Te “Kultura dhe shoqëria” gjurmohen dhe shtjellohen ndryshimet e thella shoqërore që kanë ndodhur në Angli nga revolucioni industrial i fundshekullit XVIII, deri në fazat e fundit të modernizimit në shekullin XX. Fjalët kyçe të këtyre ndryshimeve epokale janë: industri, demokraci, klasë, art dhe kulturë. Williams i shqyrton me hollësi këto ide nëpërmjet veprave dhe fushave të larmishme letrare, duke vënë përballë shkrimtarë dhe mendimtarë të kohës.
Ai merret me rrymën e romantikëve, grupim intelektualësh e artistësh që nisën të flasin për kulturën për të goditur ndryshimet që solli industrializimi dhe revolucioni në histori. Autori e përball këndvështrimin e tyre me konceptime të mëvonshme që erdhën edhe si përgjigje ndaj romantizmit, përkatësisht atë viktorian dhe modernist. Williams e mbyll tekstin duke nxjerrë në pah rolin e marksizmit dhe Kritikës së Re në kulturë dhe letërsi.
Pak nga jeta e autorit
Raymond Henry Williams ishte një shkrimtar socialist uellsian, akademik, romancier dhe kritik me ndikim brenda së Majtës së Re dhe në kulturën më të gjerë.
Shkrimet e tij mbi politikën, kulturën, median dhe letërsinë kontribuan në kritikën marksiste të kulturës dhe arteve. Rreth 750,000 kopje të librave të tij u shitën vetëm në botimet në Mbretërinë e Bashkuar, dhe ka shumë përkthime në dispozicion. Puna e tij hodhi themelet për fushën e studimeve kulturore dhe materializmit kulturor./Liberale.al/ KultPlus.com
Në festivalin “Netët e Bejkës së Bardhë” që zhvillohet prej 5 vitesh në Pilur do të performojnë 14 grupe polifonike, bëri të ditur për News24, gazetarja Anila Ahmataj.
Këto grupe do të performojnë për dy netë me rradhë (7-8 qershor).
Mbrëmjen e sotme do të performojnë 6 grupe folklorike të këngës labe, duke përcjellë më së miri traditën, kulturën, ritet, doket dhe zakonet, në çdo bashki që këndohet kënga labe.
Gazetarja tha se ky është viti i 5-të që organizohet ky festival nën udhëheqjen artistike të Kristo Çipa.
Pjesëmarrës në këtë festival është edhe grupi autoktonët, pjesë e së cilës është edhe një vajzë 13 vjeçe.
Festivali që zhvillohet në Pilur është kthyer tashmë në një traditë duke sjellë në vëmendje trashëgiminë e pashtershme të këngës e shpirtit të një populli.
Rekorde të tjera pritet të regjistrojë numri i turistëve në Shqipëri.
Nga Veriu në Jug, ky shtet është kthyer në një nga destinacionet më të preferuara, për turistët nga e gjithë bota.
Këtë e konfirmojnë edhe shifrat në pikat e kalimit kufitar me Malin e Zi, raporton Euronews.al, transmeton Klankosova.tv.
Një vit më parë, në Muriqan kanë kaluar 4800-5000 vizitorë, ndërsa në fundjavë kjo pikë kufitare pret 10.000 deri në 11.000 turistë, pjesa më e madhe e tyre nga Gjermania, Hollanda apo Franca.
Vitin e kaluar në qarkun e Shkodrës, vendin e parë të vizitorëve e mbanin spanjollët, ndërsa këtë vit Holanda.
Në Muzeun e qytetit të Mitrovicës me 10 qershor nga ora 19:00 mbahet hapja e ekspozitës “Çiknia Jonë” nga Elena Gallina.
Praktika e shkëmbimit së pecetave mes vajzave në Kosovë daton qysh nga vitet e 60-ta. Për këtë, artistja Elena Gallina ka intervistuar, hulumtuar dhe ka mbledhur të dhëna nga gjeneratat e ndryshme të vajzave dhe grave për të kuptuar rëndësinë e të shkëmbyerit, ruajturit, dhe të trashëguarit të pecetave me ilustrime shumëngjyrëshe mes gjysheve, tezeve, motrave dhe shoqeve. Si pjesë e procesit të kësaj ekspozite, gjatë intervistimit të grave, artisja u kërkoj që të komentonin për atë që do të thotë të qenurit grua për to: e kaluara, e tashmja dhe e ardhmja. Një pjesë e madhe e fotografive dhe artit fokusohet veçanërisht në dhunën ndaj grave dhe barrierat patriarkale që janë të përcaktuara. Megjithatë, fokusi i ekspozitës bie mbi të bukurën e të qenurit grua, dhe nostalgjinë e shkëmbimit të pecetave, si një formë e të festuarit të çiknisë.
“Si gra, ne nuk duam të jetojmë në një botë ku duhet të jemi gjithmonë të forta.
Megjithatë, i bëjmë homazh mënyrave të vogla të bukura krijuese të vajzave dhe grave në mbarë botën që arrijnë të jetojnë, punojnë, luajnë dhe ekzistojnë, pavarësisht parametrave të një bote të dominuar nga patriarkati”, thotë artistja./Express/ KultPlus.com
Baleti Kombëtar i Kosovës dhe Opera e Kosovës do të performojnë në Paris për nder të 25-vjetorit të Çlirimit të Kosovës.
Ky koncert me dy institucionet e Kosovës mbahet në Francë, në ora 20:00, më 10 qershor, nga ku edhe pritet të prezentohet program me repertor të pasur artistik.
-Është e vërtetë. Po, unë kam qenë i sëmurë, shumë i sëmurë. Por, ju pse më thoni se kam luajtur mendsh, se jam çmendur?
A s’e shihni se unë jam plotësisht në rregull? A s’është e qartë që s’jam i çmendur? Sëmundja vërtet m’i ka bërë më të forta e më të fuqishme mendjen, shqisat e ndjenjat. Sidomos shqisën e dëgjimit, edhe më të fuqishme. Unë dëgjoj zëra që s’i kisha dëgjuar më parë. I dëgjoj zërat nga parajsa, zërat nga ferri.
-Dëgjo! Dëgjo, do të të tregoj si ndodhë. Ke për të parë e për të dëgjuar sa e kam mendjen në vend.
E pashpjegueshme si erdhi në fillim ideja në kokën time.
Nuk arsyetohet ajo çfarë bëra. S’e kam urryer plakun. Përveçse e kam dashur. Nuk më ka lënduar. S’i kam dashur paratë e tij. Mendoj se ishin sytë e tij. Dukeshin si sygrabitës, sytë e atyre shpezëve të trishtueshme që shikojnë e presin derisa kafsha ngordh dhe më pas e hedhin poshtë të bëhet copa për ta ngrënë.
Kur më shikoi plaku me ata sygrabitësi, një ndjesi e ftohtë m’u ngjit poshtë e lartë shpinës, derisa edhe gjaku u ftoh. Kështu që, përfundimisht vendosa t’i mbyllja ata sy: ta vras plakun!
Pra, ju mendoni se jam i çmendur? Një i luajtur mendsh nuk planifikon. Por, ju më keni ndjekur mua. Gjatë gjithë javës, shoqërohesha me plakun, isha i afërt, i dashur me të, pra, aq sa mund të isha.
-Çdo natë rreth orës dymbëdhjetë ngadalë e hapja derën e tij. Dera ishte e hapur aq sa mund të futja brenda dorën, pastaj, kokën. Në dorë mbaja një dritë të mbuluar me një cohë që s’e lejonte të shpërndahej më shumë. Qëndrova qetësisht. Pastaj, kujdesshëm, largova cohën pakëz, që të kalonte tek ata sy një vijëz e hollë dhe e vogël e dritës.
-Shtatë net e bëra këtë, shtatë net të gjata, cdo herë në mesnatë. Pasiqë sytë ishin gjithmonë të mbyllur, e kisha të vështirë të kryeja punë. Sepse nuk ndjeja ta vrisja plakun, ishte syri i tij. Syri i tij i Djallit.
– Dhe çdo mëngjes shkoja në dhomën e tij, e pyesja si kishte fjetur, me një të folur të ngrohtë e miqësore. Ai as që e merr me mend se çdo natë, në orën dymbëdhjetë, hyja brenda dhe e shihja si flinte. Në natën e tetë, që kur e hapa derën, isha më shumë se zakonisht i kujdesshëm. Akrepat e orës lëvizën më shpejtë se sa dora ime. Asnjëherë më parë nuk e kisha ndjerë kaq fort fuqinë time; për sukses tani isha i sigurt.
Plaku rrinte shtrirë, pa imagjinuar se jam në derë. Befas lëvizi në shtrat. Ju mendoni se u frikësova. Por, jo. Errësira ishte e madhe në dhomë. E dija që s’e shihte hapjen e derës. Unë vazhdova ngadalë e lehtë, të shtyeja derën. E futa kokën. E futa dorën me dritën e mbuluar. Papritmas plaku u drejtua në shtrat dhe qau, “Kush është aty”??!
Ende qëndrova i heshtur. Nuk lëviza për disa orë. As s’e dëgjova të shtrihej prapë në shtrat. Veç rrinte duke dëgjuar. Pastaj, dëgjova një zë nga plaku, një klithmë, një e qarë frikeje. E dija që rrinte ulur, mbushur me frikë në shtrat; e dija se ai e dinte që isha aty. S’më shihte. S’më dëgjonte. Më ndiente. E dinte se Vdekja ishte aty.
