përdorin punime dhe lojëra fjalësh për të paraqitur shikuesit me paradokse vizuale. Një nga shembujt më të hershëm është Tradhtia e Imazheve të Magritte (Ceci n ‘est pas une tub, 1928-1929), e cila, sipas Zekit,“ shkon kundër gjithçkaje që truri ka parë, mësuar dhe ruajtur në kujtesën e tij”.
Një shembull tjetër, pikturat e Seurat ose Mondrian stimulojnë një zonë të trurit që gjithashtu sjell gëzim nga zgjidhja e enigmave për kënaqësi. Minnissale i referohet studimeve të Zekit për “ambiguidet”. Ideja është që zona të shumta të trurit bashkëpunojnë për të zgjidhur këtë “enigmë” të artit që, si rezultat, krijon një ndjenjë kënaqësie. Kur kjo ndodh, ka zona të dallueshme në lobin ballor që bashkëveprojnë dhe bashkojnë “kujtesën, përvojën, [dhe] mësimin”.
Zeki mban pikëpamjen e pazakontë që artistët po bëjnë punën e neurologëve në mënyrën se si luajnë me artin e tyre dhe interpretimin e objekteve. Në një pikturë, truri kërkon rend dhe objekte. Edhe kur një artist është duke pikturuar, truri synon të përfaqësojë ose pikturojë objekte ndërsa piktori i sheh ato. Zeki shkruan, “Prandaj, do ta përcaktoj funksionin e artit si kërkim për qëndrueshmëri, i cili është gjithashtu një nga funksionet më themelore të trurit. Funksioni i artit është, pra, një shtrirje e funksionit të trurit – kërkimi i njohurive në një botë që është gjithnjë në ndryshim ”.
Ndërsa arti dhe shkenca përmbajnë karakteristika të dallueshme që nuk mund të kryqëzohen kurrë, mendja e njeriut zbulon që fushat kanë një të aspekt të përbashkët të rëndësishëm. Siç shkruan Zeki: pyetja e vetme më e rëndësishme për vizionin që dikush mund të pyes: Pse shohim? Është përgjigjja e kësaj pyetjeje që zbulon menjëherë një paralele midis funksioneve të artit dhe funksioneve të trurit, dhe me të vërtetë na çon në mënyrë të pandërprerë në një përfundim tjetër – se funksioni i përgjithshëm i artit është një shtrirje e funksionit të trurit.virtualsophists/KultPlus.com
Kwame Brathwaite, aktivisti dhe fotografi pionier, puna e së cilit ndihmoi në përcaktimin e estetikës së lëvizjes “Black is Beautiful” të viteve 1960 dhe më tej, vdiq më 1 prill, në moshën 85-vjeçare. Djali i tij, Kwame Brathwaite, Jr, njoftoi vdekjen e babait të tij në një postim në Instagram ku shkruhej pjesërisht, “Jam thellësisht i pikëlluar të ndaj se Baba im, patriarku i familjes sonë, rocki ynë dhe heroi im ka kaluar në tranzicion”.
Puna e Brathwaite ka qenë subjekt i interesit të ringjallur nga kuratorë, historianë dhe koleksionistë vitet e fundit, dhe retrospektiva e tij e parë e madhe institucionale, e cila u organizua nga Fondacioni Aperture, bëri debutimin e saj në 2019 në Qendrën Kulturore Skirball në Los Anxhelos përpara se të udhëtonte në vendi.
Brathwaite lindi në 1938 nga emigrantë Barbadian, në atë që ai e quajti “Republika Popullore e Brooklyn” në Nju Jork, megjithëse familja e tij u shpërngul prej andej në Harlem dhe më pas në Bronx të Jugut kur Brathwaite ishte 5 vjeç. Ai ndoqi Shkollën e Artit Industrial (tani Shkolla e Lartë e Artit dhe Dizajnit) dhe, sipas profileve të Brathwaite në T Magazine dhe Vice, u tërhoq nga fotografia për dy momente. E para ishte në gusht të vitit 1955, kur një 17-vjeçar Brathwaite hasi në fotografinë bezdisëse të David Jackson të një Emmett Till të brutalizuar në arkivolin e tij të hapur. E dyta ishte në vitin 1956, kur – pasi ai dhe vëllai i tij Elombe bashkë-themeluan Shoqërinë dhe Studion e Arteve të Xhazit Afrikan (AJASS) – Brathwaite pa një të ri duke bërë foto në një klub xhazi të errët pa përdorur një blic dhe mendjen e tij u ndez me mundësi.
