Sapo është publikuar sllogani i edicionit të tetë të Javës së Krenarisë që do të mbahet në Prishtinë, dhe sivjet komuniteti i LGBTIQ+ ka përzgjedhë si sllogan ‘Kemi qenë dhe do t`jemi’ e që sipas organizatorëve ky sllogan është ‘kaq i vogël për ta përshkruar ndjenjën tonë të krenarisë, për atë çka jemi e për atë ku do të arrijmë, ku do të lartohemi’, shkruan KultPlus.
Më poshtë është njoftimi i plotë i këtij eventi që do të nisë më 3 qershor dhe do të zgjasë deri më 8 qershor.
Edicioni i tetë i Javës së Krenarisë në Kosovë është këtu!
Për neve, ta organizojmë Javën e Krenarisë në Kosovë nuk nënkupton vetëm festë: Java e Krenarisë, qysh prej edicionit historik të parë, i vë në hartë të gjithë ata individë që avokojnë çdo ditë për barazi, për gjithëpërfshirje, për të frymuar e për të qenë vetja në një vend ku të marrësh frymë nuk është e lehtë për asnjë.
Java e Krenarisë në Kosovë është një manifestim i vetes sonë, i kulturës sonë, i personalitetit tonë. Java e Krenarisë në Kosovë është një tjetër shpërfaqje e identiteve të cilat për vite e vite janë shtypur e kanë mbetur në hije, duke mos qenë asnjëherë në habitatin e tyre. Java e Krenarisë në Kosovë, edhe në këtë edicion të tetë nuk harron të jetë pasaporta kryesore e individëve LGBTIQ+ në Kosovë.
Kësaj here, po i fokusojmë sytë e veshët tanë sidomos në faktin që, përkundër përceptimit të përgjithshëm, ne kemi qenë gjithmonë këtu, njëjtë siç do të vazhdojmë të jemi. Akronimet për ne nuk janë shkronja, janë njerëz që bartin me vete mendje, përmbajtje, intelekt, aktivizëm, dëshira e ëndrra.
Sllogani ‘Kemi qenë dhe do t`jemi’ është kaq i vogël për ta përshkruar ndjenjën tonë të krenarisë, për atë çka jemi e për atë ku do të arrijmë, ku do të lartohemi. Ekzistenca jonë është në paradën tonë të përditshme, në defileun tonë në një vend ku ngjyrat shpesh pengojnë. Duke e respektuar të kaluarën tonë, ne duam të shohim kah e ardhmja. Heshtja ka qenë mekanizmi ynë për shumë gjatë, por jo tash e tutje. Në mes të sfidave e vështirësive, shpirtrat tanë kanë mbetur të fuqizuar.
Shihemi në Javën e Krenarisë, e cila edhe këtë vit është plotësuar e ndërtuar me një program që synon t`i tregojë të gjithëve: kemi qenë dhe do t`jemi këtu. Përkundër gjithçkaje./ KultPlus.com
Sapo kanë përfunduar xhirimet e filmit artistik me metrazh të gjatë “Vidra” me skenar të Stefan Boskovic e regji të Srdjan Vuletic, shkruan KultPlus.
Xhirimet e këtij filmi janë realizuar në Mal të Zi dhe për realizimin e këtij filmi janë përfshirë disa shtete në kooproduksion si: Mali i Zi, Bosnja dhe Hercegovina, Kroacia, Italia dhe Kosova.
Për këtë projekt filmik që premierën do ta ketë në fillim të vitit 2025 ka njoftuar Fatmir Spahiu, i cili në këtë projekt ka edhe rolin e bashkëproducentit nga Kosova, në kuadër të Shtëpisë Filmike “Buka”.
Më poshtë është njoftimi i plotë i Fatmir Spahiut.
Te dashtun miq,
Jemi te lumtur me ju njoftu se keto dite kane perfunduar xhirimet i filmit “Vidra” skenar i shkrimtarit malazez Stefan Bošković dhe me regji te regjisorit boshnjak Srdjan Vuletić.
“Buka” ndjehet basheprodhuese krenare per kete projekt fantastik.
Poashtu falemnderojme nga zemra bashkepunetoret tone nga Kosova,
Aurita Agushin, Edona Reshitaj, Pellumb Ballata, Nok Selmani dhe stafi tjeter teknik dhe kreativ.
Vidra eshte prodhuar nga;
“Artikualacija film” nga Mali i zi
Ivan Djurović (producent i deleguar)
“Redibis film” nga Italia, Daniele Segre, coproducent,
“Izazov 365” nga Kroacia,
Katarina Prpić, coproducent,
“Realstage” nga Bosnja e Hercegovina
Ishak Jaliman, coproducent,
“Buka” nga Kosova,
Fatmir Spahiu, coproducent.
Filmi eshte mbeshtetur financiarisht nga;
Qendra e filmit te Malit te zi,
Ministria e Kultures se Italise,
Qendra auriovizuele e Kroacise,
Ministria e kultures dhe sporitit e Kantonit te Sarajeves,
Fondi i filmit ne Sarajeve
Qendra Kinematografike e Kosoves
Ne fazen e zhvillimit filmi kishte fituar cmimin e euroimages ne CineLink, si Best Pitch Award at When East Meets West.
Poashtu projekti ishte zgjedhur ne Cinéfondation programme Cannes L’Atelier.
Shfaqja e pare publike e keti filmi pritet te jete ne pranveren e vitit 2025 / KultPlus.com
Alba dhe Eda, dy lezbiket që kurorëzuan martesën e tyre, kanë folur këtë të martë për emisionin “Good Morning Albanians” në Euronews Albania.
Ato thanë se morën shumë kritika dhe komente ndërsa shtuan se dasma doli jashtë pritshmërive pasi donin diçka shumë të vogël.
Mes tjerash Alba shtoi se prindërit e saj nuk ishin të pranishëm sepse vetë ajo nuk i kishte ftuar.
“Kishte njerëz që u mërzitën që nuk i ftova në dasmë. Ishin njerëzit tanë. Ne kishim menduar të bënim diçka shumë të thjesht por na doli jashtë pritshmërie. Donim të kishim dhe njerëzit tanë, por nuk kishin. Nuk i ftova unë duke ditur qëndrimin e tyre”-tha Alba./ KultPlus.com
Në Galerinë e Ministrisë së Kulturës do të mbahet një bisedë mes Edi Hilës dhe Shkëlzen Maliqit, të martën, më 28 maj, në orën 18:00.
Biseda do të fokusohet në punën artistike të artistit Edi Hila, si dhe ekspozitën e tij “A4 Print”, të kuruar nga Shkëlzen Maliqi, e cila është aktualisht e hapur në Galerinë e Ministrisë së Kulturës.
Biografia e Edi Hila:
Lindur në Shkodër në vitin 1944, Edi Hila jeton dhe punon në Tiranë. Në vitin 1967 Hila u diplomua në Institutin e Arteve të Bukura në Tiranë. Nga viti 1968 deri në vitin 1974 ka punuar në Radio Televizionin Shqiptar dhe si ligjërues i jashtëm i Vizatimit në Institutin e Larte te Arteve. Në vitin 1973 ai ndoqi një trajnim profesional për skenografi televizive në degën e RAI-t në Firence. Në këtë periudhë ai pikturoi “Mbjelljen e Pemëve”, vepër që u kritikua më vonë në Plenumin e Katërt të Komitettit Qendror të PPSH-së. Ai u kritikua edhe për skenografinë e Festivalit të 11-të të Radio Televizionit Shqiptar. Më 1974 atë e larguan nga Radio Televizioni Shqiptar dhe u dërgua për riedukim si punëtor në Pularinë e Tiranës në Laprakë ku punoi nga viti 1977 deri në 1978. Më pas, në periudhën e parë të rehabilitimit pas dënimit, Hila u transferua në ndërmarrjen e Dekorit të Qytetit te Tiranës.