Dalëngadalë, pak nga pak, derisa një dritë e vogël të binte në ata sygrabitës, e largova cohën. Mënyra se si më shikonte drejt, me sy të shqyer, sa e shtonte zemërimin tim. Fytyrën e plakut s’e shihja. Vetëm atë sy, syrin e kaltër të errët dhe në trupin tim m’u ngri gjaku.
A s’ju pata thënë se të dëgjuarit u bë i fortë, në mënyrë të pazakontë? Si tingullin e një ore përtej murit, dëgjoj tinguj të shpejtë, të ulët, të lehtë.
Ishte e rrahura e zemrës së plakut. Provova të heshtë. Por, tingulli rritej më shumë. Frika e plakut duhet të ketë qenë më të vërtetë e madhe. Sa rritej tingulli, zemërimi im bëhej më i madh e më lëndues. Ishte më shumë se zemërim.
Zemërimi im u bë i frikshëm, në natën e qetë , në heshtjen e errët të dhomës së gjumit, për zemrën që rrahte zëshëm, e të cilën isha i sigurt se dikush duhej ta dëgjonte. Erdhi koha! Duke qarë, u vërsula në dhomë, “Vdis! Vdis!” Plaku lëshoj një klithmë frike, ndërsa unë u hodha mbi të dhe ia lidha shtrëngueshëm çarçafin sipër kokës. Zemra i rrahte ende; por buzëqesha sikur isha afër suksesit. Zemra i rrahu për disa minuta; por, më në fund e rrahura ndaloi. Plaku vdiq. Largova çarçafët dhe i mbështeta veshët mbi zemrën e tij. Nuk tingëlloi asgjë. Po! Vdiq! I vdekur si guri. Syri i tij s’ka për të më shqetësuar!
– Pra, ju thoni, jam i çmendur? Më keni parë sa i kujdesshëm isha kur e futa trupin aty ku asnjëri s’e gjen. Në radhë të parë i këputa kokën, pastaj krahët dhe këmbët. S’e lashë asnjë pikë gjaku të binte në dysheme, isha i kujdesshëm. Pjesët e trupit i futa në dyshemenë ku i hoqa tri dërrasa. Më pas, kujdesshëm, shumë kujdesshëm, i rivendosa dërrasat dhe asnjë sy njeriu s’i vëren se kanë lëvizur.
Kur përfundova punë, dëgjova se dikush ishte tek dera. Tash ishte katër e mëngjesit, por ende terr. Sido që të jetë, nuk frikësohesha, shkova poshtë të hapja derën. Në derë ishin tre njerëz, tre oficerë policie. Njëri prej fqinjëve kishte dëgjuar plakun duke klithur dhe kishte njoftuar policinë; këta të tre erdhën për të bërë pyetje dhe për të kontrolluar shtëpinë.
-I ftova policët brenda. Kam klithur në ëndërr, u thashë. Plaku ishte larg, u thashë, ka shkuar të vizitoj në fshat një shok. Kërkova nga ta të kontrollonin nëpër krejt shtëpinë, të kontrollonin mirë. Më në fund i shoqërova brenda dhomës së gjumit të plakut. Po bisedonim gjatë, u kërkova të uleshin, sikur luaja lojë me ta.
I bëra policët të besojnë tregimin tim nga sjellja ime e lehtë dhe e qetë. Kështu që, ata po rrin ulur dhe bisedonin në mënyrë shoqërore me mua. Por, u përgjigja njëjtë, gjithashtu, shpresoja të ikinin sa më shpejt. Në veshët e mi ishte një tingull i çuditshëm dhe më dhimbte koka. Flisja më shumë e më shpejt. Tingulli u bë më i theksuar. Ata ende rrinin e flisnin.
Papandehur e dija se, tingulli nuk ishte në veshët e mi, ishte veçse brenda kokës. Në atë moment duhet të jem zbehur. Flisja më shpejt dhe më fort. Gjithashtu, edhe ai u bë më i fortë. Një tingull që e njihja mirë, i shpejtë, i ulët, i lehtë, si tingulli i një ore përtej murit. U bë më i fuqishëm e më i fortë. Pse nuk shkojnë burrat? Më fuqishëm, më fort. U ngrita, rreth e rreth dhomës ecja shpejt. Që ta mbuloja tingullin e tmerrshëm, të bëja më shumë zhurmë, e shtyeja karrigën nëpër dysheme. Flisja edhe më fort. Burrat ende rrinin, flisnin, buzëqeshnin. A ishte mundur që nuk po dëgjonin??
Jo! Ata dëgjuan! Isha i sigurt. Ata e dinin. Ishin tash ata që po luanin me mua. Nga buzëqeshjet e tyre dhe nga ky tingull po vuaja më shumë se sa mund ta përballoja. Fort, më fort, edhe më fort! Papandehur, s’e përballova dot. Bëra me gisht nga dërrasat dhe qava, “Po! Po, unë e vrava atë. Ngritni dërrasat dhe do të shihni. Unë e vrava. Por, pse nuk ndalon zemra e tij së rrahuri?! Pse nuk ndalon!?”
Qyteti bregdetar i Sarandës u kthye në një skenë të mahnitshme nostalgjie, falë makinave klasike të sjella nga “Veteran Club Valle d’Itria” Bari.
Parada e koleksionit të makinave Retro që erdhën nga Italia, solli një atmosferë fantastike, duke tërhequr vëmendjen e qindra turistëve vendas e të huaj.
Nga modelet e hershme të viteve ’20 e deri tek ato të viteve ’80. Bie në sy, Fiat 500 Topolino, një nga makinat më të dashura italiane, simbol i rikuperimit ekonomik pas Luftës së Dytë Botërore. Alfa Romeo Giulietta Spider, Ferrari, Mercedes Benz, etj. Koleksionistët italianë “Vintage Bari” që morën pjesë në këtë ekspozitë janë figura të njohura në botën e automjeteve klasike.
Ata erdhën në Shqipëri në kuadër të Javës së Kulturës Italiane dhe demonstruan makinat e tyre fillimisht në Gjirokastër e më pas edhe në Sarandë.
Këto perla të së kaluarës zbukuruan rrugët e Sarandës deri në mesnatë, duke sjellë një frymë unike dhe elegante që magjepsi të gjithë të pranishmit.
Atmosfera magjike u plotësua nga performanca e jashtëzakonshme e DJ Erta, e cila ngriti shpirtrat dhe krijoi një sfond muzikor perfekt për këtë udhëtim në kohë.
Në përfundim të mbrëmjes, përfaqësuesit e Klubit ndanë disa çmime të veçanta, si një shenjë nderimi dhe mirënjohjeje për të gjithë pjesëmarrësit.
“Ishte një natë e mbushur me emocion, kujtime dhe një energji të mirë, që do të mbetet gjatë në kujtesën e të gjithëve”, deklaroi ministri Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, i cili ndau në rrjetet sociale pamje të paradës së koleksionit të makinave Retro. / KultPlus.com
Në koncertin e 12-të të ‘Chopin Piano Fest’ publiku pati mundësinë të dëgjojë vepra të stileve të ndryshme dhe nga instrumente të ndryshme në mbrëmjen e dedikuar për solistët e Kosovës, shkruan KultPlus.
Mbrëmja filloi me duo në piano nga Zana Badivuku – Basha dhe Nezahate Shala – Zeka, të cilat sollën atmosferë melankolie nën tingujt e kryeveprave të Chaminde, Piperku dhe Bizet.
Më pas, treshja Denita Dedushaj në Piano, Nita Krajku në flaut dhe Malbora Krajku në Klarinet, sollën madhështinë e veprës ‘Petite Suite’ nga Debussy.
E për fund, në skenë dolën Dardan Gjinolli në saksofon dhe Besart Shala në piano, të cilët dhuruan momente të paharrueshme teksa interpretuan ‘Scaramouche’ të Milhaud, ‘Valse Vanite’ të Wiedoeft dhe ‘Peuena Czarda’ të Iturralde.
Pas koncertit ku u paraqit në bashkëpunim me pianisten Zana Badivuku – Basha, për KultPlus foli pianistja Nezihate Shala – Zeka, e cila përveç që vlerësoi koncertin, falënderoi edhe organizatoret për ftesën.
“Në koncertin e sotëm u ndjeva mjaft mirë, sidomos kur kemi bashkëpunime me kolegët, pra është një kënaqësi tjetër sepse mund ta ndajmë përvojnë bashkë. Veprat i kemi përzgjedhur vetë paraprakisht. Falënderojmë ‘Chopin Piano Fest’ që na kanë ftuar e sonte kaluam verte t shumë bukur”, tha Shala – Zeka.
Ndërkaq, Dardan Gjinolli i cili së bashku me pianistin Besart Shala, përmbyllën këtë koncert, u shpreh se ishte një mbrëmje ku u luajtën vepra shmë të këndshme dhe të dashura për publikun.
“Falënderoj organizatorët e ‘Chopin Piano Fest’ që na e kanë dhënë mundësinë që të vijmë dhe të luajmë vepra të cilat janë shumë të mira dhe të këndshme për veshin. Publiku ka pasur rastin që të dëgjojë një repertor shumë të mirë ku është vepra e parë ‘Scaramouche’, ‘Valse Vanite’ dhe ‘Pequena Czarda’”, u shpreh Gjinolli për KultPlus.
