Autor: KultPlus

Ferdiana Hoti është 23 vjeçare nga qyteti i Gjilanit, një shkencëtare që premton shumë dhe një shembull suksesi dhe inkurajimi për të rinjtë kosovarë.

E lidhur fort me punën dhe profesionin, ajo po kontribuon në mënyrën më të mirë për shoqërinë dhe promovon Kosovën kudo në botë përmes arritjeve dhe hulumtimeve të saj shkencore.

Ajo kishte pasion shkencat shoqërore, për çka vendosi që rrugëtimin e saj akademik ta fillojë në Fakultetin e Shkencave Politike në UBT. Më pas aplikoi në programin Erasmus+, ku fitoi bursë njëvjeçare për të vazhduar studimet në Universitetin e Salzburgut, në Austri.

Pas diplomimit, ajo filloi studimet master në Universitetin e Antwerpenit në Belgjikë, ku përveç studimeve, falë njohurive dhe eksperiencave të marra, Ferdiana ka arritur të bëhet edhe asistentja e parë kosovare në po të njëjtin universitet.

“Gjithmonë do kemi raste dështimesh, mirëpo në vend që t’i përdorim këto dështime si mur për të izoluar veten, duhet t’i përdorim si shkallë drejt arritjes së qëllimit tonë. Rrethojeni veten me njerëz që ju shtyjnë përpara dhe që besojnë në aftësitë tuaja. Asnjë vizion nuk është i paarritshëm dhe limitet e vetme që ekzistojnë janë ato që ju ia vendosni vetes”, i këshilloi ajo të rinjtë kosovarë.

Aktualisht, Ferdiana është studente e doktoraturës në Akademinë më të madhe shkencore në Evropë, “SCK-CEN”, ku është duke doktoruar për mënyrat e komunikimit të pasigurive që janë pranishme në situatat me rreziqe radiologjike. Teksa, është duke hulumtuar tema që lidhen me mënyrën se si mund të integrohen shkencat shoqërore dhe interesat e publikut në çdo disiplinë, në bashkëpunim në Institutin Shkencor për Energji Nukleare.

Përveç këtyre angazhimeve, ajo udhëton dhe merr pjesë në konferenca të shumta shkencore, ku së fundmi prezantoi hulumtimin e saj në Universitetin e Oxford-it, në Angli. Ndërkohë, me qëllim të përkrahjes së grave në shkencë, Ferdiana është duke organizuar një konferencë në Barcelonë, që ka për qëllim krijimin e hapësirës për prezantimin e rezultateve shkencore të shkencëtareve të reja.

Burimi: UBT-Higher Education Institution

James Leithart është emri i 28-vjeçarit nga Shtetet e Bashkuara, i cili la qytetin e Nju Yorkut për të jetuar në Shqipëri.

I riu nga Amerika jeton në qytetin e Pogradecit. Ai thotë se e do shumë vendin tonë aq sa ka realizuar edhe video vetëm për të treguar se Shqipëria është një vend shumë i bukur.

James ka ardhur në Shqipëri fillimisht dy vite më parë me babanë e tij dhe që nga ajo kohë u dashurua me vendin tonë.

I riu punon në një Universitet privat në Pogradec dhe bën video siç thamë edhe më lart për natyrën dhe trashëgiminë kulturore të Shqipërisë.

Në një intervistë ai ka thënë:

E vizitova Shqipërinë para dy vitesh, më pëlqeu shumë këtu. Jeta është fantastike këtu e dua shumë. Askush nuk ka tentuar të më përdorë, kam bërë shumë miq këtu.’’

Përmes një droni, LSA ka fotografuar disa pushues në zonën turistike të Drilonit në Pogradec, ku të shumtë janë ata që kanë zgjedhur të kalojnë atje këtë ditë të hëne.

/koha.net/ KultPlus.com

Qyteti i vjetër i Beratit me bukurinë e tij po rikthen pranë vetes ish-banorët e tij.  Familja Mehmetaj është rikthyer pas shume vitesh në Berat duke investuar në një banesë 100-vjeçare që ishte drejt rrënimit të plotë.

Shtëpia e vjetër, e quajtur ndryshe  “Hani i Goricës’, tashme është kthyer në një bujtinë. Eluerta, vajza e madhe e familjes Mehmetaj me profesion arkitekte, flet për rikthimin e saj në  qytetin ku është rritur dhe vënien në jetë të projektit për ri-jetëzimin e kësaj banese.

“Brenda banesës kishte ndërhyrje në pjesët murale të zëna me suva apo lyer me gëlqere, ndërsa dyert dhe dritaret ishin të kalbura. Muret u risollën në identitet ndërsa dyert dhe punimet e drurit u restauruan duke e rikthyer banesën siç ka qenë  1 shekull më parë. Po ashtu edhe arredimi i dhomave është përshtatur me banesën karakteristike”, tha ajo.

Këto bujtina në lagjen karakteristike të qytetit të Beratit janë kthyer në një atraksion tërheqës për turistët vendas dhe te huaj.

Ndërkaq baskia e Beratit ka vlerësuar me çmimin për ruajtjen dhe promovimin i e trashëgimisë Kulturore 2019 arkitekten Eluerta Mehmetaj.  Bashkia  e Beratit nxit  qytetarët që të mos e braktisin qytetin por të rikthehen dhe te investojnë aty./Topchannel/ KultPlus.com

Kosova nuk arrin të mbajë turistët e huaj më shumë se dy ditë. Së paku kështu thonë statistikat zyrtare. Agjencia e Statistikave e Kosovës për gjatë vitit 2018 ka mbledhur se në të gjitha hotelet, në Kosovë kanë qëndruar 192.761 vizitorë të huaj. Por ata kanë qëndruar vetëm 321.308 net. Kësisoj 453 njësitë hoteliere nuk arrijnë të shfrytëzojnë më shumë se 10 për qind të kapaciteteve të tyre.

