Ministrja e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit, Arbërie Nagvci ka pritur në takim shefen e re të Zyrës së UNICEF-it në Kosovë, Veronica Vashchenko, të shoqëruar nga Kozeta Imami dhe specialistja e arsimit të UNICEF-it, Besa Veselaj.
Gjatë takimit u diskutua për edukimin në fëmijërinë e hershme dhe pilotimin aktual të kurrikulës së re, i cili po vazhdon me sukses në disa institucione parashkollore.
Po ashtu u diskutua për digjitalizimin e arsimit, ku UNICEF-i qëndron i gatshëm për të ofruar ekspertizë përmes asistencës teknike, drejt realizimit të këtij procesi.
Ministrja Nagavci falënderoi shefen e re të zyrës së UNICEF-in, Vashchenko për koordinimin e ngushtë me institucionet, duke siguruar që të gjitha rekomandimet e UNICEF-it të realizohen me efektivitet në çdo aspekt të punës sonë.
Ndërsa, shefja e UNICEF-it në Kosovë, Veronica Vashchenko përsëriti gatishmërinë për ofrimin e mbështetjes për MAShTI-në në të gjitha format e identifikuara./ KultPlus.com
Dita Ndërkombëtare të Viktimave të Zhdukjeve të Detyruara shënohet përmes ekspozitës “Trilogji Vizuale për të Pagjeturit e Luftës” e cila kombinon punët e tre autorëve, Hrair Sarkissian, Atdhe Mulla dhe Korab Krasniqi, dhe është pjesë e programit të Festivalit Ndërkombëtar të Fotografisë – FOTOIST.
Ekspozita hapet më 30 gusht 2024, nga ora 17:00, në katin e pestë të Grand Hotel, Prishtinë, dhe do të qëndrojë hapur deri më 3 shtator 2024.
Ekspozita është prodhim i përbashkët i Fotoist – International Photography Festival, Forum Civil Peace Service – Kosovo, Barabar Centre, Integra, dhe MPRC – Missing Persons Resource Center, e mbështetur nga Ministria Federale për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (BMZ) dhe Rockefeller Brothers Fund./ KultPlus.com
Vetëm edhe dy ditë na ndajnë nga ceremonia e hapjes së edicionit të 54 të Festivalit të Teatrove, dhe ky edicion tashmë ka spikatë detajet për gjashtë ditët e kësaj feste teatrale, e që pos lojës skenike ka të përfshirë edhe muzikë e punëtori të ndryshme.
Besim Ugzmajli është personi që ka marr timonin e drejtorit të festivalit për këtë edicion, e që copëza të kontributit ka dhënë për 17 vjet me radhë.
Atmosferën rreth përgatitjeve për trupat e shfaqjeve, detajeve të fundit dhe të hapësirave ku do të mbahet festivali, Ugzmajli i përshkruan si të jashtëzakonshme, edhe përkundër faktit se thyerja e llogos së festivalit nga persona të papërgjegjshëm iu la një shije të hidhur, me shpresën se kjo llogo është thyer nga persona ta papërgjegjshëm, dhe jo me një qëllim të caktuar kundër festivalit.
Ndërkohë, përderisa audienca gjithmonë sheh shkëlqimin e skenës, dhe jo të telasheve të shumta të organizatorëve, Ugzmajli thotë për KultPlus se organizimi i një festivali të tillë gjithmonë i ka vështirësitë e veta, dhe se sipas tij çdo vit ka vështirësi të natyrave të ndryshme.
“Këto vështirësi vijnë nga mungesa e resurseve njerëzore në organizmin e ngjarjeve të këtyre niveleve, apo sikur vitin e kaluar ishte aspekti financiar, por sigurisht ka edhe vështirësi të natyrës së përgjithshme organizative, sepse edhe kërkesat tona janë çdo vit e më të larta. Prandaj ky vit, vështirësinë kryesore ka mungesën e mjaftueshme të stafit adekuat në organizim. Bashkëpunëtorët me të cilët e organizojmë festivalin janë të jashtëzakonshëm, por festivali ka nevojë edhe për më shumë staf që njohin departamentin e organizimit, sepse një ngjarje e tillë do shumë njerëz e profesionistë të ndryshëm”, ka thënë Ugzmajli për KultPlus.