Në vitin 1980, pas rehabilitimit të plotë, filloi punën si redaktor arti tek “Horizonti”, revistë për pionierë e botuar nga Komitetit Qendror i Bashkimit të Rinisë së Punës së Shqipërisë. Në vitin 1988 Hila fillon mësimdhënien si profesor i jashtëm në Atelienë e Pikturës në Akademinë e Tiranës dhe në vitin 1991 emërohet profesor në Atelienë e Pikturës në Fakultetin e Arteve Pamore në Akademinë e Arteve në Tiranë, ku edhe zgjidhet Dekan në vitin 1993. Nga viti 1996 deri në pensionimin e tij ka qenë profesor i Pikturës në Akademinë e Arteve të Tiranës, sot Universiteti i Arteve.
Hila është fitues i çmimit “Onufri” në vitin 1993 dhe 1998. Në vitin 2017 ekspozon në “Dokumenta 14“, Athinë dhe Kassel. Në viti 2018 hap ekspozitën e parë retrospektive në Muzeun e Artit Modern në Varshavë, Poloni, ekspozitë e cila u hap edhe në Galerinë Kombëtare, Tiranë. Ai ishte i ftuar në programin “Berlin Artist” të DAAD-së, në vitin 2019. Në vitin 2020 ekspozon në “Secession“ në Vienë./ KultPlus.com
Tenori Ramë Lahaj sapo ka zbuluar datat e edicionit të katërt të RLIOF, dhe sipas këtij njoftimi, pritet të realizohen pesë mbrëmje të paharrueshme me yje të operës, shkruan KultPlus.
Më poshtë e keni njoftimin e plotë të Ramë Lahaj.
Të dashur miq të operas dhe festivalit RLIOF,
Me kënaqësi të madhe ju njoftojmë që edicioni i 4-të i festivalit ‘Rame Lahaj International Opera Festival’ do të mbahet nga data 21 Korrik deri më 2 Gusht.
Edicioni i sivjetmë i RLIOF sjell:
5 mbrëmje të paharrueshme muzikore me yjet e operas
Ekspozitë të veçantë
Masterklasë frymëzuese për artistët e rinj
Tani që na ndajnë fiks dy muaj nga festa e madhe e artit operistik, ju ftojmë t’i ruani datat në kalendar për t’iu bashkuar edhe njëherë rrugëtimit tonë magjik me emra të mirënjohur të botës operistike.
Detajet dhe lajmet e reja, do t’i shpalosim vazhdimisht në rrjetet tona sociale dhe webfaqen zyrtare të festivalit www.rliof.com./ KultPlus.com
Në kuadër të Prishtina International Theater Festival – PITF 2024 do të mbahet orë letrare me shkrimtarin dhe studiuesin Agim Vinca, orë letrare që do të mbahet në 77 vjetorin e lindjes së shkrimtarit Agim Vinca, shkruan KultPlus.
Ora letrare do të mbahet më 22 maj, në ora 14:00 në Teatrin Kamertal të Kolegjit AAB (Kati i 4-të). / KultPlus.com
(Rexhep Qosja: “Të fshehtat e treguara”, Toena, Tiranë,2020.)
ARS- COMBINATORIA SI VEÇORIA KRYESORE E ROMANIT “TË FSHEHTAT E TREGUARA”
Postmodernizmi në art, e konkretisht në letërsi, arrin që të bëjë një kthesë të madhe jo vetëm në strukturën, formën, temat, idetë e elementet e shumta që e përbëjnë një vepër letrare, por duke sjellë në mendje problematikën mbi definimin e artit. Kjo çështje dhe dilemë teorike, ekziston që në zanafillë të mendimit teorik mbi letërsinë dhe artin në përgjithësi. Për postmodernizmin, letërsia nuk është as imitim, as krijim por kombinim. Pra, një vepër letrare postmoderne është një kombinim kodesh e diskursesh. Bëhet fjalë për teknikën e montazhit, të cilën e shohim tek të gjitha veprat letrare postmoderne. Rexhep Qosja, filizi i parë i postmodernizmit në letërsinë shqipe dhe figura qendrore e tij, këtë metodë e ka sjellë si risi fillimisht në romanin “Vdekja më vjen prej syve të tillë”, e për të vazhduar në gjithë krijimtarinë e tij. Romani i tij i fundit “Të fshehtat e treguara” vjen si kulminacion i pjekurisë postmoderne të autorit. Edhe tek ky roman, zhanri tradhton konventat e veta tradicionale. Vetë autori e ka cilësuar “roman omnibus me dokumente reale dhe të imagjinuara”. Është ky nëntitulli i romanit i cili tregon edhe për shkrirjen dhe eliminimin e modaliteteve zhanrore. Edhe gjatë leximit të veprës vërejmë diskurse të ndryshme zhanrore letrare dhe joletrare brenda zhanrit të romanit.
Që në fillim, që në titull të romanit, vërejmë një diskurs poetik. Autori zgjedh këtë titull figurativ me një figurë jo shumë të zakonshme, siç është oksimoroni.Shumë pjesëza të romanit si p.sh. “Kush është kush sot dhe kush ishte kush dje” kanë karakteristikat e prozës poetike, në të cilat teksti prozaik pasurohet me forma e figuracion poetik. Poezia “Fol shkurt, sa më shkurt”, e cila merr edhe formën e një poezie voko-vizuale, si një trekëndësh i përmbysur, flet shumë edhe për gjithë idenë e veprës. Vargu i fundit i kësaj poezie është i përbërë nga një fonemë e vetme, -sh, e cila shëndrrohet në një onomatope për heshtjen e zbrazëtirën. Në po funksion të ironisë, janë edhe poezitë e tjera të zhanrit mikst të cilat i shohim tek ky roman. Një e tillë është ajo e ndërtuar me vetëm dy fjalë të vetme: “Komercializmi, atdhetarizmi” të cilat përsëriten gjatë të gjithë vargjeve, e çka ia shton dozën ironike është fakti që vargu i parë dhe i fundit përkon me fjalën “komercializëm”. Atdhetarizmi tashmë s’është asgjë tjetër veçse komercializëm, prandaj edhe romani nuk ka një hero në qendër të narrativave, por një antihero tipik siç është Bardh Dynjaja, i cili përfaqëson gjithë antiherojt e epokës sonë.
Ky roman ndjek dy linja kryesore: e para është ajo që na tregon për përditshmërinë monotone të Bardhit në punën e tij në arkiv, kurse e dyta tregon për ndodhi brenda familjes së tij. Të dyja këto linja vendosen në funksion të një qëllimi të vetëm e që është pasqyrimi i jetës mediokre dhe ordinere të Bardhit në jetën e tij publike dhe private. Kjo e fundit, pasqyrohet falë inkuadrimit të zhanrit dramatik. Janë gjithsej 35 pjesë të tilla, të cilat na pasqyrojnë Bardhin si kryefamiljar me bashkëshorten e tij Havanë, dhe fëmijët Liku dhe Anila si edhe disa personazhe të rastit. Dialogu i parë nis me momentin kur te Havaja vërehen simptomat e para të sëmundjes dhe vazhdon në mënyrë të tillë kronologjike deri me çastet e fundit të jetës. Pra, mund të themi që janë këto sekuenca dramatike të cilat ndjekin një rend kronologjik përgjatë romanit, sepse tek pjesët tjera vërejmë një fragmentaritet të tërësishëm. Në qendër të tyre vendosen Bardhi dhe Havaja dhe personazhe të tjerë. Janë dialogë të shkurtë, mbi çështje të zakonshme e nganjëherë edhe absurde. Në fakt, këto pjesë dramatike tregojnë edhe për monotoninë e jetës familjare të Bardhit.