Pronarë të njësive hoteliere në Kosovë fajin ia hedhin institucioneve qeverisëse, që nuk kanë bërë sa duhet në promovimin e Kosovës si destinacion turistik. Të tjerë thonë se Kosova është më e shtrenjtë se sa vendet e tjera të rajonit, shikuar nga xhepi i turistëve.

Ciceronët thonë se turistët janë në lëvizje, e qëndrimin e shkurtër e kanë problem edhe vendet e rajonit.

Prishtina, lehtë e eksplorueshme

Ndonëse Divizioni i Turizmit, në kuadër të Ministrisë së Tregtisë dhe Industrisë, në faqen e tyre zyrtare i ka renditur disa nga aspektet kulturore e natyrore pse duhet të vizitohet Kosova, një gjë e tillë nuk po i ndalë gjatë turistët.

“Rrallë rrinë më shumë se dy ditë”, tha Lavdim Grajqevci, menaxher i njërit prej hoteleve në Prishtinë.

Ai thotë se gjatë bisedës me turistë, ka mësuar, se për ta, Prishtina është lehtë e eksplorueshme, vetëm për dy ditë. E sidomos kur nuk kanë ndonjë ciceron që të ju tregojë veçantitë e kryeqytetit.

Mirëpo Grajqevci nuk lë pa përmendur edhe çmimet, duke cilësuar se Kosova është më e shtrenjtë se të gjitha vendet e rajonit.

Madje ai thotë se në raste të caktuara, turistët paguajnë hotele në vendet e rajonit si Shqipëria e Maqedonia, dhe vinë në vizitë një ditore në Kosovë. “Kaq për ta është e mjaftueshme”, thotë ai.

Të njëjtin mendim për çmimet nuk e ndanë edhe pronari i një hosteli në Prishtinë, Jeton Latifi. Ai thotë se turistëve ju kushton shumë më pak qëndrimi në Kosovë se sa në vendet e rajonit.

Fajin ai e hedh tek Qeveria, duke thënë se asnjëherë nuk është bërë mjaftueshëm në promovimin e Kosovës si destinacion turistik.

Mirëpo edhe Latifi, thotë se turistët lehtë e shëtisin Prishtinën për më pak se dy ditë, e pastaj sipas tij nuk ngelet arsye tjetër për të qëndruar.

“Ndodhë rrallë që të vijnë grupe të turistëve të cilët qëndrojnë më gjatë”, ka thënë ai.

Ai thotë se gjatë bisedës me turistë shpesh herë i ka ngjarë të dëgjojë se si ata keqtrajtohen tek kufiri Kosovë-Serbi, duke hasur në vështirësi për të lëvizur në vendet e Evropës nga Kosova përmes kufirit me Serbinë.

Ai këtë e konsideron si linçim nga ana e Serbisë, duke kritikuar ashpër edhe Qeverinë e Kosovës që ende nuk ka arritur të bëjë asgjë që të ndalojë një praktikë të tillë.

“E di që vazhdimisht thonë se ekziston marrëveshja por nuk po respektohet, edhe ne e dimë qe ekziston por çka kanë bërë ata që të ndalohet një praktikë e tillë. Kosova humb shumë turist, sepse e dimë që rruga më e lehtë për të depërtuar në vendet e Evropës është përmes Serbisë, dhe kur ajo u nxjerr kaq shumë telashe, atëherë pse duhet të kthehen edhe njëherë ata në Kosovë e të kalojnë nëpër situata të tilla”, thotë ai.

Potenciali që nuk po shfrytëzohet

Ndërkaq ciceroni Muhamer Hasani, thotë për Koha.net se Kosova ka potencial turistik për qëndrim më të gjatë se një ditor, nëse futen të gjitha pikat e turizmit.

Ai thotë se gjërat që i tërheqin turistët në Kosovë janë të shumta, duke filluar prej historisë, traditës, ushqimit, gjallërisë së qytetit, rinisë, e deri tek jeta e natës, ku në shumicën e rasteve turistët ndahen më të kënaqur se sa që kanë pritur.

Mirëpo sipas tij, praktika e qëndrimit dy ditorë e turistëve, i ndjek edhe vendet e Ballkanit, jo vetëm Kosovën.

“Shumica e vizitorëve në Kosovë qëndrojnë një apo dy ditë (një natë e rrallë herë dy net) mirëpo kjo nuk vlen vetëm për Kosovën po pothuajse për tërë rajonin e Ballkanit, ku zakonisht vizitohen të gjitha shtetet e rajonit me nga një ose dy ditë. Ruta standarde të cilën e përcjellin është Maqedonia, Shqipëria, Kosova, etj”, ka thënë ai. “Në shumicën e rasteve të përvojës sime personale turistët qëndrojnë dy ditë në Kosovë. Zakonisht vizitohet Prishtina me rrethinë e pastaj vazhdohet për Prizren dhe Pejë”, ka përfunduar Hasani.

Koha.net ka provuar disa herë të marrë deklaratë lidhur me temën nga Ministria e Tregtisë dhe Industrisë, përkatësisht Divizioni i Turizmit, mirëpo një gjë e tillë nuk ka qenë e mundur.

Megjithatë, në faqen e saj zyrtare janë të përshkruara ofertat kryesore turistike me të cilat prezantojnë Kosovën.

