Bazuar në rrëfimet e grave që kanë përjetuar dhunë në familje, shfaqja “AJO” me koncept dhe regji të Marigona Bekteshi Feratit, po vjen premierë në Teatrin Metropol në Tiranë, përcjell KultPlus.
Në shfaqjen “Ajo” që për dramturge ka Albana Muja, luajnë aktorët: Rabije Kryeziu, Mirsad Ferati dhe Altea Alushi.
Premiera e shfaqjes vjen më datë 22 maj, për të vazhduar tutje me reprizat më datë 23 dhe 24 maj.
Pas Tiranës, shfaqja do të prezantohet edhe në Teatrin Kombëtar të Portos, në Portugali. /KultPlus.com
Dita Ndërkombëtare e Muzeut u përcaktua nga ICOM në vitin 1977 dhe u përqafua menjëherë nga të gjithë muzetë në mbarë botën. Kjo ditë përbën një moment të një rëndësie të veçantë për komunitetin ndërkombëtar të muzeve.
Synimi i Ditës Ndërkombëtare të Muzeut është rritja e ndërgjegjësimit se “muzetë janë një mjet i rëndësishëm i shkëmbimit kulturor, pasurimit të kulturave dhe zhvillimit të mirëkuptimit të ndërsjellë, bashkëpunimit dhe paqes midis popujve”.
E organizuar çdo vit më 18 maj, ngjarjet dhe aktivitetet e planifikuara për të festuar Ditën Ndërkombëtare të Muzeut mund të zgjasin një ditë, një fundjavë ose një javë të tërë. Gjithnjë e më shumë muze bëhen pjesë e aktiviteteve të ndryshme për Ditën Ndërkombëtare të Muzeut. / KultPlus.com
Kryeministri Edi Rama shpërndau në rrjetet sociale një album fotografik nga pavijoni i Shqipërisë, në panairin e librit të Torino.
“Gati stenda spektakolare e Shqipërisë në Sallonin Ndërkombëtar të Librit në Torino – një ndër panairet më të mëdha të librit në botë”, shkruan Kryeministri Edi Rama.
Stenda shqiptare është realizuar si një shpellë me gurë të mëdhenj, mbi njërin prej të cilëve gjendet mbishkrimi “Chronicle in Stone”, e cila i referohet romanit të shkrimtarit Ismail Kadare, “Kronikë në gur”.
Ashtu siç pati thënë edhe më herët, ministrja e Kulturës, Elva Margariti, stenda shqiptare në Sallonin e Torinos, do të flasë në gjuhën kadareane.
Për herë të parë Shqipëria është “vend mik” (“paese ospite”) në Sallonin Ndërkombëtar të Librit në Torino.
Në Sala “Albania” do të ketë rreth 40 aktivitete, prezantime e tryeza me emrat më në zë të letrave shqipe: Lea Ypi, Ornela Vorpsi, Bashkim Shehu, Lucia Nadin, Matteo Mandala, Enkel Demi, Ardian Ndreca, Fatos Kongoli, Ylljet Aliçka, Stefan Çapaliku, Durim Taçi, Rita Petro, Anilda Ibrahimi, Liridon Mulaj, Tobias Xhaxhiu, Andreas Dushi e shumë të tjerë./ atsh / KultPlus.com
Një Bibël Hebraike 1100-vjeçare u shit nga shtëpia e ankandeve Sotheby’s në Nju Jork shifrën kolosale të 38.1 milionë dollarëve.
Për shumë ekspertë, ky çmim është rekordi i të gjitha kohërave për një libër apo dorëshkrim që nuk ishte regjistruar kurrë më parë në një ankand.
“Kodi Sassoon”, u shfaq në treg për herë të parë mbi 30 vjet më parë kur u ble nga ish-ambasadori i SHBA në Rumani, Alfred Moses. Ai dhe familja e tij e morën librin dhe ia dhuruan Muzeut Anu të Popullit Hebre në Tel Aviv.
Në këtë ankand librit iu deshën 4 minuta për të arritur në shifrën e 38 milonë dollarëve duke kaluar në këtë mënyrë dhe Kodin e Lecesterit të Leonardos që u ble nga Bill Gates për 30 mln USD në vitin 1994./ a2cnn / KultPlus.com
Britney Spears është duke punuar për ta bërë një album me duete e ku në të është duke paraparë ta fut edhe këngëtaren kosovare, Dua Lipa. Pos Duas ajo konsideron që ta ftojë edhe Ariana Grande dhe Sam Smith.
Britney Spears është duke planifikuar që të bëjë një album të ri ku do të këtë më shumë duete.
Kjo vjen pas suksesit të saj me “single”-in Hold Me Closer me Sir Elton John.
Këngëtarja e hitit “Circus” (41) konsideron se mund të bëjë këngë me Dua Lipanm, Ariana Granden dhe Sam Smith – për të cilët, sipas The Sun, do të incizonin një këngë me yllin amerikan pasi që kanë thënë se janë fansa të saj.
Britney – djemtë e sëcilës pritet të shkojnë për të jetuar në Hawaii me babanë e tyre – nuk kanë lansuar album që prej vitit 2016 kur lansoi “Glory” dhe ajo nuk ka planifikuar që të promovojë muzikë të re vetëm atëherë kur mund t’i kthejë fansat e saj. /Express/KultPlus.com
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale shkrimin e publikuar në “The Telegraph” nga Mark Stratton për Shqipërinë.
“Karaibet e Evropës” me ujëra të kristalta e rërë të bardhë, por edhe me kështjella, site arkeologjike dhe kuzhinë speciale, e quan gjiganti britanik “The Telegraph” Shqipërinë, duke i orientuar në këtë fillim sezoni veror britanikët ”e uritur” për diell drejt rrezeve të rivierës shqiptare, bashkë me historinë e kalasë së Gjirokastrës, magjinë e Butrintit dhe një dolli me shijen e pagabueshme të rakisë shqiptare”, shkroi Rama në rrjetet sociale.
”The Telegraph”: Karaibet e Evropës i gjeni në Shqipëri
Pashë një postim në Instagram pak kohë më parë që përshkruante qytetin bregdetar shqiptar të Ksamilit si Karaibet e Evropës. Kishte më shumë se një ngjashmëri kalimtare, me palmat, plazhin verbues, detin e kaltër dhe çadrat e diellit me kashtë. Me shqetësimin aktual mbi emigracionin shqiptar që po zien, fillova të imagjinoja një rrëfim alternativ të britanikëve ”të uritur” për diell, që dynden në drejtim të kundërt për të kërkuar pak rreze dielli karaibike. Kështu që vendosa të bëj një vizitë, për ta parë tamam se si bëhej ky krahasim.
Ksamili është sigurisht më i shpejtë dhe më i lirë për të shkuar se sa ishujt Barbados. Fluturova për në Korfuz, ishulli më i afërt grek me Rivierën Shqiptare, që shtrihet përreth 160 kilometra përgjatë bregut lindor të detit Jon. Nga qyteti i Korfuzit është një kalim me traget për 40 minuta drejt Sarandës.
“Atje ka shumë siguri dhe qetësi”, më tha taksisti që më çoi në portin e Korfuzit.
Në Sarandë, guida Gëzim Shimi qeshi kur i thashë komentin e taksistit grek.
”I gjithë publiciteti është i mirë. Gjatë viteve të fundit, unë kam udhëhequr shumë britanikë kureshtarë për të parë se si është Shqipëria në të vërtetë”, më tha Gëzimi.
Udhëtuam 30 minuta në jug të Sarandës për në Ksamil, i cili ndodhet pak mbi kufirin e Greqisë Veriore. Ksamili nuk ekzistonte derisa regjimi komunist i Enver Hoxhës e vendosi atë në vitet 1960 si bazë për prodhimin e vajit të ullirit. “Është vetëm disa milje nga Korfuzi, kështu që vetëm ata me prejardhje të besueshme politike lejoheshin të jetonin këtu gjatë komunizmit”, tha Gëzimi.
”Shqiptarët rrezikonin jetën duke marrë varka të vogla apo edhe duke notuar drejt Korfuzit, për t’i ikur marrëzisë staliniste të Hoxhës”, shton ai.