Duke përdorur një kamerë me format të mesëm Hasselblad, Brathwaite u përpoq të bënte të njëjtën gjë, duke mësuar të punonte me dritë të kufizuar në një mënyrë që përmirësonte narrativën vizuale të imazheve të tij. Së shpejti ai do të zhvillonte gjithashtu një teknikë të dhomës së errët që pasuroi dhe thelloi mënyrën se si do të shfaqej lëkura e zezë në fotografinë e tij, duke e përmirësuar praktikën në një dhomë të vogël të errët në apartamentin e tij në Harlem. Brathwaite vazhdoi të fotografonte legjendat e xhazit që performonin gjatë viteve 1950 dhe 1960, duke përfshirë Miles Davis, John Coltrane, Thelonious Monk dhe të tjerë. “Ju dëshironi të merrni ndjenjën, disponimin që po përjetoni kur ata luajnë,” i tha Brathwaite Aperture Magazine në 2017. “Kjo është gjëja. Ju dëshironi ta kapni atë.”
Nga fillimi i viteve 1960, së bashku me pjesën tjetër të AJASS, Brathwaite filloi të përdorte aftësitë e tij fotografike dhe organizuese për t’iu kundërvënë me vetëdije standardeve të bukurisë të zbardhura, eurocentrike. Grupi doli me konceptin e Grandassa Models, gra të reja zezake të cilat Brathwaite do t’i fotografonte, duke festuar dhe theksuar tiparet e tyre. Në vitin 1962, AJASS organizoi “Natyrisht ’62”, një shfaqje mode e mbajtur në një klub të Harlemit të quajtur Manor Purple dhe me modelet. Shfaqja do të vazhdonte të mbahej rregullisht deri në vitin 1992. Në vitin 1966, Brathwaite u martua me gruan e tij Sikolo, një model Grandassa, të cilën e kishte takuar në rrugë një vit më parë, kur e pyeti nëse mund të bënte portretin e saj. Të dy mbetën të martuar për pjesën tjetër të jetës së Brathwaite.
Nga vitet 1970, fokusi i Brathwaite në xhaz u zhvendos në forma të tjera të muzikës popullore zezake. Në vitin 1974, ai udhëtoi në Afrikë me Jackson Five për të dokumentuar turneun e tyre, duke fotografuar gjithashtu ndeshjen historike të boksit “Rumble in the Jungle” midis Muhammad Ali dhe George Foreman në atë që tani është Republika Demokratike e Kongos po atë vit. Komisionet në këtë epokë panë gjithashtu Brathwaite duke fotografuar Nina Simone, Stevie Wonder, Sly and the Family Stone, Bob Marley dhe legjenda të tjera të muzikës.
Përgjatë dekadave që pasuan, Brathwaite vazhdoi të eksploronte dhe zhvillonte mënyrën e tij të fotografisë, të gjithë përmes lenteve të etikës “Black is Beautiful”. Në vitin 2016, Brathwaite iu bashkua listës së Galerisë Philip Martin në Los Anxhelos dhe ai po vazhdonte të fotografonte deri në vitin 2018, kur qëlloi artisten dhe stilisten Joanne Petit-Frère për The New Yorker.
Profili i T Magazine për vitin 2021, i botuar me rastin e udhëtimit retrospektiv të Brathwaite në Muzeun e Artit Blanton në Austin, Teksas, vuri në dukje se shëndeti i fotografit po dështon aq sa ai nuk ishte në gjendje të intervistohej për artikullin. Një ekspozitë e veçantë, “Kwame Brathwaite: Gjërat që ia vlen të presësh”, është aktualisht në ekspozitë në Institutin e Artit të Çikagos, ku do të qëndrojë deri më 24 korrik./cnn/KultPlus.com
“E ftohtë dhe e ashpër” është një nga poezitë më të bukura të autorit Franz Kafka. Poezia ndërtohet mbi bazën e kontrastit, ku autori i quan të ftohtë dhe të ngrirë njerëzit, ndërkohë ambientin e konsideron tëndriçuar e me gjallëri në periudhën e festave të fundvitit.
Është një nga “panorama” normale të kohëve tësotme, ku atmosfera gjallëruese e festave jo gjithmonë shkon paralel me problemet dhe streset e çdokujt në përditshmëri. Ama nëfund, çdokush pajtohet me realitetin dhe i lë ngjarjet të rrjedhin natyrshëm (autori në strofën e fundit me foljet “sheh” dhe “mbështetet” pranon pikërisht realitetin, edhe pse të trishtë).