Segmentet kryesore që ky divizion ka paraqitur, janë Turizmi Kulturor, Turizmi malor dhe alpin, Turizmi rural, eko-turizmi dhe turizmi alternativ, Vizitat ndër-kufitare si dhe Takime dhe konferenca.

Kjo e fundit nga Divizioni i Turizmit konsiderohet si njëri nga segmentet me fitimprurës të ofertës aktuale.

Sipas tyre, në veçanti, seminaret, konferencat dhe trajnimet, aktualisht janë si rezultat i prezencës të një numri të madh të organizatave ndërkombëtare dhe kompanive të ndryshme që operojnë brenda vendit.

Ndryshe, Kosova ka një trashëgimi të larmishme kulturore, ku shumë monumente kulturore datojnë që nga koha e neolitit.

Ka lloje të ndryshme të monumenteve që datojnë nga periudha Ilire duke vazhduar me Perandorinë Romake, Perandoria Bizantine, Antikiteti i Vonë, dhe Mesjeta, Perandoria Osmane.

Disa prej monumenteve historike janë të stacionuara në qytetet e Prishtinës, Prizrenit, Pejës, Gjakovës, etj. Shumica e Monumenteve në Kosovë janë qytete të lashta, ku përfshijnë kështjella, manastire, xhami dhe kisha./ Koha,net/ KultPlus.com

Fotografia: Arben Llapashtica, Kalaja e Novobërdës

Bletët që jetojnë në çatinë e “Notre Dame”-s, janë gjallë dhe duke gumëzhirë, pasi kanë shpëtuar nga zjarri që depërtoi në katedrale të hënën, e ka konfirmuar bletari Nicolas Geant.

“Mora një telefonatë nga zëdhënësi i ‘Notre Dame’-s, Andre Finor, i cili tha se kishte bletë që fluturonin brenda dhe jashtë koshereve që do të thotë se janë ende gjallë”, tha Geant. “Menjëherë pas zjarrit, i shikova fotografitë nga droni dhe pash që kosheret nuk ishin djegur, por nuk kisha mundësi të dija nëse bletët kanë mbijetuar. Tash e di se aty ka aktivitet dhe është një lehtësim i madh”, ka thënë ai.

“Notre Dame” ka strehuar tri koshere bletësh në katin e parë në një çati, ku çdo koshere ka rreth 60, 000 bletë.

Geant thotë se kosheret nuk janë prekur nga zjarri për shkak se ato janë të vendosura 30 metra nën kulmin ku ka shpërthyer zjarri, raporton CNN, transmeton Koha.net.

“Ato nuk ishin në mes të zjarrit, po të kishin qenë nuk do të mund të shpëtonin”, thotë Geant. “Kosheret janë të bëra nga druri, kështu që ato do të ishin shkatërruar nga zjarri”.

“Dylli shkrihet në 63 gradë, nëse kosherja kishte arritur këtë temperaturë atëherë dylli do të ishte shkrirë duke i ngjitur bletët bashkë”.

Ndonëse ka të ngjarë që kosheret të jenë mbushur me tym, mirëpo kjo nuk ndikon tek bletët ashtu siç do të ndodhte tek njerëzit, shpjegon Geant.

“Bletët nuk kanë mushkëri si ne”, tha ai. “Dhe së dyti, për shekuj me radhë me bletët ne kemi përdorur tymuesit”.

“Isha jashtëzakonisht i mërzitur për ‘Notre Dame’-n, sepse është një ndërtesë shumë e bukur dhe si katolik do të thotë shumë për mua. Por të dëgjoja se bletët kanë jetuar, kjo është e mrekullueshme”, ka shtuar ai.

“Faleminderit Zotit që zjarri nuk i ka prekur ato, është një mrekulli”, ka thënë ai./KultPlus.com

Dhërmiu, fshati i 30 kishave monument kulture të kategorisë së parë në bashkinë e Himarës, i vendosur buzë detit Jon dhe në shpatet e maleve, midis gjelbërimit të ullinjve dhe agrumeve të shumta po rilind falë investimeve që po kryhen.

Restaurimet e shtëpive të fshatit bëhen në kuadër të projekteve të integruara që Fondi Shqiptar i Zhvillimit po zbaton në bashkinë Himarë me financim të qeverisë shqiptare dhe Bankës së Këshillit të Evropës.

Fondi Shqiptar i Zhvillimit bën të ditur sot se “shtëpitë e lëna pas dore po rehabilitohen në pjesën më të madhe të tyre për t’i shtuar ofertës turistike të detit dhe plazheve edhe trashëgiminë kulturore”.

Ndërsa kryetari i bashkisë së Himarës, Jorgo Goro, bën të ditur për ATSH-në se “sipas të dhënave nga kompanitë përkatëse të zbatimit që implementojnë në terren dhe nga përfaqësues të Fondit Shqiptar të Zhvillimit deri tani janë restauruar 230 shtëpi në Dhërmi”.

Sipas tij, projekti pritet të përfundojë në fund të muajit maj të këtij viti.

Lidhur me ecurinë e punimeve edhe në qendrën historike të këtij fshati, Goro tha se “nga informacionet e marra nga firma e zbatimit dhe supervizori përfaqësues i Fondit Shqiptar të Zhvillimit, i cili është në rolin e investitorit dhe bashkia Himarë si përfituese e këtij projekti, punimet po ecin shumë mirë dhe pritet që edhe këto punime të përfundojnë në fund të muajit maj. Punimet e ngelura përfshihen në zonat jashtë qendrës historike dhe janë relativisht te pakta ku pritet te realizohen plotësisht”.