Për KultPlus foli edhe flautistja Nita Krajku, e cila tha se në këtë koncert po ashtu u dha për herë të parë vepra ‘Suite’ e Debussy, e përshtatur për flaut, klarinet dhe piano.
“Kemi luajtur veprën ‘’Suite’ nga Debussy që është një vepër për dy piano, por që në këtë rast ishte e aranzhuar për flaut, klarinet dhe piano, është një premierë që po luhet në Kosovë, nuk është luajtur më herët”, theksoi Krajku për KultPlus.
Ndërkaq, të dielen, më 9 qershor do të mbahet ceremonia përmbyllëse e ‘Chopin Piano Fest’ ku do të performojë pianisti italian Giovanni Bellucci./KultPlus.com
Festivali Ndërkombëtar i Monodramës në Kosovë MonoAKT 2024 këtë vit shënon edicionin XVI, përcjell KultPlus.
Hapja solemne do të bëhet më 09 qershor në Teatrin Dodona, në Prishtine nga ora 19:30.
Premierë gjatë festivalit do të jetë shfaqja “Rrethimi 1999” me autor Mentor Zymberaj dhe nën regjinë e Mirak Zymberaj. Në shfaqje luajnë: Altin Vraniqi, Dea Berisha, Dea Durguti, Driarda Bllacaku, Elona Fetahu, Entike Bogaj, Festim Sadiku, Lurni Krasniqi, Olt Batalli.
Po ashtu, së shpejti vjen edhe ekspozita “Kjo botë e bukur”, nga fotografi Albert Atakulov.
Në anën tjetër, vjen dhe performanca nga aktorët: Albana Gashi, Kujtesa Miftari, Learta Pllana, Mujë Xhekaj, Verona Mirena, Yzeir Meha, Zana Berisha, Jusuf Tofaj, Valentina Frrokaj, Aurora Ferati, Edon Shileku. / KultPlus.com
Asociacioni i Gazetarëve të Kosovës do të mbajë më 6 korrik Kuvendin për Zgjedhjen e Kryetares/Kryetarit dhe Anëtarëve të Bordit të organizatës.
Kuvendi do të mbahet në Atelienë përballë Sallës së Kuqe, në Pallatin e Rinisë dhe Sporteve, nga ora 11:00.
“📆 Asociacioni i Gazetarëve të Kosovës – AGK, më 6 korrik 2024 do të mbajë Kuvendin për Zgjedhjen e Kryetares/Kryetarit dhe Anëtarëve të Bordit të organizatës. 📍🕛 Kuvendi i Zgjedhor të AGK-së, do të mbahet në Atelienë përballë Sallës së Kuqe, në Pallatin e Rinisë dhe Sporteve, nga ora 11:00”, thuhet në njoftim. / KultPlus.com
Kur kam qenë duke punuar gati tridhjetë vite mbi temën e ndërthurjes së shkencës me politikën në bazë të shembullit të albanologjisë austro-hungareze, nuk kam menduar kurrë se unë vetë një ditë do të bëhem në kohën e sotme viktima e këtij fenomeni. Një paralajmërim mund të kishte qenë fakti se as qeveria shqiptare, as qeveria kosovare, as qeveria austriake nuk ka qenë e gatshme të financonte përkthimin e monografisë sime “Kurt Gostentschnigg (2018): Wissenschaft im Spannungsfeld von Politik und Militär. Die österreichisch-ungarische Albanologie 1867-1918. Wiesbaden: Springer VS” (828 faqe; titulli në shqip: „Shkenca në fushën tensionuese të politikës dhe ushtrisë. Albanologjia austro-hungareze 1867-1918“) nga gjermanishtja në shqip. Pse? Për shkak të aktualitetit të tëmës? Apo për shkak të një arsyeje tjetër?
Që kjo temë është shumë aktuale, u vërtetua më së shumti në kohën e plandemisë së koronës. Kudo në botë shkencëtarët dhe akademikët, të cilët kanë guxuar të kritikonin masat e marra –si maskat, testet, lockdown-i dhe vaksinat – kanë humbur vendin e tyre të punës. Në rastin tim: A nuk është një ironi e veçantë e fatit se pikërisht unë, i cili ka hulumtuar në thellësi dhe në hollësi gërshetimin e shkencës me politikën në shembullin e albanologjisë austro-hungareze, jam larguar nga udhëheqësi im i doktoraturës nga koritat akademike për shkak të bindjes sime politike dhe kritike ndaj sistemit? Kolegët dhe miqtë e mi “të dashur” kanë shkuar bile aq lag sa nuk më kanë njoftuar për vdekjen e udhëheqësit tim të doktoraturës, kështu që varrimi i tij më ka shpëtuar. Ky për fat të keq është realiteti, në të cilin po jetojmë. A mund të jetë njerëzore diçka e tillë? Çfarë ka ndodhur me shkencën dhe me shkencëtarët? Pse shumica ia ka shitur shpirtin djallit? Çfarë pasojash sjell kjo për albanologjinë?
Gjithë bota po ndryshon para atyre syve, të cilët duan ta shohin. Bota e vjetër me sistemin e saj skllavërues po zëvendësohet ngadalë nga bota e re me sistemin e saj çlirues. Ky çlirim i përgjithshëm përfshin natyrisht edhe shkencën dhe shkencëtarët. Kur është shkenca vërtet e lirë? Kur mbi drejtimin, temën dhe metodën e kërkimit nuk vendos paradhënësi – qeveria, banka, fondacioni, organizata joqeveritare –, por paramarrësi – instituti kërkimor, kërkuesi –. Pyetja e madhe në këtë kontekst është: albanologjia – a do të ndryshojë në mënyrë aktive apo në mënyrë pasive? Aktive do të thotë: nëpërmjet albanologëve shqiptarë dhe/ose joshqiptarë; pasive do të thotë: nëpërmjet ndryshimit të përgjithshëm të sistemit në botë dhe në vendet shqipfolëse. Brezi aktual i albanologëve shqiptarë dhe joshqiptarë – a ka koshiencën e duhur për të përqafuar vizionin e krijimit të një albanologjie të re të çliruar nga ndikimet politike dhe interesat personale? Apo duhet të presim për një brez të ardhshëm me një koshiencë më të lartë, zemra e së cilës rreh për lirinë e shkencës, për kërkimin e së vërtetës dhe për dashurinë patriotike të vendit, popullit dhe kombit? Unë di një nismë për krijimin e një instituti albanologjik jashtë vendeve shqipfolëse, por ky vizion nuk ka gjetur as jehonë as resonancë tek nismëtarët shqipfolës.
Si mund të realizohet ky vizion i krijimit të një albanologjie të re, pa pritur shfaqjen e një brezi të ri më të zhvilluar shpirtërisht? Ne flasim për një periudhë kalimtare, e cila mund të zgjasë disa dekada ose madje më gjatë. Në këtë periudhë koshienca shqiptare duhet të lërë pas skemën mik-armik dhe t’i bashkohet frymës patriotike në të gjitha kombet dhe popujt e botës. Një patriot i vërtetë respekton dhe dashuron patriotët e vendeve të tjera dhe dëshiron vetëm të jetojë në paqe me kombet fqinj. Në këtë frymë, e cila zgjidh çdo mosmarrëveshje ndërkombëtare, duhen rritur fëmijët. Në këtë lidhje edhe shkenca respektivisht albanologjia duhet të luajë rolin e vet, duke u çliruar nga prangat e sistemit të vjetër. Arritja e këtij qëllimi do të lehtësohej nga fitorja e forcave patriotike në zgjedhjet e Bashkimit Evropian dhe në zgjedhjet parlamentare në vendet e Evropës. Atëherë mund të krijohet një Evropë e re jototalitare e atdheve të lirë, ku shkenca nuk sundohet më nga axhendat e fshehta dhe nuk ndikohet më nga interesat politike. Për një zhvillim të tillë ka shpresë, por nuk ka garanci. Prandaj është më mirë të bëhemi vetë aktiv.
Në këtë kontekst hapi i parë i krijimit të një albanologjie të re mund të ishte themelimi i një shoqate shkencore, e cila transformohet me kalimin e kohës në një institut të mirëfilltë albanologjik. Le të supozojmë një bashkëpunim austro-shqiptar, në të cilin forcat e mendësive të ndryshme kombinohen për të mirën e çështjes. Austriakët janë mjeshtër të planifikimit strategjik, shqiptarët janë kampionë të improvizimit spontan. Ky ndryshim në mentalitet sjell dashje-padashje keqkuptime. Kjo sfidë mund të kalohet, në qoftë se të dyja palet bashkohen rreth qëllimit të përbashkët, arritja e të cilit peshon më shumë sesa çdo interes personal. Vetëm me besim reciprok mund të realizohet bashkërisht një ide, një vizion i madh për të ardhmen. Në kohën e tranzicionit nga sistemi i vjetër në sistemin e ri mund të jetë e këshillueshme që t’i përmbahet fjalës së urtë gjermane “Vertrauen ist gut, Kontrolle ist besser” (shqip: besimi është i mirë, kontrolli është më i mirë).
