Autor: KultPlus

Orhan Pamuk

Unë shkruaj sepse kam dëshirë të shkruaj. Shkruaj, sepse nuk mund të bëj si të tjerët, një punë normale. Shkruaj që libra si të mi të jenë të shkruar dhe që t’i lexoj. Shkruaj sepse jam tepër i mërzitur me të gjithë ju, me tërë botën. Shkruaj sepse më pëlqen të rri mbyllur në një dhomë, gjatë gjithë ditës. Shkruaj sepse nuk mund ta duroj ndryshe realitetin përveçse duke e ndryshuar. Shkruaj që mbarë bota ta dijë çfarë lloj jete kemi jetuar dhe jetojmë, unë, të tjerët, ne të gjithë, në Stamboll, në Turqi. Shkruaj sepse e dua erën e letrës dhe të bojës. Shkruaj sepse ky është një zakon dhe një pasion. Shkruaj sepse kam frikë të jem i harrueshëm. Shkruaj sepse më pëlqen fama dhe interesi që kjo më sjell… Shkruaj sepse besoj si një fëmijë në pavdekësinë e bibliotekave dhe në vendin që do të zënë aty librat e mi… Shkruaj sepse nuk arrij të jem i lumtur, çfarëdo që të bëj. Shkruaj për të qenë i lumtur.

Nga Plator Gashi

E pashë jetën teme tu lshu degë para meje si druni i fikut të gjelbër në rrëfim.

Në majë të secilës degë, sikur fik i purpurt i tultë, ni e ardhme e mrekullueshme më grishi e ma shkeli synin. Njani fik ke burrë, shpi e gazmendshme, e fëmijë, e tjetri fik ke poeteshë e famshme, e ni tjetër ke profesoreshë e shkëlqyeshme, e ni fik tjetër ke redaktori i jashtëzakonshëm Ee Gee, e ni tjetër fik ke Evropa e Afrika e Amerika Jugore, e ni tjetër fik ke Konstantini e Sokrati e Atila e ni tufë tjetër dashnorësh me emna të çuditshëm e profesione të pazakonta, e ni tjetër fik ke kampione Olimpike e kanotazhit, e rreth e rrotull këtyne fiqve pat shumë fiq të tjerë që s’un i shquejsha mirë.

E pashë veten të ulun në bigë të kësaj peme, tu dekë uni, veç se s’mu mbushke mendja se cilin fik me e zgedhë. E dojsha secilin prej tyne, po tu e zgedhë njanin i hupsha gjithë të tjerët, e, sa isha ulun e e paaftë me zgedhë, fiqtë nisën me u rrudhë e me u nxi, e, njani mbas tjetrit pikën në tokë pranë kambëve të mia.

—shkëputje nga The Bell Jar e Sylvia Plath, përkthy prej meje.

Nesër mbrëma, të mërkurën e 6 nëntorit, në KultPlus Caffe Gallery në Prishtinë do të mbahet nata finale e konkursit të poezisë ‘Poezi për Paqe’.

Në shënim të Ditës Ndërkombëtare të Paqes, KultPlus mbështetur nga UN Women ka shpallur të hapur konkursin “Poezi për Paqe” ku në adresën e KultPlusi-it çdo ditë kanë ardhur një numër i madh i poezive.

Konkursi ishte i hapur për të gjitha poetet gra dhe vajza të të gjitha moshave, dhe komuniteteve në Kosovë.

Aplikimet janë vlerësuar nga juria profesionale e përbërë nga profesori dhe poeti i njohur Sali Bashota, studiuesi dhe shkrimtari Agron Gashi dhe studiuesja dhe gazetarja Jeta Zymberi, të cilët edhe kanë zgjedhë finalistet e këtij konkursi.