Ky projekt i veçantë në llojin e vet për restaurimin e fshatrave turistikë, ka për qëllim të rikthejë vlerat historike dhe kulturore të Dhërmiut dhe kthimin e tyre në produkt turistik të zonës, krahas plazheve të mrekullueshme.

Dhërmiu shtrihet në fund të një plazhi më tepër së pesë kilometra të gjatë, plazh i cili përfundon më një kodër, mbi të cilën ngrihet manastiri i Shën Theodhorit.

Fshati përbëhet nga tre lagje: Kondraqa, apo Kallami që është lagja e parë për ata që vijnë nga Llogoraja; vijuar nga Gjileku dhe Dhërmiu – lagja e tretë dhe më e madhja që i ka dhënë edhe emrin fshatit.

Në total, tërë fshati ka rreth 600 shtëpi, ku rreth 300 janë në Dhërmi, 150 në Gjilek dhe 150 në Kondraq. Fshati i Dhërmiut ndodhët 52 km në Jug të Vlorës, 72 km në veri të Sarandës dhe rreth 210 km nga kryeqyteti i Tiranës.

Nga ana administrative Dhërmiu bën pjesë në bashkinë e Himarës, rrethi i Vlorës./ATSH/ KultPlus.com

Sot në Prishtinë u lansua instalacionit #FORHER, iniciator i të cilës ishte mërgimtari Mark Gjonaj nga Batalioni i Atlantikut 40. Instalacioni iu dedikohet të mbijetuarve të dhunës seksuale gjatë luftës në Kosovë dhe njëkohësisht bënë thirrje për drejtësi dhe për bashkim, shkruan KultPlus.

Në secilin karakter (shkronjë) do të ngjiten vathë, dhe me pastaj nga një shkronjë (karakter) do të bartet dhe vendoset nëpër qytet të caktuara. #” do të mbetet në Prishtinë, “F” në Mitrovicë, “O” në Pejë, “R” në Gjakovë, “H” në Prizren, “E” në Ferizaj dhe “R” në Gjilan. Vendosja e vathëve nga qytetarët është parë si një formë solidarizimi me këto pjesë të shoqërisë.

E pranishme në gjatë vendosjes së këtij instalacioni ishte edhe Vasfije Krasniqi Godman, e cila u shpreh se shteti duhet të bëjë më shumë për këto heroina të Kosovës pasi që nëse nuk dënohen kriminelët, nuk do të ketë paqe.

 “Drejtësi  në rastin tim ka dështuar edhe pse kam kërkuar drejtësi që prej viti 1999 kur kam qenë vetëm 17 vjeçare por tani do të kërkoj drejtësi prej shtetit tim dhe prej shtetit amerikan. Ne nuk do të kemi paqe shpirtërore pa pasur drejtësi. Kosova nuk do të ketë paqe nëse kriminelët nuk dënohen. Po ashtu nuk duhet të ketë asnjë marrëveshje me Serbin nëse këto dhunime e vrasje nuk dënohen”, tha Krasniqi

Krasniqi gjithashtu kërkojë mbështetje nga shteti, shoqëria, familjarët dhe  institucionet ndaj të mbijetuarve të dhunës seksuale gjatë luftës në Kosovë.

Në anën tjetër Mark Gjonaj, nga  Batalioni “Atlantiku”, tha se ky instalacion ju dedikohet heroinave të shtetit të Kosovës dhe njëkohësisht kërkoi që nga institucionet që të punojnë më shumë në gjetjen e atyre që kanë bërë krime gjatë luftës.

“Dua t’iu them heroinave sot se armiku jonë, barbarët serbë u munduan ta marrin nderin, por e vërteta është se ju jeni nderi jonë, nderi i kombit, jeni heronjtë tanë. Thërras liderët politikë dhe partitë, të dëgjojnë rrëfimet e këtyre heroinave, të ndjejnë ngjarjet e tyre dhe të sjellin këta kriminelë para drejtësisë një herë e përgjithmonë. Motrat tona, vajzat tona, nënat tona po presin që të bëhemi zë për to. Të qëndrojmë në këmbë për to, për veten, popullin tonë dhe shtetin tonë”, tha Gjonaj.

Më pas fjalën e mori Drejtoresha e Qendrës Kosovare për Rehabilitimin e të Mbijetuarve të Torturës, Feride Rushiti e cila tha se këto gra ishin viktima të një dhunë sistematikë të orkestruar për të shkatërruar moralin e kësaj shoqërie.

“Fatkeqësisht rreth 20 mijë  vajza, gra, djem dhe burra ishin burojë e fushëbetejës të luftës duke u abuzuar pamëshirshëm me trupin e tyre. Një dhunë sistematike e orkestruar dhe e përdorur si mjet lufte , dhunë e cila nuk kishte për qëllim ta dëmtonte dhe ta shkatërronte vetëm moralin dhe fizikalitetin e individit por njëkohësish ta shkatërronte edhe familjen, shoqërinë dhe të linte plagë në tërë Kosovën”, tha Rushiti.

Gjatë luftës një numër i madh i të rinjve shqiptaro-amerikanë, lanë gjithë çka kishin, duke filluar nga familja, shtëpitë dhe punën në SHBA, për t’iu bashkuar luftës çlirimtare të popullit të Kosovës. Ata në atë kohë kanë vepruar në kuadër të Batalionit “Atlantiku, që u bë pjesë e rëndësishme e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. \Xhenta Uka/ KultPlus.com

Ish-presidentja Atifete Jahjaga do të dëshmojë para Komitetit për Punë të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve në Kongresin amerikan për luftën në Kosovë dhe mungesën e drejtësisë për të gjitha krimet që kanë ndodhur para 20 vjetësh, transmeton Koha.net

Dëshmia që mbahet më 30 prill, është ftuar nga kongresisti amerikan Eliot Engel me kërkesën e ish-presidentes Jahjaga.