Këtu hyjnë statutet e shoqatës shkencore. Qëllimi i përgjithshëm i pandryshueshëm mund të ketë këto tri aspekte kryesore: së pari, ndërtimin e një albanologjie të re, e cila është e pavarur nga sistemi sundues akademik dhe politik; së dyti, forcimin e marrëdhënieve austro-shqiptare; së treti fuqizimin e identitetit kombëtar të shqiptarëve. Për të parandaluar shfrytëzimin e pozitës për interesat personale dhe infiltrimin antishqiptar në shoqatë, duhen pandryshueshmëria e qëllimit të përgjithshëm, udhëheqja e dyfishtë me kontroll reciprok dhe e drejta e vetos për të dy drejtorët në çështje me rëndësi strategjike.
Drejtori i institutit është përgjegjës për punët përfaqësuese, organizative, administrative dhe financiare. Drejtori albanologjik është përgjegjës për punët albanologjike. Kjo ndarje e qartë e kompetencave duhet ngulitur në statutet e shoqatës. Drejtori i institutit dhe drejtori albanologjik janë krahu i djathtë i njëri-tjetrit, duke qenë i paaftë njëri për veprim pa tjetrin. Ata nuk mund të veprojnë pa qenë në ujdi me njëri-tjetrin dhe nuk mund t’i shërbejnë qëllimit egoist, por vetëm qëllimit të lartë të përbashkët.
Praktika e zakonshme e punës serioze dhe profesionale – qoftë institut, ndërmarrje ose shoqatë – është që në fillim dy drejtorët informojnë njëri-tjetrin, bashkëbisedojnë mbi çështjen, gjejnë konsensusin dhe pastaj ia komunikojnë vendimin e marrë palës së tretë. E drejta e vetos për të dy drejtorët është e domosdoshme, me qëllim që drejtorët të mos mbivotohen në çështje të rëndësishme me shumicë votash në kryesinë e shoqatës dhe në kuvendin e anëtarëve në dëm të qëllimeve të shoqatës. Nuk duhet lëne shteg për infiltrimin antishqiptar të shoqatës.
Për ta përmbledhur: Pandryshueshmëria e qëllimit të përgjithshëm të shoqatës, udhëheqja e dyfishtë dhe e drejta e vetos për të dy drejtorët – drejtorin e institutit dhe drejtorin albanologjik – në disa pika kyçe duhen fiksuar në statute për katër arsye: së pari, kontroll reciprok i të dy drejtorëve; së dyti, parandalim i infiltrimit antishqiptar të shoqatës; së treti, parandalim i ndryshimit të qëllimit të përgjithshëm të shoqatës; së katërti, parandalim i drejtimit të shoqatës në mënyrë diktatoriale. Çdo anëtar i shoqatës duhet ta përbrendësojë qëllimin e lartë të shoqatës, t’i konsiderojë statutet e shoqatës si kushtetutë dhe t’u përmbahet vetëm statuteve dhe jo interesit vetiak.
Qëllimi afatgjatë i transformimit të shoqatës shkencore në një institut të mirëfilltë albanologjik nuk arrihet me hapa të nxituar dhe të pamatur, por vetëm me hapa të ngadaltë dhe të matur. Avash avash bëhet shelegu dash. Këtu hyn nevoja e hartimit të një plani strategjik për arritjen e qëllimit afatgjatë të ndërtimit të një instituti të pavarur albanologjik. Në lidhje me këtë duhet menduar në vite, dhe jo në muaj ose javë. Kushti i parë për realizimin e suksesshëm të këtij plani strategjik është sigurimi i financimit të projekteve kërkimore si dhe të aktiviteteve shkencore dhe kulturore. Kushti i dytë është gjetja e personelit të duhur dhe të aftë. Pas sigurimit të financimit personeli i aftë afrohet edhe vetvetiu, sepse sheh siguri dhe perspektivë në punët e shoqatës shkencore.
Puna albanologjike nuk duhet të kufizohet nga ndonjë institucion tjetër akademik ose shtetëror ose nga financues privatë. Si mund të krijohet një albanologji e re e pavarur, kur detyrohet të zhvillojë projekte kërkimore në interes të donatorëve? Prandaj varësia financiare e shoqatës nga institucione të tjera akademike, shtetërore ose qeveritare ose nga Bashkimi Evropian duhet shmangur. Sistemi i vjetër akademik dhe politik është i njëjti në Shqipëri, Kosovë dhe Austri. Në qoftë se shoqata shkencore themelohet me nismë shqiptare në Austri për t’u shpëtuar nga sistemi i vjeter në Shqipëri ose Kosovë, duke ia shitur shpirtin e shoqatës sistemit të vjetër në Austri, atëherë kjo është sikur lufton djallin me shejtanin. Të mos harrojmë: sistemi i vjetër shqiptar bashkëpunon me sistemin e vjetër austriak. Prandaj ka vetëm një rrugëdalje: duhet të krijohet një sistem i ri akademik, i cili siguron liri dhe pavarësi për shkencën, duke i bashkuar forcat e albanologëve përparimtar, vizionar dhe patriotik me forcat e biznesmenëve të fuqishëm patriotik dhe me forcën e popullit patriotik. Bashkëpunimi i kësaj tresheje do të jetë garancia e suksesit.
Bashkimi Evropian ka shumë fonde, po, është e vërtetë. Por ai e lidh haptazi ose fshehurazi lëshimin e fondeve me kushte, të cilat ndjekin një axhendë të fshehtë antikombëtare dhe globaliste. Prandaj Bashkimi Evropian aktual antipatriotik nuk është mik as i kombit shqiptar as i kombit austriak. Pas fitores së forcave patriotike në parlamentin evropian dhe pas reformës së Bashkimit Evropian në kuptimin patriotik dhe në favor të sovranitetit të shteteve kombëtare mund t’i drejtohet Brukselit për të kërkuar fonde për kërkime albanologjike.
Mbështetja financiare nuk duhet të lidhet me kushte. Puna albanologjike duhet të jetë krejt e lirë dhe e pavarur. Donatorët e mundshëm informohen mbi projektet albanologjike të shoqatës. Në qoftë se janë dakord me përmbajtjen e tyre, ata do t’i financojnë. I vetmi kusht që ata mund ta vënë, është se ata do ta ndërpresin financimin, në qoftë se nuk realizohen projektet, siç u është premtuar. Shoqata shkencore, e cila do të bëhet një ditë një institut albanologjik, duhet t’i identifikojë milionerët dhe miliaderët shqiptarë patriotik, që janë të gatshëm të financojnë projekte albanologjike, të cilat i shërbejnë çështjes kombëtare dhe zhvillimit të popullit shqiptar. Njëkohësisht shoqata duhet t’i drejtohet edhe popullit patriotik, duke shfrytëzuar rrjetet sociale si Facebook etj., për të kërkuar ndihma të vogla si për shembull 5 Euro nga secili patriot. Në qoftë se 1000 shqiptarë patriotik transferojnë secili nga 5 Euro në llogarinë e shoqatës, atëherë shoqata do të ketë 5000 Euro në dispozicion, për të zhvilluar një konferencë albanologjike.
Themelimi i një shoqate të tillë shkencore do të ishte një shans historik për kombin shqiptar. Një institut i tillë albanologjik i lirë dhe i pavarur nuk ekziston në asnjë vend të botës. Realizimi i tij do të ishte një kontribut unik për lulëzimin e albanologjisë dhe të kombit shqiptar në liri, harmoni dhe dashuri. Kjo kërkon kohë, durim, qëndrueshmëri dhe një strategji afatgjatë, për t’u lënë brezave të ardhshëm një trashëgim frytdhënës.
Pyetja e madhe është nëse ekziston vallë një vullnet i fortë në komunitetin shqiptar për ta realizuar këtë qëllim të lartë, qëllim për krijimin e një albanologjie të re, e cila është e lirë dhe e pavarur dhe vërtet në shërbim të zhvillimit të koshiencës së popullit shqiptar. Këtu bëhet fjalë për një projekt revolucionar për të krijuar diçka krejt të re. Por për realizimin e këtij qëllimi të lartë patriotik duhen njerëz të aftë, të vendosur, të qëndrueshëm, idealist, vetëmohues dhe trima. / KultPlus.com
International College, institucioni i parë i arsimit të lartë në Kosovë, 100% green me shfrytëzimin e energjisë të ripërtrishme për të gjitha kampuset UNI-Universum International College powered by Arizona State University është institucioni i parë i arsimit të lartë në Kosovë i cili ka transformuar mjedisin e tij arsimor pas nënshkrimit të marrëveshjes për shfrytëzimin e energjisë të ripërtrishme në të gjitha kampuset e universitetit.
Kjo iniciativë dëshmon përkushtimin e UNI-it për të qenë nismëtar i arritjes së qëllimeve për Zhvillim të qëndrueshëm nga Kombet e Bashkuara (UN), duke pajisur kampuset me teknologji të energjisë efiçiente dhe të gjelbërt.
Furnizimi i energjisë nga dielli përmes paneleve është parë si zgjidhje për të reduktuar ndikimin negativ të ndotjës së mjedisit në kampuset ku studentët e
UNI-UniversumInternational College kalojnë shumicën e kohës së tyre si dhe një përparësi për të zvogëluar koston e përdorimit të burimeve tradicionale të energjisë, kështu duke u fokusuar në atë diellore, e cila qëndron si burim i përhershëm, afatgjatë dhe ndikon në pastërtinë e përgjithshme.
