Si shumë njerëz, unë kam vuajtur nga pagjumësia për pjesën më të madhe të jetës sime. Në kohë zgjimi të padëshiruar, e lë mendjen time të endet në territore të pashpjeguara. Duke hyrë në një dimension surreal dhe pa gjumë, ndonjëherë mendoj të heq dorë nga procesi i dhimbshëm tërësisht dhe të shkruaj — me shpresën që mendimet e mia absurde nuk janë marrëzi të pakuptueshme, shprehej artistja Lee Krasner

Mirëpo shumë artistë përgjatë historisë, i kanë kushtuar me sukses vuajtjet e tyre pa gjumë, krijimtarisë. Si Vincent van Gogh-u dhe Salvador Dali.

Piktorit surrealist Salvador Dali, ka vuajtur shumë shpesh nga pagjumësia, mirëpo e përdori mjaft mirë në krijimtarinë e tij, shpesh ai u përpoq të futej në nënndërgjegjen e tij duke u ulur në këmbë në një karrige tërë natën, ndërsa duke hequr dorë nga dora dhe duke mbajtur një lugë në dorë.

Van Gogh, përjetoi pagjumësinë gjatë luftimeve të tij me shëndetin mendor dhe angazhimin eventual të një azili. Megjithatë, ajo periudhë ishte një nga më të mirat e tij për sa i përket prodhimtarisë artistike. Historiani i artit, Joachim Pisarro, ka pohuar se Van Gogh “jetonte natën” dhe “nuk flinte deri në tre ose katër të mëngjesit. … Ishin orët e natës ato prej të cilave eksperimentet e tij me imagjinatë dhe kujtesë, shkuan më larg.”

Nëse krijimtaria është rritur apo nuk është rritur si pasojë e mungesës së gjumit, ende është duke u studiuar. Sidoqoftë, është e qartë se me shekuj, artistët mbi mendimet e tyre mahnitëse të natës kanë krijuar shpesh kryeveprat e tyre. /artsy.net/KultPlus.com