Në anën tjetër, për të treguar për rutinën profesionale të Bardhit, Qosja zgjedh të përdorë disa lloj të diskurseve, të gjitha për të treguar se si individi ndrydhet,tëhuajsohet e humb brenda një sistemi të vështirë e absurd, se si moderniteti e degradon deri në skaj secilin. Në këtë mënyrë, në roman falë teknikës së montazhit shohim të inkuadruar dosje policore, marrje në pyetje e jetëshkrime tejet banale të Bardhit për persona mediokër. Gjithashtu, Bardhi si përkthyes në arkiv detyrohet të përkthejë dokumente të ndryshme nga gjuhë të ndryshme dhe nga eprori atij i kërkohet që këtë punë ta kryejë shpejt, gjithnjë për ngut, çka tregon edhe për tragjedinë e kohës sonë në fushën e përkthimeve, të cilat shihen si një makineri prodhimi sasior pa i kushtuar rëndësi cilësisë. E madje atij i duhet të përkthejë edhe gjëra të rëndësisë dytësore dhe tretësore. Kjo gjë na lë ne si lexues para një dileme të madhe, se si mund të ishte fati i një individi përballë një sistemi të tillë, që Qosja figurativisht e quan oktapod. E në fakt duket sikur i tillë është, një oktapod tentakulat e të cilit nuk kursejnë asgjë e askënd. Atëherë si mund t’i shpëtojë individi degradimit të vet personal e profesional?
Për të treguar sa paradoksale është epoka jonë, Qosja zgjedh ta vendosë herë pas here, fjalimet e Dalanit të cilat natyrisht ai nuk i shkruante vetë, por i porosiste me urdhër si çdo gjë tjetër dhe pastaj dilte e i lexonte para turmës sikur të ishin mendime e bindje të artikuluara nga vetë ai.
Një tjetër ironi e autorit, e vërejmë falë diskursit epistolar, me disa letra që në fillim i shfaq si letra anonime për persona të ndryshëm e më vonë duke ju vendosur edhe emra të rremë dërguesish, kur në fakt ato janë letra admirimi e lavdi që këta persona i dërgojnë vetvetes.
INTERTEKSTUALITETI SI VETËDIJE POSTMODERNE
Intertekstualiteti, ka ekzistuar edhe përpara postmodernizmit dhe rruga për të pohuar të kundërtën mund të na çojë në përfundime absurde. Sipas Linda Hutcheon, njëra ndër teoricienet më të rëndësishme të postmodernizmit, intertekstualiteti tek autorët postmodernë, përndryshe nga ata paraardhëse, është produkt i vetëdijes së tyre. “Umberto Eco, derisa po shkruante romanin Emri i trendafilit, pohon: “Kam zbuluar atë që shkrimtarët gjithmonë e kanë ditur (dhe për të cilën gjithmonë na kanë folur): librat gjithmonë flasin për libra të tjerë dhe cdo tregim rrëfen tregimin tashmë të rrëfyer. Tregimet që ritregohen në romanin Emri i trëndafilit i përkasin edhe letërsisë (nga Conan Doyle, Borges, Mann,Eliot etj.), edhe historisë (kronikat mesjetare, dëshmitë religjioze). Ky është diskursi i dyfishuar parodik i intertekstualitetit postmodernist”.(Hutcheon,2013,f. 182)
Pra, për postmodernët të cilët i qëndronin besnikë parullës “çdo tekst është intertekst”, thyhen të gjitha barrierat e origjinalitetit. Për ta, është e pamundur që të shkruhet një vepër origjinale, sepse ajo është produkt i gjithë asaj që autori ka lexuar më parë. Pra,intertekstualiteti me të gjitha format e tij, tek veprat postmoderne del i modeluar në mënyrë të qëllimshme dhe të hapur duke mos ia lënë lexuesit detyrën që të aludojë për ndërlidhjet e ndryshme të tekstit që po lexon me ndonjë tekst tjetër të lexuar më parë. Këtë rrugë e ndjek, edhe Qosja, sepse ai vendos brenda romanit pasazhe, citate e fragmente të ndryshme nga vepra të shumta letrare, të cilat qëndrojnë në harmoni perfekte me romanin e tij. Ai lexuesit të tij, i jep informacionet mbi titullin e veprës, autorin e madje në disa raste edhe përkthyesin.
Përveçse me veprat e autorëve të tjerë, Qosja në këtë roman, krijon ura intertekstuale edhe me personazhe të veprave të veta të mëparshme si p.sh. me Xhezairin e Gjikës nga romani “Vdekja më vjen prej syve të tillë” dhe fragmentin e ëndrrës që sheh Xhezairi i Gjikës:
“ U zgjova i fikësuar mos do të përsëritet prapë!ëndrra!
Dhe, mos sundimtari do ta shpjegojë jo si ishte po si do të dëshirojë vetë, për nevojat e veta, ëndrrën time .Siç kishte shpjeguar vetë, siçkishte dashur udbashi ëndrrën e Xhezairit të Gjikës në vitin 1972!
Djersë të ftohta ma bëjnë trupin!
Edhe ëndrra mund të paralajmërojë të keqen.
Mallkimin. “ (Qosja,2020,f.140)
NARRATORI-PERSONAZHET-LEXUESI
Relacioni narratori-personazhet-lexuesi, tek romani “Te fshehtat e treguara”është njëri nga relacionet i cili gjithashtu thyen ato konceptet e zakonshme dhe vjen i rimodeluar në një mënyrë unike, të pazakontë për letërsinë shqipe dhe tërësisht në frymën e avangardës postmoderne.
Kush është narratori i kësaj vepre dhe si e shfaq ai veten? Narrator është vetë autori i cili e shfaq veten si i tillë. Në pjesën e parë “Pse po e shkruaj këtë roman?” i cili mund të themi që ka funksionin e një parateksti, Qosja e shfaq veten autoriale duke treguar për motivimin dhe impulsin që e ka nxitur për të shkruar këtë roman dhe zërin e brendshëm i cili i thoshte:
“Fillo të shkruash! Trego për të fshehtat!.
Të fshehtat e rëndësishme dhe të parendësishme, pikëlluese e argëtuese, të përhershme e kalimtare, vendore e botërore. Të fshehtat që, si të gjitha të ndodhurat e të bërat duhet të jenë të treguara. Të fshehtat me të cilat kjo Botë jeton hanedan.” (Qosja,2020)
Pra, motimi i autorit qenka të treguarit. Dhe në fakt gjatë romanit ne do shohim që ironia e parodia qosiane në këtë roman nuk kursen askënd, prej individëve deri te institucionet qeveritare, arsimore, kulturore e akademia.
Erudicioni i autorit shihet edhe në konceptet e tij mbi narrativën prozaike, duke i shpalosur konceptet e tij se si duhet të jetë pozicioni i narratorit : “Të mos ju flas për veten: unë jam rrëfimtari, e rrëfimtari duhet të jetë më i padukshëm në roman, ai duhet t’ia japë fjalën protagonistit, shpesh edhe protagonistes e personazheve, që t’ua bëjë frymëmarrjen të lehtë lexuesve, t’u sjellë ofshamët dhe , pse jo, edhe atyre asnjanësve që nuk u sjell as gëzim as hidhërim.” (Qosja,2020,f.13). Vetëm ky fragment nga romani na bënë të kuptojmë shumë mbi marrëdhënien autori narrator- personazhet narratorë e lexuesi, ky i fundit si njëra nga hallkat e rëndësishme të një vepre letrare. Lexuesi në teoritë poststrukturaliste e postmoderne, shihet jo vetëm si receptuesi i një vepre, por edhe si krijuesi i saj. Këtë gjë e zbaton edhe vetë Qosja, i cili lexuesin e bënë pjesë të veprës që në fillim të veprës, e njeh atë me castin që e kishte frymëzuar për shkrimin e veprës, i tregon si mendon ta ndërtojë narracionin, madje e lë të zgjedhë edhe titullin duke dhënë diku nga mesi i romanit disa tituj potencialë për romanin në fjalë e në fund “diskuton” me të edhe mbi fatin që do kishte romani mbas botimit. Një model i tillë është tërësisht atipik për letërsinë shqipe.
Në fund të romanit në “Postskriptumin për Bardhin”, autori tregon edhe për marrëdhënien e tij me protagonistin dhe sa shumë kishte ndryshuar edhe ai që nga fillimi i veprës e deri në fund të saj:
“Nuk është sot ai që ka qenë dje!
