30 Nëntor, 2023 - 12:07 pm
Studiuesit kanë gjetur “sistemin e përsosur diellor”, të farkëtuar pa përplasjet e dhunshme që e bënë tonën një grumbull planetësh me përmasa të ndryshme.
Sistemi, 100 vite dritë larg, ka gjashtë planetë, të gjithë përafërsisht të njëjtën madhësi. Ata mezi kanë ndryshuar që nga formimi i saj deri në 12 miliardë vjet më parë. Këto kushte të patrazuara e bëjnë atë ideal për të mësuar se si u formuan këto botë dhe nëse ato strehojnë jetën. Hulumtimi është publikuar në revistën shkencore, Nature.
Krijimi i sistemit tonë diellor ishte një proces i dhunshëm. Ndërsa planetët po formoheshin, disa u përplasën me njëri-tjetrin, duke shqetësuar orbitat dhe duke na lënë me gjigantë si Jupiteri dhe Saturni së bashku me botë relativisht të vogla si e jona. Në sistemin HD110067, siç e kanë emërtuar astronomët, gjërat nuk mund të ishin më ndryshe. Jo vetëm që planetët kanë madhësi të ngjashme; shumë larg nga koha e palidhur e orbitave të planetëve në sistemin tonë diellor, këto rrotullohen në sinkron. Në kohën që i duhet planetit më të brendshëm që të rrotullohet rreth yllit tre herë, planeti i ardhshëm shkon rreth dy herë, dhe kështu me radhë deri te planeti i katërt në sistem.
Nga atje gjërat ndryshojnë në një model 4:3 të shpejtësive relative të orbitës për dy planetët e fundit. Kjo koreografi e ndërlikuar planetare është aq e saktë saqë studiuesit kanë krijuar një pjesë muzikore ciklike, e ngjashme me një kompozim të stilit Philip Glass, me nota dhe ritme që korrespondojnë me çdo planet dhe periudhat e tyre orbitale.
Dr Rafael Luque, nga Universiteti i Çikagos, i cili drejtoi hulumtimin e përshkroi HD110067 si “sistemin diellor të përsosur”. “Është ideale për të studiuar se si krijohen planetët, sepse ky sistem diellor nuk pati fillimet kaotike që kishte i yni dhe ka qenë i patrazuar që nga formimi i tij”.
Dr Marina Lafarga-Magro, nga Universiteti Warwick, tha se sistemi ishte “i bukur dhe unik”. “Është vërtet emocionuese, thjesht të shohësh diçka që askush nuk e ka parë më parë”, tha ajo për BBC News./ KultPlus.com