Ky projekt i UNI-it dëshmon edhe një herë tjetër ndërgjegjjen e thellë të institucionit për impaktin e tij në përgjegjësinë publike, sidomos në atë të brezave të ardhshëm, në këtë rast të studentëve, duke i’u mundësuar atyre një hapësirë sa më të avancuar në procese të tilla inkurajuese.
Përdorimi i kësaj forme të furnizimit me energji është një shembull pozitiv dhe pozicionon UNI-Universum International College në rangun e universiteteve lidere në rajon, kështu duke u bërë frymëzim për gjeneratat e reja, në zhvillime inovative.
UNI – Universum International College fuqizohet dhe menaxhohet nga Arizona StateUniversity,Universiteti më i madh publik në SHBA dhe #1 për inovacion.
Edicioni i njëmbëdhjetë i Festivalit Ndërkombëtar të Filmit DEA OPEN AIR, i cili do të zhvillohet në kryeqytet në datat 9-13 qershor 2024, do të vijojë traditën e ofrimit të programit të tij në katër seksione.
Në garë për çmimet DEA komisionet e përzgjedhjes paraprake kanë përfshirë në program 39 filma nga 25 vende të botës, të ofruar në tre konkurrime dhe një program special, të cilët ndiqen dhe vlerësohen nga tri juri profesionale.
Themeluesi i festivalit, Edmond Topi tha në konferencën për shtyp se “edicioni i 11-të tenton të ketë një risi të vetme përveç programit. Ne do t’i kthehemi Open Air në amfiteatrin e Akademinë e Arteve, por do t’i rikthehemi edhe Sarandës”.
Drejtoresha artistike, Mirela Oktrova u shpreh se “është interesante se këtë vit ajo që kanë shqetësuar autorët janë sfidat e forta të njeriut dhe komunitetit qofshin sfida profesionale, ekzistenciale, kulturore e kështu me radhë, por edhe përballja me pandemitë apo të me përplasjet e kulturave”.
Në seksionin e filmit me metrazh të gjatë konkurrojnë filmat: “Djali i Diskos” (Disco Boy) – Giacomo Abbruzzese, Itali, Francë, Belgjikë, Poloni 2023; “Dulçinja” (Dulcinea) – Artur Serra Araújo, Portugali 2023; “Qingji i nënës” (Mommy’s Lambie) – Umut Evirgen, Turqi 2023; “Kretsul” – Alexandra Likhacheva, Moldavi 2023; “Okarina” – Alban Zogjani, Shqipëri 2023; “Gripi” – Felix Schaefer, Gjermani 2021.
Juria e filmit me metrazh të gjatë, e përbërë këtë vit nga: Frank Döhmann (kryetar – Gjermani), Chema González (anëtar – Spanjë), Ylli Pepo (anëtar – Shqipëri), Marco Morini (anëtar – Itali), Naser Shatrolli (anëtar – Kosovë) ndjek Programin e Filmit me Metrazh të Gjatë dhe akordon çmimet DEA për: Filmin më të mirë, Regjinë më të mirë, Skenarin më të mirë, Fotografinë/Kameran më të mirë dhe Aktorin/Aktoren më të mirë në rol kryesor në Filmin me Metrazh të Gjatë.
Në seksionin e filmit të shkurtër konkurojnë filmat: “4 stinët” (4 Seasons) – Bujar Alimani, Jonida Koçi, Shqipëri 2024; “Një fëmijë” (A child) – Bekim Guri, Kosovë 2021; “Poezi për fundin e verës” (A summer’s end poem) – Lam Can-zhao, Kinë 2024; “Bolour” – Helia Behrooz, Iran 2023; (Vezë” Eggs) – Shinyoo Kang, Koreja e Jugut 2023; “Lojë për fëmijë” (Kids game) – Bernabé Rico, Spanjë 2022; “Zakone të mira” (Le buone maniere) – Camillo Espozito, Itali 2021; “I vogël” (Little) – Meka Ribera, Álvaro G. Company, Spanjë 2023; “Marta” – Aleksandra Zhukova, Gjeorgji 2023; “Kryevepër” (Masterpiece) – Valentin Dielli, Serbi 2023; “Në mal” (On The Mountain) – Anya Raza, SHBA 2024; “Pura” – Carmen Méndez, Spanjë 2024; “Psherëtima të heshtura” (Silent Sighs) – Meryem Jabbour, Marok 2024; “Motrat” (Sisters) – Jordi Sanz Angrill, Spanjë 2023; “Ende këtu” (Still here) – John Graham, Kanada 2024; “Akuariumi” (The Aquarium) – Gianluca Zonta, Itali 2024; “Zemra e pelikanit” (The heart of pelican) – Elise Mc Leod, Francë 2023; “Vastago” – David Luque, Spanjë 2022; “Violinisti” (The violinist) – Saimir Bajo, Albania 2024.
Në seksionin e filmit studentor ofrohen filmat: “Sera” (Greenhouse) – Lira Keramari, Greqi 2023; “Rreth meje” (About me) – Maryam Tarami, Holandë 2023; “Larg lagjes së vjetër” (Chip off the old block) – Alina Serebryakova, Federata Ruse 2023; “Mikrobi” (Germ) – Lilyana Alexandrova, Bullgari 2023; “Turp” (Shame) – Sona Sahakyan, Armenia 2023; “Më pranë” (Closer) – Santiago Rivero, Letvia 2023; “Katja shkruan” (Katya writes) – Olga Gagarina, Federata Ruse 2023; “Bifteku” (The steak) – Kiarash Dadgar, Iran 2023; “Murmuritja e Melodisë” (Melody’s Murmur) – Fabio Barber, Spanjë 2023; “I pistë” (Dirty) – Iván Sitz, Spanjë 2023; “Zoom” – Emir Akarsllan, Turqi 2024.
Programet e filmit të shkurtër dhe studentor ndiqen nga juria e filmit të shkurtër dhe studentor, e përbërë nga: Ismail Kasumi (kryetar – Maqedoni e Veriut), Branka Bešević Gajić (anëtare – Kroaci), Blerdi Malushi (anëtar – Kosovë), e cila akordon çmimet: DEA për Filmin e Shkurtër më të Mirë dhe DEA për Filmin më të Mirë Studentor.
Nga këndvështrimi i kontributit të tyre shoqëror, filmat e ofruar vlerësohen edhe nga Juria e Medias, e cila këtë vit përbëhet nga: Alida Cenaj (kryetare), Anila Basha (anëtare) dhe Edi Oga (anëtare) akordon Çmimin Special të Medias në kategorinë e Filmit me Metrazh të Gjatë dhe Çmimin Special të Medias në kategorinë e Filmit të Shkurtër.
Paralelisht me çmimet e mësipërme, organizatorët e Festivalit Nërkombëtar të Filmit, DEA OPEN AIR akordojnë edhe dy çmime honorifike: DEAn e Mirënjohjes (Çmim karriere) dhe DEAn Homazh (Çmim përkujtimor), ndërkohë që bashkia Tiranë ndan Çmimin e Publiku të Tiranës, bazuar në vlerësimin e shikuesve të kryeqytetit.
DEA OPEN AIR ofron edhe filma jashtë konkurimit. Konkretisht, në edicionin e njëmbëdhjetë të DEAs, në kuadrin e programit Cine KO, me fokus kinemanë kosovare, ofrohen filmat: “Shpia e Agës” (Aga’s House) – Lendita Zeqiraj, Kosovë 2019; “Një pranverë e paharruar në një fshat të harruar” (An unforgettable spring in a forgotten village) – Kushtrim Bekteshi, Kosovë 2019 dhe “Heroi” (Hero) – Luan Kryeziu, Kosovë 2014. / KultPlus.com
Ekspertët e industrisë thonë se turistët që udhëtojnë në Evropë nga SHBA-ja po i bëjnë gjërat ndryshe këtë verë, duke i kushtuar vëmendje të veçantë kostos dhe mënyrës sesi ata do i organizojnë pushimet e tyre evropiane, shkruan Nicole Edenedo në një artikull të botuar në revistën amerikane “US Travel Weekly”.
Sipas një raporti “Tendencat e vitit 2024” të publikuar nga “Instituti Ekonomik Mastercard”, turistët – pavarësisht nga të ardhurat – po fokusohen më shumë në “koston” e udhëtimit që planifikojnë të bëjnë jashtë vendit këtë verë, duke ndryshuar destinacionin ku zakonisht zgjedhin të vizitojnë, si dhe kur do të shkojnë dhe sa kohë do të qëndrojnë.
“Udhëtimi ‘i bazuar në çmim’ po ndodh globalisht, me udhëtarët që zgjedhin destinacione alternative që janë më të përballueshme për t’u vizituar si, në Azi, Amerikën Latine dhe Karaibe”, sipas raportit.
Kjo ka nxitur një rritje të kërkesës për të udhëtuar në vende si, Japonia dhe Argjentina dhe Republika Domenikane, destinacione ku çmimet e hoteleve janë më të ulëta dhe kostoja e përgjithshme i bën ato opsione tërheqëse dhe të përballueshme për adhuruesit e diellit dhe rërës.