“E ftohtë dhe e ashpër” E ftohtë është dita sot dhe e ashpër. Retë të ngrira, erërat zvarritin të ftohtit. Të ngrirë edhe njerëzit. Hapat jehojnë si metal mbi pllakat e bakrit dhe retë vështrojnë liqene të bardhë.
Në qytetin e vjetër janë ngritur, shtëpiza krishtlindjesh me drita dhe dritare shumëngjyrëshe që shohin, në sheshin e vogël me borë. Një burrë ecën heshtur, në sheshin me borë me dritë hëne dhe hijen e tij të madhe e fryn era mbi shtëpizat.
Njerëz që kalojnë ura të errëta, shkojnë me nxitim në meshë, me dritat verbuese në duar. Në qiellin gri kalojnë re, mbi kishat, me kambanare gjysmë të errëta. Dikush, që mbështetet në mur, sheh ujin e natës, me duart e tij në gurët e lashtë./ KultPlus.com
Kalaja e Rozafës në Shkodër gjatë muajit mars është vizituar nga një numër i lartë vizitorësh.
Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore Shkodër bëri të ditur se, “gjatë periudhës 1-31 mars shifra e vizitorëve arriti në 4689 ose 959 vizitorë më shumë se gjatë të njëjtës periudhë të 2022”.
Sipas DRTK, gjatë marsit të 2022 kalaja e Rozafës u vizitua nga 3730 vizitorë vendas e të huaj.
Rikualifikimi i kalasë së Rozafës përmes ndriçimit, një investim i Ministrisë së Kulturës, e ka kthyer atë në një atraksion turistik, të vizitueshëm për turistët vendas dhe të huaj edhe në mbrëmje.
Kalaja e Rozafës është monument historik. Në muret rrethuese të kalasë, të cilat përfshijnë rreth 9 ha tokë, dallohen qartë ndërtimet e katër periudhave: Balshajve (shek. XIV), zotërimi venecian (shek. XV), pushtimi osman (shek. XVI-XVII), dhe e Bushatllinjve (shek. XVIII-XIX). E ndërtuar gjatë mbretërisë Ilire, përfaqësohet nga një legjendë që tregon mbajtjen e një premtimi, të besës legjendare./atsh/KultPlus.com
29 vjet nga vdekja e Kurt Cobain, ndikimi dhe popullariteti i të cilit nuk ka humbur aspak, përkundër që kanë kaluar disa nga koha kur ai ka vdekur.
”Ai kishte një ndjeshmëri që i bënte njerëzit të ndiheshin më pak të çuditshëm, më pak të vetmuar”, shpjegon Danny Goldberg, i cili ka qenë në biznesin e muzikës që në vitet ’60, transmeton KultPlus.
Autor ose bashkautor i të gjitha sukseseve të Nirvanës, Kurt Cobain vrau veten më 5 prill 1994 në shtëpinë e tij në Seattle, në veriperëndim të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, prej nga kishte origjinën, ndërkohë që grupi i muzikës rock ishte bërë një fenomen global në më pak se tre vite.
”Imazhi i tij në media u deformua disi dhe u lidh më shumë me vdekjen e tij se sa me jetën dhe veprën”, vë në dukje Sonic Youth, i cili ka pasur në drejtim një tjetër grup të pavarur rock-u.
Në librin e tij «Në shërbim të shërbëtorit: në kujtim të Kurt Cobain», të publikuar këtë javë, Danny Goldberg flet për një muzikant të avancuar për kohën e tij, një personazh melankolik dhe me një shpirt të gjallë dhe shumë human.
“Zëri i tij kishte një shpirt të pabesueshëm”, thotë ai duke shtuar se «ai reflektonte cënueshmëri dhe afrimitet si rrallë kush».
Për të, muzika e Kurt Cobain vazhdon të dëgjohet në të gjithë botën nga një brez që ka lindur pas vdekjes së tij.
“Ai është një artist vepra e të cilit është e përjetshme”, thotë Danny Goldberg që e kishte njohur kitaristin dhe kompozitorin amerikan në vitin 1990, pak para daljes së albumit “Nevermind”, që e ngriti në qiell popullaritetin e Nirvanës. / KultPlus.com
Sot, Rrezalla e Skënderajt shënon 24 vjetorin e masakrës, në të cilën forcat serbe vranë 98 shqiptarë të këtij fshati dhe fshatrave të tjera përreth, shkruan KultPlus.
Prej 98 qytetarëve të ekzekutuar, serbët u munduan që 44 prej tyre t’i zhduknin me qëllim të fshehjes së gjurmëve, një pjesë e të cilëve u gjetën më pas në Rudnicë të Rashkës.