Ish-presidentja do të flasë për krimet e targetuara tek popullata civile e Kosovës dhe mungesën e drejtësisë, si dhe kërkesën për drejtësi si parakusht për normalizim të raporteve në mes të Kosovës dhe Sërbisë.

Gjatë seancës do të dëgjohen edhe dëshmitë e Vasfije Krasniqi Goodman, e mbijetuar e dhunës seksuale në Kosovë, dhe Ilir Bytyqi, tre vëllezërit e të cilit janë vrarë gjatë luftës. Për më tepër, Paul Ëilliams, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare, do të flas për luftën në Kosovë nga perspektiva e të drejtës ndërkombëtare.

“Është duke u punuar maksimalisht për të siguruar përfaqësim dinjitoz të historisë tonë, për hir të të gjithë atyre që sakrifikuan shumë për lirinë që gëzojmë sot, e që ende nuk kanë drejtësi. Presidentja Jahjaga është tejet mirënjohëse ndaj të gjithë atyre që kanë përkrahur këtë iniciativë, si në Kosovë ashtu edhe në diasporë, dhe kanë ndihmuar duke ofruar informata dhe dëshmi. Vetëm kështu do t’i tregojmë botës historinë e vërtetë të Kosovës”, thuhet në njoftimin e Zyrës së ish-presidentes Jahjaga.

Ka më shumë se gjashtë muaj që kjo shtatore ndodhet në atelienë e skulptorit Agon Qosa.

Që nga tetori i vitit të kaluar, vepra kushtuar pajtuesit të gjaqeve, Anton Çetta, është gati për t’u vendosur në kryeqytet. Por, Komuna e Prishtinës ende nuk e ka caktuar një lokacion për shtatoren e porositur nga Agjencia për Menaxhimin e Komplekseve Memoriale.

Opsione të ndryshme për lokacionin e vendosjes së shtatores, janë përmendur nga krerët komunalë, por një vendim i prerë ende nuk është marrë, transmeton Express në KTV.

Në korrik të vitit që shkoi, Instituti Albanologjik i Prishtinës e refuzoi kërkesën që shtatorja e Çettës të vendoset në oborrin e këtij institucioni me arsyetimin se nuk është vend adekuat.

Shtatorja e shkrirë në bronz, ndodhet në atelienë e skulptorit në Ferizaj dhe Qosa thotë se vepra mund edhe të dëmtohet duke qëndruar në ambient të mbyllur.

Skulptori thotë se nuk e kupton neglizhencën institucionale për gjetjen e një vendi ku do të vendoset shtatorja.

Riza Krasniqi, anëtar i Këshillit Organizativ për shtatoren e Çettës, thotë se është i zhgënjyer me faktin që nuk po gjendet vendi për vendosjen e veprës.

Këshilli Organizativ për vendosjen e shtatores së Çettës është duke pritur një takim me të parin e Prishtinës.

Selim Pacolli, nënkryetar i Komunës së Prishtinës, thotë se janë tri lokacione brenda kampusit të Universitetit të Prishtinës që aktualisht po shqyrtohen për vendosjen e shtatores.

Shtatorja e Anton Çettës ka kushtuar 60 mijë e 800 euro. Problemet për lokacionin se ku do të vendoset kanë nisur para më shumë se dy vjetësh. Mospajtimet ndërmjet Institutit Albanologjik, me Komunën e Prishtinës dhe Ministrinë e Arsimit, kishin bërë që të skadonte edhe afati për vendosjen e shtatores.

Në motin 1800 vjershëtori ingliz, Byroni shëtite Sinisin’ e Ballkanit nga e cila dërgonte letra t’interesaçme shtëpisë dhe miqve të tij n’Angli. Këtu më poshtë po përkthejmë një letër të tillë, të cilën vjershëtori i madh e ka dërguar nga Shqipëria dhe flet me simpathi të madhe për Shqipërinë dhe për bijtë e saj.

Prevezë: 12 Vjesht’ e tretë 1809
Zonjës Byron,
Po bëhet një kohë e gjatë që gjëndem në Turqi; qyteti nga i cili u shkruaj qënndron buzë Adriatikut, por unë e pash më mirë këtë provincë shqipëtare kur vizitova pashanë.
Nga nisia Malta u-nisa me 24 vjesht’ e parë me vaporin luftëtar Marimanga” , dhe pas tetë ditësh hariva në Prevezë. Që këtej barita edhe 150 mila brënda në Shqipëri, për në Tepelenë, ku gjëndet pallati i Lartësis’  së Tij, dhe ndënja tri ditë. Pasha quhet Ali, dhe është i njohur si njeri me virtytete të larta. Ay qeverisë tëre Shqipërinë dhe një pjesë të Maqedhonisë. I biri i tij Veli pasha për të cilin më dha disa letra me rëndësi, qeveris Morenë, dhe është shum’ i dëgjuar n’ Egjyptë. Me një fjalë pashai është një nga njerëzit më të dëgjuar të Imperatorisë otomane.
Kur arriva në Janinë kryeqytet’ i Shqipërisë –mësova se Ali pasha ish me ushtërin’ e tij n’Iliri, ku kish rrethuar Ibrahim pashanë, në fortesën e Beratit.  Ay kish dëgjuar se në vendin e tij kish ardhur një ingliz prej soji të madh dhe i kish dhënë urdhër qeveritarit të Janinës që të përkujdeset për mua dhe të më japë ç’më duhet pa kërkuar as një pesësh’ që t’i jap dhurata robërve m’u dha lejë po që të paguanja gjëkafshë në shtëpinë ku isha, nuk m’u dha lejë. Kisha të drejtë të kaloj kuajt’ e pashajt, kështu i kaluar vizitova pallatet e pashajt dhe të nipërve të tij. Këta janë shumë të bukur, dhe të stolisurë me kadifera të mëndafshta. Malet dhe përgjithësisht, vendi këtu ka një bukuri natyrale shumë të madhe, gjër më sot s’e kam parë me no një vent tjatrë.