Por, dëshira për t’i dhënë një rëndësi më të madhe kostos është veçanërisht e fortë në Evropë, ku çmimet mbeten më të larta se zakonisht për shkak të rritjes së kërkesës dhe inflacionit.
Pa shenja të uljes së çmimeve në horizont, ekonomistët e “Mastercard” thanë se turistët kanë filluar të bëjnë zgjedhje të ndryshme në vende më pak të njohura, si Shqipëria.
Turistët po zgjedhin të vizitojnë destinacione që janë më të përballueshme në Evropë gjatë pikut të sezonit veror, me vende si Shqipëria, Kroacia dhe Turqia – ndër ato me rritjen më të lartë të trafikut të fluturimeve që nga viti 2019.
“Linjat e fluturimeve drejt Shqipërisë janë dyfishuar, duke rritur numrin e turistëve nga 12 milionë në 2019 në 17 milionë në 2023”, thuhet në raport.
Tirana, kryeqyteti i Shqipërisë, renditet e treta, pas Mynihut dhe Tokios, në listën e qyteteve kryesore në trend që turistët po rezervojnë fluturime për këtë verë midis qershorit dhe gushtit. / KultPlus.com
Gjermania ka njoftuar kontrolle shtesë përgjatë kufijve të saj në prag të Kampionatit Evropian të Futbollit 2024.
Policia gjermane filloi të kryejë kontrolle të përkohshme përgjatë kufijve të Gjermanisë nga e premtja, njoftoi ministrja e Brendshme e Gjermanisë, Nancy Faeser. Faeser tha se masa ishte e nevojshme për të garantuar sigurinë e Kampionatit Evropian të Futbollit të ardhshëm UEFA, i njohur si Euro 2024.Ministrja e Brendshme e Gjermanisë. Nancy Faeser, përmendi terrorizmin islamik dhe huliganizmin si kërcënime të mundshme.
Kampionati do të zhvillohet në dhjetë qytete gjermane. Euro 2024 fillon më 14 qershor dhe ndeshja finale është caktuar për 14 korrik. Kontrollet e përkohshme do të qëndrojnë në fuqi deri më 19 korrik.
Çfarë thotë Ministria e Brendshme për kontrollet kufitare?
“Ne po fokusohemi në kërcënimin e terrorizmit islamik, huliganizmit dhe sulmeve kibernetike”, tha Faeser në një deklaratë. Ajo shtoi se qëllimi i këtyre kontrolleve do të ishte arrestimi i autorëve të dhunshëm duke i identifikuar në kohë. “Policia federale do të mbrojë kufijtë, aeroportet dhe trafikun hekurudhor të Gjermanisë”, tha ajo.
Rreth 580 efektivë policie nga vende të tjera do t’u bashkohen organeve gjermane të zbatimit të ligjit për të kryer patrullime në qytetet pritëse, në stacione dhe në trena.
Ministria e Brendshme tha se do të vendosen kontrolle shtesë në kufijtë me Danimarkën, Francën, Belgjikën, Holandën dhe Luksemburgun. Të pesë vendet janë shtete anëtare të BE-së pjesë e zonës Shengen, që do të thotë se nuk ka kontrolle të rregullta kufitare midis vendeve dhe policia kryen vetëm kontrolle të rastësishme.
Sipas njoftimit për shtyp të ministrisë, kontrollet do të jenë “të zhdërvjellta dhe të përkohshme”.
Kontrolle të përkohshme kufitare në zonën Shengen
Kontrollet e përkohshme kufitare u vendosën në tetor përgjatë kufijve të Gjermanisë me Poloninë, Republikën Çeke dhe Zvicrën për të luftuar kontrabandën dhe emigracionin e paligjshëm. Zvicra nuk është vend anëtar i Bashkimit Evropian, por është pjesë e zonës së lëvizjes së lirë Shengen, që nga viti 2008.
Kontrollet u zgjatën deri në mes të dhjetorit. Kontrolle kufitare u zbatuan gjithashtu përgjatë kufirit jugor të Gjermanisë me Austrinë në 2015 dhe mbeten në fuqi./DW/ KultPlus.com
Zhvillimi i turizmit malor është kthyer në një prioritet për qeverinë, e cila ka ndërtuar një program që synon mbështetjen e rrjetit të bujtinave nëpër male.
Pikërisht kësaj teme i kushtohej edhe episodi 20, i sezonit 3, të Podkastit “Flasim”, “Zonjat “nga dy maja”, ku të ftuar të Kryeministrit Edi Rama ishin Fatmira dhe Arjola, të cilat kanë hapur bujtina respektivisht në Gur të Bardhë të Matit dhe në Nivicë, në malësinë e Labërisë.
Kryeministri theksoi se këto janë dy histori që deri para disa vitesh do të dukeshin të paimagjinueshme dhe sot janë dy histori suksesi aty ku nuk kishte shans që të artikuloje fjalën sukses.
Rama bëri të ditur se qeveria po finalizon një program për mbështetjen e rrjetit të bujtinave në male.
“Ne kemi një program që do ta quajmë ‘Paketa e maleve’, apo ”Fjetorja e maleve’, nuk e dimë akoma por do të bëjmë një mbështetje të rëndësishme. Jemi duke shkuar drejt finalizimit dhe do të bëjmë mbështetje për rrjetin e bujtinave nëpër male. Jemi duke folur dhe po e mbarojmë me bankat. Në mënyrë që bankat të na mundësojnë kredi ku barrën kryesore ta ketë shteti”, tha Rama.
Kryeministri siguroi se do të lehtësohet edhe çështja e dokumentacionit të tokave, pasi sipas tij, “në shumë zona nuk është bërë ndarja me ligjin 7501”.
“Për sa i përket Shqipërisë në këtë fazë që ka hyrë, kush kthehet nga emigrimi dhe bën këtë që keni bërë ju i del shumë më mirë llogaria me letra në dorë. Ju e dini mirë që pagat në pamje të parë në emigrim janë më të mira, por kur bën llogari çfarë të vjen prapa pagës, taksat, qiraja, transporti etj, në fund është tjetër gjë, ndërkohë që këtu ke mundësi të punosh për vete dhe bujtinën tënde në këto vende të mrekullueshme”, tha Rama.
Ndërkohë kryeministri theksoi se pagat e specialistëve në shumë fabrika këtu variojnë nga 1 mijë euro deri në 2500 euro, ndërkohë që taksat këtu janë më të ulëta. /atsh/KultPlus.com
Mes ndikimit letrar të të atit, August Schumann, romancier dhe një përkthyes i vlerësuar, njëherash zotërues i një biblioteke të pasur; dhe nënës, e cila kishte prirje të forta për muzikën, duket se Robert Schuman-i do të zgjidhte përfundimisht ëndrrën e udhërrëfyer prej së ëmës, mizikën, por pa mundur të heq dorë përfundimisht nga pena.
Në moshën 7- vjeçare, Roberti mori orën e parë të mësimit për piano, shkroi kompozime të shkurtra, por edhe hartime, poezi dhe fragmente romanesh. Në atë masë që ishte rrënjësor shkollimi bazë i Schumann-it – ai mësoi latinisht, greqisht, frëngjisht dhe konsiderohej si talent i veçantë për gjuhët – në atë masë mbeti amatoresk shkollimi i tij muzikor. Shpejt ai arriti të luajë piano më mirë se mësuesi i tij dhe prandaj e vazhdoi si autodidakt mësimin e pianos për tu bërë më pas një nga kompozitorët më të mëdhenj të romantizmit gjerman.
Ai lindin më 8 qershor 1810. Ka lënë një galeri të pasuri krijimtarie, nga pjesët e vogla për piano deri në sinfonitë e mëdha.
Një fund aspak dinjitoz, por gjithsesi me pritshmëri për shkak të balancave të humbura psikike, shënoi shuarjen graduale të këtij ylli të muzikës, njeriut të ndjenjave delikate dhe dhe shpërthimeve të hovshme krijuese. Shenjat e depresioneve dhe të manive te Robert Schumann-i do ta sëmbonin gjatë kompozitori. Shpesh ai rrinte gjithë natën zgjuar dhe ankohej se në kokë i buçitnin pjesë të tëra orkestrale. Megjithatë, në katër vjetët e tij në Dyseldorf ai shkroi një të tretën e gjithë veprës së tij: midis të tjerash, Koncertin sot të famshëm në botë për Violonçel, Koncertin për Violinë, Meshën op.47 dhe “Rekuiem”-in.
Pas kësaj edhe një rreze tjetër drite. Johannes Brahms-i i viziton Schumann-ët në Dyseldorf. Roberti entuziazmohet nga pianisti dhe kompozitori i ri dhe i shtron atij rrugën për karrierën muzikore. Por Schumanni kalon gjithnjë e më tepër në një gjendje problemesh mendore.
Më 27 shkurt 1854, në një moment kur nuk e pa njeri, ai doli nga shtëpia. Është e Hëna e Karnavaleve, gjithë Rajoni i Rinit feston karnavalet. Askujt nuk i bie në sy burri, i cili ecën drejt Rinit, ngjitet mbi kangjella dhe hidhet në lumë. Schumann-in e shpëtojnë, por dy vitet e mëpasme të fundit të jetës ai i kalon në një spital në Bonn. /albertvataj/ KultPlus.com
Parada e Krenarisë mbahet sot në Kosovë nën sloganin “Kemi qenë dhe do t’jemi”.