Ksamili është një qytet i vogël, i mbrojtur nga tre ishuj të gjelbër në det. Plazhi është i mbushur me hotele, restorante dhe bare dhe është i ndarë për përdorim privat, megjithëse shumica ishin të mbyllura kur mbërrita para sezonit. Vetëm një numër i vogël njerëzish ishin të zhytur në shtretër, nën çadra me kashtë.
”Poda Boutique Hotel” është i hapur dhe unë takova autoren e postimit në Instagram që më tërhoqi këtu, Anna Poda, drejtoreshë menaxhuese e këtij biznesi familjar me 20 dhoma.
“Ju mund të shihni se deti bruz dhe rëra e bardhë janë pothuajse si të Karaibeve”, thotë ajo.
”Britanikët, gjermanët dhe italianët zënë tre vendet e para. Njerëzit vijnë për 310 ditë me diell çdo vit dhe çmime vërtet janë të mira”, shtoi ajo.
Sedimentet nga malet e mermerta përreth krijojnë një fund deti me rërë të bardhë që jep një ngjyrë të mrekullueshme qumështi. Dhe dhoma ime dyshe, me pamjen e saj të mrekullueshme të ballkonit drejt Korfuzit, kushton vetëm 80 paund për natë. Përgjatë gjithë kohës, Riviera Shqiptare ka pasur vlera të jashtëzakonshme, veçanërisht kuzhina e ndikuar nga italianët, e pasur me ushqime deti. Në hotel, një vakt me tre pjata me sallatë greke, linguini me midhje dhe levrek të pjekur në skarë kushton vetëm 2 250 lekë (17 paund).
Megjithatë, nuk kishte asgjë nga Karaibet kur një shi i lehtë filloi të nesërmen në mëngjes. Për fat të mirë, një peizazh historik, aq i mirë sa kudo në Evropë, është pranë Ksamilit, me qytetërimet greke, romake dhe osmane që kanë lënë gjurmët e tyre.
Butrinti është një nga tre vendet e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s të Shqipërisë dhe një vlerë arkeologjike. Virgjili e përmendi atë në “Eneidën” si datimin para rënies së Trojës, por lavdia e vërtetë filloi rreth shekullit III para Krishtit me romakët që u futën brenda dhe lanë struktura karakteristike sublime, përfshirë një teatër 3 000 vendesh me mbishkrime latine.
Një orë ecje me makinë na çoi në malet për në Gjirokastër, shtëpitë trekatëshe osmane prej guri dhe kalaja e përmasave të Kështjellës Windsor pothuajse nuk kanë ndryshuar që nga shekulli XVIII. Ajo u njoh nga UNESCO në vitin 2005. Kuzhina është e ndikuar nga osmanët. Për drekë, hëngra imam bajalldi, një pjatë e quajtur sipas emrit të një kleriku mysliman, i cili konsumoi shumë patëllxhanë të mbushur dhe i ra të fikët.
Diku tjetër, plazhi i Porto Palermos mbikëqyret nga një kështjellë me mure të trasha e ndërtuar nga Ali Pashë Tepelena si një mburojë kundër britanikëve në Korfuz.
Porto Palermo ka gjithashtu një bazë të braktisur nëndetësesh me një tunel të gjatë. Gëzimi tha se u deshën 30 vjet për ta ndërtuar, kryesisht sepse Hoxha u konfliktua me BRSS-në dhe Kinën, të cilët po financonin ndërtimin e saj. Si kompensim, ai refuzoi të kthente katër nëndetëse sovjetike.
Natën e fundit e kalova pranë Vlorës, ku deti Jon takohet me Adriatikun dhe hoteli ”Paradise Beach” ka dhoma dyshe të mëdha me pamje nga deti për 75 paund. Ajri i mbrëmjes ishte i ngrohtë, deti në ngjyrë blu dhe stafi më trajtoi si një mik të humbur prej kohësh.
Kujt i duhen Karaibet kur keni përpara një gotë raki që i kthen ishujt e largët grekë në silueta?” / atsh /KultPlus.com
E lindur në kryeqytetin e Shqiperisë, u rrit duke kënduar këngët lirike e rajonit të saj të lindjes së Shqipërisë së Mesme. Debutimin e saj në mbarë vendin erdhi në 1983, në në moshë të re kur ajo këndoi në Festivalin Kombëtar Folklorik në qytetin e Gjirokastrës. Bëhet fjalë për Merita Halilin, zëri i së cilës do të mbetet gjatë në historinë e muzikës shqipe.
Repertori për të cilin Merita është më e njohur është ai i qyteteve të Shqipërisë Qendrore (Shqipëria e Mesme), veçanërisht Tiranë, Elbasan, Kavajë dhe Durrës. Modeloi të kënduarit e saj jo vetëm në muzikë familjare edhe në regjistrimet e këngëtarëve më të vjetër.
Këto janë të incizuara në Institutin e Folklorit në Tiranë, dhe shfaqen në radiot shqiptare nga dy këngëtare të famshme të disa breznive Hafsa Zyberi nga Tirana dhe Fitnete Rexha nga Kruja e cila ishte dhe mësuesja e saj.
KultPlus sot ju sjell këngën “Erdhi Pranvera”, një këngë kjo e cila edhe pas kaq kohësh ndëgjohet e këndohet nga të gjithë.
Erdhi pranvera çeli qershia Dita filloj me ardh. Erdhi pranvera çeli qershia unë rri tu mëndu .
Kush t’mi qaj hallet e mija, ajo që desha u largu.
Ka shumë vite moj që po t’presë moj Du me t’pa me sy.
Nëna yte moj edhe baba moj t’kishin mbyll o me dry.
Vura kokën ne jastëkë Kujtova se binte shi. Por ata moj, ata ishin lotët e mi. / KultPlus.com
Konservatorët në Muzeun Guggenheim në Nju Jork zbuluan një qen të vogël të fshehur nën sipërfaqen e një pikture të piktorit të famshëm Pablo Picasso.
Vizatimi i një qeni të bukur me një hark të kuq u zbulua nga ekspertët e muzeut gjatë një analize teknike të pikturës “Le Moulin de la Galette”, përpara ekspozitës së veprave të hershme të Picasso-s.
Ekspozita “Young Picasso in Paris” u hap në Guggenheim dhe në të janë ekspozuar 10 piktura dhe vizatime që Picasso ka bërë pas mbërritjes së tij në kryeqytetin francez në vitin 1900. “Le Moulin de la Galette” përshkruan një skenë shumëngjyrëshe në sallën e famshme të ballit parizien, e cila është pikturuar edhe nga artistë të tjerë, si Renoir.
Vendin qendror në foto e zë një tavolinë ku janë ulur tre persona, ndërsa të tjerët kërcejnë rreth tyre. Konservatorët zbuluan gjithashtu një mysafir të katërt në tryezë, të mbuluar me bojë të errët, raporton CNN.
Ata ishin në gjendje të riprodhonin se si dukej fillimisht qeni në tryezë me ndihmën e rrezeve X fluoreshente, një metodë që harton elementët kimikë në imazh.
Muzeu thotë se ata nuk janë të sigurt pse Picasso vendosi të hiqte qenin nga piktura dhe një supozim është se fytyra e tij bukuroshe dhe harku i kuq shpërqendrojnë shumë vëmendjen nga pjesa tjetër e përbërjes. Dmth për të mos “vjedhur shfaqjen”.
Picasso bëri ndryshime të tjera në këtë pikturë, duke përfshirë përshkrimin e çiftit të kërcimit, si dhe rilyerjen e karriges bosh. Ndryshimi i imazheve do të bëhej më vonë praktikë e rregullt e Pikasos dhe kjo pikturë konsiderohet si një nga shembujt më të hershëm të një pune të tillë./KultPlus.com
Pak kush e di kush ishte gruaja e Naim Frashërit apo vajza që frymëzonte Haki Stërmillin, fytyrën e Eugjenisë së Andon Zako Çajupit apo trishtimin e Brojkës së Migjenit. Cilat ishin muzat e shkrimtarëve tanë dhe pse mungojnë biografitë ndryshe të autorëve…
Haki Stërmilli, burri me vështrimin e thellë, veshur me kostumin e zi, shfaqet elegant në fotot e mbetura në kohë. Në historinë e letrave shqipe ai është një ndër personazhet më interesante për vetë profilin që ka, gazetar, kryetar i shërbimit sekret shqiptar në kapërcyell të viteve 1923-1924, partizan në Luftën e Dytë Botërore, përfaqësues i Dibrës në Kuvendin Popullor, mbrojtës i të drejtave të grave në shtyp dhe autor i një prej veprave më të rëndësishme të fillesave të historisë sonë letrare “Sikur t’isha djalë” (1936).