Nuk është sot ai që ka qenë deri sot!
……
Ke ndryshuar shumë, i thashë një ditë, kur e takova papritur duke shkuar në Arkiv ai e duke shkuar në Askundje unë.” (Qosja, 2020,f.484)
Romani “Të fshehtat e treguara” është një roman poliedrik i cili përbën gjithë erudicionin postmodern të autorit. Është një roman i cili tenton që të përfshijë gjithcka, nga indvidi tek shoqëria e sistemi, nga mikro në makro. Individi është i lidhur gjithmonë ngushtë me shoqërinë në të cilën jeton, dhe njëherë e më tepër vërtetohet që njeriu nuk mund të qëndrojë pasiv ndaj zhvillimeve e shtrembërimeve të epokës në të cilën jeton. Ai jeton, rritet e në fund degradohet së bashku me të.
REFERENCA:
Qosja,R (2020).Të fshehtat e treguara.Toena
Hutcheon,L.(2013).Poetika e postmodernizmit.OM
Shënim: Punimi është prezantuar në lëndën Letërsi aktuale shqipe, te prof.dr.Sali Bashota, studimet master, dega e Letërsisë Shqipe, Fakulteti i Filologjisë, Prishtinë.
Në ditën e dytë të Prishtina International Theater Festival, është mbajtur masterclass me studentët e Fakultetit të Gazetarisë dhe Produksionit të Kolegjit AAB, nga regjisorja e njohur malazeze Ana Vukotić njëherazi drejtoreshë e festivalit “FIAT” në këtë shtet.
Ajo së pari ndau përshtypjet për organizimin e PITF 2024, ku është pjesë e jurisë kryesore, duke thënë se është tejet e impresionuar dhe se çdo gjë ishte e menduar mirë deri në detaje, mbi të gjitha veçoi jurinë e studentëve.
“Jam shumë e kënaqur pasi mbrëmë teatri ishte plot njerëz të rinj, organizimi ishte perfekt dhe gjithçka ka shkuar shumë mirë. Ajo që ishte më e bukura e festivalit ishte juria e studentëve, sepse mendimi juaj është shumë i rëndësishëm për ta planifikuar të ardhmen e teatrit”, u shpreh Vukotić.
Tutje Vukotić zgjeroi temën në mënyrën si funksionojnë teatrot dhe festivalet në Mal të Zi, përzgjedhjen e shfaqjeve, teksteve etj.
Në panel me Vukotić ishin edhe drejtori i festivalit Zijad Mehic, drejtoresha artistike Doruntina Alshiqi dhe koordinatorja Valentina Cenaj./ KultPlus.com
21 Maji festohet praktikisht në gjithë botën që nga nëntori 2001, muaj në të cilin është shpallur nga Asambleja e Përgjithshme e Deklaratës Universale të UNESCO-s mbi Diversitetin Kulturor si “Dita Ndërkombëtare e Diversitetit Kulturor”, ditë në të cilën festohet dhe reflektohet mbi vlerat e këtij diversiteti dhe “të jetuarit së bashku”.
Përmes kësaj dite UNESCO dhe vendet anëtare të saj, vazhdojnë të promovojnë rritjen e ndërgjegjësimit për marrëdhëniet mes kulturës dhe zhvillimit ekonomik të një vendi si dhe rolin e teknologjive të komunikimit në këto marrëdhënie.
Deklarata e mësipërme, shihet si instrumenti ligjor i parë, që e sheh diversitetin kulturor si “Trashëgiminë e përbashkët të njerëzimit” dhe e konsideron ruajtjen e saj si një aksion konkret dhe etikë të pandashme nga respekti për dinjitetin njerëzor.
Ndërsa bota e djeshme e kishte vënë theksin në ndryshimet e saj, zhvillimet e sotme janë drejt unifikimit dhe të shkuarit drejt një drejtimi.
Për të theksuar karakterin fondamental të identitetit tonë kolektiv dhe individual, kultura është mjeti i pashoq për ta përcjellë në mënyrën e duhur këtë mesazh.
Aktivitetet që zhvillohen në këtë ditë synojnë të promovojë lidhjen mes Konventës së Diversitetit Kulturor dhe trashëgimisë shpirtërore të minoriteteve, duke risjellë edhe një herë atë që shprehet se trashëgimia shpirtërore, e transmetuar nga një brez në tjetrin, rikrijohet vazhdimisht nga komunitetet dhe grupet si përgjigje e gjenisë së tyre krijuese ndaj mjedisit rrethues, ndërveprimit të tyre me natyrën dhe historinë, dhe u jep kuptim vazhdimësisë dhe identitetit, duke promovuar kështu respektin për diversitetin kulturor dhe kreativitetin njerëzor.
Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore Shkodër e sheh 21 Majin si një mundësi të shkëlqyer për të festuar dhe për të promovuar dialogun mes kulturave, por edhe për të vizituar parqet arkeologjike Rozafa-Lezha, duke inkurajuar njohjen e trashëgimisë kulturore. Hyrja do të jetë falas./ATSH/ KultPlus.com
Julian Lumi, me origjinë shqiptare, është një nxënës brilant i shkollës së mesme shkencore “Amedeo di Savoia”.
Julian doli i pari në kategorinë e klasifikimit Pisto C2 dhe për këtë arsye është kualifikuar në finalet kombëtare të lojërave matematikore që do të zhvillohen më 25 maj në Bocconi di Milan. /Albinfo.ch/ KultPlus.com
Në kuadër të takimeve kulturore “Pena e Dritës” në Qendrën “BogdaniPolis” në Prishtinë, u shënua DITA E BIBLIOTEKËS “Ernest Koliqi”. Manifestimi u mbajt në datën e lindjes së shkrimtarit e publicistit Ernest Koliqi, i cili, pëveç të tjerash, në Kosovë kujtohet dhe nderohet si themelues i shkollë shqipe.
Për personalitetit poliedrik të Koliqit foli njohësi i tij i afërt, Don Lush Gjergji, i cili, me këtë rast, evokoi kujtime nga miqësia personale me të gjatë kohës së studimeve në Romë.
Pastaj, studiuesja e letërsisë, Agnesa Beqiri mbajti Lectio Magistralis, me titullin “Proza moderne e Koliqit“, nëpërmjet së cilës ajo potencoi disa prej veçorive kryesore të veprës së këtij autori, i cili nga kritika letrare vlerësohet si themelues i prozës moderne shqipe. Po ashtu, Beqiri vuri në pah edhe ndikimin e prozës së Koliqit në krijimtarinë e autorëve tanë të mëvonshëm, veçmas në krijimet e A. Pashkut dhe S. Hamitit.
Ky manifestim, që kishte mbledhur krijues e studiues të shumtë të letërsisë, studentë e mësimdhënës universitarë, pati edhe një program të pasur artistik, me pika të zgjedhura në piano dhe violinë./ KultPlus.com
Aktori Vasillaq Godo është ndarë nga jeta mëngjesin e kësaj të marte (21 maj) në moshën 81-vjeçare. Aktori ka qenë një ndër themeluesit e teatrit “Petro Marko” në Vlorë në 1962, ndërsa la pas një arkiv të pasur duke interpretuar gjatë karrierës së tij mbi 90 role.
Vasillaq Godo u lind në Vlorë më 15 shkurt 1943 dhe u diplomua në Institutin e Lartë të Arteve.
Përtej roleve të spikatuar në teatër ka qenë gjithashtu edhe recitues i poezisë dhe i prozës shqipe në shumë evente.
Zëri im tij i plotë, aktrimi i figurave heroike duke i gërshetuar me sens artistik dhe human kanë qenë tipare theksuese e të aktorit Vasillaq Goda. Goda ka qenë protagonist që në premieren e parë të teatrit të Vlorës te drama “Fundosja e Skuadrës e Spahivogli”.