Pas nëntë ditësh udhëtimi hariva në Tepelenë. Udhëtimi ynë u-ndalua shumë nga shirrat e dëndur që binin.

Asnjë herë nuk’dot’haroj bukurin’ e madhe q’u çfaq përpara syve të mij kur hyra në Tepelenë, në ora pesë të mbrëmauret në perendim të diellit. Ajo bukuri më kujtoj përshkrimin q’i jep Walter Scott-i, Kastelit të Branksomit në vjershën e tij “Këngët e fundit” me tërë feodolizmën e saj.

Shqiptarët (me kostumin’ e tyre të bukur) i cili formohet prej një fustanelle të bardhë, anteri të qëndisur me sërme dhe jelek prej kadifeje të kuqe të qëndisur me gajtane të mendafshtë, kobure dhe jataganë me mill të argjentë etj…më pëlqejnë shumë.

Mua më shpunë në një dhomë të bukur dhe sekrtetari i vezirit ardhi të më pyesë për gjëndjen t’ime.

Të nesërmet vizitova Ali pashanë. Ky qe veshur me uniformën zyrtare prej gjenerali, ngjeshur rreth mesit një shpatë të bukur etj.etj…Veziri më priti në një dhomë shumë të bukur, të shtruar me mermer, në mes të cilës ridhte një shatervan. Dhoma qe e stolisur me “kanape”të shtruara me mendafsh. Pashaj më priti duke u-ngritur më këmbë, e cila tregon shënjë nderi, dhe më ftoj që të ri n’anën e djathtë të tij.

Gjithënjë kam si terxhuman një grek, po këtu u hasa me shkronjesin  e Ali pashajt Femlario i cili dinte ca latinisht dhe ky më shërbeu për t’u marrë vesh me pashanë. Pyetja e parë që më bëri ish; pse e kam lëne atdheun t’im kaq i ri (këtu njerëzia smundin të kuptojnë se si njeriu mund t’udhëtoj pas deshirës së ti),Pashaj më tha se konsulli ingliz, kapiteni Leek e kish lajmëruar për ardhjen time dhe kish thënë se jam nga një familje e dëgjuar; ky m’u lut t’u dërgoj ngjatjetimet e tij dhe unë po u-u çojë nga emri i Ali pashajt. Më tha se mbeti shumë i kënaqur nga sjelljet e mija dhe m’u lut që sa kohë të gjëndem në vëndin’ e tij ta shikoj atë posi një atë dhe ay mua posi bir.\

Dhe me të vërtëtë, ay sillesh posi një atë, më dërgonte t’ëmbëla, pemë etj.dhe m’u lut që të vinja shpesh mbrëmandent dhe të bisedonim bashkë.

So pashë të mbeturat e qytetit të vjetër Akcium ku Antoni humbi botën. Më tutje duken gërmadhat e qytetit Nikopol, i cili u godit prej imperatorit August si kujtim të fitimit të tij.

Mbase i dua shumë shqiptarët, këta nuk janë të gjithë myslimanë; një pjesë e madhe janë të krishterë, po, përgjithësisht Shqiptarët nuk’ i japin rëndësi fesë, dhe kjo nuk lot nonjë rol për të prishur zakonet kombëtare që kanë. Këta janë ushtarët e parë t’ ushtrisë otomane. Kur udhëtomnja fjeta dy net në një dobojë dhe me të vërtetë po u-them se as më nonjë vënt tjatrë nuk’kam hasur ushtarë më të sjellër se këta me gjith që kam qenë në garnizonet e Maltës dhe të Gibraltarit dhe që kam parë shumë ushtëri të ndryshme si spanjollë, francezë, sicillianë dhe anglikanë. Këtu nuk m’u voth asgjë dhe u ftuash nga ushtarët shqiptarë që të ha dhe të pi bashkë me ta.

Para një jave, nje kryetar shqiptar më mori në shtëpi të tij dhe pasi na dha të tëra sa na duheshin për të ngrënë e për të pirë, mua dhe, mua dhe të pasësëve t’im që janë: një shërbëtor, një grek, dy nga Athina dhe miku im Z.Hobhaus, nuk deshte të marë as një pesësh, për të gjitha ato, përvec se një fletëzë kartë, në të cilën t’i thoasha që mbeta i kënaqur nga pritja e tij, po unë nuk desha që pa paguar gjë të dilnja nga ay njeriu i mirë, dhe kur u luta që të pranonte ca pak të holla ay m’u përgjegj: “Jo, unë dua që të më duani, jo të më paguani”.

Çudi në këtë vent të hollat s’paskan fare vleftë; Kur isha në kryeqytet(Janinë) pas urdhërit të pashajt nuk’pagova asgjë me gjithë që kisha me vethe 16 kuaj dhe 6-7 shpirt.

Pas ca ditësh do të nisem për në Athinë që të mësoj greqishten e re, e cila ka një ndryshim të madh nga e vjetra, me gjithë që të dyja një emrë kanë dhe një gjuhë janë !….

