… Fundja, sa i përket të ashtuquajturit kreativitet politik, unë s’i jap fare rëndësi dhe as që besoj se ndër ne mund të ekzistojë diç e tillë. S’kuptoj dot se si ai që i thotë vetes krijues, nuk ulet të punojë, të shkruajë, të mësohet të mendojë – por merret me gjëra që nuk varen fare prej tij: diskuton për Kombet e Bashkuara!! Të shkruarit e një tregimi të vetëm është shumë më e levërdishme se debati mbi qëndrimet e Butros Galit. Thuajse, për Butros Galin, Kosova është punë jete a vdekjeje (!)… Pastaj, pa ndryshuar punët në Shqipëri, në trurin shqiptar, në mendimet e tija, vështirë se mund të ndryshojë diçka edhe tek ne. Ata ende lexojnë Agollin e Kadarenë… Në Shqipëri ende shkruhet si përpara, marrë në përgjithësi. Ndoshta ka ndonjë filiz të përparimit, por, ato do të ishin vetëm nuanca shumë të vogla dhe, vështirë se mund të premtojnë diç.
Me 6 qershor të vitit 1984, Alexey Pajitnov e ndërtoi lojën e quajtur Tetris.
Që nga ajo kohë, Tetrisi ka mbetur ndër lojërat më të mira
dhe më të luajtura në mbarë botën. Video-loja është atraktive dhe për gjenerata
me radhë ka qenë mënyrë për tu argëtuar.
Tetrisi është softueri i parë i tillë që u eksportua nga Bashkimi Sovjetik për në Amerikë.
Me kalimin e viteve Tetrisi u fut edhe si pjesë e kompanive të mëdha dhe bizneseve të mëdha, përfshirë këtu edhe IPods.
Tetrisi përbëhet nga figura tetromino, forma gjeometrike katrore të cilat duhet bashkuar e përshtatur për të arritur deri në formën finale dhe përfundimin me sukses të misioneve, shkruan KultPlus.
Sot në plot vende ende luhet tetris, aty ku loja shitet ose ku është inkuadruar si pjesë shtesë.
Tetrisi është loja e tetë në botë me më së shumti kohëzgjatje: 34 vite e pesë muaj. / KultPlus.com
20 vjetori i vdekjes së dr. Seit Lipës, ish drejtor i Institutit të Historisë së Kosovës
Seit Lipa (1937-1999)
Më 2 korrik 2019 bëhen 20 vite nga vdekja e dr. Seit Lipës, ish drejtor i Institutit të Historisë së Kosovës dhe këshilltar shkencor i këtij institucioni me vlerë kombëtare dhe shkencore.
Vdekja e tij ndodhi në një moment të rëndësishëm kur Kosova u çlirua nga Serbia dhe kështu dr. Seit Lipa nuk pati mundësinë të shijojë vendin e porsaçliruar për të cilin edhe ai kishte dhënë kontribut të çmuar në fusha të ndryshme.
Po në këtë ditë të zezë për familjen dhe institucionin ku ai punoi, u festua në Kosovë 9 vjetori i Deklaratës Kushtetuese të cilën deputetët e Kuvendit të Kosovës e shpallën para dyerve të Kuvendit të suprimuar me dhunë nga forcat serbe. Jeta e Seit Lipës, lidhet ngushtë me qytetin e Pejës ku ai u rrit dhe formua.
Në një familje të vjetër zejtarësh ai pati fatin të merr edukatë solide të cilën e kultivoi gjatë jetës. Shkollën fillore dhe Gjimnazin Real shqiptar e kreu në Pejë, në një periudhë të vështirë në të cilën po kalonte Kosova. Gjimnazi Real Shqiptar i Pejës ishte institucion me peshë të madhe mësimore ku punuan profesor të dalluar si Nexhat Begolli, Xhevher Gjakova, Nuredin Basha, Xhevdet Basha, Fetah Çavdarbasha, Burhan Begolli etj. Po në këtë gjimnaz djali i ri Seit Lipa, pati mundësinë të kishte shokë dhe shoqe të dalluara për kohën të cilët me kalimin e viteve u bën bard të fushave të ndryshme. Në klasë pati nxënës si Mexhdydin Korça, Syrja Pupovci, Osman Imami, Melihate Ajeti, Halil Turku, Mustafë e Esat Dauti, Ymer Muhaxheri, Aziz Tigani, Zija Mulhaxha e shumë të tjerë.
Pas përfundimit të shkollës së mesme jeta e tij do të orientohej kryesisht në punë zejtare.
Kurse në harkun kohor 1959-1966, Seit Lipa do të punonte kryesisht në Pejë në disa fabrika të Pejës në rolin e sekretarit.
Projekti i fundit i tij me titull “Emrush Myftari jeta dhe vepra” u miratua që të hartohet si monografi në mbledhjen e Këshillit Shkencor më 1997, por nuk u përfundua asnjëherë për shkak të sëmundjes së tij.
Dr. Seit Lipa ishte një studiues i së kaluarës sonë por edhe një njeri me kulturë të gjerë i cili gëzoj respekt në opinionin e gjerë.
(Pas rileximeve të poezisë, Në vend të përshëndetjes të A.Shkrelit) DIJE DEMIRI FRANGU
Është qelbur uji ku i lanim sytë e dashnisë i dashur Insektet shkundin krahët mbi të lirshëm Lajnë të vjellat e tyre helmuese dhe fëlliqësirat e tjera lajnë Si ushtarë të vegjël fashist shkelin syve As shkopi i Krishtit nuk e pastron më këtë ujë e Si cungun e djegur skaj rruge po të lë Të lirohem si nga të vjellat nga ti E tash mate gjoksin tënd me fjalën e dhënë burravec Ty që jeta të ngreh zhagas si një bubrrec të shkelur, Unë flokëshkurta iku vet
Dielli ende të nxeh se ai edhe mbi kufoma nxeh Por po iku Të gozhduar brenda mallkimit po të lë He të zëntë sëmundja e tokës të zëntë Ty ujkun që han minj fushash E dije asnjë vijë s’mund e bëre në zemrën time Po iku inatçi i i keq, Rrënjë të kalbura drurësh Fjalët tua të vjedhura nga faqe librash kanë vdekur Brejtës i keq i tyre Unë s’jam goca flokëgjatë e Shkrelit Që jeton end e fyer në poezinë Në vend të përshëndetjes Flokëshkurtat ikun vet E ti mate gjoksin tënd me fjalën e dhënë Burravec Mate mjekrën tënde me premtimet
Miley Cyrus, këngëtare e njohur sot në botë dhe dikur e njohur si personazhi Hannah Montana, do të performojë në Kosovë.
Kjo do të ndodhë gjatë festivalit Sunny Hill Festival. Dua
Lipa, vajza e Dukagjin Lipës i cili edhe e organizon festivalin, sot e ka dhënë
këtë lajm me anë të një videoje.
Në rrjete sociale, serbët nuk ia kanë humbur dakikin këtij lajmi. Në Tëitter ka pasur reagime të tilla si “Welcome to Serbia Miley”, diçka e pritshme prej serbëve.
Në llogarinë e Dua Lipës por edhe të artistes Miley Cyrus kanë reaguar njerëzit që e pëlqejnë këtë ardhje të këngëtares në Kosovë, por shumë llogari me flamurin e Serbisë kanë reaguar ndryshe, shkruan KultPlus.
Edhe në Facebook, njëjtë si në Twitter, ka pasur plot komente plot negativitet dhe gjuhë të urrejtjes nga serbët që nuk janë të lumtur pse Miley do të performojë në Prishtinë.
Miley ka luajtur në disa role në Disney Channel ndërsa ndër vite ka krijuar këngë të fuqishme që kanë depërtuar në industrinë muzikore.
Përmendim mes tyre “Wrecking ball”, “The Climb”, “Malibu”, “We cant stop” dhe hite të tjera, të cilat ajo do ti këndojë në kryeqytetin e Kosovës, për publikun nga mbarë Evropa. / KultPlus.com
Çmimi ARDHJE ka kënaqësinë të shpallë 4 artistët finalistë për vitin 2019.
Eljan Stefa, Blerta Hoçia, Matilda Odobashi dhe Endri Dani janë finalistët e çmimit të rëndësishëm të artit pamor në Shqipëri.
Secili nga 4 finalistët do të prezantojë një projekt të ri artistik në Zeta Gallery në muajin nëntor.
Fituesi i rezidencës 2 mujore në Residency Unlimited NY, do të shpallet në inagurimin e ekspozitës.
Çmimi ‘Ardhje’, është një çmim ndërkombëtar për artistët vizualë bashkëkohorë shqiptarë, deri në moshën 35 vjeç.
Iniciuar në vitin 2005 nga TICA – Instituti i Artit Bashkëkohor Tiranë, u bë pjesë në 2007-ën, e rrjetit rajonal YVVA – “The Young Visual Artists Awards”, në Evropën Qendrore dhe Juglindore (Republika çeke, Sllovakia, Sllovenia, Kroacia, Serbia, Bosnja dhe Hercegovina, Maqedonia, Kosova, Shqipëria dhe Bullgaria), mbështetur nga “The Trust for Mutual Understanding” – fondacion privat në Nju Jork. N
ga viti 2018, çmimi “Ardhje” organizohet nga ZETA, qendër për artin bashkëkohorë në Tiranë përmes një thirrjeje të hapur për konkursin dyvjeçar dhe ekspozitën e artistëve finalistë.