Disa nga rolet e tij më të spikutara ishin “Lidhur si fishekë gjerdani”, “Batoja te Jatagani”, “Besa e Trojeve” etj. Vitet e fundit aktori Goda eksperimentoi edhe në komedi, ku dalloi për prerjet satirike të personazhit. rtsh/ KultPlus.com
Është dhënë shfaqja e parë nga Bosnje e Hercegovina me titullin “Muhammad Ali, the one and only”, me regji të Dino Mustafić, duke hapur natën e parë të Prishtina International Theater Festival “Burbuqe Berisha” – PITF 2024, shkruan KultPlus.
Shfaqja e cila fliste për raportin mes babait dhe fëmiut ka impresionuar publikun që nga çastet e para. Aktorët janë duartrokitur nga publiku që ishte në numër të madh, duke përgëzuar dhe uruar ata për energjinëdhe atmosferën që sollën në skenë.
Kjo shfaqje delikate ishte një përzierje emocionesh për të gjithë të pranishmit, pasi ndërthurej me realitetin dhe aktualitetin për çdo familje.
Në hapje të festivalit ishte i pranishëm edhe kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti i cili para të pranishmëve tha se Festivali PITF edhe këtë edicion vjen si pjesë e zhvillimit të gjerë të kapaciteteve artistike dhe teatrore në Kosovë.
“Puna juaj artistike, krahas shembujve të rrjetëzimit dhe modeleve të bashkëpunimit, e vulosë Kosovën si shtet kontribuues, e jo vetëm pjesëmarrës. Prania e larmishme në festivalin tuaj tregon që Republika jonë siç ka qenë edhe mbetet, mikpritëse për punët e mira dhe për miqtë tanë që besojnë thellësisht në vlerat sociale e kulturore të artit dhe në kulturën si shprehje të demokracisë e të shoqërisë”, tha Kurti.
Duke folur për artin dhe politikën, ai tha se ato njëmendë janë dy gjëra të ndryshme, që duhet të jenë të pavarura, por nuk mund të jenë të ndara, dhe se këtë na e mëson e vërteton jo vetëm historia e periudhës së antikitetit, ku i gjejmë dyja, por e gjithë historia në secilën periudhë të saj.
Në fund të fjalës, kryeministri u zotua se Qeveria e Republikës së Kosovës do të vazhdojë të jetë pranë nismave artistike që e përfaqësojnë fuqinë shpirtërore të Kosovës, si kontribuuese e denjë dhe krijuese në Ballkan, Evropë e më gjerë.
Festival përgjatë kësaj jave do të sjell shfaqje të ndryshme nga shtete të rajonit dhe të gjitha këto shfaqje do të prezantohen në Teatrin “Faruk Begolli” në kuadër të AAB-së, kurse sonte do të shfaqen dy shfaqje mysafire: “The Feral Ëomxn” nga Gjermania me regji të Jemima Rose Dean dhe “Bretkosa” nga Kosova me regji të Burbuqe Berishës./ KultPlus.com
Kisha Katolike Shqiptare dhe Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë kanë shprehur shqetësimin dhe kundërshtinë në lidhje me një martesë të së njëjtës gjini të celebruar, në Tiranë.
Kisha Katolike distancohet, duke theksuar se personi që merr pjesë në ceremoni, nuk përfaqëson asnjë kishë, por ka marrë një veshje prifti duke abuzuar rëndë.
Sipas Dom Mark Pashkjes, Kisha së bashku me Komunitetin Mysliman dhe të gjitha komunitetet fetare në Shqipëri janë bashkë kundër atyre që cenojnë vlerat e jetës dhe familjes, shkruajnë mediat shqiptare, përcjell albinfo.ch.
Kisha ortodokse në deklaratë thotë se “E panatyrshmja nuk bëhet e natyrshme me dekrete ligjore”.
“Është më se e njohur se përjetësimi i njerëzimit ka qenë i bazuar në ekzistencën e dy gjinive dhe bashkimin e tyre. Asnjë kulturë, fe apo sistem ligjesh (Soloni, Platoni etj.) nuk e ka institucionalizuar bashkëjetesën homoseksuale si martesë. E panatyrshmja nuk bëhet e natyrshme me dekrete ligjore. Përkundrazi, një ligj i tillë fyen krijimin. Nuk është përparim shoqëror, por një konflikt me rendin natyror, e tatëpjetë.
Kisha është e detyruar të artikulojë qartë konceptin dhe vlerën e martesës, rëndësinë e familjes dhe të lindjes së fëmijëve në përputhje me tekstet e saj të shenjta dhe traditën e saj shekullore (siç u deklarua në Sinodin e Shenjtë dhe të Madh të Kishës Orthodhokse në Kretë në vitin 2016)”, thuhet në deklaratën e plotë.
Kryeveprat më të mëdha letrare kanë pasur si protagoniste dashurinë. Lumenj ndjenjash janë derdhur, duke bërë të rrjedhin fjalë të paharrueshme. Njerëz të mëdhenj, artistë, shkencëtarë: “I gjithë universi i bindet dashurisë”.
Ja përse në vite, kujtohen për të tjera arritje dhe suksese, por nga sirtarët e jetës së Einstein, Johnny Cash, Beethoven, Winston Churchill dhe shumë të tjerëve, dalin edhe letrat e dashurisë që u kanë shkruar të dashurave të tyre.
Një sondazh në Angli ka zgjedhur më të bukurat, ku ndoshta mungojnë ato që mund të presim, shkruan revistaclass. I bën mirë zemrës megjithatë, të lexosh këto radhë për të rizbuluar dhe kuptuar që kjo ndjenjë, është kaq e thjeshtë për t’u provuar, kaq e thjeshtë për t’u shprehur.
Johnny Cash gruas së tij June Carter Cash (1994) “U plakëm dhe u mësuam të rrimë bashkë. Mendojmë njëlloj. Komunikojmë me mendje. E dimë çfarë do tjetri pa qenë nevoja ta kërkojmë. Ndonjëherë njëri e nevrikos tjetrin. Ndoshta ndonjëherë e marrim tjetrin të mirëqenë. Por herë pas here, si sot, mendoj për ne të dy dhe e kuptoj sa me fat jam që ndaj jetën me gruan më fantastike që kam takuar në jetë”.
Winston Churchill gruas Clementine Churchill (1935) “E dashura ime Clemmie, në letrën që më dërgoje nga Madras kishe shkruar gjëra që për mua janë shumë të rëndësishme, që ta kisha bërë jetën më të bukur. Nuk mund ta them çfarë kënaqësie më dha kjo, sepse ndihem gjithmonë tmerrsisht në borxh me ty, nëse lejohet që në dashuri të bëhen të tilla llogari”.
John Keats i shpreh dashurinë Fanny Brawne (1819) “Nuk mund të jetoj pa ty, harroj çdo gjë, por kur të shoh, jeta duket sikur ndalet, nuk shoh asgjë tjetër. Më ke përthithur”.
Ernest Hemingway, Marlene Dietrich (1951) “Nuk arrij të përshkruaj sesi sa herë që të përqafoj, ndjehem në shtëpi”.
Napoleone Bobaparte, Josephine de Beauharnais (1796) “Që kur të kam lënë, jam gjithmonë i trishtuar. Lumturia ime është pranë teje. Sjell gjithmonë në kujtesë përkëdheljet e tua, lotët e tu, ngrohtësinë tënde të dashur. Magjepsja e së pakrahasueshmes Josephine Kindle ndez një zjarr dhe një flakë të pashuar në zemrën time”.
Richard Burton, Elizabeth Taylor (1964) “Sytë e mi të verbër presin dëshpërimisht të të shohin ty. Ti nuk e kupton, natyrisht , EB, sa e bukur dhe tërheqëse ke qenë gjithmonë dhe sesi ke fituar një vlerë më shumë mirësie të veçantë e të rrezikshme”.
Mbreti Enrico VIII, Anna Bolenas (1527) “Po guxoj të të kërkoj të ma thuash prerë çfarë mendon për dashurinë tonë. Nevoja më shtrëngon ta di përgjigjen tënde, duke qenë që kam një vit që jam plagosur nga dashuria dhe ende nuk jam i sigurt nëse kam apo jo një vend në zemrën tënde”.