                                                                                          Biri juaj i dashur

                                                                                                            LORD BYRON

SHËNIM:  Kjo letër që Lord Byroni i kishte dërguar nënës së tij para 206 vjetësh, ishte botuar për herë të parë në gjuhën shqipe në vitin 1914  në revistën “Kalendari Kombiar” që në atë kohë botohej në Sofje të Bullgarisë. Kjo letër e poetit  të madh Lord Byron u ribotua në gazetën “Dielli”më 25 Nëntor të vitit 1964. Editori i kësaj gazete Dr. Athanas Gegaj botonte dhe ribotonte vazhdimisht letra e shkrime me permbajtje intelektuale.  Editori nuk kishte bërë asnjë ndryshim të asaj letre botuar fillimisht në “Kalendarin Kombiar” . Edhe ne iu permbajtëm drejtëshkrimit të asaj kohe. (Gjekë Gjonlekaj).

Prevesa, November 12, 1809

My dear Mother,

I have now been some time in Turkey. The place is on the coast but I have traversed the interior of the province of Albania on a visit to the Pacha. I left Malta in the Spider, a brig of war, on the 21st of September and arrived in eight days at Prevesa. I thence have been about 150 miles as far as Tepaleen, his highness’ country palace, where I staid three days. The name of the Pacha is Ali, and he is considered a man of the first abilities, he governs the whole of Albania (the ancient Illyricum), Epirus and part of Macedonia. His son Velly Pacha, to whom he has given me letters, governs the Morea and he has great influence in Egypt, in short he is one of the most powerful men in the Ottoman empire. When I reached Yanina the capital after a journey of three days over the mountains through country of the most picturesque beauty, I found that Ali Pacha was with his army in Illyricum besieging Ibraham Pacha in the castle of Berat. He had heard that an Englishman of rank was in his dominion and had left orders in Yanina with the Commandant to provide a house and supply me with every kind of necessary, gratis, and though I have been allowed to make presents to the slaves etc. I have not been permitted to pay for a single article of household consumption. I rode out on the vizier’s horses and saw the palaces of himself and grandsons; they are splendid but too much ornamented with silk and gold. I then went over the mountains through Zitza, a village with a Greek monastery (where I slept on my return) in the most beautiful situation (always excepting Cintra in Portugal) I ever beheld. In nine days I reached Tepaleen, our journey was much prolonged by the torrents that had fallen from the mountains and intersected the roads. I shall never forget the singular scene on entering Tepaleen at five in the afternoon as the sun was going down, it brought to my recollection (with some change of dress however) Scott’s description of Branksome Castle in his lay, and the feudal system.

The Albanians in their dresses (the most magnificent in the world, consisting of a long white kilt, gold worked cloak, crimson velvet gold laced jacket and waistcoat, silver mounted pistols and daggers), the Tartars with their high caps, the Turks in their vast pelisses and turbans, the soldiers and black slaves with the horses, the former stretched in groupes in an immense open gallery in front of the palace, the latter placed in a kind of cloister below it, two hundred steeds ready caparisoned to move in a moment, couriers entering or passing out with dispatches, the kettle drums beating, boys calling the hour from the minaret of the mosque, altogether, with the singular appearance of the building itself, formed a new and delightful spectacle to a stranger.

Ali Pasha of Tepelana
(1744-1822)

I was conducted to a very handsome apartment and my health enquired after by the vizier’s secretary “a la mode de Turque.” The next day I was introduced to Ali Pacha. I was dressed in a full suit of staff uniform with a very magnificent sabre etc. The Vizier received me in a large room paved with marble, a fountain was playing in the centre, the apartment was surrounded by scarlet Ottomans, he received me standing, a wonderful compliment from a Mussulman, and made me sit down on his right hand. I have a Greek interpreter for general use, but a Physician of Ali’s named [Seculario?] who understands Latin acted for me on this occasion. His first question was why at so early an age I left my country? (the Turks have no idea of travelling for amusement). He then said the English Minister, Capt. Leake, had told him I was of a great family, and desired his respects to my mother, which I now in the name of Ali Pacha present to you. He said he was certain I was a man of birth because I had small ears, curling hair, and little white hands, and expressed himself pleased with my appearance and garb. He told me to consider him as a father whilst I was in Turkey, and said he looked on me as his son. Indeed he treated me like a child, sending me almonds and sugared sherbet, fruit and sweetmeats twenty times a day. He begged me to visit him often, and at night when he was more at leisure. I then after coffee and pipes retired for the first time. I saw him thrice afterwards. It is singular that the Turks who have no hereditary dignities and few great families except the Sultan’s pay, so much respect to birth, for I found my pedigree more regarded than even my title. His Highness is sixty years old, very fat and not tall, but with a fine face, light blue eyes and a white beard, his manner is very kind and at the same time he possesses that dignity which I find universal amongst the Turks. He has the appearance of anything but his real character, for he is a remorseless tyrant, guilty of the most horrible cruelties, very brave and so good a general, that they call him the Mahometan Buonaparte. Napoleon has twice offered to make him King of Epirus, but he prefers the English interest and abhors the French as he himself told me. He is of so much consequence that he is much courted by both, the Albanians being the most warlike subjects of the Sultan, though Ali is only nominally dependent on the Porte. He has been a mighty warrior, but is as barbarous as he is successful, roasting rebels etc. etc. Bonaparte sent him a snuffbox with his picture. He said the snuffbox was very well, but the picture he could excuse, as he neither liked it nor the original. His ideas of judging of a man’s birth from ears, hands etc. were curious enough. To me he was indeed a father, giving me letters, guards, and every possible accommodation. Our next conversations were of war and travelling, politics and England. He called my Albanian soldier who attends me, and told him to protect me at all hazards. His name is Viscillie and like all the Albanians, he is brave, rigidly honest, and faithful, but they are cruel though not treacherous, and have several vices, but no meannesses. They are perhaps the most beautiful race in point of countenance in the world, their women are sometimes handsome also, but they are treated like slaves, beaten and in short complete beasts of burthen, they plough, dig and sow, I found them carrying wood and actually repairing the highways. The men are all soldiers, and war and the chase their sole occupations. The women are the labourers, which after all is no great hardship in so delightful a climate.