Çmimi “Ardhje 2018” është mbështetur nga Ministria e Kulturës së Republikës së Shqipërisë, “The Trust for Mutual Understanding” – Nju Jork dhe “Residency Unlimited” – Nju Jork. / KultPlus.com
1. Vetëm deshta ta quaj vetëvetën poet E asgjë tjetër, më besoni, asgjë tjetër- Se kam lindur në ditët e krahnezta të një tetori. Dhe, i vogël jam për ta pasur trajtën e heroit e – Në vargje vetëvetën vetëm desha ta shtroj, të bëhem Fortesë prej fjalëve e – shkëndi në qiellin e paanë, Që në qiellin e vendlindjës sime, me zemra të ndezura flakë Në baklada të shumënngjyrta, në Olimpin e gjakut – Të shkruaj qenjen time, biografinë vetëvetes, Mikut dhe blozës së trollit tim Për ditëlindjen tonë të dytë, gjakut të mallkuar në mallkim; Njerëz me flakime në sy jemi – e, Vetëm deshta ta quaj vetëveten poet: Lumit të ja marrë kaltrimin për vargjet e mija, Shkëmbit t’ja jap zemrën e diellit, Skyfterin ta bëj me zemër të blybylit – e Vetëm deshta ta quaj vetëvetën poet, Vetëm poet – flakanda që e ruajnë zotërat e lindjeve, E, vetëm poet – nektar që përtrin jetën, Më besoni, vetëm poet: të ndërtoj Urën e Fshejtë Prej fjalëve që ujiten me gjakun në muza: Ku miku mikut zemrën ja fal në shenjë nderimi E i panjohuri të panjohurit dorën e pranverave ja shtrin, Ku dielli shtegtar ndalet të pushojë – E, zemra me zemër kthehet në trandofille, e Stuhitë vallen e prillave të blertë e luajnë, e – unë, Vetëm deshta vetëveten ta quaj poet, Asgjë tjetër, më besoni, asgjë tjetër – e, Vargu le të jetë dashuria ime dhe mbarimi im.
I vogël jam për ta pasur trajtën e heroit.
2. Pas çdo vargu është nga një lindje e re (se ditëlindja ime në letër të njoftimit Nuk është ditëlinde dhe emri im i vërtetë).
I bëra lutje diellit që e mbylla në nofullën e fjalës – Dhe, aq jam i vogël dhe i pafuqishëm para fjalës, Aq jam i uritur e i ngrirë për Dashurinë e fjalës, e – Vargu është tmerr, është dhembje, është jetë, E – vetëvetën deshta ta emrërtoj: Lum i paemër – Atëherë, plasi krenaria e shkëmbi prej marazit, Vetëvrasje bëri dashuria e fjalës, një vetëvrasje të thjeshtë, Të cilën e vorrosa në zemrën e mikut Ku ndeshen prore, në ecjet e tyre – qeshja dhe vaji. Secili kemi nga nje ditëlindje dhe nga një emër, Nga një dashuri dhe nga një ringjallje. Atëherë, Si ta emërtoj pastaj vetëveten Kur pas çdo vdekje të thjeshtë është nga një lindje e re (Se ditëlindja ime ne letër të njoftimit Nuk është ditëlindja e as emri im i vërtet)?…
Melosi popullor por edhe historia gojore e shqiptarëve është shumë e pasur.
Rapsodi Hashim Shala, i cili ndërroi jetë vitin e kaluar, ka
ditur shumë shpesh t’i mishërojë vargjet e folklorit shqiptar në muzikë, në
instrumentet në të cilat ai ka luajtur.
Tekstin e njohur “Shingjergjat po sillen”, vargje të cilat
kanë ndërruar në kohë varësisht prej njerëzve që i kanë rrëfyer, Hashim Shala e
ka sjellë në këngë.
Hashimi si muzikant ka krijuar dhe kultivuar zhanrin e muzikës burimore folkloristike.
SHINGJERGJAT PO SILLEN
Shingjergjat po sillen, mor djalë Shingjergjat po sillen, mor djalë Vjeshtat po përcillen medet-o Vjeshtat po përcillen medet-o Qajo guja e gat, mor djalë Qajo guja e gat, mor djalë M’i këputi dy kraht medet-o M’i këputi dy kraht medet-o Qajo guja e shkurt, mor dajë Qajo guja e shkurt, mor djalë M’i këputi dy gujt medet-o M’i këputi dy gujt medet-o
Interesante. Ata që duan të kenë marrëdhënie seksuale me njerëz të mençur dhe intelegjentë quhen sapioseksualë.
Në botë tanimë ky orientim konsiderohet si orientim seksual,
ndërsa gjithmonë ekziston një lidhje në mes të seksit si proces dhe intelegjencës
së njeriut.
Nëpër rrjete sociale ka shumë qarkullim ideja e këtij orientimi seksual, që mbi bukurinë e një personi e vë intelegjencën e tij. Burrat që lexojnë apo gratë që lexojnë nxisin të tjerët për marrëdhënie të sinqertë seksuale.
Lora Adair, profesoreshë e psikologjisë në Universitetin e Lyon – thotë se njerëzit gjithmonë në histori kanë analizuar tek partnerët e tyre intelegjencën, por së fundmi termi sapioseksualë vetëm sa e ka etiketuar këtë dukuri.
OKCupid – një aplikacion për takime mes njerëzish, në vitin 2014-të e shtoi si orientim fjalën SAPIOSEXUAL dhe kjo bëri që njerëzit ta gjenin njëri tjetrin me idenë që të eksitoheshin nga intelegjenca, më shumë se pamja, për marrëdhënie apo për diçka më shumë.
Megjithatë, nuk është gjithçka vetëm fizike, por edhe mendore.
Shumë njerëz ankohen se të pëlqesh intelegjencën e mençurinë
e dikujt nuk do të thotë edhe preferencë seksuale, por meqë të gjitha kanë një
preferencë, pse të mos jetë intelegjenca një prej virtyteve dhe elementeve që
na bën të tërhiqemi fizikisht e emocionalisht nga një person?
Njerëzit që dëshirojnë debat, që mund të rrijnë me orë të tëra duke biseduar me partnerin apo partneren, njerëzit që e duan tjetrin sa më shumë që e njohin, njerëzit që dëgjojnë, njerëzit që e duan gramatikën dhe që tmerrohen nga gabimet drejtshkrimore, këto janë disa shenja të njerëzve sapioseksualë. / KultPlus.com
Samir, një i krishter shkurtabiq dhe i paralizuar nga këmbët, e mban në krahë Muhamedi, një mysliman i verbër. Samir e orienton mikun e tij nga të hedhë hapat dhe nga të shkojë, kurse Muhamed bën rolin e transportuesit rrugëve të qytetit. Të dy jetonin bashkë dhe banonin në një shtëpi. Ndërkohë që Muhamedi dëfrente klientët me rrëfenja të ndryshme në një kafene, Samir shiste gjëra të vjetra. Një javë pas vdekjes së Muhamedit të verbër, vdiq nga pikëllimi dhe miku i tij Samir. Historia e Muhamedit dhe Samirit nuk është histori e një myslimani dhe të krishteri që bashkëjetonin dhe ndihmonin njëri-tjetrin, ajo është historia reale e njerëzimit, pavarësisht identitetit fetar, por larg perdorimit politik dhe ideologjik te fese. Na ishte një herë Siria, vend ku dallimet tejkaloheshin nga humanizmi dhe dashuria.
Dje RTK nuk arriti që të bindë 3/4 e anëtarëve të EBU që ta pranojnë Transmetuesin Publik të Kosovës në këtë organizatë evropiane të transmetuesve. RTK për vite me radhë e zhvilloi betejen e vetme me shtetin e Serbisë dhe Rusisë. Pas shumë viteve të përpjekjeve të vazhdueshme së paku arritëm ta fusim në agjendë ndryshimin e statutit ku do t’i mundësohej RTK-së të ishte pjesë e kësaj organizate dhe me këtë edhe Kosova mund të përfaqësohej në Festivalin të Eurosongut.
Por, në luftën kundër nesh u angazhua direkt Qeveria e Serbisë dhe ajo e Rusisë. Ministri i Jashtëm i Serbisë Ivica Daçiq dhe personalisht edhe Vuçiç kishin mobilizuar të gjitha ambasadat e Serbisë për të penguar këtë proces. Ndërsa, RTK ishte pa mbështetjen e diplomacisë kosovare! Ne si RTK, të vetëm arritëm t’i sigurojmë 400 vota, por pala kundërshtare kishte siguruar më shumë!
Në fakt dje u pa ajo që po diskutohet anekënd globit- Beteja e Rusisë kundër vendeve perëndimore! U pa sa thellë ka depërtuar Rusia nëpër shumicën e organizatave evropiane! Në fakt e kanë marrë kontrollin në shumë prejt tyre! Fatëkeqësisht edhe në një organizatë profesionale siç është EBU e që fare nuk do të duhej të ndikohej nga politika. Por ja që edhe EBU është e ‘pushtuar’ nga ndikimi rus!
P.S. Një mik imi dhe i RTK-së, Kleart Duraj (përfaqësuesi i Shqipërisë në EBU që na ka ndihmuar shumë në këtë proces), gjatë një debati të ashpër që kishim me zyrtarët e EBU, ua tha troç: “Fatkeqësia në këtë rast është se në EBU nuk ka amerikanë sepse po të kishte amerikanë do ta shihnit ju si do të kishit votuar”!
Prejardhja e goranëve në dritën e emrave të vëllazërive e të vendeve
Skënder GASHI
VENERIME PËRMBYLLËSE
Në bazë të një interpretimi të pasaktë është shfaqur mendimi
hipotetik, sipas të cilit paska mundësi që hapësira e sotme e Gorës, e ndoshta
edhe e Opojës, të jetë përmendur që në gjysmën e dytë të shek. I p. e. s.,
përkatësisht në librin 43. 20. 1 të veprës Ab urbe condita të historiografit
romak Titus Livius si Illyrici solitudines “Shkretëtirat e Ilirisë”, që do të
duhej kuptuar si “krahina të shkretëruara të Ilirisë” dhe jo për “shkretëtira
të Ilirisë”.
I besueshëm mund të mbetet porse paravendimi që në periudhën
e sundimit romak të Dardanisë, përkatësisht të pjesës më të madhe të Kosovës së
sotme, nëpër këtë krahinë do të ketë kaluar një rrugë dytësore (në krahasim me
atë kryesoren Lissus Naissus), gjë që mbase e dëshmon edhe toponimi Shtatuli në
krahinëzën shqipfolëse të Opojës, që rrjedh nga fjala latine statio, e
trajtësuar me prapashtesën karakteristike të latinitetit ballkanik -ul që në
këtë rast mund ta ketë edhe kuptimin deminutiv.
Dëshmia e parë e shkruar e përmendejes së Gorës mbase për si
rajon më vete, porse pa kufij të përcaktuar saktësisht, rrjedh nga viti 1348. Për
territor i mëvetshëm po me këtë emër, Gora është evidentuar edhe në të gjitha
regjistrimet osmane-turke të kryefamiljarëve e të pronave gjatë shekujve
XVI-XVIII.