Nga kjo masakër, nga e cila mbetën të vrarë 98 shqiptarë, vetëm tre persona kanë arritur të shpëtojnë gjallë.
Fundi i marsit dhe fillimi i prillit shënon përvjetorët e masakrave më të mëdha të vendit si ajo në Krushë të Madhe, Krushë të Vogël, Masakra e Familjes Berisha në Suharekë, Izbicës, Qyshkut, Pastasellës, Burimit etj./KultPlus.com
Filmi “Indiana Jones and the Dial of Destiny”, aventura e fundit në të cilin me rol paraqitet aktori Harrison Ford, do të shfaqet premierë botërore në festivalin e Kanës më 18 maj 2023, këtë para se të shfaqet në kinema mbarëbotërore më 30 qershor 2023.
Ky film që është me regji të James Mangold, vjen në ekran 15 vite pas filmit të vitit 2008 “Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull” që po ashtu u shfaq në festivalin e Kanës.
Sa i përket kinemave amerikane, filmi “Dial of Destiny” do të shfaqet nga data 28 qershor.
Ky film është i pari në radhë të Indiana Jones regjinë e të clit nuk e ka bërë Steven Spielberg, edhe pse Ford e ka bërë të qartë se Spielberg përfshihet në realizim të tij, si producent.
Premiera e tij në Kanë do të shënojë kthimin atje të regjisorit James Mangold. Ai në vitin 1995 u prezantua me filmin e parë “Heavy”. Njëzet vite më vonë, ai ka thënë se krenohet që do të kthehet atje me një spektakël më të madh, me filmin “Indiana Jones and the Dial of Destiny”.
Përgjegjës të festivalit të filmit në Kanë të Francës kanë bërë të fitur se në radhë të filmave që do të prezantohen atje këtë vit është edhe ai i Martin Scorsese “Killers of the Flower Moon”, që është adaptim për Apple TV+, nga romani i David Grann. Ai flet për një radhë vrasjesh të Osage Nation në vitet e 20-ta në Oklahoma.
Në mesin e aktorëve që paraqiten me role në të janë Leonardo DiCaprio e Robert De Niro. Ky film në Cannes do të shënojë të parin të regjisorit Scorsese në këtë festival që prej shfaqjes së filmit After Hours të vitit 1986.
Lista e plotë e filmave që do të shfaqen në festivalin prestigjioz të Cannes 2023 do të prezantohet më 13 prill 2023./21Media/KultPlus.com
Hugh Jackman ka zbuluar se po i nënshtrohet testeve të kancerit të lëkurës pas një kontrolli mjekësor dhe u bëri thirrje fansave të tij që të mbrohen në diell.
Në një video-mesazh të postuar në llogarinë e tij në Instagram, aktori australian, i cili kishte një allçi në hundë, tha se ai është në pritje të rezultateve të testeve të kancerit të lëkurës pasi mjeku i tij vuri re parregullsi që “mund të ishin ose nuk mund të ishin karcinoma me qeliza bazale”.
Jackman ka marrë disa herë trajtim për karcinomën e qelizave bazale, dhe në vitin 2013 zbuloi se kishte hequr një tumor kanceroz nga hunda.
“Vetëm për t’ju kujtuar, qeliza bazale, në botën e kancerit të lëkurës, është më pak e rrezikshme nga të gjitha”, tha ylli i “X-Men”, i cili ka portretizuar në mënyrë të famshme karakterin e Wolverine që nga viti 2000. Ai shtoi se do t’i marrë rezultatet e tij në ditët në vijim.
Karcinoma e qelizave bazale të lëkurës është një nga kanceret më të zakonshme në SHBA dhe trajtimi mund të jetë shumë efektiv kur kanceri zbulohet herët.
Kanceri fillon në shtresën e sipërme të lëkurës dhe lidhet me ekspozimin në diell, sipas Shoqatës Amerikane të Kancerit.
“Sidoqoftë, nëse mund ta shfrytëzoj këtë rast për t’ju kujtuar, vera po vjen”, shtoi aktori 54-vjeçar.
“Për ata prej nesh këtu në hemisferën veriore, ju lutemi vendosni krem mbrojtës ndaj diellit. Thjesht nuk ia vlen. Pavarësisht se sa shumë dëshironi të merrni ngjyrë. Më besoni”.
Duke iu referuar frikës nga kanceri, Jackman tregoi fytyrën e tij dhe shpjegoi “gjëra që kanë ndodhur 25 vjet më parë e që po dalin tani”.