Nesër në këtë ngjarje do të jenë të pranishme autoret e 10 poezive të përzgjedhura. Në këtë mbrëmje poetike, autoret do ti lexojnë poezitë e tyre para të pranishmëve dhe krejt në fund juria do të shpallë vlerësimin për tre poezitë më të mira të këtij konkursit cilat edhe do të shpërblehen nga organizatorët.

Ky aktivitet është pjesë e projektit “Youth for Kosovo” mbështetur nga UN Peacebuilding Fund, dhe zbatuar nga UN Women, UNDP-UNV dhe UNICEF.

Festivali i Prozës Artistike “FICTION FEST” me datat 08, 09 dhe 10 nëntor, 2019, e zhvillon edicionin e tij të dytë. Organizator kryesor i këtij festivali është Qendra për Kulturë dhe Edukim “SHESHI”, ndërsa organizator ndihmës është “EUROPE HOUSE.” 

Dashamirësit e prozës artistike do të kenë rastin të takohen me këta shkrimtarë, që do të na nderojnë me pjesëmarrjen e tyre, e që janë: Roland Bartezko (Gjermani), Agron Tufa (Shqipëri), Roland Orçik (Hungari), Jurij Hudolin (Slloveni), Agron Y. Gashi (Kosovë), Rrahman Paçarizi (Kosovë), Erenestina Halili (Shqipëri), Ilire Zajmi (Kosovë), Jasna Dimitrijevic (Serbi), Albin Mehmeti (Kosovë), Shefqet Bylykbashi (Kosovë) dhe Elida Rrusta (Shqipëri). Shkrimtarët e mësipërm do të lexojnë pjesë të zgjedhura nga proza e tyre artistike, si dhe do të bashkëbisedojnë me të pranishmit lidhur me artin e tyre krijues dhe projektet e tyre të ardhshme në fushën e prozës.

Mbrëmja e parë dhe hapja e “FICTION FEST”- edicioni i dytë do të mbahet me datën 08 nëntor, 2019, ora 19:00, në ambientet e “EUROPE HOUSE”, rr. UÇK, nr. 90, te Qafa, përballë Komunës së Prishtinës (ish-objekti i ProCredit Bankës). Në mbrëmjen e parë do të kemi rastin dhe kënaqësinë t’i takojmë dhe t’i dëgjojmë këta shkrimtarë: Roland Orscik, Rrahman Paçarizi, Erenestina Halili, Ilire Zajmi, Albin Mehmeti dhe Shefqet Bylykbashi.

Mbrëmja e dytë mbahet me datën 09 nëntor, 2019, ora 19:00, në ambientet e “EUROPE HOUSE” dhe do të kemi rastin dhe kënaqësinë t’i dëgjojmë dhe t’i takojmë këta shkrimtarë: Roland Bartezko, Agron Tufa, Agron Y. Gashi, Ilire Zajmi, Jasna Dimitrijevic dhe Elida Rrusta.

Ndërkaq, në ditën e tretë (10.11. 2019) shkrimtarët do ta vizitojnë Janjevën, fshat-simbol të traditës dhe multikultaralizmit, ku në ora 12:00 në shtëpinë-muze të Shtjefën Gjeçovit do të kemi lexime të prozës artistike nga shkrimtarët pjesëmarrës në “FICTION FEST”

Edicioni i dytë i festivalit të prozës artistike “FICTION FEST” u mbështet nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit (MKRS), Drejtoria për Kulturë e Komunës së Prishtinës, programi “Kultura për ndryshim”, i menaxhuar nga Zyra e BE-së në Kosovë dhe i implementuar nga Qendra Multimedia dhe Goethe Institut. / KultPlus.com

Arbër Selmani

Historiani Jusuf Buxhovi sonte ka promovuar në kryeqytet trilogjinë gjermane e cila përfshinë romanet “Vdekjet e kolonelit”, “Kujtimet e zonjës von Braun” dhe “Kodi i dashurisë”.