Që nga vitet e ’20-ta të shek. 20, njësia mbase dikur unike
etnografike e gjuhësore e Gorës është e ndarë me kufij politikë midis Kosovës e
Shqipërisë dhe midis Kosovës e Maqedonisë. Së këndejmi, në pjesën kosovare të
hapësirës gjuhësore të shqipes bien sot 19 katunde; në atë të rrethinave të
Kukësit të Shqipërisë 9 dhe në atë të Maqedonisë 2 katunde, banorët e të cilave
e quajnë, përkatësisht e mbajnë veten për goranë.
Një gjë që duhet mbajtur parasysh në këtë mes është rrethana
që as në dokumetacionin kishtar serb të shek. XIV e as në defterë osmanë/turq
të regjistrimit të kryefamiljarëve të shekujve 15-18, që edhe janë të vetmet
nga të cilat do të mund të pritej një gjë e tillë, sikur të kishte pasur ndonjë
emër etnik më vete i cili më vonë do të vazhdohej deri në ditë tonat, nuk
përmendet shprehimisht ndonjë grup etnik me emrin goran/ë. Në të dyja këto
lloje të dokumentacionit përmendet vetëm nocioni gjeografik Gora që përmbahet,
vetëm një herë, edhe si emër i prejardhjes së ndonjë banori, jo porse si
distinktiv i përkatësisë së tij etnike.
Rrethana e konstatuar më sipër tregon se atributi goranështë
distinktiv që i shenjon ardhësit e quajtur në bazë të emrit Gora të regjionit
ku u vendosën dhe se, fundja, emri goran nuk është, pra, kurrfarë distinktivi
për përkatësi etnike, gjuhësore e religjioze më vete për banorët e vendosur aty
(për këtë sh. më poshtë). Që ky fakt ka të bëjë pikërisht (edhe) me goranët,
bëhet më e pranueshme edhe po u tërhoq një paralele p.sh. me popullatën fqinje
shqipfolëse të Opojës e cila nuk e ka për emër etnik emrin e regjionit, por
emrin e mirëfilltë nacional: shqiptar, e vërtetë kjo që vlen edhe për
popullatën e viseve të tjera përreth të banuara kryesisht me shqiptarë.
Për t’u sqaruar mbetet koha e mundshme e ardhjes së
popullatës së quajtur sot gorane në këtë hapësirë. Dokumenti më i vjetër dhe më
përmbledhës që dihet deri më sot përkitazi me hapësirën që e banonte popullata
e quajtur sot me emrin “goran” e Malësive të Prizrenit, Kukësit e pjesërisht
edhe të Tetovës, rrjedh nga gjysma e parë e shek. XIV. Ky dokument është
krisobula e sundimtarit serb St. Dushan e vitit 1348, përmes së cilës ai ia
falte manastirit në ngritje të shenjtorëve Mëhill e Gabriel të Prizrenit edhe
shumicën e katundeve të sotme të hapësirës që zënë krahinëzat e Gorës e të
Opojës. Duke qenë se ky dokument nuk është regjistrim i popullsisë, porse një
urdhëresë/dekret, në të cilën përcaktohen vetëm kufijtë e katuneve “tbaneve”
dhe të katundeve që në atë kohë bëheshin pronë e manastirit të lartpërmendur,
këtu ka krejt pak të dhëna përkitazi me antroponiminë e banorëve të këtij
regjioni.
Duke qenë se gati të gjithë emrat e bashkësive blegtorale të
gjakut në vijën mashkullore, përkatësisht emrat e katundeve e të vëllazërive
apo barqeve të përmendura në dokumentin e vitit 1348 të kishës e të pushtetit
serb në ekspansion janë ruajtur deri në ditë tonat po si emra aktivë/aktualë të
vëllazërive ose në trajta të tyre të ngurosura nëpër mikrotoponime e lejon jo
paravendimin, porse përfundimin e mbështetur, se edhe popullata e sotme
bullgarofone e regjionit të Gorës jetonte në shek. XIV po në këtë regjion, ashtu
si edhe popullata edhe sot shqipfolëse e krahinave fqinje të Opojës, Malësisë
së Tetovës dhe të regjionit të Kukësit, përkatësisht që pararendësit e goranëve
të sotëm ishin vendosur këtu shekuj përpara se të lindej dokumenti kishtar serb
i vitit 1348. Një shembull tipik i kontinuitetit onomastik e territorial të një
emri të dëshmuar në shek. 14 është emri Dikanoviki i familjes së priftërinjve
të vitit 1348 (të cilët nuk kanë mundur t’i takojnë kurrnjë kishe tjetër përpos
asaj ortodokse serbe) që është ruajtur tek emri i vëllazërisë së sotme
Dikanovci, përkatësisht tek emri Dikance i katundit më vete, tek emri Dikovllëk
në Lubizhdë dhe tek emri Dikaćenko i një mahalle-vëllazërie të katundit Brod të
regjionit të Gorës si edhe kontinuiteti territorial emëror i mikrotoponimit
mesjetar me prejardhje antroponimike potokb makočevski tek emri homonim i
vëllazërisë gorane po në katundin Brod të Gorës (më gjerësisht khs. 2. Lënda
onomastike historike për krahinat e Gorës e të Opojës dhe sidomos referencën
35). Konstatimi i shprehur më sipër përforcohet edhe nga rrethana që kjo
vazhdimësi dëshmohet edhe në defterin osman-turk të regjistrimit të pjesërishëm
të kryefamiljarëve të këtij regjioni në vitet 1451-1452. Një shembull për këtë
është p.sh. antroponimi Shutko i kryefamiljarët të dëshmuar më 1451-1452 i cili
është ruajtur deri në ditë tonat në mtp. Sutkarovo Gumno në Restelicë e mbase
edhe tek emri Sutinicanë Brod të Gorës.
Autoktoninë relative të goranëve që e banojnë këtë hapësirë
do ta dëshmonte edhe fakti që në këtë regjistrim osman ka disa vendbanime të
këtij regjioni që nuk përmenden në dokumentin e vitit 1348. Ky fakt e dëshmon
jo ardhjen e sërishme, porse rritjen e natyrshme dhe zgjerimin e natyrshëm
territorial të pararendësve të goranëve të sotëm.
Përkitazi me lashtësinë e kësaj popullate në këtë hapësirë
ka porse mendime të ndryshme. Teza më e përqafueshme nga shumica e dijetarëve
që janë marrë me këtë çështje është ajo që pararendësit e goranëve të sotëm
qenkan popullatë e ardhur. Për hapësirë nismëtare nga e cila këta u dyndën për
në shpatije të Sharit merren malet e Rodopeve të shtetit të sotëm të
Bullgarisë, por edhe nga Maqedonia e sotme, nga Greqia, përkatësisht Shqipëria
e Jugut.
Pararendësit romanë ballkanikë/ vlleh të goranëve të sotëm
si pjesë e një Romania në lëvizje, erdhën në hapësirën që e banojnë sot në
kuadrin e lëvizjes në kontinuitet të barinjve trakas së pari të romanizuar e më
pastaj të bullgarizuar gjuhësisht që në atdheun e tyre të kryehershëm.
Pararendësit ardhës të goranëve të sotëm nuk kanë mundur as
të romanizohen e as të sllavizohen, bullgarizohen në atdheun e ri të rrethuar
gjithandej nga shqiptarë. Kjo sepse në rastin e Gorës kemi të bëjmë me një
hapësirë të populluar rrallë, të organizuar mbi bazën e vëllazërive, mbi bazën
e lidhjes së gjakut në vijën mashkullore, në të cilat vështirë se mund të
depërtonte elementi i huaj mashkull dhe së dyti pse kjo nuk ishte zonë e banuar
me sllavë, porse me shqiptarë e ndoshta edhe me pak vendës të romanizuar,
përkatësisht me “ vlleh” vendës.
Karakterin vllah të mesjetës së vonë të pararendësve të
goranëve të sotëm e tregon mungesa e kontinuitetit në të folmen dhe në
onomastikën e tyre e leksikut të mirëfilltë të latinishtes popullore/vulgare,
gjë që sqarohet me të vërtetën e njohur gjithandej që elementi sllav i
Ballkanit s’ka histori të antikës, por vetëm të mesjetës, prandaj as tek
popullata gorane nuk gjendet ndonjë emërtim apo leksemë nga latiniteti ballkanik
që nga sllavishtfolës, çfarë në antikën ilire-romake as që kishte në këtë zonë,
do të ishte trajtësuar sipas veçorive fonetike të sllavishtes.
Se goranët e sotëm ishin vlleh të ardhur në këtë hapësirë e
tregon edhe ruajtja deri në ditë tonat e emrave të vëllazërive gorane të
formuar sipas modelit të vllehve të hapësirës së Jugut të Ballkanit. Të këtillë
janë p.sh. emrat: tudorč dolb i një lugu që përbënte kufirin midis bjeshkës së
katundit Radesh të Gorës dhe regjionit të Opojës; një pikë tjetër e kufirit të
kësaj bjeshke e quajtur Milšor dhe vendi tjetër i quajtur Milšin katund i cili
mbase mund të identifikohet me pjesën Milčeva bačila të kullotave të katundit
Brod. Toponimi i parë (tudorč dolb) është i tipit antroponimik. Në këtë emër
vendi ruhet antroponimi i gjithkrishterë me origjinë greke Θεόδωρος Theódoros
në trajtën karakteristike rumune, vllahe të tij Tudor; në toponimin e dytë
ruhet një trajtë e shkurtër e një baze antroponimike sllave Mili zgjeruar këtu
me prapashtesën karakteristike vllahe të përkëdhelisë -šor që ndeshet edhe në
mikrotoponime të tjera vllahe të Kosovës të emërtuara nga vllahishtfolës dhe
është njëkohësisht edhe prapashesë e shqipes e hyrë nga rumanishtja. (khs.
emrin e zhdukur Skokšor të një ujvarje në rrethina të Istogut, të përmendur që
në fillimet e shek. 13; emrin Dabšor të një vreshti në rrethina të Prizrenit që
përmendet në vitet 1198-1199; emrin e vjetër Vinishor të katundit të sotëm
Nishor të Suharekës; emrin Brajshor të vëllazërisë në katundin me emrin po
ashtu vllah Sharban të Prishtinës; emrin Nekshor, i shënuar në shek. XVI për
katund më vete e lagjes/vëllazërisë së sotme të katundit Prapashticë të
Prishtinës e ndonjë tjetër). Kjo prapashtesë e rumanishtes dëshmohet edhe në
emrin e një truallishte të qajtur Srbšor që për në hapësira të Maqedonisë së
sotme përmendet në vitin 1332.