Dhembjet e dashurisë së Beethoven për “të dashurën e përhershme” (1812) “Dhe pse jam në shtrat, mendja ime vjen tek ty, e dashura ime e pavdekshme, ji e qetë, më duaj, sot, dje, sa lot të derdhur për ty, ty, ty, jeta ime, gjithçkaja ime, lamtumirë. Oh vazhdo të më duash, mos e gjyko keq zemrën besnike të të dashurit tënd. Përjetësisht yti. Përjetësisht imja. Përjetësisht tanët”.
Gerald Ford i kujton dashurinë e tij bashkëshortes Betty pasi asaj iu diagnostikua një kancer në gjoks (1974) “Nuk ka fjalë që mund të shprehin saktë dashurinë tonë të thellë, të thellë, e dimë sa e madhe je dhe ne, fëmijët dhe babai, do përpiqemi të jemi të fortë si ti. Besimi tek ty dhe te Zoti do na përkrahë. Dashuria jonë për ty është e përjetshme”.
Jimi Hendrix i thotë vogëlushes së tij të hapë krahët “Lumturia është brenda teje”. Prandaj thyeji zinxhirët e zemrës dhe lëre veten të bëhet lulja që ti je. E di unë si: mjafton të hapësh krahët dhe vendosu në pozicionin e të qenit e lirë./ KultPlus.com
Kryeqyteti i Shqipërisë, Tirana, renditet në top tri destinacionet më të rezervuara për periudhën qershor-gusht të vitit 2024, thotë raporti i Mastercard Economics Institut.
Dy vendet e para sipas këtij raporti janë të rezervuara për Mynihun, qytet në Gjermani, dhe Tokion, kryeqendrën e Japonisë.
Sipas analizës së Mastercard Economics Institut, Mynihu renditet si destinacioni turistik më në trend global nga qershori 2024 deri në gusht 2024, me rritjen më të madhe të kërkesës për turizëm që shkon gjatë verës, në krahasim me nivelet normale. Mynihu do të jetë nikoqir i ndeshjes hapëse të Kampionatit Evropian në futboll (futboll) në qershor.
Sipas analizës së Institutit Ekonomik Mastercard, Mynihu renditet si destinacioni turistik më në trend global nga qershori 2024 deri në gusht 2024, me rritjen më të madhe të kërkesës për turizëm që shkon në verë, në krahasim me nivelet normale. Mynihu do të jetë nikoqir i ndeshjes hapëse të Kampionatit Evropian në futboll (futboll) në qershor.
“Tokio renditet në vendin e dytë në listë, ku jeni (valuta vendore) historikisht i dobët dhe një vit i plotë pa kufizime i ka kthyer turistët në valë, më të larta se nivelet historikisht normale. Ndërsa Japonia ka parë tashmë një fluks të jashtëzakonshëm pasagjerësh që fluturojnë në vend, këto të dhëna sugjerojnë se vrulli vazhdon të rritet. Numri tre në listë mund të pritet më pak. Tirana, Shqipëri është shumë afër nga shumë hotele bregdetare dhe është veçanërisht shumë më miqësore me kuletën në krahasim me qendrat kryesore të turizmit në vendet e tjera bregdetare të Evropës”, thuhet në raport.
Së fundi, çfarë bëjnë Nice, Francë; Kankun, Meksikë; Bali, Indonezi; Bangkok; Kerkyra, Ishulli i Korfuzit, Greqi; dhe Aruba kanë të përbashkëta? Plazhi. Këto zona renditen secila në 10 destinacionet më të njohura në mbarë botën.
Pas Tiranës ndodhet Nica, qytet në Francë, dhe Cancun i Meksikës.
Turistët vazhdojnë të rezervojnë fluturime pavarësisht inflacionit. Megjithatë, destinacionet ku ata drejtohen mund të jenë të ndryshme, shkruan Elizabeth Casolo në një artikull të botuar në revistën amerikane “Skift”.
Kur planifikoni pushime verore në Evropë, destinacionet që ju vijnë në mendje janë Italia dhe Greqia.
Por, turistët po shkojnë drejt vendeve të tjera që ofrojnë lehtësira të ngjashme me çmime më të ulëta.
Raporti për “Tendencat e Udhëtimeve 2024”, i publikuar nga “Mastercard”, tregoi një rritje të trafikut ajror dhe qëndrime më të gjata në disa destinacione më të lira, duke përfshirë Shqipërinë.
“Njerëzit po mendojnë se si mund të vazhdojnë udhëtimet dhe t’i shijojnë këto përvoja brenda buxhetit të tyre”, tha kryeekonomistja e “Mastercard”, Michelle Meyer.
Shqipëria është një destinacion miqësor me buxhetin.
Vendi mesdhetar ka regjistruar një rritje prej 141% të trafikut ditor të fluturimeve që nga viti 2019.
Kryeqyteti shqiptar, Tirana, po dëshmon një rritje të rezervimeve të fluturimeve krahasuar me nivelet e para pandemisë.
Sipas raportit të “Mastercard” Shqipëria është një nga destinacionet verore në trend të këtij viti.
“Shqipëria ka një potencial të konsiderueshëm në zhvillimin e turizmit. Rritja e numrit të fluturimeve është gjithashtu një përpjekje për të mbështetur një rritje më të madhe ekonomike”, tha Meyer për popullaritetin e Shqipërisë. atsh/ KultPlus.com
Sot është mbajtur konferenca për shtyp e shfaqjes së parë “Muhammad Ali, the one and only” nga Bosnje e Hercegovina, që do të hap edicionin e sivjetmë të Prishtina International Theater Festival “Burbuqe Berisha” – PITF 2024.
Në konferencë morën pjesë: drejtoresha artistike e festivalit Doruntina Alshiqi, koordinatorja e festivalit Valentina Cenaj, regjisori i shfaqjes Dino Mustafić, aktorët Vedrana Božinović, Ermin Sijamija dhe Dino Bajrović.
Alshiqi, iu uroi mirëseardhje ekipit nga Bosnje e Hercegovina, duke shtuar se përmes këtij festivali edhe në edicionin e tetë tentohet që ekipet teatrale nga shumë vende të botës të sjellin në Kosovë shfaqjet e tyre më të mira.
Regjisori i shfaqjes “Muhammad Ali, the one and only “ Dino Mustafić, u shpreh i lumtur për pjesëmarrjen në festival. Ai në emër të Teatrit Kombëtar të Sarajevës, përshëndeti të pranishmit ndërsa shtoi se shfaqja duhet të mbetet suprizë, por e rëndësishme është që përmbajtja e saj flet për lidhjen mes babait dhe fëmijës, familjes dhe dashurisë.
Aktorët Vedrana Božinović, Ermin Sijamija dhe Dino Bajrović folën për pjesët e tyre në këtë shfaqje, duke thënë se presin që publiku ta shijoj shfaqjen, kurse sa i përket çmimit u shprehën se do të ishte i mirëpritur.
Shfaqja “Muhammad Ali, the one and only” do të luhet sonte në Teatrin AAB “Faruk Begolli”, nga ora 20:00./ KultPlus.com
Edlira Mara dhe Alba Ahmetaj, çifti i së njëjtës gjini, kurorëzuan në një ceremoni simbolike të veshura me fustane nusërie, dashurinë e tyre në tarracën e bashkisë së Tiranës mbrëmjen e 19 majit.
Kurorëzimi i tyre u bë nga dy pastorë britanikë, ndërsa në ceremoninë private ishin edhe vajzat e tyre 3-vjeçare, binjaket që erdhën në jetë me metodën invitro.
Megjithëse ligji shqiptar nuk lejon martesat të së njëjtës gjini, 2 partneret Edlira Mara dhe Alba Ahmetaj dorëzuan në gjendje civile kërkesën për t’u celebruar në martesë, pas 14 vitesh të dashuruara.
Alba, tha se ende nuk kanë një përgjigje nga gjendja Civile, por përgjigja është e pritshme, pasi do të jetë negative.