Historia e Dijes, vajzës jetime të mbuluar me ferexhe që zbulon papritur dashurinë, e cila hap tek ajo dëshirën për ta parë botën ndryshe nuk mund të ishte thjesht një përfytyrim i aktit të krijimit. Stërmilli analizon me këtë personazh botën femërore, duke treguar kushtet e vështira në të cilat jetonte femra shqiptare para Luftës së Dytë Botërore. Ai e bën Dijen të shkruajë ditar, duke treguar aty jo vetëm dëshirat e fshehta për Shpendin, por dhe dëshirën e saj për të mësuar për të jetuar në një botë më të lirë.
Kritika shqiptare ende nuk i ka dhënë Dijes vendin e duhur në galerinë e pafund të personazheve të kësaj letërsie, ku ajo vijon të shfaqet e ndrojtur. Por teksa flasim për Dijen ne shohim se sa pak dimë për jetën e burrit që i pëlqente të vishej bukur, Haki Stërmillin. Në një histori letërsie, e cila deri atëherë ishte më shumë një sprovë, ai shfaqet si autor i disa romaneve. Ajo çfarë dimë për Stërmillin janë titujt e veprave që ka shkruar. Ne nuk dimë se kush ishte “Dija” e tij, në ishte i martuar apo ndonjë vajzë me të njëjtin emër e torturonte nga pamundësia për t’u takuar lehtë.
Historia e letërsisë shqipe është një nga më të varfrat sa u përket historive të dashurive, letrave apo qoftë dhe ndarjeve. Në asnjë letërsi shkrimtarët nuk shfaqen kaq seriozë, si qenie perfekte të zhveshur nga veset. Pas viteve ’50, vetë sociorealizmi i përjashtonte histori të tilla në jetë e jo më në letërsi. Por nëse hidhemi sërish para në kohë e kemi të vështirë të përfytyrojmë se cila mund të ketë qenë gruaja e Naim Frashërit, një prej intelektualëve më tërheqës të Perandorisë Osmane. Apo çfarë e trazonte kur shkruante vargjet “Në fytyrët tënde gjeta Bukurinë / Si ajy që gjeti në malt Perëndinë / Lulezët e Majit sa janë të mira! / Po përpara teje m’erdhë të pështira / Kur shoh faqezët’ e tua / Ç’vjeft’ i mbetet trëndafilit, / Zëri yt shpirt më jep mua …” (Poezia Bukurija). Është e vështirë të besosh udhëtimet e tij nga Janina në Stamboll pa pasur në mendje imazhin e një femre. Asnjë biograf nuk është marrë deri tani me jetën private të Naim Frashërit, duke e bërë profilin e këtij intelektuali të rëndësishëm të kohës të mos jetë i plotë.
E ç’mund të themi për të ditur më shumë mbi Marin Barletin, Gjon Buzukun, Pjetër Budin, Frang Bardhin apo Pjetër Bogdanin. Edhe botimet e sotme të Jeronim de Radës, djaloshit që bëri një jetë të lirë përtej brigjeve, denjojnë të rrëfejnë mbi pasionet apo femrat që takoi në jetë. Do të ishte e pamundur ta mendojmë De Radën një asket teksa Arshi Pipa, pas hulumtimeve në Kozencë mes dorëshkrimeve, zbuloi letra që ai ia drejtonte tek Josephine de Knorr, Dora D’Istria, Emil Reinhold, Domenico Damis, Faik Konica, Giuseppe Schirò, Louis Podhorsky etj. A thua mes këtyre letërkëmbimeve nuk kishte asnjë për grua?
Në një nga letrat drejtuar të atit më 1845-n ai shprehet për martesën: “Dhe a mos duhet ta shes talentin, që Zoti më ka falur për t’u shërbyer shumë njerëzve, për çmimin e një gruaje, në një kohë kur ai don që martesa të jetë një betim i shenjtë hyjnor?” Kjo letër të lë të kuptosh që poeti do të jetojë i lirë, duke mos ia lënë zemrën peng vetëm një dashurie.
Interesante do të ishte të kishim sot ditarin e Ndre Mjedës, priftit, gjuhëtarit e poetit lirik, i cili përpara se të përqafonte besimin mbrëmjeve në Venecia ëndërronte të jetonte si shkrimtar i lirë. Më pas u nis në veri të Valencias në Spanjë, ku studioi letërsi. Sa keq që copëza historish që mund të kenë shoqëruar jetën e Mjedës janë shuar sapo kanë mbaruar duke mos mbetur në asnjë rresht. Po kështu histori të Filip Shirokës, Luigj Gurakuqit, Sami Frashërit, Naum Veqilharxhit, Risto Siliqit, Mihal Gramenos …
Ne dimë shumë pak për Eugjeninë, gruan, ikja e së cilës nga kjo jetë do të sillte një nga elegjitë më të bukura për ndarjen shkruar nga Andon Zako Çajupi. Ajo dhe Çajupi janë takuar në Aleksandri, ku Andoni u vendos për të studiuar frëngjisht për pesë vite te Sainte Catherine des Lazaristes. Pas studimeve ata u martuan dhe patën bashkë një djalë me emrin Stefan. Të gjithë ata që janë marrë me jetën e Andon Zako Çajupit nuk kanë shkruar asnjë rresht për Eugjeninë, gruan që do të frymëzonte një nga vajet më të bukura të shkruara në historinë tonë letrare. Ndarja e saj e parakohshme nga jeta do ta zhyste në trishtim shkrimtarin, i cili nuk ngurron të hedhë në letër fjalët e zemrës, duke shkruar: “Që ditën që vdiqe, që kur s’të kam parë / Lotët që kam derdhur, s’më janë dhe tharë / Shumë vjetë u bënë sot u mbushën dhjetë / Që kur më ke lënë dhe s’të shoh në jetë!” (Vajë).
Brojka, vajza e ndrojtur shkodrane, është një ndër të parat që tregon se në letërsinë shqipe ka pasur jetë. E fshehur për vite me radhë në sirtarët e familjarëve të poetit, lidhja e saj me Migjenin është bërë publike vetëm pak kohë më parë, në një biografi të hartuar nga Skënder Luarasi. Dashuria mes tyre ka qenë e fortë. Kjo ndihet edhe në letrat që Brojka ia dërgon së motrës së tij Ollgës, teksa i rri pranë të vëllait në spital. Ja çfarë i shkruan ajo: “Ndoshta edhe ti vetë e ke vërejtur se ai më ka dashur, edhe pse unë këtë e kam fshehur prej teje, sipas dëshirës së tij. Kur e kam pyetur se ç’duhet të them ty, sepse unë gjithmonë kam thënë diçka, ai m’u përgjigj: ‘Më mirë mos, motrat ndoshta e shohin edhe vetë, por unë nuk dëshiroj që ato qoftë edhe për një çast të mendojnë se unë dashurinë time ia fal dikujt tjetër përveç tyre’. Pas kësaj unë i thashë se dashuria e tij ndaj jush do të mbetet kurdoherë e paprekur dhe dashuria ndërmjet nesh është e një lloji tjetër dashurie, entuziazëm që nuk e gjen shpesh në jetë e se ju motrat e tija do të gëzoheshit për këtë. Dhe mbeti ashtu siç deshi ai. E unë përkundrejt tij kam qenë mund të them lirshëm, shumë e kujdesshme. Kur ma shfaqi dashurinë për herë të parë përmes një letre, unë i jam përgjigjur se edhe tek unë ka lindur e njëjta ndjenjë, se edhe unë e dashuroj dhe e respektoj”.