Në një intervistë të vitit 2015 me revistën People, aktori tha: “Unë kurrë nuk kam përdorur krem mbrojtëse ndaj diellit kur jam rritur, kështu që kam qenë kandidati kryesor për të”./klankosova/KultPlus.com
Nëpër fusha e nëpër male Fryn murlani me stuhi O murlan, njat frymën ndale Ndal ti, o akull, mos më ngri. Mos ma ngrini këtë pikë gjak! -Struku, struku, i shkreti plak. Po del dimni me kosë në dorë, Gjeth e bar i ka kositë; Qet ballkoni pjalm e borë, E plak-shkreta, tue mërdhitë, I thotë vedit me za pak: -Struku, struku, i shkreti plak. / KultPlus.com
Shkrimtarja franceze lindi më 4 prill 1914 dhe është një nga prozatoret, eseistet dhe skenaristet më të mira të shekullit të XX. Ajo u nda nga jeta më 3 mars 1996.
Marguerite Duras, konsiderohet si “zonjë e parë” e letrave franceze, dhe romani “Dashnori” (L’Amant, 1984) i së cilës është fitues i çmimit të madh letrar “Prix Goncourt”, i përkthyer deri tani në më shumë se 40 gjuhë, i vlerësuar si një nga dhjetë romanet më të mira të botuara në dhjetëvjeçarin e fundit të shekullit të kaluar dhe një bestseller si në Europë, ashtu edhe në Shtetet e Bashkuara
Marguerite Duras lindi më 1914, në Indokinë, bija e dy mësuesve francezë. Edukimi i saj kolonial e frymëzoi për imazhet e këqija dhe ekzotike, që gjurmët i lanë në librat e saj – ai përbën gjithashtu subjektin e romanit të hershëm “Un barrage contre le Pacifique” (1950), por edhe të veprës së saj më të njohur, “Dashnori” (botimi i parë – DITURIA, 1995; botim i rishikuar – DITURIA, 2014), që është historia e dashurisë mes një pesëmbëdhjetëvjeçareje franceze dhe një të riu kinez miliarder, në sfondin e portretit të një familjeje në Indokinën e viteve tridhjetë.
Duras u shpërngul në Paris më 1931 dhe katër vjet më vonë u diplomua në drejtësi. Ajo ka punuar si sekretare në Departamentin e Kolonive – punë të cilën e braktisi me pushtimin gjerman të Francës, më 1940, kohë kur Duras iu bashkua Rezistencës. Për një dekadë, ajo ka qenë anëtare e Partisë Komuniste Franceze, për të cilën shkroi më vonë me një lloj përbuzjeje lakonike, u dallua edhe në gazetari e publicistikë, dhe së fundit është bërë e njohur jashtë vendit për skenarët e saj, nga të cilët më i njohur është ai i 1961, “Hiroshima, Mon Amour”.
Në fakt, që me romanin e saj të parë, ajo hyri në letërsinë bashkëkohore franceze si një uragan, ku natyra njerëzore gjeti pasqyrimin e vet më të çiltër. Emri i saj ka mbi pesëdhjetë vjet që udhëton nëpër botë me vepra befasuese, në të cilat problemet e mprehta sociale që shqetësojnë sot botën njerëzore kanë gjetur te pena e shkrimtares bisturinë e së vërtetës së dhimbshme. Personazhet e Duras përpiqen t’i shmangen vetmisë, për t’i dhënë kuptim jetës së tyre nëpërmjet dashurisë absolute, krimit apo çmendurisë.
Duras ndoshta është nga shkrimtarët e rrallë që nuk i kanë fshehur asgjë lexuesit, duke bërë autopsinë e tyre, mbasi kanë bërë autopsinë më të vështirë të njeriut, atë të vetvetes. Romanet e Duras janë histori e rrëfime të shkurtra me personazhe, emra vendesh, linja dialogu, ngjarje dhe situata që përsëriten vazhdimisht, duke krijuar një atmosferë vetëreferencialiteti klaustrofobik. Në thelb, ato janë meditime rreth temës së një dashurie erotike që të çon në skllavëri ose vdekje. Edhe pse ka dhunë në veprat e saj, kjo është një dhunë për të cilën personazhet nuk janë protagonistë, por vëzhgues bashkëpunues. Në romanin e saj të parë, “Les Impudents” (1943), heroina mbulon vrasjen e mundshme të të vëllait ndaj të dashurës së tij.