Në ambientet e KultPlus Caffe Gallery, Buxhovi ka folur për librat por duke mos harruar lidhjen e tij të fuqishme me Gjermaninë, kryefjalën e këtyre librave dhe pikën kryesore të bashkimit.

“Mua më ka ndodhur të jem në Gjermani që nga vitet 70-të. Emancipimi im intelektual, profesional por edhe politik lidhet me Gjermaninë dhe pa Gjermaninë edhe qasja ime ndaj problemeve letrare e politike nuk do të ishte kjo që është. Kultura dhe filozofia gjermane është një kapitull i veçantë i kulturës botërore. Për më tepër, ka qenë politika gjermane, një akter në të cilin është luajtur drama, tragjedia e fatkeqësia e asaj që më vonë është histori e Ballkanit” ka nisur kësisoj rrëfimin e tij Buxhovi, para të pranishmëve.

Në një bashkëbisedim që zgjati rreth 90 minuta, historiani e intelektuali Buxhovi, shpesh edhe thumbues e kontravers me hulumtimet dhe gjetjet e tij, ka përmendur Kongresin e Berlinit, Berlinin e Vjenën si referenca mbi të cilat është ndërtuar një trekëndësh i historisë shqiptare.

“Shteti shqiptar do të thotë i ka dy faza me gjermanët. E para konsiderohet të jetë me Kryqëzatën e Barbarosës ndërsa më vonë vjen edhe ajo e Arbërve dardanë me gjermanët. Mos ta harrojmë këtu edhe fjalorin e Arnold Von Harfit, i cili udhëtoi edhe nëpër Gjermani e deri në Palestinë, për të formuluar më pas fjalorin me 52 fjalë dhe me një tekst të vogël, përmbledhje kjo që unë e mendoj si themelin e filologjisë shqiptare” tregoi gjatë promovimit të librave të trilogjisë gjermane, historiani Buxhovi.

“Këtë përmbledhje unë e quaj “Shekulli i mbrapshtë” sepse prej romanit të parë deri tek i fundit kalohet në 100 vite. Për dallim nga Kadare, unë kam përdorur një dimension tjetër të kalimit të shekullit, dhe jo vitit. Gjermaninë e kemi pasur obligim ta lidhim me një qasje edhe letrare dhe rolin e saj ta fusim në letërsi. Kuptohet për mua kjo nuk ka qenë e lehtë sepse letërsia i ka ligjet e veta. Gjermania e Austria, të dyja, i kanë pasur interesat e tyre në Ballkan” ka treguar gjatë promovimit Buxhovi.

Buxhovi, jo i shpeshtë në paraqitjet e tij para publikut, e shfrytëzoi këtë promovim edhe të fliste për aktualitetin kosovar e atë në Shqipëri dhe për limitet ideologjike e klishetë që ndër vite e kanë munduar historiografinë shqiptare. Ai ka përmendur imponimin e Serbisë dhe historiografisë serbomadhe, si pengesë të fortë kurdoherë.

“Unë në libra merrem edhe me dimensionin e vrasjes së intelektualëve dhe atyre që kanë ideal shtetin e Kosovës dhe frymën perëndimore, duke u marrë me luftën e fundit. Një pjesë e intelektualëve e kanë tradhëtuar intelektualizmin, ndërsa klasa kriminale që sot ka ardhur në pushtet fuqinë e saj e ka në saje të intelektualëve” ka vazhduar Buxhovi.

Gjatë natës, pos pyetjeve të të pranishmëve dhe përgjigjeve nga historiani dhe autori, ka folur edhe Mensur Bytyqi nga Shtëpia Botuese ‘Pena’, duke treguar për privilegjin që kjo shtëpi botuese ka me botimin e këtij vëllimi të rëndësishëm për historinë e historiografinë. Qëndrim Badalli e ka moderuar këtë promovim.

Buxhovi krejt në fund është përkujdesur të flasë edhe për konceptin e bashkimit kombëtar dhe për shtetin shqiptar.