Se këto mikrotoponime, që e dëshmojnë praninë e elementit
roman ballkanik, përkatësisht vllah nuk janë të rastit, e tregon rrethana se
edhe sot ka ndër emra vëllazërish të goranëve sish me prejardhje vllahe. Të
këtillë janë p.sh. emrat Surdulovci në katundin Rapçë nga rum. surd-ul “i
shurdhët”; Çuçulovci, nga rum. cucul“qyqe” Ursulovci nga rum. ursa “arushë”;
Muševci (khs. antroponimin vllah Muçat, emrin e vëllazërisë Muçateçtitek rumunët
dhe emrin e katundit Mushtisht të Kosovës) që rrjedh nga mbiemri sinonim muçat
“i bukur” i mbiemrit bucur, përkatësisht a se bucura “i lumtur, gazmor” i
rumanishtes e ndonjë tjetër.
Ndryshe qëndron puna, në këtë rrafsh, me popullatën shqipfolëse të krahinës së Opojës në të cilën ndeshen fjalë si kurt,-i “oborr i thurur me mur apo me gardh; 2. kopsht” nga lat. ballkanike curtis, e dalë nga cohorse kjo nga co(cum) dhe rrënjës hortus “kopsht”. Kjo fjalë e dalë nga përdorimi në latinitetin dalmat që në shek. 12, e ka ruajtur në të folmen e Opojës vlerën kuptimore të kryehershme të oborrit, pikërisht ashtu siç është ruajtur në frëngjishten, rumanishten e në greqishten e re, përkatësisht vlerën që e kishte curtisi latinitetit ballkanik si dhe fjalën burg-ue cila në këtë zonë e ka kuptimin e bartur “vath; vath rrëzë mali; rrënzë shkëmbi” dhe rrjedh nga lat. burg, burgus me kuptimin “mal, kurriz mali, gungë shkëmbore”
Ky fenomen ka ndodhur edhe tek mikrotoponimi opojar
Kilikerja (nga lat. calcaria“gëlqere” me të njëjtin kalim të c/k të lat. në g
si edhe tek lat. castania, shq. gështenjë) dhe tek mikrotoponimi opojar Udha
pukë në katundin e sotëm Zgatar të Opojës që rrjedh nga një *Via publica e
latinitetit ballkanik. Në të mirë të pranisë së një popullate shqiptare të
vërshuar nga elemente romane ballkanike do të fliste edhe trajtja e ruajtur
deri në ditë tonat e mikrotoponimit latin-ballkanik si Shtatuli; e emrit Blaq
të katundit opojar (nga antroponimi me prejardhje latine Blasius) dhe e
katundit Kapre (nga lat. capra “dhi,-a”) që tregojnë se shqiptarët autoktonë i
trajtësuan e ruajtën ato fjalë e emra vendesh me origjinë nga latiniteti
ballkanik (pjesë e të cilit ishin edhe këta vetë) në harmoni me ligjet fonetike
të shqipes si në gjithë hapësirën etnolinguistike të shqiptarëve. Në dritën e
ç’u tha më lart rezulton që as varianti goran i mikrotoponimit *Statio në
trajtën Statuljtë latinitetit ballkanik, nuk do të mund të merrej për ndonjë
dëshmi e kontinuitetit sllav të një emri antik, porse trajtë të cilën pararendësit
vlleh të goranëve të sotëm do ta kenë adaptuar nga trajta shqipe Shtatul, që
edhe dëshmohet tek mikrotoponimi homonim në katundin Blaç të shqiptarëve të
Opojës. Kjo rrethanë do të tregonte që pararendësit romanë ballkanikë të
goranëve të sotëm ishin bartës të një gjuhe në të cilën elementet latine
ballkanike u zhvilluan ndryshe në krahasim me atë në shqipen. Dhe kjo do të
jetë gjuha e trakasve të romanizuar, përkatësisht e romanëve/ vllehve
ballkanikë. Në rastin tonë konkret kemi të bëjmë me fenomenin e shprehur
figurativisht nga dijetari gjerman Gotfried Schramm e një vazhdimësie të
lëvizshme të latinitetit ballkanik nga blegtorë romanë të Ballkanit,
përkatësisht me një “Romani ballkanike të barinjve”.
Ata nuk u sllavizuan pra në atdheun e tyre të ri edhe për
faktin që nuk erdhën me hope, porse përnjëherë si kolektivitet. Këta erdhën pra
në këtë hapësirë me identitet të formuar gjuhësor, si bullgarishtfolës, nga
hapësira gjuhësore e bullgarishtes. Po të mos ndodhte kështu, do të ishte e
vështirë të shpjegohej arsyeja përse e folmja aktuale e goranëve është një
variant i bullgarishtes. Sikur këta të mos kishin ardhur si grup i formuar
gjuhësor që në atdheun e kryehershëm të tyre, përkatësisht sikur kjo ngulitje
të mos ishte masive, vështirë se do të mund të sqarohej rrethana përse kjo
popullatë, e vendosur në një ambient të rrethuar nga të katër anët nga
popullata autoktone shqipfolëse, nuk e mori gjuhën shqipe, përkatësisht nuk u
shqiptarizua e as nuk u serbizua, siç ndodhi gjithandej nëpër Kosovën e sotme
ku vëllazëri të veçanta që ishin ngulitur në ambiente shqiptare dhe kishin
sajuar të ashtuquajturat katune vllehsh të cilat kryesisht në Rrafshin e
Dukagjinit dhe në krahinën e Drenicës shumë shpejt u shqiptarizuan, ndërsa në
Rrafsh të Kosovës, në krahinat e Llapit, Gallapit, të Moravës e të Karadakut
pjesërisht edhe u serbizuan.
Në filologjinë sllave (bullgare, maqedonase, serbe) çështja
e prejardhjes së goranëve nuk ndiqet më thellë e më larg se harku kohor midis
shek. 10-12 dhe lidhet vetëm me herezinë armene të përhapur së pari tek
popullata e Bullgarisë dhe e quajtur bogumilizëm. Ky është pra harku kohor i
lindjes dhe i përndjekjes së lëvizjes bogumile (më gjerësisht për këtë sh.
nënkapitullin 4. 2.) në e nga Bullgaria, nga Maqedonia e Selanikut dhe nga
Maqedonia e Vardarit e ndoshta edhe nga Serbia.
Në relacion me kishën e me pushtetin serb dhe me banorët
serbë çfarë në zonën e Sharit nuk pati asnjëherë, banorët e regjionit të Gorës
janë autoktonë relativë, përkatësisht të vendosur para shtrirjes këndej të
pushtetit serb. Më mirë se gjithçka tjetër këtë e tregon varianti bullgar i të
folmes së banorëve të kësaj krahinëze. Bullgarishtja, nga ana tjetër, nuk ka
mundur të jetë gjuhë e vendit e kësaj hapësire porse vetëm gjuhë e “kolonëve”
në rastin tonë e blegtorëve vlleh bullgarishtfolës dhe jo e “bullgarëve” etnikë
siç ia ka ënda të besojë filologjia bullgare. Në kontekstin historik, e folmja
e banorëve të regjionit të Gorës nuk ka mbështetje të mbahet për e folme
maqedonase, sa kohë që jo vetëm atëherë, por madje as sot nuk pranohet për
gjuhë më vete “maqedonase” një e tillë që u farkua kryesisht për shkaqe
politike.
Po u pat parasysh konstatimi që pjesa dërmuese e vllehve,
duke qenë blegtorë transhumanë, ishin gjithmonë e kudo bilingualë, sidomos
burrat, e në të shumtën e rasteve edhe u asimiluan, do të rezultonte që
pararendësit e goranëve të sotëm e sollën me vete bullgarishten jo si gjuhë të
dytë, porse si gjuhë të komunikimit, ndërsa veçorinë etnike vllahe e ruajtën me
pak fjalë vendëse dhe me më shumë emra familjarë që u kishin shpëtuar procesit
të bullgarizimit.
Arsyeja e parë përse në atdheun e ri nuk u zhvillua procesi
i asimilimit të ardhësve vlleh bullgarishtfolës në shqiptarë është mbase në
rend të parë rrethana që këta ardhës do të kenë zënë vend këndej si grup
relativisht kompakt në një hapësirë bjeshkësh të banuara rrallë nga popullata
vendëse shqiptare, e pranishme ndoshta vetëm me kullota e tbane, e romanizuar
thellë, mbi të cilën (hapësirë) elementi ardhës pati mundësi jo vetëm ta ruajë
mëvetësinë gjuhësore e etnike porse, madje, edhe ta bullgarizojë ndonjë
vëllazëri shqiptare që mund ta kenë gjetur në atë zonë. Ky paravendim mund ta
ketë për mbështetje ruajtjen e disa toponimeve me prejardhje nga latiniteti
ballkanik në hapësirën e krahinëzës fqinje të Opojës.
Arsyeja e dytë që ndikoi në ruajtjen e mëvetësisë së
pararendësve të goranëve është rrethana që këta nuk gjetën në këtë zonë një
institucion të fortë kishtar të asnjërit nga dy ritet e krishterimit, gjë që ua
mundësoi ta vazhdojnë jetën si paganë, përkatësisht si ithtarë të dogmës së
bogumilizimit.