Shfaqjet pjesëmarrëse të këtij edicioni, Ugzmajli i vlerëson tejet konkurruese, dhe se sipas tij, për këtë përzgjedhje ka qenë një përpjekje maksimale në mënyrë që të prezantojnë realizimet më të mira teatrore në teatrot shqiptare.
“Sivjet viteve të kaluara kemi një program shumë konkurrues me shfaqje të jashtëzakonshme. Sigurisht ka shfaqje të tjera të mira që kësaj radhe nuk kemi pas mundësi ti kemi ne program dhe kjo më së shumti për faktin e mungesës së hapësirave performuese në qytetin e Ferizajt”, ka thënë ai duke shtuar se në skenën shqiptare ka prurje artistike, por vështirësitë financiare diktojnë edhe në realizim të shfaqjeve.
“Skena teatrore shqiptare funksionon në maksimumin e saj, por vazhdon të ballafaqohet me vështirësi financiare. Prandaj mbështetja për teatrot e qyteteve duhet të shumëfishohet, në mënyrë që të ketë një konkurrencë të denjë konceptesh e idesh, pa u fshehur në mungesa financiare. Teatrot e Qyteteve vazhdojnë të funksionojnë me vështirësi të theksuara financiare për prodhim e mobilitet”, ka thënë Ugzmajli.
Ndërkohë, edhe përkundër faktit që ky festival po shënon edicionin e 54, ky festival nuk ka një qëndrueshmëri financiare, që konsiderohet një sfidë në vete.
“Vështirësia kryesore e FTF vazhdon të jetë pasiguria financiare. Pra, nga një organizim i jashtëzakonshëm i përvitshëm, shumë lehtë mund të rrezikohet mbajta e festivalit viteve të ardhshme. Pra, për rritjen e këtij festivali, duhet një garanci shtetërore financiare, por sigurisht në bashkëpunim edhe me subjekte të tjera relevante financuese”, ka thënë ai që krahas përzgjedhjes së shfaqjeve, performancave muzikore, këtë vit është angazhuar edhe për punëtori, gjë që e konsideron si pjesë të veçantë të festivalit.
“Sivjet, përveç programit të jashtëzakonshëm të shfaqjeve dhe ndejave, ne me kënaqësi prezantojmë punëtorinë tepër të veçantë “Lufta e IV Botërore” si një nga krye ngjarjet e këtij edicioni. Kjo punëtori me mentor Gjorgji Rizeski do të mbahet për 6 ditë, ku dy ditët e fundit do të kulmojë me dy performanca në Qytetin e Ferizajt, ku qëllimi kryesor është që teatri mos ndodh vetëm brenda objekteve të Teatrit, por edhe ne si artistë teatri ti afrohemi spektatorit kudo që është ai” ka thënë drejtori Ugzamjli.
Me ndjesinë e përgjegjësisë së jashtëzakonshme, stimulimit të ambicieve për ta rritur këtë festival, Ugzmajli thotë se planet për të ardhmen e këtij festivali janë edhe më të mëdha, duke tentuar që ta rrisin konkurrencën më të gjerë, dhe pika tjetër, që të shtojnë kategorinë e veçantë, atë ndërkombëtare.
E deri në një realizim të tillë, këtë vit me shfaqjet e tyre do të prezantohen teatro nga shtetet: Kosova, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut dhe një përfshirje të tillë, Ugzamjli e sheh si një emocion të përbashkimit kulturor e kombëtar. “Shumë domethënës, jo vetëm për kombin por veçanërisht për kulturën e teatrin në veçanti”.
Edicioni i 54-të i këtij festivali do të nisë më 1 shtator dhe do të zgjasë deri më 6 të po këtij muaji, dhe shfaqjet e këtii edicioni do të prezantohen në dy lokacione: Në Teatrin “Adriana” dhe Galerinë e Arteve në Ferizaj.
Shfaqja që do të qel perdet e këtij edicioni është shfaqja “Mishi i egër” e që do ta prezantojë Teatri i Shkupit./ KultPlus.com
Sonte, prej orës 19:00 në Grand Hotel do të bëhet hapja e ekspozitës “Me hijen e lirimit mbështjellë” ekspozitë që është kuruar nga Shaunak Mahbubani dhe po konsiderohet si ekspozita e parë e madhe në Kosovë e cila eksploron cështjet queer, shkruan KultPlus.