Ja çfarë i shkruante Migjeni asaj në një letër: “Ti je kundër meje aq e ëmbël, më e ëmbël sesa engjëlli që nuk ekziston. Kam dashuruar e kam puthur, por vetëm te ty kam gjetur qenien e vërtetë shoqërore”.
Djaloshi që nisi studimet për letërsi në Athinë ka pasur një nga jetët më interesante deri në hyrjen e komunizmit në vend. Përpara se të merrte anijen për në Marsejë më 1937-n, ai ndalon në Itali të takohet me Migjenin… Më pas, përmes Mesdheut mbërrin në Marsejë e ndalon në Paris për të takuar Llazar Fundon e Ali Kelmendin dhe u bashkohet Brigadave Internacionale me vullnetarët e brigadës “Garibaldi” në Spanjë, merr pjesë në mbledhjen e shkrimtarëve antifashistë në Valencia, ku ishte dhe Hemingueji, Pablo Neruda etj. Dy nga romanet më të bukura të letërsisë sonë e kanë zanafillën nga kjo periudhë e shpenguar në jetën e shkrimtarit. Aty ka lindur dhe Ana dhe Anita, dy femrat personazhe te Nata e Ustikës dhe Hasta la vista. Por, për fat të keq në ditarin e shkrimtarit nuk shohim asnjë takim dashurie të kësaj kohe. Ajo çfarë dihet zyrtarisht është martesa e tij me piktoren Safo Marko, me të cilën pati dy fëmijë dhe një jetë aspak të lehtë nën komunizëm.
Historitë e fshehura të dashurisë apo tradhtia, flirtet e vogla që mund të ndodhnin në jetën e secilit as që mund të mendoheshin të hidheshin në letër gjatë komunizmit, ku vetë erosi mungonte në letërsi. Pas viteve ‘50 e deri në fillim të viteve ‘90 e gjithë letërsia është pothuajse e zbrazur nga histori të tilla. Ato mund të ndodhnin në jetë, por jo në letra. Në biografitë zyrtare të shkrimtarëve shqiptarë të asaj periudhe qoftë edhe në Wikipedia, ndryshe nga shkrimtarët e huaj nuk jepet me kë kanë qenë të martuar. Megjithatë, bashkëshortet e shkrimtarëve të kësaj periudhe kanë luajtur një rol të rëndësishëm në letërsinë që ata shkruan.
Le ta nisim me Lasgushin. Nafija, vajza brune nga Durrësi, do ta dashuronte menjëherë poetin. Ajo ishte njohur më parë me vargjet e tij aq sa padurimi i zemrës për takimin e radhës. Nafije Mema, e pajisur me një kulturë perëndimore, njohëse e tri gjuhëve të huaja, arriti ta “zotërojë” Lasgushin sa të sertë aq edhe të thyeshëm, sa të prerë aq elokuent, sa tekanjoz aq edhe të ëmbël e njerëzor. Ajo me zgjuarsi, thjeshtësi, durim arriti ta adhurojë Atë, të gjithë qenien e tij, me të mirat e tekat e një njeriu të madh. Nuk u nda kurrë nga ai. Do të ishte gruaja e tij, shoqja e tij besnike. Do t’i qëndronte afër në shumë momente të vështira, në shpërthimet e jashtëzakonshme që ia krijonte gjendja e tij e keqe shëndetësore dhe anatemimi i regjimit komunist. Do të ndante më të vështirësitë e panumërta të jetës dhe do të ishte i vetmi njeri që ai do t’i besonte pa frikë çdo bisedë indiskrete politike pa pasur frikë se do të ishte i tradhtuar. Kaluan bashkë plot 44 vjet. Letrat e tyre të dashurisë janë botuar së fundmi nga të bijat. Por, ana tjetër intime e Lasgushit, ajo e studentit në Grac apo të riut të gjatë veshur me kostum në Tiranën e atyre viteve apo poetit më vonë, pothuajse nuk ekziston.
Dhimitër Shuteriqi, një ndër shkrimtarët më prodhimtarë pas viteve ’60, njihet dhe për lidhjen e fortë që pati me bashkëshorten Mynever. Vajza me flokët e drejtë nga Elbasani nuk do të ndahej asnjëherë prej tij që kur u njohën në kohë lufte. “Kemi punuar në një nga fshatrat më të thellë, sepse ne ishim te shtypi ilegal. Që nga kjo kohë kemi punuar bashkë, ku unë isha redaktore, ai ishte kryeredaktor. Kur unë isha punonjëse e propagandës në Elbasan, ai ishte shef. Edhe këtu në Tiranë ai u interesua që unë të isha brenda këtij kuadri, që të merresha me shtypin e me botimet dhe kam punuar me shtypin e botimet gjithë jetën time. Kam qenë në Komitetin Qendror të Partisë në sektorin e shtypit, pastaj kam qenë zv/drejtore e shtëpisë botuese ‘8 Nëntori’. Kam qenë gjithnjë afër veprimtarisë shkencore të Dhimitrit”, kujton ajo në një intervistë pas ndarjes së tij nga jeta.
Mynever ka kontribut në historinë e librave biografikë, duke sjellë për herë të parë në historinë e botimeve tona një libër mbi jetën e saj me Shuteriqin, Një jetë me dashuri, duke ndjekur shembullin e bashkëshorteve të shkrimtarëve të njohur në botë, si Ana Dostojevska apo të tjera. “Në katedër zuri vend një djalë i ri, me një paraqitje që më tërhoqi menjëherë vëmendjen dhe që e regjistrova në kujtesë në mënyrë krejt të pavetëdijshme, por tepër besnike: flokë të zinj pak të valëzuar, fytyrë e bardhë e fisme, buzë mishtore me pjesën e poshtme disi të varur. Ndërsa nën syzet e vogla me një rreth ari të hollë, që nuk më lejonin t’i shquaja ngjyrën e syve, arrita të dalloj gjithsesi vështrimin e tij të vëmendshëm, që m’u duk se më drejtohej mua”, shkruan ajo.
Dritëro Agolli hyn te shkrimtarët ku tragjedia njerëzore, siç ishte prishja e marrëdhënieve shqiptaro-ruse, do të bënte të ndahej përgjithmonë nga gruaja e tij Nina ruse, me të cilën kishte edhe një djalë. Martesa e mëvonshme me Sadijen dhe lindja e dy fëmijëve, një djali e një vajze, do ta mbulonte me heshtje këtë histori, për të cilën dhe vetë shkrimtari preferoi të mos fliste. Do të ishte bukur të kishim nga ai ditarë apo letra nga kjo periudhë e ndarjes apo njohjes me Ninën, apo histori të tjera kur si gazetar i ri udhëtonte në krahina të ndryshme të vendit. Agolli është një ndër shkrimtarët që ka folur më shumë mbi tradhtinë në tregimet e tij. Te Zhurma e erërave të dikurshme ne takojmë femra jo të lumtura në jetën bashkëshortore, të cilat udhëtojnë deri në Tiranë për të takuar gazetarin e ri, që një ditë kishte bujtur në shtëpinë e tyre. Tregimet e Agollit tregojnë se asnjëherë nuk e dimë kur mund ta takojmë lumturinë.
Njohja me Sadijen duket se do të sjellë gëzim në jetën e shkrimtarit. Vetëm pak kohë më parë është botuar libri Dashuri në kohën e Krishtit me letrat e dashurisë që ata ia dërgonin njëri-tjetrit nga njohja gjatë jetës martesore. Ky libër e pasuron kolanën e rrëfimeve të munguara në këtë gjini në letërsinë tonë dhe, nga ana tjetër, na sjell jetën tjetër të Agollit, atë të pasionantit dhe të dashuruarit me gruan që ndan jetën.