Pararendësit vlleh të bullgarizuar të goranëve të sotëm do
të jenë ngulitur në hapësirën e Gorës (në Kosovë e në Shqipëri) gjatë periudhës
së pushtimit/sundimit bullgar të Kosovës së sotme në shek. 10-12. Sikur kjo
masë vllehsh të ishte e ardhur më vonë, do të pritej që kjo ardhje të shënohej
në anale jo vetëm të kishës bizantine, porse edhe në sosh të asaj serbe. Në të
mirë të paravendimit të mësipërm duket se flet edhe rrethana që megjithë shtrirjen
së pakut të përkohshme të kishës serbe mbi këtë regjion në shek. XIV, pikërisht
vetë kjo administratë kishtare, pushtuese, i gjeti e prandaj edhe u bartën, u
ruajtën deri më sot, pothuajse të gjithë emrat e vendeve e të vëllazërive me
prejardhje vllahe, që janë shënuar në ato burime. Në këtë mes është për t’u
vërejtur rrethana që në shkrime kishtare serbe të cilat kanë të bëjnë me Gorën,
asnjëherë nuk del nocioni vlah as në kuptimin etnik e as në atë të “barinjve”.
Kjo mbase sepse elementi vllah i bullgarizuar kishte ardhur në këtë zonë para
shtrirjes jetëshkurtër të pushtetit, përkatësisht të kishës serbe në këtë zonë.
Lashtësinë e ngulitjes së vllehve para pushtimit/sundimit serb të dinastisë së
Nemanjidasve të Raška-s/Rashës në krahinën e sotme të Gorës sikur e ilustron
shumë mirë rrethana që administrata e kishës pushtuese serbe me shtrirje (në
rastin e Gorës) shumë të dobët të saj, regjistronte në vitin 1348, megjithatë,
oikonime e mikrotoponime me prejardhje të latinitetit ballkanik/vllah që rrjedhin
nga kohëra më të mugëta se ngulitja e kishës dhe e pushtetit serb në gjithë
Kosovën e sotme, e pra edhe në regjionin e Gorës.
Komponentë vendimtare që dëshmon se pararendësit vlleh të
goranëve ishin folës të bullgarishtes është e folmja e sotme (bullgare) e
popullatës së këtij regjioni. Kjo e folme përmban dy veçori shquese fonetike e
morfologjike të bullgarishtes: kalimin e zanores τ> të bullgarishtes së
vjetër ( = sllavishtes së vjetër) në o dhe të gjysmëzanores b në e si edhe në
bullgarishten e vjetër dhe jo në a si në serbishten e vjetër. Fenomeni i
ndryshimit të a > o në të folmen e goranëve, që dëshmohet edhe në huazimet
më të moçme të shqipes është, siç mësohet nga dija e gjuhësisë sllave, jo më i
vjetër se shek. 9. Përveç kësaj, karakterin bullgar të së folmes së Gorës e
dëshmon edhe ruajtja deri në ditët tona e kategorisë së shquarsisë së emrave në
këtë të folme, cilësi kjo që në Ballkan e kanë vetëm shqipja, rumanishtja e
bullgarishtja, përkatësisht maqedonishtja, jo porse edhe serbishtja e aq më pak
varianti boshnjak i saj. Së këndejmi, të gjitha pretendimet që e folmja e
goranëve të nxirret për e folme serbe, maqedonase apo, që është madje edhe
qesharake, boshnjake, duhet të mbahen vetëm për teza të politizuara të cilat
nuk kanë vend në vathin e dijes objektive të gjuhësisë.
Nga aq burime sa ka për këtë regjion, mësohet se emrat e
sotëm të vendbanimeve të këtij regjioni janë po ata që dëshmohen më 1348 dhe
këta emra nuk janë shënuar në atë burim në trajtat bullgare të tyre, porse në
sosh serbe. Sado që në dokumentin e vitit 1348 nuk ndeshen mikrotoponime me
prejardhje bullgare, mundësinë që banorët e kryehershëm të kësaj krahine e
flisnin bullgarishten do ta tregonte fakti i pamohueshëm që disa nga
mikrotoponime të dëshmuara në vitin 1348 në trajta serbe të tyre janë ruajtur
nga vendësit deri në ditë tonat në trajtat bullgare të tyre. Kjo rrethanë do të
tregonte se procesi i serbizimit librar të toponimisë së këtij regjioni, si
edhe në gjithë hapësirën gjuhësore të shqipes, kishte përfunduar para shek. 14.
Qenien bullgare të mikrotoponimisë së Gorës edhe në kohën e lindjes së dokumentit të kishës serbe, përkatësisht karakterin bullgar të së folmes sllave të goranëve si edhe të kolonëve bullgarë të rrethinës së Prizrenit e dëshmojnë jo krejt tërthorazi edhe trajtat bullgare të disa emrave të vendbanimeve të vetë regjionit të Gorës si Globočica, Krstec, Shishtavec, Košarišt të përmendura në burimin e vitit 1348, disa oikonime të rrethinave të Prizrenit, si Nashec, Tupec, të Suharekës si Rahovec, Sallagrazhdë e madje edhe të Klinës si Bubavec e të Kamenicës Zajçec që përmenden nëpër burime kishtare serbe të shek. XIII-XV. Kjo rrethanë do ta përligjte bullgarishten jo vetëm për gjuhë të goranëve, porse edhe rolin e saj si gjuhë dhënëse e sllavizmave më të vjetra të shqipes së folur në Kosovë dhe pushtuesin më të vjetër sllavishtfolës të hapësirës etnolinguistike të shqiptarëve.
Gjykuar mbi bazën e të dhënave onomastike, sado të pakta,
nga defterë osmanë-turq të shek. 15-16, del për pothuajse e vërtetë e
palëkundshme që pararendësit e goranëve të sotëm nuk erdhën këndej as si
“bullgarë”, as si “maqedonas” e as si të islamizuar, porse u islamizuan në
hapësirën që e banojnë sot ashtu si edhe popullata shqiptare që krahinëzën e
Gorës dhe popullatën e saj e rrethon, thënë thjesht, nga të gjitha anët e
horizontit.
Komponentja myslimane, si formë rezistence e goranëve për të
mos u deklaruar shqiptarë, bullgarë, maqedonas, e aq më pak serbë (sado që ka
të tillë që deklarohen për serbë, maqedonas, turq, të papërcaktuar etj.) bënë
që goranët të jenë entitet shumë i lakmueshëm, i gatshëm edhe ky vetë të bie
nën ndikimin e politikave të ditës. Kjo shihet më së miri kohëve të fundit kur
kjo popullatë, e ngopur nga propagandat maqedonase e serbe, po deklarohet për
boshnjake. Në këtë kontekst, krerë lojalë, më së shumti mësues, të hutuar të
goranëve shfrytëzojnë, edhe kundër njëri-tjetrit, privilegje të pritura p.sh.
nga Bullgaria për marrjen e vizave të BE-së edhe formimin në perspektivën
iluzore të një shteti të madh të myslimanëve në Ballkan, i cili nën patronatin
e Bosnes do të përfshinte Bosnjën, Sanxhakun, pjesët myslimane e boshnjake dhe
shqiptare të Malit të Zi, gjithë Shqipërinë, Kosovën e pjesën shqiptare të
Maqedonisë.
Teza e lidhjes së prejardhjes së popullatës së Gorës me
boshnjakët nuk është më e moçme se 15 vite dhe është, vështruar politikisht, e
pandashme nga procesi i zhbërjes së ish-Jugosllavisë. Në deklarimin për
boshnjakë të një pjese të popullatës së Gorës do të ketë ndikuar mbase në rend
të parë përkatësia fetare islame e popullatës së këtij miniregjioni, me ç’rast
nuk është marrë fare në konsideratë rrethana që banorët e Gorës e flasin një
gjuhë të variantit sllav i cili (variant) nuk ka ndonjë lidhje gjenetike me
variantin boshnjak të serbishtes, përkatësisht të kroatishtes. Mbase duke e
heshtur faktorin e propagandës, deklarimi i një pjese të goranëve për boshnjakë
arsyetohet p.sh. nga autori S. Idriz me rrethanën që “procesi i formimit të
kombeve i nisur në Ballkan në shek. XIX po vazhduaka edhe sot e gjithë ditën.”
Në këtë kontekst më duket i drejtë reagimi i autorit Samir Velija sipas të
cilit goranëve ua imponuan termin boshnjak, të cilin goranët e refuzuan, ashtu
siç do të vepronte secili njeri që e heton se me terma që atij nuk i janë fare
të njohur po i kërcënohet me të fortë identiteti. Kjo aq më parë që goranët as
që paskan ditur gjë përkitazi me boshnjakët e aq më pak për ndonjë përkatësi
imagjinare të tyre grupit të etnik të boshnjakëve. Në rrafshin gjuhësor, ky
autor vëren më tej, edhe që “gjuha e bashkësisë gorane i ngjet më fort
maqedonishtes, por që duke mos qenë e standardizuar, hapësira për manipulime
mbetet e gjerë.” Ky autor shton edhe konstatimin se kjo propagandë po i shtynë
goranët drejt boshnjakizimit, sado që deri vonë goranët s’dinin gjë për
boshnjakët, prandaj autorit tonë i ka rënë jo rrallë të dëgjojë: “unë nuk mund
të jem boshnjak, sepse nuk e kam nështetësinë e Bosne-Hercegovinës”.
Skënder GASHI, “Kërkime onomastike-historike për minoritete të shuara e aktuale të Kosovës”, AShAK, Prishtinë, 2015. (Fotografia në ballinë: Skënder Gashi / Dialogplus.ch)
Në janar të vitit 1989 në Lubljanë, në « Cankarjev dom », u mbajt Konferenca e parë shkencore në ish-Jugosllavi kushtuar Kosovës. Profesor Hivzi Islami e organizoi këtë konferencë bashkë me kolegët e vet nga Ljublana – Tonçi Kuzmanic dhe Slavko Gaber. Ishte Konferenca e parë, ndonëse Kosova u bë, që nga viti 1981, territor i përshkallëzimit gradual të trajtave të shumfishta të terrorit jugosllav e serb mbi shqiptarët dhe institucionet e Kosovës.
Disa muaj pas, u botua libri me kumtesat e 15 autorëve nga Kosova dhe nga Ljubljana, Zagrebi, Beogradi e Shkupi. Në këtë libër u botuan edhe tetë intervista rrënjësore, me qytetarë të Kosovës e njëherazi edhe interpretimi i hulumtimit të opinionit publik në Kosovë.