Java e krenarisë ka nisur më 3 qershor dhe gjatë javës janë mbajtur aktivitete të ndryshme.
“Sllogani ‘Kemi qenë dhe do t`jemi’ është kaq i vogël për ta përshkruar ndjenjën tonë të krenarisë, për atë çka jemi e për atë ku do të arrijmë, ku do të lartohemi. Ekzistenca jonë është në paradën tonë të përditshme, në defileun tonë në një vend ku ngjyrat shpesh pengojnë. Duke e respektuar të kaluarën tonë, ne duam të shohim kah e ardhmja. Heshtja ka qenë mekanizmi ynë për shumë gjatë, por jo tash e tutje. Në mes të sfidave e vështirësive, shpirtrat tanë kanë mbetur të fuqizuar”, thuhet në një komunikatë të organizatave që organizojnë javën e cila shërben si demonstrim për barazi te komunitetet LGBTIQ+.
Ky është edicioni i tetë i Javës së Krenarisë në Kosovë.
“Për neve, ta organizojmë Javën e Krenarisë në Kosovë nuk nënkupton vetëm festë: Java e Krenarisë, qysh prej edicionit historik të parë, i vë në hartë të gjithë ata individë që avokojnë çdo ditë për barazi, për gjithëpërfshirje, për të frymuar e për të qenë vetja në një vend ku të marrësh frymë nuk është e lehtë për asnjë”, thuhet në njoftimin e organizatorëve. / KultPlus.com
Banorët e Uttwil-it kanë refuzuar edhe një herë natyralizimin e një çifti nga Kosova. Qeveria Komunale kishte rekomanduar aplikimin për pranim.
Në komunën e Uttwil-it, Kantoni Thurga një çift kosovar ka 17 vite që po lufton për të fituar nënshtetësinë zvicerane. Banorët e Uttwil-it, në “Asamblenë qytetare” (institucion i demokracisë direkte, tipike zvicerane, që ruhet në disa konmuna rurale, ku votojnë të gjithë qytetarët e moshës madhore) kanë votuar tashmë tre herë lidhur me kërkesën e çiftit për natyralizim, transmeton albinfo.ch. Dhe, ajo kërkesë është refuzuar tre herë – së pari në vitin 2013 dhe së fundmi disa ditë më parë.
Kryetarja e ekzekutivit, Caroline Kürzi-Schmid ka kërkuar të paraqiten arsye objektive për refuzimin. Çifti qe akuzuar më pas se nuk ishte integruar mjaftueshëm në jetën e fshatit. Në tubimin e fundit të asamblesë, çifti është akuzuar për moskuptim të demokracisë.
Mbetet e paqartë nëse çifti tani do të heqë dorë. Ata nuk kanë komentuar planet e tyre të mëtejshme.
Megjithatë, çifti kosovar ka në krah shumicën e ekzekutivit të Komunës së Uttwil-it. Komuna kohët e fundit kishte rekomanduar shprehimisht aplikimin e natyralizimit për pranim. Ajo thekson sot: Nuk ka më asnjë arsye për të refuzuar natyralizimin e çiftit. Ndryshe nga pretendimet e rreme në të kaluarën, familja në fjalë nuk ka as borxhe.
Për këtë arsye Gjykata Administrative kishte rrëzuar vendimin kundër natyralizimit në verën e vitit 2022. Ajo e ktheu rastin përsëri në komunë për rishqyrtim. Javën e kaluar qytetarët u detyruan të përballeshin me aplikimin për të tretën herë.
Në fund të fundit, ishte vetëm një çështje: ajo nëse çifti ishte mjaftueshëm i integruar shoqëror, përcjell albinfo.ch. Kjo u refuzua nga shumica e pjesëmarrësve në tubim. Çifti është i përfshirë në famullinë lokale dhe në aktivitete të tjera në fshat.
Çifti nuk dëshiron të heqin dorë nga të drejtat e veta.
Sipas gazetës Thurgauer Zeitung, ata e kishin shpjeguar këtë në një fletëpalosje katër vjet më parë: “Ne kemi paguar për procesin e natyralizimit dhe kemi bërë shumë përpjekje për të ofruar dëshmi të integrimit tonë shoqëror, pastaj të rrethanave tona ekonomike dhe, së fundi, por jo më pak e rëndësishme, për aftësitë tona gjuhësore. Prandaj, vështirë se mund të pritet që të heqim dorë nga të drejtat tona”. / KultPlus.com
Çesk Zadeja lindi më 8 qershor të vitit 1927 në Shkodër, në një familje qytetare, shkruan KultPlus.
Mësimet e para i mori në vendin e lindjes, në shkollën françeskane, ku krahas mësimit të përgjithshëm, merr dhe njohuritë e para të muzikës.
Ka qenë anëtar i korit të Kishës Françeskane që drejtohej nga kompozitori i shquar patër Martin Gjoka dhe më vonë nga Filip Mazreku e Prenk Jakova.
Që në vegjëli, në qytetin e lindjes u angazhua në grupet amatore. Shfaqi që herët talentin e tij dhe si nxënës 14-vjeçar studion në Accademia di Santa Cecilia në Romë, Itali, me kompozitorin Umberto Semproni.
Ai ishte i njohur për kompozimet e tij, sikurse “Suita e Veriut”, “Suitë korale”, “Skica simfonike”, Poema vokale” etj, derisa ishte dekoruar edhe me “Nderi i Kombit” nga Presidenti i Shqipërisë Ilir Meta.
Për ata që e censuronin ishte “një pus i zi”. Por përtej skenave erotike, romani parizien i shkrimtarit amerikan ishte një himn për lumturinë, atë të të shkruarit dhe jetuarit. Edhe pa asnjë dyshkë në xhep.
“Nuk kam para, as burime, as shpresa. Jam njeriu më i lumtur në botë”. Do të mjaftonte kjo frazë për të më bërë të rilexoja Tropikun e Gaforres, romanin e mallkuar me të cilin Henry Milleri zbuloi talentin e tij. Ta lexosh në një kohë kur shumë njerëz gjenden pa para, burime dhe shpresa, mund të të japë pakëz optimizëm më shumë për të përballuar pandeminë që ka tronditur ekzistencën tonë. Por nuk është e vetmja arsye e mirë, për t’u zhytur në kryeveprën e shkrimtarit amerikan.
Arsyen më të rëndësishme e shpjegonte më mirë nga të gjithë George Orwell në hyrjen e romanit, botuar për herë të parë në vitin 1934 dhe si pasojë, nënshtruar shumë censurave: “Lexoni pesë faqe, më tej dhjetë faqe, dhe do të ndjeni lehtësimin e veçantë jo aq shumë që e kuptoni, por që jeni të kuptuar. Ky njeri di gjithçka për mua, e ka shkruar këtë posaçërisht për mua”. Samuel Beckett e quajti “një ngjarje madhështore në historinë e letrave moderne”. Michael Musmanno, president i Gjykatës së Lartë të Pensilvanisë, pas një prej proceseve të shumta për vepra të turpshme, dha një gjykim pakëz të ndryshëm: “Nuk është një libër. Eshtë një pus i zi, një gjiriz në qiell të hapur, një pus që qelbet erë. Një tërësi e gjithçkaje që e ka vendin në koshin e plehërave të deprivimeve njerëzore”.
Duhet pranuar se Tropiku i Gaforres nuk është një roman tradicional. E sugjeron vetë epigrafi që ka zgjedhur autori, i marrë nga Ralph Waldo Emerson: “E më pas, pak e nga pak, romanet ua lanë vendin ditarëve, biografive; librave imponues, mjafton që kush i shkruan të dijë të zgjedhë mes atyre që i quan eksperiencat e veta, atë që me të vërtetë është ekspepriencë dhe mënyrën për të rrëfyer realisht të vërtetën”. Miller e shkruajti në vitin 1933, kur ishte 42 vjeç dhe jetonte në Paris. Eshtë historia e një grupi emigrantësh amerikanë dhe të kombësive të tjera, një bandë dështakësh, ëndërrimtarësh, të marrësh, të interesuar për artin në të gjitha format e veta dhe seksit të pastër në të gjitha format e veta, gjithmonë pa asnjë dyshkë në xhep, në kërkim të një vendi për të fjetur dhe një vakti për të ngrënë. E megjithatë, ose pikërisht prej kësaj, është një himn për jetën, një karusel i gëzueshëm, i shpenguar mes prostitutash, princesash të rëna vakti, të dehurish. Dhe është leksioni se për të shkruar nuk ka nevojë të kesh përreth kritikë, botues, sallone letrare: mjafton të duash ta bësh dhe ta bësh.
Për një kohë të gjatë i ndaluar në SHBA si pornografik, në të vërtetë Tropiku i Gaforres nuk është as romani i një maniaku pas erosit. Faqet e tij më të bukura nuk tregojnë takime seksuale, por shëtitje pariziene. “Të kënaqesh në “Parisin e kohëve të bukura të shkuara, kur ishim shumë të varfër dhe shumë të lumtur”, siç e thoshte Hemingway, natyrisht që është shndërruar në një klishe, siç e thotë Woody Allen në filmin e tij dedikuar këtij argumenti.