Në romanin e saj të dytë, ajo fsheh vrasjen e tij ndaj ungjit. (Djali pastaj vret veten.) Në veprën e gjallë e plot zgjuarsi, me titull “Dhjetë e gjysmë e mbrëmjes në verë” (botim i rishikuar, DITURIA, 2016), një grua me pushime në Spanjë ndihmon për arratisjen e një të panjohuri vendës, i cili sapo ka vrarë gruan dhe të dashurin e saj. Heroina ëndërron të fillojë një jetë të re me të huajin dhe fyhet kur ai e paguan përkujdesjen e saj duke kryer vetëvrasje.
Burrat dhe gratë e Duras flenë, dehen dhe dëshirojnë vdekjen: ata janë kukulla të marrta që s’kanë kurrfarë kontrolli mbi fatet e tyre dhe kështu kandidatë të përsosur për t’u manipuluar nga një autore me peshë, që ka shumë për të thënë (edhe pse asnjëherë drejtpërdrejt) për vdekjen, vetminë dhe kotësinë.
Në romanet e Duras, vendin e veprimit e zë ndjesia: pasionet binjake janë narcisizmi dhe një dëshirë e madhe për të vuajtur. Kjo dëshirë e madhe shpesh është e ngopur nga vuajerizmi seksual: heroina tipike e Duras shtyn të dashurin e saj apo burrin të joshë shoqen e saj më të mirë, në mënyrë që ajo të mund të këqyrë – një temë, veçantia e së cilës mund të ndihmojë për të shpjeguar se pse veprat e Duras kanë arritur një lexues më të gjerë sesa ka tërhequr zakonisht letërsia eksperimentale franceze.
Marguerite Duras është vlerësuar shpesh për stilin e saj të bukur në prozë. Stili letrar i këtyre rrëfimeve të mprehta dhe pikante të zjarrmisë, ligështisë dhe tradhtisë është i thjeshtë. Frazat janë koncize, dialogu i reduktuar në një shkëmbim monologësh të përsëritur, skenat janë të shkurtra dhe sureale. Megjithatë, “Dashnori i Kinës së Veriut” (DITURIA, 2016) nuk është thjesht “romani për dashnorin”, nuk është thjesht një roman ndjenjash, por edhe një lloj rikthimi në të kaluarën e Duras, historia e një “ngjarjeje”, në kuadër të kolonializmit të viteve tridhjetë, në një lokalitet të Savanahës, në jug të Indokinës franceze, e cila qëndron në zanafillë të historisë së jetës së saj, dhe, paralelisht, në produktin e frytshëm narrativ, kinematografik, teatral, eseistik etj.
Është e vërtetë, në fakt, që të gjitha romanet e Duras vënë në skenë dëshirën: e të shkruarit, nga njëra anë, por edhe, mbi të gjitha, të dashurisë si “iluzion i paharruar”, që përsëdytin “kërkimin e një çasti të humbur”, të një “ngjarjeje e cila ka zgjatur fare pak por që i ka dhënë jetë një sigurie të përhershme” dhe që është e paracaktuar të përsëritet si një lloj rifillimi përfundimtar; është e vërtetë edhe se kjo ngjarje do të jetë e destinuar të përsëritet, sidomos në veprat, të cilat edhe pse zënë vend në kufirin mes shkrimit letrar dhe atij autobiografik, inkuadrojnë fragmente nga një histori personale, copëza kujtimesh që “murosin” të shkuarën. “Dashnori” dhe “Dashnori i kinës së Veriut” janë, saktësisht, romane të kësaj “ngjarjeje”.
Edhe “Dhimbja” (DITURIA, 2016) – përmbledhja e gjashtë historive të shkurtra autobiografike dhe gjysmëautobiografike, të shkruara gjatë dhe menjëherë pas pushtimit gjerman të Francës – është një dëshmi intime, drithëruese dhe e pasionuar për tragjedinë e deportimeve dhe të kampeve të përqendrimit. Janë faqet ku Duras tregon – si grua dhe si bashkëshorte – për dhimbjen, e rrënjosur e gjitha në shpresën e pritjes, një pritje e ankthshme, e shoqëruar nga tragjedia e kthimit: kthimit të bashkëshortit që nuk ishte më njeri, por tashmë i shndërruar në një larvë. Janë faqe të një ditari, të cilin vetë autorja e përcakton si një nga gjërat më të rëndësishme të jetës së saj.