Në Përmbajtjen e librit rradhiten këto kumtesa : Muhamedin Kullashi : Kriza e Kosovës dhe kriza e Jugosllavisë ; Rudi Rizman : Mbi të kuptuarit sociologjik të popujëve dhe kombësive ; Hivzi Islami : Problemet demografike të Kosovës dhe interpretimi i tyre ; Shkelzen Maliqi : Kosova si katalizator i krizës jugosllave ; Rexhep Ismajli : Gjuha shqipe në Jugosllavi ; Fehmi Agani : Qasje kritike ndaj diskursit politik mbi Kosovën ; Gani Bobi : « Drama » e Kosovës dhe « mëkati » kominternian ; Branko Horvat : Kontribut për debatin ; Slobodan Samardzic : Dilema e reformave jugosllave – midis nacionales dhe demokratikes ; Isuf Berisha : A është e mundshme përbashkësia në Jugosllavi ?; Lev Kreft : Kosova është problem ; Jasa Zlobec : Kontribut për diskutimin ; Lino Veljak : Teza për shqyrtimin mbi Kosovën, Sërbinë dhe Jugosllavinë ; Vlasta Jalusic, Tonci Kuzmanic : Dhuna mbi shqiptarët.
Ky tubim dhe libri me kumtesa pati jehonë në ish-Jugosllavi dhe nxiti debate lidhur me problemet që u shtruan. Pesha e Konferencës dhe librit u shfaq me nivelin intelektual të analizave kritike mbi zhvillimet në Kosovë midis vitit 1981-1989. Nê disa media tê Beogradit u paraqitên kërcënime të qarta ndaj autorêve nga Kosova.
Teksti i këngës ‘All at once’ nga Whitney Houston. Përktheu në shqip A.S
Përnjëherësh U ndala dhe mendova për një moment E kuptova Ti nuk do të kthehesh Dhe ndjenja më goditi përnjëherësh Numërova lotët dhe gati një milion të tillë dolën sytë mu lagën dhe ëndrrat mu shkatërruan përnjëherësh
Qëkur të kam takuar Je i vetmi që e kam dashuruar dhe nuk mund të të harroj edhepse më duhet e vetme të vazhdoj
Përnjëherësh Po lundroj në një det të vetmuar Që ti të kthehesh te unë, duke shpresuar Dhe kjo është e vetmja gjë e rëndësishme
Përnjëherësh Po lundroj në një det të vetmuar e kapur për kujtime më e lënduar nga sa ti mendon sepse nuk shihet Përnjëherësh
Përnjëherësh Shikova përreth dhe të gjeta me një tjetër në krahët e dikujt tjetër dhe ëndrrat mu shkatërruan përnjëherësh Buzëqeshja që më jepje dikur sot është dielli i dikujt tjetër të morri ajo dhe më la mua me kujtime përnjëherësh.
“Duke ecur prej Prizrenit drejt veriut, arrihet për një ditë udhëtim në Fushë- Kosovë. Është ky vend shumë i rrafshtë, i rrethuar me xehrore të arit, të argjendit dhe të metaleve të tjera, të ruajtura në qytetin e Novobërdës që gjendet në malin mbretëror të Argjentinës. Sa është ky mal i varfër e i zhveshur nga jashtë, aq është i pasur për brenda me xehe (…) Nëpër Kosovë janë edhe këto vende: Prishtina, e cila nuk ka kështjellë dhe s’është e rrethuar me mure, por është një lokalitet i banuar me afro 3.000 shtëpi kryesisht tregtare; mban lidhje me Shkupin, që gjendet larg për një ditë rrugë. Zakonisht këtu banon pashai i Shkupit për t’i zvogëluar shpenzimet dhe për të qenë më afër minierave. Ai e bleu pashallakun për 100.000 para mbretërore, me leje që mos të shkonte kurrë në luftë. Afër vetes i mban nga 100 ushtarë, këmbësorë e kalorës. S’ka të drejtë të luftojë, veçse të kërkojë tatime”. (Ervina Halili e solli këtë pjesë në Facebook)
Një ndër problemet kryesore me të cilat ballafaqohet sistemi arsimor në Kosovë është niveli i lartë i braktisjes së studimeve nga studentët. Një ndër këto probleme është edhe tranzicioni i studentëve nga shkolla e mesme në universitet, ku dallimet janë të theksuara.
Në mënyrë që studentët të kenë sukses dhe të mos i braktisin studimet, është me rëndësi që universitetet të përcjellin nga afër progresin e studentëve në të mësuarit. Në këtë mënyrë, profesorët dhe adminsitratorët e universiteteve, do të kenë mundësi të ofrojnë mbështetje individuale për studentët të cilët mbesim mbrapa me studime.
Për këtë Kolegji Universum në kuadër të projektit “Innovative Teaching Education in Math – iTEM” po bën zhvillimin e instrumenteve të cilat bëjnë identifikimin e studentëve që mbesin mbrapa në mësime. Ky instrument do të përdoret nga universitetet partnere nga Kosova, Greqia, Izraeli dhe Uzbekistani për të rritur suksesin e studentëve duke zvogëluar numrin e studentëve të cilët i braktisin studimet.
Aktualisht Kolegji Universum është duke menaxhuar 3 projekte të financuara nga Komisioni Evropian “Erasmus+ Capacity Building”, projekte këto në vlerë prej 3 milion €. Kjo i kontribon shumë ngritjes së kapaciteteve të brendshme të Kolegjit Universum, përmirësimit të cilësisë, zhvillimit të kurrikulave, zhvillimit profesional të stafit përmes trajnimeve dhe vizitave në universitetet partnere, si dhe përmirësimin e teknologjisë përmes paisjeve të reja në laboratore dhe salla.
Kolegji Universum është institucion lider i ndërkombëtarizimit. Deri tani 108 studentë të Kolegjit Universum kanë përfituar shkëmbim semestral me bursë të plotë në 22 shtete të BE-së. Apliko këtu https://bit.ly/2HuMame
Për më shumë informata ndiqni në facebook & instagram, kontaktoni në [email protected] apo telefononi në +383 44 144 062.
Një djalë i vogël i rritur në Rugovë të
Hasit, afër Drinit. Djali i Xheladinit do të rritej shumë afër ujit e natyrës,
gjithmonë me dashuri për gjuetinë e peshkut.
I vogël, po i njëjti djalë njomak do të niste të mësonte lojën në instrumente, pikërisht prej Xheladinit – ky një instrumentist jo i shkolluar. Emri i djalit të vogël është Shaqir, Shaqir Hoti, sot një burrë 84 vjeçar i cili në studion e tij të punës në Prishtinë nuk mund të ulet.
“Rrijmë në këmbë, është sëmundje
profesionale” thotë Shaqiri derisa unë bisedoj me të në një hapësirë të vogël
për simpatike të punës.
Sot, pak kush nuk e njeh plakun e bardhë
Shaqir Hoti.
“Unë jam i bindur se këto instrumente me të cilat sot punoj, si fëmijë janë ngulitë thellë në trurin tim, dhe çdo gjë që ngulitet në fëmijëri është vështirë të shlyhet. Unë gjithmonë instrumentet i kam pasur afër, si fëmijë kam luajtur në to por nuk kam ditur t’i punoj” tregon axha Shaqir, siç më pëlqen ta thërras.
Disa kampionë të Akordeve të Kosovës. Nga majtas: Shaqir Hoti, Zef Tupeci, Enver Stafaj, Nexhmije Pagarusha, Isak Muqolli, Shahindere Bërlajolli-Stafaj. / Burimi: Micky Haxhiislami
**
Jo vetëm lojë në instrumente, por edhe studim dhe
intervenim në tingullin e tyre
Sot, ata njerëz të cilët e duan folklorin e
instrumentet shqiptare, e njohin mirë Shaqir Hotin. Hoti, i cili ka përfunduar
shkollën fillore në vendlindje, më pas shkoi në Prizren për të regjistruar
shkollën e mesme të muzikës.
“Gjenerata ime komplet i kemi taku një terri të plotë informativ, dhe ishim fort të uritur për dije. Semimaturën, apo tetë vjeçaren e përfundova dhe mezi pritsha me shku dikah me u regjistru. As edhe një katërshe nuk e kam pasë, krejt pesëshe. Shumë arsimtarë më thojshin shko në normale, disa në gjimnaz, por atëkohë u hap Shkolla e muzikës. Vullneti për dije ishte i madh. Bashkë me një shokun tim çdo ditë kemi bo 50 kilometra, 25 ardhje e 25 vajtje, derisa nisi bora e madhe, prej Rugovës në Prizren kemi udhëtu, rruga atëherë ishte ma lakore sesa tash. Edhe atëherë instrumentet gjithmonë i kam pasë nëpër dorë, edhepse kemi ushtru tinëz sepse pa partitura nuk lejohej kurgjo” tregon Hoti.
Ai sot luan në instrumente, punon me to, i
krijon ato, i studion ato, duket sikur edhe flet me këto instrumente. Qetësinë
shpirtërore thotë se e gjen duke punuar me instrumente, knaqet i tëri sidomos
kur dëgjon tingujt e parë të një instrumenti. Kurrfarë pushimi tjetër më të
dëlirshëm nuk gjen Shaqiri, sesa në instrumente, sesa në ambientin e vogël
poshtë shtëpisë së tij, aty prej nga ai punon me fyell, me kavall, me okarina,
me pipëza, me gajde, me zumare, me instrumentet tjera.
Janë mbi 1500 instrumente në këtë hapësirë, prej të cilave Shaqir Hoti thotë se nuk është ndarë asnjëherë, në asnjë peripeci të jetës.
“Këtyre instrumenteve kurrë s’ju kam nda,
edhe gjatë obligimeve tjera, edhe kur kam punu në arsim apo në Radio Prishtinë.
Në Radio kam qenë në Orkestrën Popullore – si flautist, dhe isha ndër të parët
si flautist. Aty kam punu deri në masat e dhunshme. Krahas krejt obligimeve
tjera, instrumentin tradicional nuk e kam hekë nga dora, jam mundu me e rujt.
Kam dashtë gjithmonë me lujt bukur në instrumente duke e shfrytëzu burimin dhe
melosin burimor. Kam intervene edhe vetë në instrumente, në temperim, në
tingull të duhur, hapsha e mbyllsha vrima deri vijsha tek niveli i lartësisë.