Yesterday the 11th November, I bathed in the sea, today it is so hot that I am writing in a shady room of the English Consul’s with three doors wide open, no fire or even fireplace in the house except for culinary purposes […]

Today I saw the remains of the town of Actium near which Anthony lost the world in a small bay where two frigates could hardly manoeuvre, a broken wall is the sole remnant. On another part of the gulph stand the ruins of Nicopolis built by Augustus in honour of his victory. Last night I was at a Greek marriage, but this and 1000 things more I have neither time or space to describe. I am going tomorrow with a guard of fifty men to Patras in the Morea, and thence to Athens where I shall winter.

Two days ago I was nearly lost in a Turkish ship of war owing to the ignorance of the captain and crew though the storm was not violent. Fletcher yelled after his wife, the Greeks called on all the Saints, the Mussulmen on Alla, the Captain burst into tears and ran below deck telling us to call on God, the sails were split, the mainyard shivered, the wind blowing fresh, the night setting in, and all our chance was to make Corfu which is in possession of the French, or (as Fletcher pathetically termed it) “a watery grave.” I did what I could to console Fletcher but finding him incorrigible, wrapped myself up in my Albanian capote (an immense cloak) and lay down on deck to wait the worst. I have learnt to philosophize on my travels, and if I had not, complaint was useless. Luckily the wind abated and only drove us on the coast of Suli on the main land where we landed and proceeded by the help of the natives to Prevesa again; but I shall not trust Turkish sailors in future, though the Pacha had ordered one of his own galleots to take me to Patras. I am therefore going as far as Missolonghi by land and there have only to cross a small gulph to get to Patras. Fletcher’s next epistle will be full of marvels. We were one night lost for nine hours in the mountains in a thunder storm, and since nearly wrecked. In both cases Fletcher was sorely bewildered, from apprehensions of famine and banditti in the first, and drowning in the second instance. His eyes were a little hurt by the lightning or crying (I don’t know which) but are now recovered. When you write address to me at Mr. Strané’s English Consul, Patras, Morea.

I could tell you I know not how many incidents that I think would amuse you, but they crowd on my mind as much as would swell my paper, and I can neither arrange them in the one, or put them down on the other, except in the greatest confusion and in my usual horrible hand. I like the Albanians much, they are not all Turks, some tribes are Christians, but their religion makes little difference in their manner or conduct; they are esteemed the best troops in the Turkish service. I lived on my route two days at once, and three days again in a Barrack at Salora, and never found soldiers so tolerable, though I have been in the garrisons of Gibraltar and Malta and seen Spanish, French, Sicilian and British troops in abundance. I have had nothing stolen, and was always welcome to their provision and milk. Not a week ago, an Albanian chief (every village has its chief who is called Primate) after helping us out of the Turkish galley in her distress, feeding us and lodging my suite consisting of Fletcher, a Greek, two Albanians, a Greek priest and my companion Mr. Hobhouse, refused any compensation but a written paper stating that I was well received, and when I pressed him to accept a few sequins, “no,” he replied, “I wish you to love me, not to pay me.” These were his words. It is astonishing how far money goes in this country, while I was in the capital, I had nothing to pay by the vizier’s order, but since, though I have generally had sixteen horses and generally six or seven men, the expence has not been half as much as staying only three weeks in Malta, though Sir A. Ball, the governor, gave me a house for nothing, and I had only one servant. By the bye I expect Hanson to remit regularly, for I am not about to stay in this province for ever, let him write to me at Mr. Strané’s, English Consul, Patras.

The fact is, the fertility of the plains are wonderful, and specie is scarce, which makes this remarkable cheapness. I am now going to Athens to study modern Greek which differs much from the ancient though radically similar. I have no desire to return to England, nor shall I unless compelled by absolute want and Hanson’s neglect, but I shall not enter Asia for a year or two as I have much to see in Greece and I may perhaps cross into Africa at least the Egyptian part. Fletcher like all Englishmen is very much dissatisfied, though a little reconciled to the Turks by a present of eighty piastres from the vizier, which if you consider everything and the value of specie here is nearly worth ten guineas English. He has suffered nothing but from cold, heat, and vermin which those who lie in cottages and cross mountains in a wild country must undergo, and of which I have equally partaken with himself, but he is not valiant, and is afraid of robbers and tempests. I have no one to be remembered to in England, and wish to hear nothing from it but that you are well, and a letter or two on business from Hanson, whom you may tell to write. I will write when I can, and beg you to believe me,

your affectionate son,
BYRON

P.S. I have some very “magnifique” Albanian dresses, the only expensive articles in this country. They cost 50 guineas each and have so much gold they would cost in England two hundred. I have been introduced to Hussein Bey, and Mahmout Pacha, both little boys, grandchildren of Ali at Yanina. They are totally unlike our lads, have painted complexions like rouged dowagers, large black eyes and features perfectly regular. They are the prettiest little animals I ever saw, and are broken into the court ceremonies already. The Turkish salute is a slight inclination of the head with the hand on the breast, intimates always kiss. Mahmout is ten years old and hopes to see me again, we are friends without understanding each other, like many other folks, though from a different cause. He has given me a letter to his father in the Morea, to whom I have also letters from Ali Pacha.