Nga krijimtaria e gjerë dhe e pasur, e gjitha e përkryer, që ka dalë nga pena e një koloseje të letërsisë franceze dhe europiane, siç është Marguerite Duras, lexuesi shqiptar ka fatin të lexojë në shqip katër veprat e botuara nga Sh. B. DITURIA nën përkthimin e kujdesshëm, profesional dhe mjeshtëror të përkthyesve Mira Meksi (Dhjetë e gjysmë e mbrëmjes në verë), Nasi Lera (Dashnori) dhe Krenar Hajdëri (Dashnori i Kinës së Veriut dhe Dhimbja)./express/KultPlus.com
Më poshtë gjeni disa prej thënieve më të bukura të Da Vincit:
E vërteta është vajza e vetme e kohës.
Ai që zotëron shumë është ai që edhe frikësohet shumë, prej humbjes.
Kudo që hyn fati i mirë, zilia e rrethon dhe e sulmon atë vend; dhe kur ajo të largohet, hidhërimi dhe pendimi mbeten prapa.
Është më lehtë të luftosh me të keqen në fillim sesa në fund.
Trupi ynë varet nga Qielli dhe Qielli nga Shpirti ynë.
Ashtu si guximi e rrezikon jetën, frika e mbron atë.
Sepse, me të vërtetë, dashuria e madhe buron nga njohja e madhe e objektit të dashurisë, dhe nëse dini pak, do të jeni në gjendje ta doni atë vetëm pak ose aspak.
Atje ku ka britma, nuk ka njohuri të vërteta.
Ashtu siç çdo mbretëri e ndarë bie, ashtu çdo mendje e ndarë midis shumë studimeve ngatërron dhe shkatërron vetveten.
Në lumenj, uji që prekni është i fundit prej atij që ka kaluar dhe i pari prej atij që vjen; pra me kohën e tanishme.
Hekuri ndryshket nga mospërdorimi; uji humbet pastërtinë e tij nga pezulli … po ashtu edhe mosveprimi e thith fuqinë e mendjes.
Pse syri e sheh një gjë më qartë në ëndërr sesa në imagjinatë kur është zgjuar?
Ndërsa mendoja se po mësoja si të jetoja, në fakt mësova se si të vdisja.
Arti nuk mbarohet, vetëm braktiset.
Urtësia është vajza e përvojës.
Asgjë nuk e forcon autoritetin aq shumë sa heshtja.
Më ka bërë përshtypje urgjenca për të vepruar. Të dish nuk mjafton; ne duhet të aplikojmë. Të jesh i gatshëm nuk mjafton; ne duhet të bëjmë.
Natyra është burimi i gjithë njohurisë së vërtetë. Ajo ka logjikën e saj, ligjet e saj, nuk ka asnjë efekt pa shkak, as shpikje pa nevojë.
Përvoja nuk gabon. Vetëm gjykimet tuaja gabojnë duke pritur prej saj atë që nuk është në fuqinë e saj.
Koha qëndron mjaftueshëm për këdo që dëshiron ta përdorë.
Atje ku shpirti nuk funksionon bashkë me duart, nuk ka art.
Ai që e do praktikën pa teori është si marinari që hip në bordin e anijes pa timon dhe busull dhe kurrë nuk e di se ku mund të shkojë.
Eshtë më lehtë të rezistosh në fillim sesa në fund.
Burrat gabojnë kur ankohen për fluturimin e kohës, duke e akuzuar atë se është shumë e shpejtë dhe nuk e kuptojnë që është e mjaftueshme edhe ndërsa kalon.
Ai që nuk e dënon të keqen, urdhëron që të bëhet.
Ashtu si ngrënia në kundërshtim me këshillat është e dëmshme për shëndetin, ashtu edhe studimi pa dëshirë prish kujtesën dhe nuk mbart asgjë që merr përsipër.
Jeta jonë është e përbërë nga vdekja e të tjerëve.
Nuk është i aftë për virtyt ai njeri që sakrifikon nderin e tij për përfitime. Pasuria është e pafuqishme për të ndihmuar atë që nuk e vlerëson veten.
Ndërsa një ditë e kaluar mirë sjell gjumë të lumtur, ashtu edhe një jetë e kaluar mirë sjell vdekje të lumtur.
Përvetësimi i çdo njohurie, çfarëdo që të jetë, është gjithmonë e dobishme për intelektin, sepse do të jetë në gjendje të dëbojë gjërat e padobishme dhe të ruajë ato që janë të mira. Sepse asgjë nuk mund të dashurohet ose urrehet nëse nuk njihet së pari.
Mashtrueset më të mëdha që i shkaktojnë vuajtje njeriut janë mendimet e tij.
Një poet e di se ka arritur përsosmërinë jo kur nuk mbetet asgjë për të shtuar, por kur nuk ka asgjë për të marrë.