Çifti Helena dhe Ismail Kadare janë një ndër çiftet më interesantë në letrat shqipe. Biondja me sytë e bukur nga Elbasani do të dashurohej me studentin shqiptar në Rusi që kur i lexoi vargjet e para. Më pas ajo i shkroi një letër, pa e menduar se kjo do të ishte letra e parë e një morie letrash që do t’i shkruante më pas gjatë bashkëjetesës së tyre. Fjalia e Dhimitër Xhuvanit, që në atë kohë ishte student në Rusi bashkë me Kadarenë, se vajza që ka shkruar letrën është më e bukur se në fotografi, duket se do të ndizte shkëndijën e parë të një raporti dashurie që vazhdon ende edhe sot. Çifti Kadare, ashtu si me letërsinë që shkruan, por edhe me jetën e tyre, do të ndikonin në emancipimin e shoqërisë.
Fakti që Helena ishte shkrimtare e një nga autoret femra më të talentuara pas viteve ‘70, e bënte ta kuptonte më lehtë jetën plot trazime të shkrimtarit. Ajo diti t’i jepte atij dimensionin e lirisë, kaq i nevojshëm për shkrimin, duke ia bërë më të lehtë jetën në diktaturë. Disa vite më parë ajo botoi librin autobiografik Kohë e pamjaftueshme, ku tregon jetën e saj përkrah Kadaresë. Një libër, i cili e çon lart nivelin e botimeve të kësaj natyre në historinë letrare, pasi Helena nuk ngurron të tregojë çdo gjë interesante rreth gjeniut, pa fshehur dhe rastet ku femra të tjera kanë hyrë mes tyre duke e bërë të ndihet “xheloze”. Po vetë Kadare është ndër shkrimtarët më të hapur për sa i përket jetës private. Në librin Ftesë në studio ai nuk ngurron të tregojë pasazhe, copëza dashurish të jetuara në kohën e studimeve në Rusi, letra që ua dërgonte vajzave ruse apo ato çfarë i shkruanin ato duke bërë që për herë të parë një shkrimtar shqiptar të flasë hapur për intimitete të tilla, për të cilat lexuesi është kaq kurioz. Ja çfarë i shkruan Ljuba C., një vajzë me të cilën kishte dalë disa herë:
Që kishe në natyrën tënde diçka anormale, madje prej krimineli, këtë e pikasi qysh në fillim nëna ime kur erdhe për të pirë çaj te ne. Por ajo, fisnike siç është, nuk më tha asgjë për të mos më dëshpëruar. Veç kur i tregova letrën tënde të ndyrë më tha se ti ishe më i keq se ç’e kishte menduar. Një përbindësh i vërtetë, pjellë tipike e një bote që shtypi ynë sovjetik e quan me të drejtë të zvetënuar, por që ne mezi i besojmë. Të pije çaj me ty ishte njëlloj si të pije çaj me djallin. Këto, këto fjalë të nënës sime, e cila njëlloj si unë, e ndien veten të fyer si njeri, si grua. Ti iu duke asaj, dhe tani më dukesh edhe mua si mishërimi i së keqes. Nuk mjaftonte sjellja mospërfillëse ndaj prindërve të mi, kur ti mezi iu përgjigje pyetjeve të tyre me nga një “po” ose një “jo” të thatë, sikur të ishe një zotëri i madh, por duhej të dërgoje edhe atë shëmti. Do të mjaftonte urrejtja jote ndaj poezisë (Pushkinit) e sidomos ndaj muzikës, termat e së cilës pa kurrfarë turpi i krahasoje me sëmundjet veneriane, për të kuptuar se ç’përbindësh je. I poshtër gjej në fund, duke e parë se me prindërit e mi nuk do të ecte, ti u përpoqe të bësh për vete gjyshen, e cila ishte e vetmja që pasi dëgjoi poshtërsitë e tua, tha: “Zoti e ndjeftë!”. Më vjen turp, shumë turp, që jam shoqëruar me ty. Duke të urryer shumë, shumë. Ljuba (Ftesë në studio).
Një tjetër bashkëshorte e bukur e letrave shqipe është Eftipia, gruaja e Mitrush Kutelit. Vajza elegante nga qyteti i Korçës pëlqente të vishej bukur e me stil. Njohja me Kutelin ishte gjëja më e bukur në jetën e saj. Ajo ra në dashuri pa e ditur se jeta përkrah këtij burri nuk do të ishte e lehtë. Janë të njohura letrat që ai i dërgonte asaj, sidomos gjatë kohës kur ishte në burg. Kaq afër jemi, por kaq larg, / Të lutem mos më prit / Na ndajnë terre rreth e qark / Dhe yll për mua s’ndrit. /MAPO / KultPlus.com
Një Citroën 2CV prej druri, që vlerësohet të jetë me vlerë midis 150,000 dhe 200,000 euro, do të dalë në ankand më 4 qershor në Francë, njoftoi sot shtëpia e ankandeve Aymeric dhe Philippe Rouillac.
“Është e vetmja makinë prej druri në botë në gjendje perfekte. Është një shitje e madhe. Është një makinë unike dhe një vepër arti”, tha Emerick Rouillac për AFP.
Kjo makinë daton në vitin 1955 dhe u ndërtua tërësisht nga druri i pemëve frutore nga marangozi francez Michel Robilliard. “La Belle Lochoise” është bërë nga druri i arrave, dardhave, mollës dhe qershisë.
Robiard, i cili kryesisht ndërtoi modele druri për Ferrarin, filloi të ndërtonte 2CV-në e tij në 2011.
“Kam kaluar pesë vite të jetës sime atje, 5000 orë punë, pasion, ditë dhe ndonjëherë natë. Dhe 2CV u largua nga punëtoria ime duke e drejtuar atë në shtator 2017”, tha pensionisti./ KultPlus.com
Alpinisti nepalez Kami Rita Sherpa arriti sot majën e Malit Everest për herë të 27-të dhe kështu vendosi një rekord të ri në majën e botës, njoftoi organizatori i ekspeditës së tij.
“Ai arriti me sukses majën këtë mëngjes si udhërrëfyes i një alpinisti vietnamez,” tha AFP Mingma Sherpa. Ai shtoi se të dy arritën në samitin në orën 8:30 të mëngjesit.
Të dielën, një tjetër alpinist, Pasang Daëa Sherpa, arriti majën e Malit Everest për herë të 26-të, duke barazuar rekordin e tij. Një udhërrëfyes i alpinistëve në Himalaje për më shumë se njëzet vjet, Kami Rita Sherpa kishte arritur majën 8848 metra për herë të parë në 1994.
Që atëherë ai ka ngjitur Everestin pothuajse çdo vit dhe madje ka udhëhequr vazhdimisht grupin e parë të alpinistëve të caktuar për të hapur rrugën drejt majës.
I quajtur “njeriu i Everestit”, Sherpa lindi në vitin 1970 në Thame, një fshat i Himalajeve i famshëm për prodhimin e alpinistëve të talentuar./KultPlus.com
Në udhëtimin e tyre drejt detit Adriatik, ujërat e bruzta të Vjosës, të kërcënuara prej dekadash nga digat dhe minierat, shkëlqejnë ndërsa kalojnë nëpër peizazhin magjepsës malor të Shqipërisë së Jugut, shkruan Stefan Lovgren për ”National Geographic”.
”Lumi, i mbrojtur kohët e fundit nga statusi i tij si një park kombëtar lumor unik, nxit një lëvizje, qëllimi i së cilës është të shpëtojë rrugët e tjera ujore të pastra kristal duke siguruar që ato të marrin këtë emërtim.
Çështja se si të mbrohen më mirë përrenjtë dhe lumenjtë ka qenë prej kohësh një shqetësim i specialistëve të konservimit. Ndërsa rrugët ujore konsiderohen tradicionalisht në politikat e mbrojtjes së tokës, studimet tregojnë se kjo qasje nuk u sjell dobi atyre, pjesërisht sepse ato mund të hyjnë dhe dalin nga zonat e mbrojtura dhe ndonjëherë edhe të kalojnë kufijtë. Ajo që ndodh në fundin e pambrojtur të një rrjedhe ujore mund të ketë pasoja serioze në të njëjtin rrjedhë ujore qindra kilometra larg.
“Për të mbrojtur një lumë, në radhë të parë duhet të fokusohesh te vetë lumi”, shpjegon Ulrich Eichelmann, ekolog, mbrojtës mjedisor i organizatës austriake ”Riverwatch” dhe drejtor i ”Save the Blue Heart of Europe”, koalicioni ndërkombëtar që qëndron pas suksesit të Vjosës.