Gjithmonë kam mendu kësisoj, që nëse kam jetë më të gjatë në pension nuk do të
jem një pensionist i zakonshëm. Drejt me thanë, më dhimben nëse këto
instrumente i lojmë në harresë, sepse kanë qenë shumë shekuj në këto treva”
tregon Hoti.
Biseda përcillet me luajtje në instrumente, dhe unë ndoshta bëhem i bezdisshëm duke i kërkuar axhës Shaqir që të luajë enkas për mua. Megjithatë ai e lë shpirtin e tij në secilën lojë që i bën instrumenteve derisa e nxjerrë nga i njëjti shpirt edhe rrëfimin e tetë dekadave jetë.
Rrethohet prej fyellit të shokës/brezit, të
cilin e ka shumë për zemër. Më larg qëndrojnë gajdet, të cilat i ka krijuar
vetë prej shtofit dhe të cilat tash e 19 vite kanë ruajtur formën e tyre të
mrekullueshme. Pipëzat nuk i ka larg, por as edhe instrumentet e vogla që janë
krijuar prej arrave, bërthamës së avokados dhe bririt të lopës. Shaqiri jonë,
çkado që gjen në natyrë provon ta kthejë në instrument.
“Fyelli i shokës dallon pak, dhe thirret
kësisoj pasi bariu e ka futë në brez pasi ka luajt në të. Edhe për nga
struktura dhe punimi është i thjeshtë, hapen gjashtë vrima dhe pjesa lart. Si
diapoazon ka dy oktava, pra është i fuqishëm, ndërsa bashkë me zërin e fyellit
dëgjohet edhe fryma e njeriut. Fyelli i madh apo kavalli, në turqisht e
përdorin edhe çoban-kavall edhe një lloj tjetër që thirret nej, edhe atë e dua
fort. Jam gjithkonë në hulumtime të timbrit, temperimit, të avancimit, aty ku
ka mundësi ta shoh që një instrument mundet me ecë përpara” tregon Shaqir Hoti.
** Tregim jete i ndarë në copëza të bukura
mbushur plot melos popullor
Hoti i quan instrumentet si fatin e tij të
mirë. Edhe jeta e tij është një tregim me fat.
“Në shkollë të mesme, drejtori ka qenë shqiptar, Lorenc Antoni. Atëherë as Prishtina dhe as Nishi nuk kanë pasur shkollë të muzikës. Lorenci më tha se kam vesh absolut dhe u bëra nxënës i tij në violonçelo. Deri në gjysmëvjetorin e dytë isha fort i mirë, aty përparova shumë. Rastësisht e dëgjoj një djalë malazez duke luajtur në flautë, i cili po bëhej gati për ushtrime në klasë. I thashë të ma jepte pak instrumentin sepse s’kisha pa me sy më parë këtë instrument. Tingujt i ngjasonin kavallit. E morra dhe e luajta një melodi tonën baritore – aty del profesori dhe më zuri me instrument në dorë. Shkojmë bashkë te drejtori dhe aty profesori i thoshte drejtorit që të bëhesha flautist. Lorenci refuzoi por më vonë pranoi sepse ai po largohej për të punuar në Radio Prishtinë. Kishim pak literaturë, por huazonim sidomos prej violinës. Prej aty u ktheva në fshat” tregon Shaqiri.
Ansambli Azem Bejta vitet 1970-ta. Nga majtas: Shaqir Hoti, Bajram Rrmoku, Rizah Spanca dhe Abdurrahman Svirca / Burimi: Micky Haxhiislami
Kthehet në fshat që të kontribuonte. Shtatë
vite pas shkollës së mesme ai qëndron në fshat derisa vjen në Prishtinë në
vitin 1967.
“Bile kom pritë shumë, sepse mu dhimbshin
ata fëmijë atje ti la. Vij në Prishtinë, asokohe Rexhai Surroi ka qenë drejtor
i Radio Prishtinës dhe ma nënshkroi vendimin e përhershëm si pjesë e formacionit
të Orkestrit Popullor” vazhdon Hoti.
“Në orkestër e gjej drejtues Rexho Mulliqin
– drejtues. Ai e donte shumë instrumentin tradicional, herë herë e fuste në
orkestrime të këngëve por edhe nëpër turne kur shkonim, gjithsesi diçka nga
këto instrumente i ka marrë me veti; fyellin, okarinën, kavallin….”
** Berlin 1969
Punëtoria e tij është një punëtori e
veçantë në të gjitha trevat shqiptare. Ka plot njerëz që punojnë instrumente,
por Shaqir Hoti është ndër të paktët që e njeh intrumentin organikisht, njeh
tingull për tingull. Madje ai i ka të shkruar për secilin instrument veç e veç
mundësitë teknike të interpretimit, mënyrën e punimit, si të dalë tingulli.
I kanë premtuar se do t`ia botojnë këto
shënime diku, njëjtë siç edhe i kanë premtuar se kjo punëtori do të mund të
ishte pjesë e Muzeut. Deri sot, ai vetë thotë – “Premtimet kanë mbetë si zhag”.
Në njërin qosh të punëtorisë, një fotografi e vjetër bën dritë, Shaqir Hoti shihet sikur duke pirë cigare. “Veç osht grrithë letra, nuk jam me cigare” tregon Shaqiri. Në fotografi janë shtatë personazhe, mes tyre Shaqir Hoti dhe Nexhmije Pagarusha. Nexhmija është e vetmja grua, dy meshkuj të tjerë janë nga Serbia. Të gjithë janë me tesha kombëtare, në Berlin të Gjermanisë, në një festival ku ata morrën vendin e parë. Shaqir Hoti thotë se kurrë askush nuk ka shkruar për atë fitore.
“Në festival në vitin 1969 e përfaqësuam
Jugosllavinë. Shkuam aty dhe ne ishim formacion me shtatë veta, gjashtë krymba,
ndërsa shtetet tjera ishin me orkestër të madhe e me revyja simfonike me 100 e
kusur veta. Në prova gjenerale dolëm si pula e lagt. Kangën e parë –“Bijnë
tupanat në katër anët” e këndon Nexhmija e unë isha me çifteli, reagimi ishte i
shkëlqyeshëm. Kanga e dytë –“Sytë për ty i kam të njomë” bukur mirë u nxeh
publiku, ndërsa te kanga e tretë – “Baresha” ku unë isha shoqërues në flautë,
Nexhmija u detyrua me u kthy në skenë disa herë. Fituam në festival. Të
nesërmen vijnë Ambasada Gjermane dhe ajo Jugosllave e na urojnë për këtë
sukses. Kthehemi në Kosovë bukur krenarë që e nxunëm vendin e parë, gazetat
gjermane me 2 faqe të plota për atë rast, me Nexhmijen edhe veshjen kombëtare.
Kanë kalu 50 vjet e kusur dhe kërkush asnjë germë se ka shkru për atë koncert”.
Këngën “Baresha”, Hoti e ka përcjellur me
flautë, në versionin e saj origjinal.
“Rexha e ka ba melodinë, partiturën, aranzhimin, orkestrimin, ka nejtë derisa osht finalizu kanga nuk ja ka da, tekstin e ka bo Rifat Kukaj. Bile, janë mshelë dytë në banesë edhe deri e kanë kry kangën sjon dal prej qatyhit” tregon Hoti.
**
“E vërejta se gajdet po zhdukeshin, nuk dëgjoheshin
kurkund fare”
Tregim që nuk ka të mbaruar, burrë që nuk
njeh lodhje, me misionin e tij të vetëm në jetë nxjerrjen e instrumenteve
shqiptare nga terri i lashtësisë, drejt dashurisë për tënden, për autentiken,
për zanafillën, për muzikën burimore e folklorin.
Sikur gishtat e dorës, të pandashme dhe secila e rëndësishme, janë edhe instrumentet në të cilat axha Shaqir punon e luan. Prej pipëzës, një instrument i vogël që punohet prej kashtës dhe degës së shtogut e kaçës, jetëshkurtër, deri te kavalli e bishtnicat-gajdet, ky njeri i 84 vjeshtave e dimrave ka ende shumë energji dhe dashuri për çdo ditë të jetës.
Shaqir Hoti me gajde / Fotografia: Arbër Selmani
“Sidomos me gajdet, e vërejta që ky instrument
nuk dëgjohej kurkund fare. Fillimisht gajdet i futa në orkestrimin e një prej
këngëve të Shyhrete Behlulit, dhe nga ajo instrumenti thuajse është gjallë”
tregon Shaqiri. Njëra gajde, më e moçme, është prej lëkurës së qengjit e kecit
së cilës i duhet qumështi për ta mbajtur të njomë e të botë.
“Unë bëra çmos që t’i avancoj gajdet. E kam
këtu njërën me shtof e cila mrena ka kese të madhe të najllanit. Që 19 vite e
testoj dhe asnjëherë nuk ka problem, nuk i bjen era e keqe, as s’don ly as
s’don ngjy”.
Dhe unë e gjej në punëtori këtë njeri me
zemër të mirë, duke punar pikërisht një pjesë të gajdeve.
“Gjithmonë kam dashur ta prekë intrumentin,
mos ta dëmtoj. Tek gajdet gjithmonë ka qenë problem pëlqesa apo burdani, në jug
i thonë iso – tingujt e barabartë. Arrihej unison i plotë i tingujve por shpesh
humbte. Unë me anë të një unaze në gajdet e mia e kam anashkalu këtë problem”
tregon Shaqiri.
**
Kjo dashuri e pashterrur për okarinën, pa lënë anash
edhe instrumentet tjera
Okarinën e ka shumë për zemër. Ka disa okarina të shpërndara në këtë hapësirë të vogël ku punon Shaqiri, por secila prej tyre përbën një copëz të zemrës.
“Viteve të fundit jam angazhu shumë me
okarinën origjinale e cila osht gjetë në Runik afër Skënderajt. U gjetën
asokohe shumë objekte, e unë shkova sepse dëgjova për okarinën. Isha i
interesum me e pasë instrumentin frymor. Pas disa kohe doli në Muze dhe u
ekspozua, por nuk mundej me u hapë përpos kërkesave zyrtare. Kështu okarina
kurrë nuk ra në dorën teme. Pas luftës erdha me gëzim që do ta gjejmë okarinën
e do ta prek, por ajo ishte zhdukur bashkë me qindra artefakte tjera, për fatin
e të cilave nuk dihet. Edi Shukriu më dha informata të shkëlqyeshme dhe ma
përshkroi këtë okarinë, pasi ajo e pati në dorë, unë isha me dy mendje a ishte
ma e shtypur apo cilindrike. Doli të jetë krejt cilindrike. Mi dha krejt masat
e saj, me fotografinë origjinale të instrumentit” e fillon tregimin e okarinës
Shaqir Hoti.