Burime për Report Tv nga gjendja Civile ka konfirmuar se nuk ka pasur asnjë lidhje martese mes dy vajzave të së njëjtës gjini.
Për sa i përket marrjes së tarracës për ceremoninë e martesës, Alba Ahmeti tha se aplikuam fillimisht me emër të Edlirës dhe u pranuam (dmth nuk kanë dhënë detaje se cfarë dasme do të jetë). Gjithsesi ata pretendojnë se gjithsecili taksapagues ka të drejtë të përdore tarracën e bashkisë.
Andy Fitchet, pastori që ka marrë pjesë në ceremoninë e martesës jo ligjore të dy vajzave Alba Ahmetaj dhe Edlira Mara ishte pjesë e konferencës së sotme për media. Gjatë pyetjes se ka pasur shumë akuza që ai nuk është pastor, ai i hodhi poshtë këto pretendime. Ai tha që është pastor.
Në lidhje me dasmën ka reaguar edhe Kisha Katolike në Shqipëri. Sipas Kishës Katolike personi me veshjen e një kleriku katolik, nuk ka lidhje me ta dhe nuk përfaqëson kishën./ KultPlus.com
“Lulet e Majit” ishte një serenatë që muzikanti Pjerin Ashiku, e kompozoi gjatë periudhës së komunizmit, ndërsa punonte në torno. Këngën ia dedikoi një personi të rëndësishëm për të.
Ndër vite kjo këngë është kënduar në Shkodër, Korçë dhe Gjakovë, e madje ka patur dilema për origjinën e saj. Por, kantautori Gjokë Vata insiston se autori i vetëm është Pjerin Ashiku.
Kënga popullore është në krize dhe po humbet identitetin e saj shqiptar, thotë Vata, teksa bën apel që të vlerësohen ata që kanë bërë art të vërtetë./ KultPlus.com
Lshon ame ilire n`goje agimesh s`vjetra Ndo `i fjale e jote than` vetimeveti, O gjuhe e folun n`bote ende ferishte S`ciles Mayeri ne te censhmet letra Rraj`t e mshefuna n`mot nuk mund ia gjeti As n`t`folun t`Cezarve as n`helenishte, Perse Athina s`kishte Emen as Roma, kur e rrept ushtove Nder vepra katallajsh qi nper jehona Vigma t`fuqishme qitshin hove-hove, Tue ndertue ledhe permbi troje t`ona.
Kuturesat e hyjit nper gjeth lisi N`Dodonen shejte prifti, qi n`pergjime Naten e diten rrinte atje perdore, Porse ndo `i fllad pullnaje kundalisi, Ndoshta me fjal`t e tueja i dha heshtime T`perfrigueshme qi mbluen t`parat therore: Ndoshta ndo` i buz` hyjnore N`at mot qi zota shpesh perbujte toka Shqiptoi kto fjal` qi ne mbi goj` na shkrefen; Me ty hyjneshat ndoshta nper kto boka Ndonjij biri njeriu dashnin ia shprefen.
Mbi anija t`shpejta velat nde kah preja, Qi urdhni i Teutes niste nen hyj ari Me msy t`Helenit barkat tregetuese Ngarkue me ar e kem e skllave t`reja, Ty t`kelthitte n`timue anijetari Tue i ra me kic ilir pupes bishtnuese; E permbi val` shkembuese Ti jehojshe nder hymnet e ngadhnjimit Kur, me plackat e rrmbyeme mbrend` stivue, U afrojshin n`breg anijat prej agimit, Mbretneshes s`detit pret me i a dhurue.
Mysteri i vjeter qi mberthen fjal`t t`ueja, Zanin na e dridh` me nji kreni t`pashoqe, O ghuhe e folun per trimij pranvera, E tok na mbajte nder pushtime t`hueja Sepse prej gojve arbnore nuk u hoqe As kur u ndam n`besime e doke tjera; E shekujve potera Qi me vrull u perplas mbi tok` shqiptare Ndonjij ndrrimi edhe n`ty i cili shtegun, Por prap kumbimet n`buze i ke krenare Si n`mot qi Ilirt Shqipnis i a ruejshin bregun.
Thue buza e kangatarve te paemen Qi gzim e idhnim me ty knduen maje mali Dhe kanga u humbi n`erresin e motit, Ket permallim qi mungullon mbi t`emen E vjen nga heshtja e shekujve m`a fali, Mue trashigues i tune n`dhe t`Kastriotit? N` kthjelltin e dites s`sotit Kang` ndoshta t`kndueme qi vorroi kalesa Kendoi, o gjuh` lulzue n`shkreti, dh`asht goja E eme ahmarrse e gojve qi harresa N`terr mbylli, kur ti s`kishe as sheje as shkroja.
Motrat e tueja qi kumbuene n`shekull Bukurin tue sjell` n`prak t`ksaj jete E tjetra ligj`t e Arsyes qi mbarshtrojn` fise, Heshten e rrojn` vec n`karta:ti, per mrekulli, Me nji mosh` trimij vjetsh e blerun mbete Edhe kumbon e gjall` po n`ato vise Ku me lshue tingujt nise N`foshnjin e botes. Pse t`ka ruejtun fati T`njom edhe virgjin? Egersija jote Mos mban n`at gji, q`i hueji nuk pecati, Stinen e fundme t`poezis s`ksaj bote?
O shqipe plot me munguj, o gjuh` burrash Qi me `i fjal` t`vetme lidheshin per laku Dhe soje as vdekja s`mujte kurr me i trande, Shprehje t,kulluet na ep si akull gurrash Per kang`t e burrnis s`lasht q`ushqejm` te gjaku E t`lavdis s`re qi me t`fitue na kande; Thjeshtin e ambel t`ande Me ndjell` dashnin e vashavet qi t`flasin Falja poetve t`u, por n`qe se kamben Buzes amtare kush ia ven, ti casin Mos prit: banu rrufe me lshue n`te namen.
O Kange, Arbnor`t e plogte i kapi gjumi; Ti kris si za burije Mbi ata qi flejn` pa andrra fisnikije: E n`qe se belkacuk`t e gjuh`s ilire, Tue t`ndie fishkllojn` prej smire, Me rrahje flatrash ik n`nalsi t`kalthera. /KultPlus.com
Skulptura monumentale “The Albanian Key”, një vepër publike mahnitëse nga mjeshtri shqiptaro-italian Alfred Mirashi-Milot, është në prag të përfundimit. Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, solli në rrjetet sociale një album fotografish nga punimet për veprën.
Kjo kryevepër artistike, një ndër projektet fituese të Konkursit Ndërkombëtar “Art në Hapësirën Publike”, program nën kujdesin dhe financimin e Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, do të vendoset në hyrje të qytetit të Shkodrës, duke sjellë një dimension të ri estetik dhe kulturor. Përmasat e skulpturës janë mbresëlënëse. Çelësi do të jetë 20 metra i gjatë dhe 10 metra i lartë dhe simbolizon fuqinë dhe komunikimin përmes artit.
“Pas orësh të panumërta pune dhe përkushtimi, Alfred Mirashi – Milot dhe ekipi i tij i talentuar po realizojnë një vepër që do të hyjë në historinë e artit shqiptar. “The Albanian Key” mbart një mesazh të fuqishëm dhe të qartë: t’i japim fund dyerve të mbyllura dhe të hapim shanse për të gjithë, duke krijuar mundësi të barabarta për çdo njeri”, është shprehur ministri Gonxhja./ java news/ KultPlus.com
-Radio Vatikani sjell një intervistë me kuratorin e botimit, publicistin Giovani Cederone, i cili veprën e Buxhovit të përkthyer në italisht e quan një momentum të rëndësishëm letrar që nxjerr në pah identitetin shpirtëror dhe kulturor shqiptar me rrënjë në antikitet. Por, ngaqë toka e tyre gjendet në pjesët e skajshme të perandorisë, i bën të papelqyeshëm si nga Osmanët ashtu edhe nga Perëndimi dhe për këtë arsye ata janë ndeshkuar. Ky fakt paraqitet mjaft mirë në këtë libër.