I ndihmuar nga aktivistë të tjerë, ai tani po e eksporton këtë qasje në qendër të lumit në vende të tjera të Ballkanit, një rajon në Evropën Juglindore që përfshin 11 vende, bashkë me Bosnje-Hercegovinën dhe Malin e Zi, ku lufta për të mbrojtur rrjedhat e tjera të pacenuara të stresit mjedisor është duke u intensifikuar.
”Ne duam që mbrojtja e lumenjve të këtij lloji të përbëjë një rregull dhe jo një përjashtim”, thotë Ulrich Eichelmann.
Për shpëtimin e një lumi
Sipas disa studimeve, megjithëse uji i ëmbël ushqen një pjesë të madhe të jetës, lumenjtë, liqenet dhe ligatinat janë mesatarisht më të degraduara se ekosistemet detare dhe tokësore, shpesh për shkak të digave që modifikojnë rrjedhën e lumenjve dhe ndërpresin migrimin e peshqve.
Megjithëse ka më shumë diga në lumenjtë evropianë se në çdo kontinent tjetër, shumë lumenj të Ballkanit mbeten relativisht të pastër, megjithëse mijëra projekte hidroenergjetike janë në shqyrtim. Në një moment, kishte deri në tetë diga të propozuara në krahun kryesor të Vjosës dhe dhjetëra të tjera në degët e saj.
Fushata për mbrojtjen e Vjosës, e cila ka gëzuar një mbështetje dërrmuese të publikut, ka kërkuar vite protestash, padish dhe presioni ndërkombëtar ndaj Shqipërisë për të hequr dorë nga planet për digat. Qeveria, e cila ka luftuar për të përmirësuar kushtet ekonomike të një prej vendeve më të varfra në Evropë, ka rezistuar për një kohë të gjatë, veçanërisht pasi Shqipëria varet pothuajse ekskluzivisht nga hidrocentralet për prodhimin e energjisë elektrike.
”Patagonia”, një furnizues amerikan i pajisjeve të jashtme që shpenzoi gati një milion dollarë për fushatën e Vjosës, thuhet se ka qenë thelbësore për të bindur qeverinë se një park kombëtar do të nxiste industrinë e turizmit në vend.
“Kjo tregon se çfarë mund të bëjë shoqëria civile, qeveria dhe industria kur ne punojmë rreth një sërë qëllimesh të përbashkëta”, thotë Ryan Gellert, CEO i ”Patagonia”, një kompani me qendër në Ventura, Kaliforni.
Sipas Unionit Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës (IUCN), statusi i Vjosës si Park Kombëtar i Kategorisë II e mbron atë nga aktivitetet e dëmshme si ndërtimi i digave dhe nxjerrja e zhavorrit, ndërkohë që lejon trafikun e njerëzve.
Përveç pellgut kryesor ujëmbledhës, i cili është shtëpia e më shumë se 1 100 llojeve të kafshëve, parku i ri përfshin tre degë kryesore dhe do të mbulojë më shumë se 400 kilometra rrugë ujore.
Mes konservatorëve, ka pasur disa hezitime për ta quajtur Vjosa parkun e parë lumor kombëtar në botë, pasi lumenjtë e tjerë mund t’i përshtaten këtij përkufizimi.
Por, sipas James Hardcastle, kreu i programit të zonave të mbrojtura të IUCN në Gland, Zvicër, me Vjosën është ”hera e parë që një pellg ujëmbledhës është objekt i krijimit të një parku kombëtar”.
Lumenj të tjerë për të mbrojtur
Sipas ambientalistëve, shumica e lumenjve të Ballkanit janë aq të rëndësishëm ekologjikisht saqë projektet hidroenergjetike duhet të ndalohen fare. Tashmë janë dy lumenj që mund të bëhen parqe lumore kombëtare: Una, një lumë që rrjedh kryesisht në Bosnje dhe Moraça, një lumë në Mal të Zi.
Ndërkohë që Una është shtëpia e një prej popullatave të vetme të shëndetshme të salmonit të Danubit (Hucho hucho), species më të madhe të salmonit në Evropë, liqeni i Shkodrës është më i madhi në Ballkan dhe një vend i shenjtë ornitologjik. Pavarësisht nga projektet e planifikuara hidroelektrike, pellgjet e këtyre dy lumenjve mbeten kryesisht të paprekura dhe sistemet e tyre ujore mund të shtrihen për qindra kilometra përmes peizazheve mahnitëse.
Sipas Vladimir Topiç nga Qendra për Mjedisin në Banja Luka, Bosnje, statusi i ri i Vjosës “duhet të shënojë inaugurimin e mbrojtjeve të ngjashme për lumenjtë e tjerë në Ballkan”.
Sipas Beth Thoren, drejtoreshë evropiane e veprimit mjedisor në ”Patagonia”, kompania e saj planifikon të investojë 4,2 milionë euro për të ndihmuar në krijimin e parqeve të tilla të reja në rajon.
Sipas specialistëve të konservimit, shumë lumenj që kanë nevojë për mbrojtje urgjente nuk i plotësojnë domosdoshmërisht kriteret për marrjen e statusit të parkut lumor kombëtar. Një prej tyre është Neretva, një lumë që përshkon Bosnjen dhe Kroacinë. Megjithëse pjesët qendrore të Neretvës tashmë kanë diga dhe ndërtimi i ndërtesave të reja tashmë është duke u zhvilluar në pjesë të tjera të pellgut ujëmbledhës, pjesa e sipërme e lumit, e cila është e mbushur me ujëvara spektakolare dhe kufizohet me pyje të pacenuar, ende rrjedh pa pengesa.
”Një park kombëtar lumi nuk do të funksiononte në rastin e Neretvës, por kjo nuk do të thotë se nuk duhet të ketë mbrojtje”, vëren Ulrich Eichelmann.
”Ka pjesë të lumit që duhen mbrojtur, qoftë edhe si një park i thjeshtë kombëtar”, thekson ai.
Parqe të tjera në horizont?
Disa shpresojnë se ndryshimi i statusit të Vjosës, i dekretuar më 15 mars nga kryeministri shqiptar, Edi Rama do të frymëzojë përpjekjet për mbrojtjen e rrugëve të tjera ujore të pastra kristal në mbarë botën. James Hardcastle mendon veçanërisht për Patucën si një kandidat të mundshëm. Ky lumë në Honduras është i dyti më i madh në Amerikën Qendrore dhe ende nuk ka diga.
Michele Thieme, drejtoreshë shkencore për ujërat e ëmbla në WWF, Uashington, do të donte të shihte më shumë mbrojtje për disa nga lumenjtë më të mëdhenj të botës pa pengesa si Salouen, në Azinë Jugore, dhe disa lumenj afrikanë.
“Ne kemi ende mundësinë për t’i ruajtur këto sisteme në një gjendje relativisht të paprekur”, shpjegon ajo.
Sipas saj, parqet kombëtare tokësore jo gjithmonë i mbrojnë lumenjtë që kalojnë nga ndërtimi i digave.
Një studim i vitit 2020, i autorizuar nga ajo, identifikoi të paktën 1 249 diga të larta të ndërtuara brenda zonave të mbrojtura në mbarë botën dhe më shumë se 500 diga të planifikuara ose në ndërtim në zona të mbrojtura, shumë prej tyre në Ballkan.
Sipas aktivistëve, kjo është arsyeja pse statusi i Vjosës është i rëndësishëm, pasi mbron në mënyrë specifike lumin.
Por, paralajmërojnë ata, detyra mbetet e rëndësishme përpara se parku të bëhet funksional, nga menaxhimi i përdorimit të tokës dhe titujve të tokës deri te ndërtimi i një qendre vizitorësh te trajnimi i rojeve, për të ecur nëpër park.
Qëllimi është të shtrihet mbrojtja përtej kufirit deri në Greqi, ku lumi quhet Aóos, dhe të përfshijë më shumë pellgun ujëmbledhës.