Nëse dikush dëshiron të shohë se si shpirti banon në trupin e tij, le të vëzhgojë se si ky trup përdor banesën e tij të përditshme. Kjo do të thotë, nëse kjo është pa rregull dhe e konfuze, trupi do të mbahet në çrregullim dhe konfuzion nga shpirti i tij.
I varfër është nxënësi që nuk e tejkalon mësuesin e tij.
Pasi të keni shijuar fluturimin, do të ecni përgjithmonë në tokë me sytë e kthyer drejt qiellit, sepse atje keni qenë dhe atje do të keni gjithmonë dëshirë të ktheheni.
Zoti na i shet të gjitha gjërat me çmimin e punës.
E vërteta e gjërave është ushqimi kryesor i intelekteve superiore.
Është po aq gabim i madh të flasësh mirë për një njeri të pavlefshëm sa të flasësh keq për një njeri të mirë.
Fatkeqësia më e rëndë është kur pikëpamjet tuaja vijnë përpara punës tuaj.
Mësoni si të shihni. Kuptoni sesi gjithçka lidhet me gjithçka tjetër./KultPlus.com
Nga autori i romanit më të shitur në botë, “Alkimisti” vjen në shqip një histori frymëzuese për një të ri që kërkon mençuri nga një plak dhe mësimet praktike të mësuara gjatë gjithë jetës së tij: Libri i Paulo Coelhos “Shigjetari” është një histori magjike, e shoqëruar me ilustrime të bukura.
“Shigjetari” është një roman i shkruar nga Paulo Coelho, i cili tregon historinë e një të riu i quajtur Tetsuya, i cili është një strehues i famshëm i zjarrit në Japoni. Tetsuya është një ish-harkëtar i njohur, i cili ka humbur shpresën në vetvete dhe në aftësitë e tij si harkëtar pasi ka bërë një gabim të rëndë në kohën e tij si sportist./express/KultPlus.com
Dashuria për qytetin e lindjes kësaj radhe vjen nëpërmjet këngës, dhe hiq më pak se lansimi i një himni, himn që vjen nën interpretimin e këngëtarit të njohur Naser Berisha, shkruan KultPlus.
Kjo këngë që përfshinë copëza të kujtimeve të një qyteti, sikurse ato të historisë, kulturës, artit, sportit e shumë kujtimeve të tjera që rrumbullakojnë kujtimet e qytetarëve, vjen me titullin “Himni i Gilanit”, e që tekstin e kësaj kënge e ka shkruar Naser Berisha e Xhelil Haziri, muzikën Naser Berisha, orkestrimin Rinor Ukimeri dhe mix -master nga Minimalistmusic.
Kjo këngë që do të prezantohet më 7 prill në Gjilan, përkatësisht në Vali Ranch, sipas Naser Berishës është ideuar dhe sponsorizuar nga “Global Consulting & Development Associates”, përkatësisht Arsim Vranovci.
“Himni i Gilanit” tashmë ka të realizuar edhe videoklipin e që natyrisht është realizuar në qytetin të cilit edhe i dedikohet, kurse sikur shumë këngë të Naser Berishës që janë të shndërruar në hite të mëdha, edhe kjo këngë pritet të këtë të njëjtin rrugëtim.
Naser Berisha para një viti ka shënuar rikthimin e tij në muzikë, ku në KultPlus Caffe Gallery në Prishtinë, pat bërë promovimin e albumit “Epikë”, album që ka shënuar poashtu një sukës të madh.
Ndërkohë, të gjithë ata që dëshirojnë të jenë pjesë e promovimit të kësaj kënge, mund të rezervojnë hyrjen për këtë gala mbrëmje në numrin e telefonit 048 203 206./ KultPlus.com
Zemrën askujt mos ia fal krejt se grave pasionante dashnia u duket e lehtë, e padenjë për kujdes, kur për të siguri kanë dhe ato s’ândrrojn’, n’mend s’e mbajn’ se prej puthjes n’puthje atë e kap nji dobësi; çdo gjâ e bukur âsht veç nji knaqësi ândrruese, e kândshme, që kalon përherë. Oh, zemrën kurrë mos e jep përnjiherë se, pavarsisht çka buza e âmbël nxjerr, zemrat si zaret n’lojë i kanë hedhë. Dhe si mundet vallë n’lojë me fitu’ ndonjâ që shurdh, memec e qorr dashnia e ka bâ? Kush e ka provu’ e di cili asht çmimi dhe mundi sepse e fali gjithë zemrën dhe humbi.