“Në Ballkan do të duheshin të ekzistonin dy shtete të fuqishme shqiptare, stabile, dhe me një politikë serioze e cila do ti ndalë pazaret. Shteti i Kosovës është arritja ma e madhe e shqiptarizmit. Shqipëria do të duhej që 17 shkurtin ta shpallte festë zyrtare, dhe flamuri i Kosovës të ishte barabar me flamurin e Shqipërisë, që të mos heqim flamunjtë e të luajmë hajgare” ka përmendur Buxhovi.

Jusuf Buxhovi ka nënshkruar libra për të pranishmit.

Jusuf Buxhovi lindi në Pejë më 4 gusht të vitit 1946. 

Pas punës së gjatë hulumtuese në arkivat gjermane publikon monografitë “Kongresi i Berlinit 1878” (2008) dhe “Kongresi i Berlinit dhe Lidhja Shqiptare” (2012), si dhe “Nga Shqipëria Osmane te Shqipëria Europiane” (2010). Suksesin më të madh si historian Buxhovi e shënon me veprën pesë-vëllimëshe “Kosova” (2012-2015), e cila pati shtatë botime. / KultPlus.com

Persepolis quhej kryeqyteti i Perandorisë Akaemenide në Persinë e lashtë, 550–330 Para Krishtit. 60 km në verilindje të qytetit të Shirazit në Iranin e sotëm.

Nën këtë emër të lashtë ka dashur të përmbledhë zakonet e Iranit të sotëm, e titullojë romanin e saj shkrimtarja iraniane, Marjane Satrapi, që vjen në shqip nga frëngjishtja prej përkthyesve Mirela Kumbaro dhe Edmond Tupja, i pari përkthim ky i librit në gjuhë të huaj, që trajton historinë vetjake të një vajze iraniane, që vuan gjithë pasojat e revolucionit iranian, e gjithë censurimet e përndjekjet e një regjimi e mentaliteti antidemokratik e anti të drejtave të njeriut, të cilit ajo i kundërvihet me rebelizëm të pzakontë.

Romani Persepolis është i gjithi në formën e tregimeve vizatimore.

Po ashtu ka edhe një film Persepolis,një bashkëprodhim ndërkombëtar frank-iranian, që ka marrë pjesë edhe në Festivalin e Filmit në Kanë në 2007, ku fitoi çmimin e Jurisë, e që ta kuptosh më mirë librin përkthyesit Kumbaro e Tupja këshillojnë edhe shikimin e filmit.

Karl Gurakuqi, drejtori i parë i Bibliotekës Kombëtare, arsimtar, gjuhëtar dhe pedagog shqiptar, kur u pyet për shkrimtarin shqiptar Ernest Koliqi, pati këto fjalë:

Nuk janë shum shkrimtarët t´onë, emni i të cilvet të njifët aq mirë në shtresat letrare shqipe sá ai i Koliqit; të pakët janë atá, prodhimet e të cilvet të kenë marrë aq hapt në çdo kând të Shqipnís, sá ato qi emnin e tij në çfaqje kulturore gjithëfarësh, në botime nëpër fletore e revista të ndryshme, disá prej të cilavet themelue dhe mbajt prej tij vetë, në botime veprash qi janë të pacaktueme të zánë nji vend të dukshëm, dashtas e padashtas, në historín e letrave t´ona.  

Ernest Koliqi ka qenë njëri ndër personalitetet e njohura të letërsisë e kulturës shqiptare në përgjithësi.

Koliqi u lind  në Shkodër më 20 maj të vitit 1903. Ishte i biri i Shan Koliqit dhe i Ages së Cuk Simonit, nip Parrucejsh,  familje shkodrane fort e kamur. Ndërsa nga babai kishte origjinën prej Lotajve të Shalës së Dukagjinit, të cilët kishin rënë në krahinën e Anamalit.