Rrjedha e ndërgjegjes së Millerit është një autobiografi e drejtpërdrejtë, ditari intim i një të huaji që do të mbetej për një kohë të gjatë në skaje dhe vetëm në moshë të thyer, do të gjente famën, paratë, suksesin. Demonstrimi se mund të jemi vitalë dhe të lumtur, siç e thotë shprehja, edhe kur kemi pak ose aspak.
Henry Miller ka shkruajtur shumë libra të tjerë: “Tropiku u Bricjapit”, “Sexus, Plexus dhe Nexus”, “Pranvera e zezë”, “Makth me ajër të kondicionuar”, sa për të kujtuar veprat më të famshme. Pasi u kthye në atdhe dhe u vendos në Big Sur, në Kaliforni, ai ishte pararendësi i Beat Generation dhe frymëzues i rebelëve të brezave të mëvonshëm. “Duhej t’ia jepnin atij Nobelin, jo mua”, u përgjigj Isaac Bashevis Singer kur e pyetën se çfarë mendonte për bashkëkohësin e tij, Henry Miller. Shumë vite më vonë, nuk jam dakord. Jo vetëm sepse sot preferoj shumë më tepër Singerin. Disa pjesë të Tropikut, në të cilat Milleri bën filozofi si një guru oriental, janë pjekur keq. Por pjesët më të mira vlejnë sa i gjithë vëllimi. Që në fund të fundit – ashtu si Uliksi i James Joyce – mund të lexohet edhe çrregullt, pa i shkuar nga fillimi në fund, duke kapërcyer edhe faqe.
Mbetet për mua libri që të ndryshon jetën. Më shtyu të shkoj në Paris (me autostop), për të thithur ajrin e tij dhe vizituar Muzeun e Impresionistëve me stomakun bosh, siç do të kish bërë ai: sepse vetëm kështu, thoshte, e kupton madhështinë. Më tej më shtyu të rrugëtoja nga Parisi për në Neë York, duke bërë rrugëtimin e kundërt, nga Evropa në Amerikë, ku u përpoqa edhe ta takoj në vitin 1979, një vit para se të ndërronte jetë. “Eshtë tejet i moshuar dhe i lodhur, lëre më mirë”, më thanë fqinjët. Përfundova duke takuar Charles Bukoëskin dhe fola me të për Millerin. Më tej, Bukoëski do të më shtynte të zbuloja “Pyet pluhurin”, të John Fante. Të tre këta përbëjnë idenë time romantike mbi shkrimtarin: një njeri i vetmuar, i mbyllur në një dhomë, që shtyp me makinë shkrimi, indiferent ndaj gjithçkaje. Nëse shkrimi të bën të lumtur, për çfarë tjetër mund të kesh nevojë? Ky është leksioni i Henry Millerit. Lexojeni dhe në fund do të mund të thoni edhe ju, me një batutë që ngjan heminguejiane, por që në finalen e Casablanca-s, Humphrey Bogart ia thotë Ingrid Bergmanit: “Do të kemi gjithmonë Parisin”. Parisin e Tropikut të Gaforres. / Il Venerdi / KultPlus.com
O grua intelektuale shqiptare! Sa himne mund të thuren për ty! Poezia, piktura, muzika, simfonia, nuk t’i këndojnë dot ato vetija ty, që lexon e mëson duke larë e shpëlarë, duke të qarë fëmia. Ty, që jep provime, mbron tema, doktorata, me orë të ngrëna nga nata. Shpesh je shtrënguar librin ta mbash në dorë, gjellën duke trazuar. Mbete duke nxituar për të shkuar në punë, në Institut, në zyrë. Herët zgjohesh po kohë s’ke, kur krihesh, të shihesh në pasqyrë. Nxiton të kthehesh në shtëpi, po rrugës ndal e ble ç’arrin të gjesh. Shpesh, tok me çantën lustrafin, mban edhe rrjetën me presh… Pa vimë ne pastaj, burrat e martuar, të shkolluar, kërkojmë këmishë të kollarisur, kostum të varur në kremastar, shaminë të hekurosur, palosur, vendosur në sirtar. Po, kur s’i gjejmë kështu, i varim buzët të inatosur dhe prej asaj buze lëshojmë romuze. Ti dëgjon e shkon kokulur e mbyllesh në banjë e qan dhe para se të dalësh fytyrën lan, që të mos kuptohesh. Ti kur të gjitha i mbaron, natën vonë, gjen qetësinë. Ulesh në tavolinë e lexon, studion e shkruan referate dhe veten e ndjen fajtore, kur ndonjë nate, këputur nga lodhja, të mbërthen gjumi në divan…
Në qendër të kësaj ekspozitë është “Shot Sage Blue Marilyn”, portreti me famë botërore i Marilyn Monroe, është bërë pjesa më e shtrenjtë e artit të shekullit të 20-të.
Këto vepra, pjesë të një koleksioni privat I japin mundësinë publikut të shohë nga afër këto vepra të cilat fituan një status ikonik dhe gëzuan popullaritet dhe sukses komercial të jashtëzakonshëm, duke vënë theksin në vepra artistike që në të vërtetë jepnin një portret satirik dhe kritik të stilit të
Këto vepra do t’i prezantohen publikut në ambientet e Galerisë së Artit Tiranë, deri më 5 gusht.
Warhol është një figurë emblematike e skenës së artit amerikan të shekullit XX dhe përfaqësuesi më tipik i Pop Artit.
Një figurë udhëheqëse në lëvizjen e artit pop, ai konsiderohet si një nga artistët më të rëndësishëm amerikanë të gjysmës së dytë të shekullit të 20-të. Veprat e tij eksplorojnë marrëdhënien midis shprehjes artistike, reklamës dhe kulturës së të famshmëve që lulëzoi në vitet 1960 dhe përfshin një shumëllojshmëri mediash, duke përfshirë pikturën, fotografinë, filmin dhe skulpturën. Disa nga veprat e tij më të njohura përfshijnë Campbell’s Soup Cans (1962) dhe Marilyn Diptych (1962), filmat eksperimentalë Empire (1964) dhe Chelsea Girls (1966)./TopChannel/KultPlus.com
Disa tinguj të lehtë, me një melodi melankolike, nisin të thyejnë ngadalë heshtjen nëpër qelitë e burgut të Burrelit, një natë pranvere të vitit 1956. Ishte zëri i Gac Çunit, djali shkodran që po jetonte ditët e fundit të jetës së tij, në qelinë e burgut të Burrelit.
Kënga nisi të ngjallë shpirtrat e burgosur të atyre njerëzve, që po vuanin pa faj nëpër qelitë e atij burgu. Ishte kënga e fundit, melodia e fundit e djalit 20-vjeçar. I kushtohej dashurisë së tij të humbur, vajzës shkodrane me kaçurrela, që kishte mbetur imazh i largët për zemrën e djalit të burgosur. Kaçurrelat e vajzës së bukur që kishte qenë dashuria e tij platonike, që do të mbetej në mendjen dhe zemrën e tij, si një hije që endej nëpër rrugicat e bukura të qytetit, atje ku Gaci kishte jetuar ato pak vite rinie, i lirë.
Natyra t’fali, bardh – o si bora, Unë përmbas tejet, jetën e bora; Oh! Se dy sytë m’i kanë verbue, M’i kanë verbue moj kaçurrelat Kaçurrelat e tu. Aman kaçurrelat, kaçurrelat e tu!
M’i ke faqet, t’kuq – o si gjaku, Se me ty vashë m’ka xan maraku; Oh! Se marakun ma kanë shtue Ma kanë shtue moj kaçurrelat, Kaçurrelat e tu. Aman kaçurrelat, kaçurrelat e tu!
Përmes vuajtjeve që i sillte tuberkulozi, kur villte gjak e rënkonte papushim nga dhimbja, ai kompozoi aty nëpër qeli, këngën për dashurinë e humbur “Kaçurrelat e tu”. E këndoi menjëherë, duke e ndarë me bashkëvuajtësit e tij brengën për dashurinë e tij të humbur. Ishte mësues dhe kompozitor i talentuar i brezit të tij.
Gac Çunilindi në vitin 1926, në Shkodër. Kreu Seminarin Jezuit dhe Liceun e Shtetit në Shkodër. Pas diplomimit, punoi si mësues në Bajzë të Kastratit, ku dhe u arrestua me akuzën se kishte takuar të vëllanë e arratisur dhe se kishte komunikuar dhe ndihmuar dajën e tij, që ishte asokohe i arratisur si antikomunist, në malet e Dukagjinit.
Akuzohej gjithashtu, se kishte pasur lidhje me një klerik patriot, si Pader Çiril Cani, kur ai ishte me shërbim në Koplik, atje ku Gaci kishte qenë mësues.
Në akuzën e sigurimit të shtetit, thuhej se Gac Çuni nuk e kishte dashur komunizmin. …Se i kishte shkruar një letër dajës së tij në malet e Dukagjinit dhe e kishte ndihmuar atë, me ushqim e rroba për të mbijetuar nëpë ato male.
Gac Çuni dha shpirt në burgun e Burrelit, përmes dhimbjes së papërshkrueshme nga sëmundja e rëndë e tuberkulozit, për të cilën autoritetet e burgut, ndaluan ndihmën mjekësore. Dha shpirt, ashtu i drobitur nga sëmundja e rëndë, larg familjes e shoqërisë, larg “kaçurrelave të saj”./kujto.al/ KultPlus.com