Sipas Besjana Gurit, anëtare e një shoqate në Tiranë, ”EcoAlbania”, e cila luajti një rol të rëndësishëm në fushatë, ”Vjosa mund të jetë një frymëzim për të gjitha komunitetet që luftojnë për të shpëtuar rrugët e tyre ujore. Mesazhi ynë për ta është se është e mundur të fitohet kjo luftë edhe nëse mund të duket veçanërisht e vështirë”./KultPlus.com
Me njerëzit e saj më të afërt, Meghan Markle shkoi në eventin e Fondacionit Women of Vision Award. Dukesha e Sussex ishte në Nju Jork të martën mbrëma e shoqëruar nga bashkëshorti i saj, Princi Harry dhe nëna e saj, Doria Ragland.
41-vjeçarja ishte një nga personat e nderuar dhe vlerësuar me çmimin Woman of Vision për frymëzimin e shumë grave dhe vajzave.
Në këtë ngjarje, Meghan takoi shoqen e saj Gloria Steinem, bashkëthemeluese e fondacionit, e cila i dorëzoi asaj çmimin.
Gjatë fjalimit të saj të pranimit, Megan falënderoi Steinem pasi ka qenë një frymëzim për të, për këshillat e saj të mençura, për sensin e saj të humorit dhe miqësinë e pabesueshme”./abcnews.al/ KultPlus.com
Hodha nji sy në faqen e parë dhe lexova: Më shkrepi ta shkruej jetën time. Ky mendim më leu tue i pa fotografitë e ndryshme që të përfytyrojnë xha Simonin qysh në kohën e fëmijnisë. Përse të mos e shkruej?
Jeta ime për të tjerët, ndoshta nuk, nuk e vlen asnji dysh, por për mue ka rëndësi, se asht imja, se mund të përshkohet nëpër faza të ndryshme interesante dhe dikur, tue i këndue në këto fletë gëzimet ose hidhërimet e mia, do të kënaqem ose do të pezmatohem. Sikurse pëson ndryshime trupi i njeriut tue u lakue nëpër rrathët e moshës, pa dyshim, ashtu ndodh edhe me jetën.
Mbasandej kapërceva disa faqe e këndova: Mbasandej kush mund të pretendojë se nuk ka në mes të meshkujve djem e burra të bukur? Mos kujton ndokush se nuk ka bukuri mashkullore? Sikur të mundesh me folë femna me atë liri gjuhe që kanë meshkujt, kushedi se sa poezi do të vargëzonte për me e përshkue bukurinë e shokut të vet jo gjini.
Kush mundet me më sigurue se nuk ka me mija femna që tue kundrue mbas kafazit të dritares ose nëpërmjet të perces së hollë, nuk shprazin nga goja mija e mija tubëza vjeshash për ata që u kalojnë pranë, pa ditë se kanë plagosë randë disa zemra të strukura brenda do krijesave të dënueme me burgim të përjetshëm?
Oh, sa e sa sy vajzash, nga plasat e dyerve ose nga birat e kafazeve, ndjekin e përcjellin kalimtarë të rinj me rrafje të forta të zemrave që s’kanë liri e të drejtë shfrimi e dashunimi, megjithëqe natyra edhe ato, sikurse meshkujt dhe ndoshta më shumë se ata, i ka pajtue me ndjesitë e dashunisë. Pak ma andej, mbasi shfletova disa fletë, ndesha në këtë pjesë interesante: S’di se cfarë lidhje mund të mbetet në mes të dy bashkëshortëve kur futet ndërmjet tyne mënia në trajtë shamjeje e rrafjeje?
Grueja që poshtnohet me shamje të randa dhe rrifet, o duhet të jetë lopë që ti meritojë, ose të ketë interes apo frikë nga burri që nuk e këput atë lihej që i ka bashkue dikur formalisht e jo shpirtnisht, sepse jeta e përbashkët, në rasa e në kushte të tilla, bahet e padurueshme. Për ta shmangë cdo mosmarrveshje, për të pasë harmoni të vazhdueshme dhe për të ba nji familje të lumtun , ata që do të martohen përpara se ta bashkojnë fatin e jetës lypet të jenë njoftë, t’i kenë pajtue karakteret dhe ta kenë dashunue njeni-tjetrin. Përndryshe, s’bajnë tjetër vecse krijojnë nji ferr për me e torturue veten dhe për t’i përcëllue në flakët e tij edhe fëmijët që do t’u lejnë. / KultPlus.com
Të martën, Festivali i 76-të i Filmit në Kanë filloi zyrtarisht me “Jeanne du Barry” të Maiwenn dhe duket se Johnny Depp mori reagimin e audiencës që ai kishte shpresuar. Aktori mori një ovacion 7 minutash në këmbë, gjë që bëri që ai të përlotej derisa turma e duartrokiste.
Në ” Jeanne du Barry” aktori luan mbretin francez Louis XV.
Drama e periudhës shënon filmin e parë të Depp pas gjyqit të tij të profilit të lartë vitin e kaluar me ish-gruan e tij Amber Heard. Të dyja palët kishin akuzuar njëra-tjetrën për abuzim fizik dhe verbal./ KultPlus.com
Një prezentim i rrallë u zhvillua në Fakultetin e Arteve kur pianisti dhe pedagogu i pianos, Agron Shujaku, paraqiti studimin e tij mbi efektivitetin e ushtrimeve të Peter Feuchtwanger. Prezantimi kishte për qëllim të shpaloste ndikimin dhe përparimet që mund të arrihen në performancën pianistike përmes praktikimit të këtyre ushtrimeve të Peter Feuchtwanger.
Agron Shujaku, një emër i njohur në muzikës kosovare, tregoi përvojën dhe njohuritë e tij si pianist dhe pedagog i pianos gjatë prezantimit. Ai theksoi se ushtrimet e Peter Feuchtwanger janë një burim i veçantë për përmirësimin e pozicionit natyral të dorës, ekonomisë së lëvizjeve dhe zvogëlimit të dhimbjes në aparatin e pianos.
Në këtë studim pianistët e rinj të interesuar për këtë metod praktikuan ushtrimet e Feuchtwanger për një periudhë prej katër javësh. Pas kësaj periudhe, ata treguan përmirësime të dukshme në performancën e tyre pianistike, duke arritur një lëvizje më të shpejtë, më precize dhe të lehtë në piano. Gjithashtu, ata shënuan një zvogëlim të ndjeshëm të dhimbjes së përjetuar gjatë ekzekutimit.
Në fund të prezantimit, u bë një falenderim i veçantë për Komunën e Prishtinës, e cila mbështeti organizimin e këtij prezantimi dhe promovimin e kulturës muzikore në qytet./ KultPlus.com
Dita Ndërkombëtare Kundër Homofobisë, Transfobisë dhe Bifobisë shënohet më 17 maj dhe synon të koordinojë ngjarjet ndërkombëtare që rrisin ndërgjegjësimin për shkeljet e të drejtave të komunitetit LGBTI.
Në vitin 2013, kur u shënua përvjetori i 9-të i kësaj dite, u zhvilluan ngjarje në pothuajse 120 vende, në të gjitha rajonet botërore.
Themeluesit e Ditës Ndërkombëtare Kundër Homofobisë, siç njihej fillimisht, krijuan Komitetin IDAHO për të koordinuar veprimtaritë bazë në vende të ndryshme, për të promovuar ditën dhe për të lobuar për njohjen zyrtare më 17 maj.
Kjo datë u zgjodh për të përkujtuar vendimi për heqjen e homoseksualitetit nga klasifikimi ndërkombëtar i sëmundjeve të Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) në vitin 1990. / KultPlus.com
Një ekspozitë e studiuesit Pjetër Logoreci me fotografi të aktorit austriak me prejardhje shqiptare, Aleksandër Moisiut, është hapur sot në ambientet e Bibliotekës Kombëtare të Kosovës, shkruan KultPlus.
Studiuesi shkodran pas një hulumtimi të realizuar në arkivat e Vjenës, ka arritur të nxjerrë 44 fotografi nga çaste të ndryshme të jetës së aktorit të ndjerë, të cilat paraqesin shumë qartë nivelin e lartë artistik e elitar të tij.
