“Lumturi Blloshmi. Nga e para” është ekspozita e parë retrospektivë e artistes Lumturi Blloshmi (1944–2020) në Kosovë dhe gjithashtu ekspozita pasuese e prezantimit të saj të suksesshëm në Bienalen e 59-të Venecias si pjesë e pavijonit shqiptar në vitin 2022.

Galeria Kombëtare e Kosovës do të mirëpres këtë retrospektiv të zgjeruar që përfshin një pjesë domethënëse të krijimtarisë së saj më shumë se gjysëm-shekullore. Ekspozita synon të prezantojë dhe ri-pozicionojë veprën dhe jetën e Lumturi Blloshmit në kontekstin e historisë së artit kombëtar dhe ndërkombëtar.

Ekspozita përbëhet nga një përzgjedhje e veprave të Blloshmit nga vitet ’60-të deri në vitet ‘2000-jë, dhe përfshin autoportrete, peizazhe, portrete, kompozime në pikturë, fotografi e instalacione që flasin për thelbin estetik dhe realitetin personal të Blloshmit, po aq sa flasin dhe për kontekstin specifik politik dhe social në të cilin u krijuan.

Si pothuajse të gjithë artistët e brezit të saj, Lumturi Blloshmi pikturoi deri në fund të viteve ‘80-të e kufizuar nga metoda e realizmit socialist. Megjithatë, pas viteve ’90 ajo ishte një nga të paktët artistë të brezit të saj që arriti të ripozicionojë dhe transformojë me sukses veten dhe veprën e saj deri në fund të jetës. Veprat e Lumturi Blloshmit në pikturë, fotografi, instalacion dhe performancë karakterizohen nga ironia dhe reflektojnë e tejkalojnë realitetit në të cilin ajo Komunikatë për media Prishtinë, 22 gusht, 2023 jetoi. Personaliteti i saj dinamik i ushqyer nga filozofia, poezia, ndjesorja dhe shpirtërorja, i kanë dhënë formë një veprimtarie artistike tejet unike.

Duke prezantuar vepra të paekspozuara më parë, ekspozita ka për qëllim të sjellë pranë publikut veprimtarinë shumë-përmasore dhe metamorfozën idividuale të Blloshmit. Paraqitja e ekspozitës gjurmon trajektoren e saj artistike në rend kronologjik, duke nxjerrë në pah temat kryesore: kontekstin individual përmes përvojave personale të Blloshmit që janë bërë frymëzimi kryesor për autoportretet e shumta; kontekstin shqiptar të cilin ajo e analizoi, komentoi dhe e përcolli sistematikisht qoftë përmes peizazheve të viteve ‘1980, Eksodit të viteve ‘1990 apo tranzicionit politik të viteve ‘2000; dhe në fund konteksti universal si një interesim për aspektet filozofike dhe shpirtërore të cilat i trajtojnë veprat e viteve të fundit. Kontekstet që ushqyen praktikën e saj artistike zbulojnë gjithashtu sesi Blloshmi nëpërmjet imagjinatës dhe eksperimetimit, rikrijon në vazhdimësi figurën në mediume të ndryshme për të sjellë atë që ajo e quan “një univers të veçantë e të prekshëm”. Praktika artistike mbresëlënëse, biografia e jashtëzakonshme dhe personaliteti i fuqishëm e bëjnë Blloshmin një vlerë unike dhe shenjuese për artin bashkëkohor kombëtar dhe ndërkombëtar. Për shkak të disa kufizimeve (e shurdhër që në moshën pesë vjeçare, e shtypur nga regjimi komunist për arsye politike, grua në një fushë të dominuar nga meshkujt) nuk ju dha vlersimi i merituar gjatë jetës së saj.

Ekspozita synon të hedhë dritë mbi veprën dhe jetën e saj, të cilat ende nuk janë hulumtuar, shfaqur dhe kontekstualizuar plotësisht.

Kuruar nga Adela Demetja, hapja e ekspozitës bëhet ditën e premte, 01 shtator, prej orës 19:00 deri 21:00 në Galerinë Kombëtare të Kosovës.