“Pjesa ma e gjatë ishte 8 centimetra, pjesa e gjerë 6 centimetra. Vrimat poshtë nuk i ka bash drejtë. Unë e kopjova më pas. Isha gjithmonë në dyshime a ka qenë instrument ritual a paramuzikor, dhe pas një kohe bukur të gjatë të hulumtimit e vërejta se ky instrument ka një tingull të msheftë, prandaj më nuk do ta quaj instrument paramuzikor por instrumental sepse i ka tingujt e vet”
“Jam i sigurtë se secili instrument në vete
ka mesazhin e tij, njëjtë edhe vegëlpunuesi i saj. Shembull, tek okarina janë
12 viza në pjesën horizontale, ndërsa vertikalisht janë 7. Pra 7 me 12. 7 në
mitologji ka pasë shumë rëndësi, për 7 ditë është krijuar bota, 7 male, 7
kodra, pra kush e ka krijuar ka dashur të thotë diçka me të” tregon Shaqiri.
Edhe ai vetë, në çdo instrument e gdhendë
emrin e tij. Në një fotografi dhuratë prej miqve të tij nga Italia, në të katër
anët e fotografisë ai ka krijuar instrument, katër fyella të ndryshëm.
Krijon në dru, instrumente në formë
shqiponje, në formë të ndonjë shpendi. Një okarinë e bukur e bardhë është
krijuar në lajthi, një tjetër në vezën e makushit e strucit.
Një fyell, duke e krijuar i dha zor shumë,
e dëmtoi në njëfarë mënyre. Poshtë fyellit e shkroi: Në duart e kqija prishet,
dështon humb!
Për fund, e pyes axhën Shaqir se cili është
mesazhi i tij për rininë, për njerëzit që i duan instrumentet dhe muzikën e
bukur.
“Kërkush nuk po ngan t`punoj me këto
instrumente, ti bëjë për vete. Çdo popull e ruan me xhelozi instrumentin e
traditës. Kemi pas bo kërkesë me e hapë një shkollë për këto instrumente apo
kjo të jetë si një lëndë mësimore në shkollë të muzikës. Edhe këtu para
premtime por jo realizime” sqaron axha Shaqë.
Vazhdon të kalojë kohën e tij në punëtori, krejt kohën në eksperimente, me okarinë nga argjila e dheu. Verës del rreth liqejve, edhe nëpër mal. Asnjëherë nuk punon në vetëm një instrument, herë shkon tek njëri e herë tëk tjetri.
“Kam përkrahje edhe sot, edhe gjithmonë kam
pasur, prej familjes. Djemtë nuk u angazhuan në këtë drejtim sepse të punosh
një fyell për treg – më mirë është me ja bo një argat dreqit. Nuk vlerësohet.
Shpesh ndoshta një instrument t’i merr 2 ditë kohë për me u shitë për 2-3 euro.
Si instrument bjen poshtë rëndësia, jo mundi i personit. Diaspora është e
interesuar me i ble këto instrumente, më shumë” tregon Hoti.
(Ky
botim është prodhuar me përkrahjen e Bashkimit Evropian. Përmbajtja e këtij
botimi është përgjegjësi e autorit Arbër Selmani dhe në asnjë mënyrë nuk mund
të konsiderohet si qëndrim i Bashkimit Evropian ose BIRN-it ose AGK-së ).
Ka shpresë për këngët shqiptare. Sidomos për këngët moderne, të viteve të fundit, shumë prej tyre të krijuara bukur dhe me finesë.
Një prej tyre është edhe “Rri me mua”, kënduar nga Rosela
Gjylbegu. Kënga u këndua në njërin prej edicioneve të festivalit ‘Kënga Magjike’.
Një tekst shumë i veçantë është puthur mirë me zërin e Roselës
duke e sjellë një baladë të fuqishme me momentet e saja kulmuese.
Po e kujtojmë sot këtë këngë të Roselës dhe po e sjellim edhe tekstin e saj.
Rosela gjithmonë ka ditur të sjellë performance dhe këngë të fuqishme të cilat e karakterizojnë dhe e bëjnë unike në ndërtimin e një karriere fantastike muzikore. / KultPlus.com
Sikur te jesh me mua do te zgjoja me nje kafe Sikur te jesh me mua Do te trembej dhe fjala “Pse” Sikur te jesh me mua do besoje çdo gje tek une Do te te vija çdo nate ne gjume do te puthja edhe me shume Sikur te jesh me mua Une si hije nga pas do vija e… ne krahet e tu te rrija Do harroja merzite e mia Sikur, sikur te jesh me mua S’do pendoheshe asnjehere Do jetoja per ty 2 here se te dua dhe eshte e prere
Ref 2X: Rri me mua! Po ta them per here te fundit Rri me mua! Pa ty jeten nuk e dua me ty diten e bej muaj Pa ty dielli eshte i huaj Rri me mua! Vetem une po te dua Rri me mua!
Sikur te jesh me mua Une si hije nga pas do vija ne krahet e tu te rrija Do harroja merzite e mia Sikur te jesh me mua S’do pendoheshe asnjehere Do jetoja per ty 2 here se te dua dhe eshte e prere Rri me mua!
REF: Po ta them per here te fundit Rri me mua! Pa ty jeten nuk e dua me ty diten e bej muaj, me ty Pa ty dielli eshte i huaj Rri me mua! Vetem unee po te dua Rri me mua! Rri me mua!
Me ty diten e bej muaj Pa ty dielli eshte i huaj Rri me mua! Rri me mua! Vetem une po te dua Rri me mua!
Filmi i gjatë artistik ‘Në kërkim të Venerës’ me skenar dhe regji të Norika Sefës dhe me producent Besnik Krapin, ftohet të marr pjesë në ‘Works in Progress’ në kuadër të Festivalit të Kalrovi Varit.
Filmi përcjellë përjetimin e Venerës, një vajzë e re dhe e ndrojtur, e cila fillon një rrugëtim të ri në jetën e saj pasi takon shoqen e saj të re Dorinen.
Ky përjetim e bën atë të marr guximin dhe t’i revoltohet familjes saj tradicionale.
“Në kërkim të Venerës” është subvencionuar nga Qendra Kinematografike e Kosovës dhe Qendra Kombëtare e Kinematografisë e Shqipërisë.
Filmi poashtu është mbështetur edhe nga Komuna e Kaçanikut.
Fatime Kosumi, e rikthyer në skenë me emrin Andrra, do të koncertojë në Berlin.
Në gusht të këtij viti, Andrra do të këndojë në kuadër të Pop Kultur Berlin. Me datë 23 gusht ajo do të mbajë koncert në Palais ndërsa një natë më parë do të jetë pjesë e një bisede, në Kino in der Kulturbrauerei.
Andrra do t’i performojë në këtë koncert për herë të parë disa prej këngëve të saj më të reja.
SYTË nga Kosova poashtu do të jenë pjesë e këtij programi,
me koncertin e tyre me 23 gusht në Soda Salon.
Pop Kultur Berlin kësisoj e ka shpallur programin për vitin 2019-të me plot këngëtarë dhe emra të ndryshëm. / KultPlus.com
Familjet ku lind një fëmijë Urojnë të jetë inteligjent. Unë, të cilit inteligjenca I ka shkatërruar jetën, Vec shpresoj që cuni të jetë Injorant e debil. Ashtu pra i lumtur përgjithmonë Të rritet e bëhet ministër në qeveri
Me 20 qershor, në ‘Dit e Nat’ në kryeqytet do të promovohet libri ‘Ditari i Nënës’.
Libri ‘Ditari i Nënës’ është libër me informata të sakta rreth një shtatzënie dhe foshnje të shëndoshë.
Ky ditar i përcjell nënat e reja përgjatë periudhës së shtatzënisë duke i udhëzuar për hapat drejt një shtatzënie sa më të mirë.
Nënat mund ta shfrytëzojnë këtë ditar si një kujtim për fëmijën dhe periudhën më të mirë të jetës, duke ruajtur çdo përjetim, kujtim apo sfidë në rrugëtimin e të qenët prind.
Komunistët e Rusisë, Partia Komuniste Marksiste-Leniniste, deklaruan se kanë kërkuar nga rregullatori i transmetimit rus Roskomnadzora që ta bllokojë qasjen në miniserinë e “neveritshme” të HBO-së, “Chernobyl”.
Partia, e cila nuk duhet të ngatërrohet me partinë më të madhe dhe më të fuqishme komuniste të Federatës Ruse, ka kërcënuar me padi për shpifje kundër skenaristit, regjisorit dhe producentit të serisë, duke pretenduar se programi “e ka shndërruar tragjedinë në një objekt të manipulimit ideologjik” dhe se e “demonizon regjimin dhe popullin sovjetik”.
Anëtari i asaj partie Sergei Malinkoviç, i cili qëndron prapa këtyre deklaratave, megjithatë e pranoi se seria për pjesën më të madhe e ka shfaqur kronologjinë e ngjarjeve dhe momenteve kyçe të asaj katastrofe bërthamore, shkruan KOHA Ditore.
Mediat ruse kërkuan komente nga Roskomnadzor për këtë, megjithatë, ata pohojnë se tek ata nuk ka mbërritur asnjë kërkesë zyrtare nga Komunistët e Rusisë, por me siguri se do ta shqyrtojnë kërkesën nëse paraqitet dhe do të përgjigjen ndaj saj në përputhje me ligjin.
Seria “Chernobyl”, e cila i sjell ngjarjet për shpërthimin e reaktorit bërthamor në vitin 1986, është bërë papritmas fenomen global. Në të gjithë botën, ajo e ka mahnitur publikun, madje edhe në Rusi. Por, rusët planifikojnë ta bëjnë filmin e tyre për ta treguar “rrjedhën e vërtetë të këtyre ngjarjeve”.