RADIO VATIKANI: Fotografia e ditës: Një vajzë e vogël me një prind përkulen për t’u mbrojtur nga sulmi me bomba. Ndoshta në Gaza, ndoshta në Izrael. Viktimat janë të gjitha njësoj ashtu si dhe luftërat, edhe atëherë kur zhvillohen kundër epidemive. Është pikërisht kjo tema që trajtohet në romanin e bukur të Jusuf Buxhovi. “Për ty toka ime”. Ngjarjet e romanit zhvillohen në tokën shqiptare në shekullin XVIII. Ky roman sapo u botua nga shtëpia botuese “Armando” në Romë. Për librin që ka zgjuar kureshtjen do flasim me kuratorin e botimit, publicistin Giovanni Cedrone. Në roman trajtohet një histori ambicioze ndodhur gjatë vitit 1747. Romani është botuar për herë të parë në vitin 1982. Ndërsa tash vjen i përkthyer në gjuhën italiane nga Liljana Cuka- Maksuti.
Historia tregohet nga protagonisti Gjon Nikollë Kazazi, njeri i perëndisë, i cili kërkon të nxjerrë në dritë identitetin kombëtar të popullit të tij, por mund të thuhet se protagonisti i vërtetë i kësaj historie bëhet një epidemi, një epidemi murtaje që e sjellë këtë histori shumë afër me kohën tonë.
GIOVANI CEDRONE: Historia e këtij romani na kujton se qeniet njerëzore sa herë janë përballur me pandemi gjatë shekujve kanë mbajtur të njëjtën qëndrim, si ky që po mbajmë edhe ne me covidin aktualisht. Protagonisti i romanit, Gjon Nikollë Kazazi në fakt gjendet duke komentuar lajmin e epidemisë së murtajës, e cila, mund themi se për atë kohë nuk ishte një gjë aq e pazakontë, por perceptohet menjëherë si një armë, një armë biologjike që mund të themi është përdorur nga pushtuesit osmanë, në të vërtetë për të ndëshkuar një popullsi, sepse haptazi nuk ishte e përshtatshme për interesat osmane. Këtë pretendim e kanë të gjitha perandoritë e mëdha mbikombëtare. Ndër të tjera në librin e tij Buxhovit na tregon, se perandoria otomane synonte krijimin e një njeriu të ri perandorak, një njeri pa rrënjë krejtësisht e kundërta ma atë që ndihej Kazazi dhe miqtë e tij, ata ndiheshin thellësisht shqiptar, me kujtimet dhe gjuhën e tyre të shtrenjtë. Dokumenti i parë i shkruar i gjuhës shqipe është i vitit 1555, ku ekziston prova e shkruar. Të ballafaquar me këtë situata, kjo popullsi e provon mbi shpatullat e saj çfarë i ka sjellë posaçërisht Perandoria Osmane.
RADIO VATIKANI: Ne nuk duam të bëjmë komplotizëm për komplotizëm, por muajt e fundit kemi dëgjuar të flitet edhe për këtë, në një farë mënyre, por ky virus që po na shkatërron si një armë, si një gjest i kërkuar nga dikush, këtu në këtë roman ‘gjithashtu nxit të njëjtin dyshim’, madje edhe kur Protagonisti, një njeri i Zotit, ai është prift, rrethuar nga ankthi, ndërsa dokumenton sëmundjen, ai gjithashtu gjen edhe zgjidhjen, ai ka një ilaç me të vërtetë superior, i cili është i pagabueshëm?
GIOVANNI CEDRONE: Po, ai ka një ilaç metafizik,që është shpresa. Kazazi thotë se nëse heqim dorë, ne kemi vdekur që në fillimi prandaj ne duhet të kemi shpresë, për të mos u asgjësuar nga kjo epidemi në radhë të parë, dhe pastaj ata madje të fillojnë të kërkojnë një lloj anti-litteram, në se mund ta themi ata kërkojnë vaksinën. Dhe ata kanë edhe metodën e saj, të cilën Kazazi e sipas përkthimit letrar e quan “gërvishtje”, por në thelb është një inokulim i virusit brenda njerëzve të shëndetshëm. Sigurisht këtu kemi të bëjmë me një roman, ku mbi të gjitha shpresa te njerëzit theksohet fuqishëm. Kazazi duke qenë një njeri i kishës, dhe konkretisht ai është peshkop ka përgjegjësi ndaj besimtarëve të tij. E gjejmë atë të ndodhet në një udhëkryq: duhet të kundërshtojë urdhërat e sovranëve osmanë pushtues, apo tu nënshtrohet vullnetit të tyre? Ata që do të lexojnë këtë libër do të mësojnë se çfarë zgjidhje gjen peshkopi Kazazi.
RADIO VATIKANI: por ekziston edhe një element tjetër që ndihmon protagonistin dhe miqtë e tij, botën e tij për t’i rezistuar kësaj katastrofe kundër epidemisë dhe sugjerohet nga vetë nëntitulli, kur përmendëm identitetin kombëtar, hulumtimin dhe ruajtjen e identitetit kombëtar, pikërisht ndërgjegjen etnike-kulturore shqiptare, kjo vëmendje ndaj gjuhës që kthehet shpesh nuk është rastësi, që romani ka si nëntitull “Për ty toka ime” ne jemi në zonën shqiptare, Jusuf Buxhovi njihet si eksponent i entitetit kosovar, a mund të na ndihmoni për të kuptuar përfundimisht në këtë drejtim kufirin kulturor- gjuhësor midis Kosovës dhe Shqipërisë?
GIOVANNI CEDRONE: Në realitet, kosovarët dhe shqiptarët të gjithë ndihen pjesë e një populli të madh, pikërisht atij shqiptar, padyshim që mund të ketë dallime shumë të vogla, por me pak fjalë ata ndihen i njëjti popull që flasin të njëjtën gjuhë. Në libër motivohet plotësisht ky fakt. Një poet i madh shqiptar është shprehur: ” Feja e shqiptarit është shqiptarizmi”. Libri e pasqyron këtë fakt në Kosovë, por i njëjti fenomen ekziston edhe në Shqipëri. Papa Françesku në vizitën e tij në Shqipëri disa vite më parë, ndër të tjera tha: “Shqipëria është një shembull i bashkëjetesës së besimeve”, pikërisht për këtë arsye, domethënë, bashkëjetesa e besimeve është vetë një element dallues i popullit shqiptar, në libër këtë e gjejmë si “Polikromi fetare”, ne e quajtëm në këtë mënyrë disi ekzotike nëse duam, por gjejmë këtë bashkëjetesë edhe në familjet e tyre, mund të themi edhe në të njëjtin person. Toka e tyre ndodhet në ekstremet e perandorisë, si i tillë duhet parë dhe analizuar, ky element që i bënë ata të papëlqyeshëm si nga Osmanët ashtu edhe nga Perëndimi në një farë mënyre dhe për këtë arsye ata janë të penalizuar, ky fakt pasqyrohet mjaft mirë në këtë libër.
RADIO VATIKANI: dëshira e tyre për ndërgjegjesim të identitetit kombëtar, veçanërisht sot që nacionalizmat shihen me dyshim, nuk është kjo një veçori që i bënë ata të jenë të papëlqyeshëm dhe të shikohen me dyshim si nga lindja ashtu dhe nga perëndimi?
GIOVANNI CEDRONE: është shumë e vërtetë,por ne duhet të kontekstualizojmë botën ballkanike e cila është një botë shumë e veçantë, akoma më tepër Kosova ka një histori vuajtjesh, të cilën ne e tashmë e njohim shumë mirë, që çoi në rezultatin e bombardimeve të Serbisë në vitin 1999, sigurisht nuk kemi të bëjmë me një libër me pretendime nacionaliste, por gjejmë thjesht një pretendim kulturor, në realitet. (Radio Vatikani, ditari, më 18.05.2021)./ KultPlus.com