Biografi

Lumturi Blloshmi (1944–2020) lindi dhe jetoi në Tiranë. Babai i Blloshimit ishte oficer i Qeverisë së Mbretit Zog I dhe u ekzekutua nga komunistët kur Lumturia ishte vetëm dy muajshe. Kur ishte pesë vjeç ajo humbi dëgjimin pas një infeksioni me meningjit. Blloshmi u diplomua në Degën e Pikturës në Akademinë e Arteve në Tiranë në vitin 1968. Në vitin 1973 bëhet pjesë e Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve por nga viti 1974 deri në 1984 i hiqet leja krijuese duke mos e lejuar të ekspozojë dhe vazhdojë praktikën e saj krijuese. Pas diplomimit Blloshmi punoi si puntore offseti në shtypshkronjën Mihal Duri; më pas punoi si redaktore dhe ilustruese në shtëpinë botuese të librit shkollor deri në vitin 1989. Deri në vitin 2004 punoi në disa institucione, ndër të cilat në Galerintë Kombëtare e Arteve dhe Institutin e Monumenteve të Kulturës në Tiranë.

Ekspozitën e saj të parë vetjake ajo e çeli në vitin 1988 në Berat. Pas viteve ’90-të ajo shquhet si një nga artistet më të mira bashkëkohore në artin pamor shqiptar. Praktika e saj mes artit modern dhe atij bashkëkohor është një sintezë e instalacionit, fotografisë, vizatimit dhe pikturës. Disa nga veprat e saj janë përfshirë në koleksionin e Galerisë Kombëtare të Arteve në Tiranë.

Punimet e saj janë shfaqur ndër të tjera në ekspozita në grup dhe vetjake në institucione të tilla si: Muzeu i Artit, Chelsea, Nju Jork; Galeria Komunale e Arteve, Bydgoszcz, Poloni; Bienalja e Aleksandrisë për Vendet e Mesdheut, Aleksandri, Egjipt; Galeria Kombëtare e Arteve e Shqipërisë; Galeria Kombëtare e Arteve e Kosovës. Ajo ishte artista e parë grua që Komunikatë për media Prishtinë, 22 gusht, 2023 përfaqësoi Shqipërinë në Bienalen e Venecias në edicionin e 59-të. Blloshmi ndërroi jetë më 27 Nëntor 2020 si pasojë e një infeksioni me Covid-19. Adela Demetja është kuratore dhe autore e lindur në vitin 1984 në Tiranë, Shqipëri. Ajo, kreu studimet Master në “Kurim dhe Kritikë Arti” në Städelschule dhe Universitetin Goethe, Frankfurt/Main, Gjermani. Ajo është drejtoreshë e Tirana Art Lab – Qendra për Artin Bashkëkohor, institucion i pavarur i artit, të cilin e themeloi në vitin 2010. Si kuratore e pavarur ka organizuar dhe kuruar ekspozita të shumta ndërkombëtare, ndër të tjera në institucione si Galeria Kombëtare e Arteve Tiranë; Galeria Kombëtare e Kosovës; Teatri Maxim Gorki Berlin; Instituti për Artin Bashkëkohor, Portland, USA; Bienalja D-0 Ark Underground, Konjic; Fusha e Veprimit, Kodra Selanik; Lothringer 13, Kunsthalle Mynih; Villa Romana, Firence; Haus am Lützowplatz, Berlin. Në vitin 2022 ajo ishte kuratore e Pavjonit Shqiptar në Bienalen e 59-të të Venecias duke prezantuar veprën e artistes Lumturi Blloshmi. Ajo jeton mes Frankfurt/Main dhe Tiranës. Kuratore: Adela Demetja Regjisor: Tin Dirdamal Artisti i mediave interaktive: Alexander Walmsley Arkitekte e ekspozitës: Dea Buza / Apparatstudio Dizajni: Joreld Dhamo / Parallel Studio./ KultPlus.com