Fotografi me nënën, me bashkëshorten dhe familjarë të tjerë të tij, ishin të ekspozuara të parat, duke treguar edhe kronologjikisht rrjedhën e jetës së tij prej burimit, familjes.
Fototgrafi të dokumenteve si ajo e pagëzimit, martesës, fotografi të realizura gjatë roleve të tij në teatër, fotografi me kolegët, të dekoratave të cilat i kishte marrë aktori, po ashtu qenë pjesë e ekspozitës të cilat i shpjegonin shumë qartë etapat e jetës së tij.
Ndërsa të fundit qenë një fotografi e arkivolit me trupin e pajetë të aktorit, dhe tjetra nga ceremonia e mortore e tij.
Gjatë prezantimit të fotografive, studiuesi tregoi për vizitorët e ekspozitës edhe një deklaratë të autorit Franc Kafka duke treguar për zërin e kristaltë të autorit dhe tenorit Moisiu.
“Ai fliste me sy, por ai ka poseduar edhe diçka që askush tjetër nuk e ka pasur, zëri i tij ishte kumbues, sepse ka qenë tenor. Kafka ka qenë mik i tij, ai e përshkruan zërin e tij duke thënë që zëri që del prej tij, arrin në majat më të larta të teatrit të Vjenës, bënte jehonë nëpër sallë dhe vinte përsëri në veshin e dëgjuesit, kaq kumbues ka qenë zëri i tij”, ka thënë Logoreci.
Fjalimin e tij studiuesi Logoreci e përmbylli duke e quajtur gjeni dhe Ajnshtajn shqiptar, aktorin Aleksandër Moisiu./KultPlus.com
Studiuesit nga Universiteti i Floridës, të cilët po përdornin ADN-në mjedisore të gjetur në rërë për të studiuar breshkat e detit të rrezikuara, thanë se ADN-ja ishte e një cilësie kaq të lartë sa shkencëtarët mund të identifikonin mutacionet që lidhen me sëmundjet dhe të përcaktonin prejardhjen gjenetike të popullatave që jetonin aty pranë.
Ata gjithashtu mund të përputhen me informacionin gjenetik me pjesëmarrësit individualë që kishin dalë vullnetarë për të rikuperuar ADN-në e tyre si pjesë e hulumtimit që u botua në revistën shkencore Nature Ecology & Evolution të hënën.
Shkencëtarët kanë qenë në gjendje të mbledhin dhe analizojnë të dhëna të detajuara gjenetike nga ADN-ja njerëzore nga të gjitha këto vende, duke ngritur pyetje të mprehta etike rreth pëlqimit, privatësisë dhe sigurisë kur bëhet fjalë për informacionin tonë biologjik.
“Të gjitha këto të dhëna shumë personale, stërgjyshore dhe shëndetësore janë të disponueshme lirisht në mjedis dhe thjesht po lundrojnë në ajër tani,” tha David Duffy, një profesor i gjenomisë së sëmundjeve të kafshëve të egra në Universitetin e Floridës.
ADN-ja mjedisore është marrë nga ajri, toka, sedimentet, uji, ngrica e përhershme, bora dhe bërthamat e akullit dhe teknikat janë duke u përdorur kryesisht për të ndihmuar në gjurmimin dhe mbrojtjen e kafshëve të rrezikuara.
ADN-ja njerëzore që ka depërtuar në mjedis përmes lëkurës, djersës dhe gjakut tonë mund të përdoret për të ndihmuar në gjetjen e personave të zhdukur, për të ndihmuar në hetimet mjeko-ligjore për të zgjidhur krimet, për të gjetur vendndodhje me rëndësi arkeologjike dhe për monitorimin e shëndetit përmes ADN-së së gjetur në ujërat e zeza. , vuri në dukje studimi.
Megjithatë, aftësia për të kapur ADN-në e njeriut nga mjedisi mund të ketë një sërë pasojash të padëshiruara – si të paqëllimshme ashtu edhe me qëllim të keq, shtuan ata. Këto përfshinin shkelje të privatësisë, gjurmimin e vendndodhjes, mbledhjen e të dhënave dhe mbikëqyrjen gjenetike të individëve ose grupeve. Kjo mund të çojë në pengesa etike për miratimin e studimeve të kafshëve të egra./ KultPlus.com
Skanimi i parë digjital me përmasa të plota i Titanikut, i cili shtrihet 3800 m poshtë në Atlantik, është krijuar duke dhuruar një pamje shumë pranë së vërtetës. Ai siguron një pamje unike 3D të të gjithë anijes, duke bërë të mundur që ajo të shihet sikur nuk është nën ujë.
Shpresa është se kjo do të hedhë dritë mbi atë që ndodhi saktësisht me anije, e cila u mbyt në vitin 1912. Më shumë se 1500 njerëz vdiqën kur anija goditi një ajsberg në udhëtimin e saj të parë nga Southampton në Nju-Jork.
“Ka ende pyetje, pyetje themelore, që duhet të marrin përgjigje në lidhje me anijen”, tha Parks Stephenson, një analist i Titanikut, për BBC News.
Ai tha se modeli ishte “një nga hapat e parë të rëndësishëm për të çuar historinë e Titanikut drejt kërkimit të bazuar në prova dhe jo spekulimeve”.
Skanimi u krye në verën e vitit 2022 nga Magellan Ltd, një kompani hartash në det të thellë, dhe Atlantic Productions, të cilët po bëjnë një dokumentar për projektin.
Nëndetëset, të kontrolluara nga distanca nga një ekip në bordin e një anijeje të specializuar, kaluan më shumë se 200 orë duke vëzhguar. Ata morën më shumë se 700.000 imazhe nga çdo kënd, duke krijuar një rindërtim të saktë 3D. Skanimi tregon disa detaje të vogla, siç është numri i serisë në një nga helikat./ KultPlus.com
Për të dymbëdhjetin vit me radhë, Qendra Kinematografike e Kosovës prezantohet në tregun më të rëndësishëm të filmit ‘Marche Du Film’ në festivalin e Kanës.
Ndër të tjera, Qendra Kinematografike e Kosovës do të promovoj filmat e fundit kosovar në kategori dhe faza të ndryshme të zhvillimit, takime me partner ndërkombëtar të kinematografisë, fonde filmi, përfaqësues të festivaleve të rëndësishme ndërkombëtare, producentë e distributorë.
Pavijoni i përbashkët i Kosovës dhe Shqipërisë gjendet në Village International Riviera – Nr. 134. / KultPlus.com
Xhaka telefonon Artetën dhe i konfirmon se ka vendosur të largohet nga Arsenali.
Sot u bë e ditur nga “LondonWorld” që Granit Xhaka ka vendosur të largohet nga skuadra e Arsenalit në fund të këtij sezoni. Mesfushori me prejardhje kosovare ka vendosur që ta mbyllë kapitullin e tij me Arsenalin dhe të largohet nga “Topçinjtë” këtë verë, përcjell albinfo.ch.
Ndërkaq, gazetari i njohur, Fabrizio Romano, ka shkruar për Xhakën, ku edhe e ka treguar destinacionin e mundshëm të radhës për mesfushorin 30-vjeçar. Xhaka pritet të rikthehet në Bundesliga, ku Bayer Leverkuseni është në bisedime të avancuara për të siguruar shërbimet e yllit të Arsenalit.
Thuhet se Bayer Leverkuseni mund ta mbyllë një marrëveshje për afro 15 milionë euro me Arsenalin. Në anën tjetër, kushtet personale mes Xhakës dhe Bayer Leverkusenit janë shumë afër për t’u arritur.
Xhaka ka pranuar një marrëveshje katërvjeçare, e cila do ta mbajë atë te Leverkuseni deri në qershor të vitit 2027, nëse gjithçka shkon sipas planit. Marrëveshja nuk do të nënshkruhet dhe kompletohet para fundit të këtij sezoni, pasi Xhaka dëshiron të jetë 100% i fokusuar te Arsenali. / KultPlus.com
/
Granit Xhaka, set to leave Arsenal at the end of the season. No negotiations over new deal and plan to part ways in June. 🚨⚪️🔴 #AFC
Bayer Leverkusen are in advanced talks to sign him — €15m fee.