Një kontribut të veçantë i ka dhënë arsimimit në Kosovë, në vitin 1941, kur forcat italo-shqiptare kishin depërtuar në vendin tonë dhe kishin dëbuar forcat ushtarake e policore të Mbretërinë famëkeqe jugosllave, e cila gjatë tërë kohës së sundimit nga vitit 1913 e deri në vitin 1941 nuk kishte lejuar asnjë shkollë shqipe por as edhe një libër në gjuhën shqipe.

Më 1943, Koliqi vajti në Romë të vazhdonte punën si ordinar në universitet dhe u emërua ambasador në Vatikan, i fundit para regjimit që do të vinte. Nga një telefonatë merr vesh për kapjen e Petro Markos nga ana e gjermanëve, të cilit i shpëton jetën.

Nis të botojë nga viti 1954 deri më 1961, studimin krahasues “Dy shkollat letrare shkodrane – e Etënve jezuitë dhe e Etënve françeskanë”.

Më 1939 hapet në Universitetin Shtetëror të Romës Selia e Albanologjisë, ku Koliqi emërohet ordinar dhe qëndron i tillë derisa doli në pension. Ndërprerja e vetme disi e gjatë qe kur u emërua ministër Arsimi në vitet 1939-1941.

Karl Gurakuqi qe sekretar i parë i Komisís Letrare, u ngarkua që me fondin e librave të bibliotekës së komisisë të formohej bërthama e një biblioteke albanologjike, që ishte baza e Bibliotekës Kombëtare. U caktua inspektor arsimi në Vlorë më 1921, ku u bë edhe sekretar i Federatës “Atdheu” deri vitin e ardhshëm. Më 1922, u bë drejtori i parë i Bibliotekës. Më pas qe shef Seksioni në Ministrinë e Arsimit, drejtor liceu, anëtar i Komisionit Teknik, profesor i shqipes dhe latinishtes në Institutin “Nana Mbretneshë”. / KultPlus.com

Shkrimtaret dhe poetet që janë përzgjedhur si finaliste të konkursit të poezisë për paqen organizuar nga KultPlus dhe UNWOMEN janë bashkuar sonte në KultPlus Caffe Gallery.

Në bashkëbisedim me Ilire Zajmin – shkrimtare e gazetare dhe Arbër Selmanin – gazetar, poeteshat janë bërë pjesë e takimit dhe punëtorisë për të elaboruar më shumë mbi poezinë, por edhe për të lexuar poezitë e tyre të cilat janë përzgjedhur nga juria si më të mirat e këtij edicioni.

Sali Bashota, Agron Gashi dhe Jeta Zymberi kanë qenë pjesë e jurisë.

Albina Rushiti, Kaltrina Pacolli, Albana Muja, Vlora Konushevci, Veronikë Bucinca, Alketa Spahiu, Halime Olluri, Festinë Avdiu, Arta Maxhuni, Violeta Berisha, Diana Basholli, Fjolla Rabi, Flora Halimi dhe Burbuqe Latifi ishin pjesë e këtij takimi sonte, ku u fol për poezinë, për gruan, për paqen dhe luftën, por edhe për faktin se si mentaliteti ka ndikuar e vazhdon të ndikojë që gratë shpesh të hezitojnë të shkruajnë e të përkthejnë ndjenjat e tyre në fjalë.

Secila prej poeteshave ka lexuar poezinë e saj konkurruese duke debatuar më pas për poezinë dhe për ndjenjat që kanë sjellë deri tek poezia.

Javës tjetër, do të dihen dhjetë poezitë finaliste të cilat do të lexohen nga autoret në një mbrëmje në KultPlus Caffe Gallery, për të cilën ngjarje do të njoftoheni me kohë, sepse do të jetë e hapur për të gjithë e interesuarit, për tu takuar me shkrimtaret por edhe për të përjetuar emocionet e vërteta.