Më poshtë po ju sjellim njoftimin e plotë të organizatorëve.
Me hijen e lirimit mbështjellë është ekspozita e parë e madhe në Kosovë që eksploron çështjet queer me kompleksitetet e saj bashkëkohore, duke synuar të riorientojë prioritetet drejt atyre që janë në hije dhe në margjinat e jonormatives. Duke menduar nga konteksti specifik i shtetit të ri të pavarur të Kosovës, ekspozita përmban pyetjet rreth lirisë në thelbin e saj—jo vetëm lirinë për tu dukur dhe dashur siç dëshirojmë, por edhe lirinë për të ekzistuar në shumëllojshmëri duke shmangur kufizimet e identiteteve unilineare, dhe për të qenë agjentë politikë që zbatojnë vizionet queer radikal ndërsektorial.
Curated by | Kuruar nga Shaunak Mahbubani
with Assistant Curator | me asistente kuratore Anyla Kabashi
Organized by | Organizuar nga Sekhmet Institute
Supported by | Mbështetur nga Ministry of Culture, Youth and Sports, Kosovo, Swiss Federal Department of Foreign Affairs, Hajde Foundation, Manifesta 14 Prishtina, ifa – Institut Für Auslandsbeziehungen./ KultPlus.com
Shpaloset programi garues i filmave të shkurtër në PriFest
PRIFEST prezanton filmat garues në kategorinë e metrazhit të shkurtër, një program që përfshin një gamë filmash nga vende evropiane dhe botërore. Këtë vit, do të shfaqen pesë premiera kosovare, një evropiane dhe një regjionale.
ON TRACKS nga Itai Kerem & Roni Vainer, Izrael/ Premierë evropiane (21min).
Një udhëtim nate në qendër të Tel Avivit për të thyer privilegjin toksik të burrave izraelitë dhe për të hedhur dritë mbi jetën e azilkërkuesve.
NOTHING BUT SHADOWS nga Kathy Mitrani, USA/Colombia/ Premierë kosovare (13min).
Në përvjetorin e vdekjes së bashkëshortit të Marisol-it, ndërtimi i fqinjit të saj zbulon mbetje njerëzore. Ky zbulim e trondit Marisol-in, një grua supersticioze dhe vizionare, duke e detyruar të përballet me vdekshmërinë e saj.
A TORTOISES YEAR OF FATE nga Yi Xiong, Kina/ Premierë kosovare (20min).
Një punëtor fabrike kërkon shpresë në jetën e tij të varfër dhe përpiqet të shpëtojë nga një e ardhme pa shpresë. Një tregim melankolik për modernitetin dhe rënien e lirisë.
HIGHWAY OF A BROKEN HEART nga Nikos Kyritsis, Greqia/ Premierë kosovare (11min).
Diku, në një pjesë të zbrazët të një autostrade të pafundme, Mary do të bëjë gjithçka për të rikuperuar burrin që e ka lënduar. Por nata ka një surprizë të madhe.
WHY ARE YOU IMAGE PLUS nga Diogo Baldaia, Portugalia/ Premierë kosovare (9 min).
Ima, një fëmijë i vdekur nga kurrioziteti, përpiqet të takojë një Shenjtë për të folur me gjyshen e saj.
ELENA nga Mateo CINGU, Shqipëri/ Premierë kosovare (15min).
Elena, një vajzë e re dhe e kurioze, përballet me sfida kur sheh gruan e re që kishte njohur natën e kaluar në një bar si mësuesen e saj të re në shkollë. Ky takim i papritur e detyron Elena të përballet me kufijtë e paqartë mes mbijetesës dhe ambicies në ambientin e saj sfidues.
DER BLICK nga Olivier de Bree, Gjermani, Holandë/ Premierë regjionale (22min).
Klaus (rreth të tridhjetave) kalon pushimet verore në një apartament të nxehtë në qytet.I zhgënjyer nga jeta, ai nuk bën shumë përveç se kalon kohën duke rrëshqitur pafundësisht në telefonin e tij, ngroh vakte në mikrovalë dhe spiunon fqinjët me një kamerë që ka zmadhim ekstrem. Por, a është vetëm Klaus ai që shikon të tjerët, apo edhe atë e shikon dikush tjetër?
Edicioni 16-të mbahet prej 10-15 shtator 2024./ KultPlus.com
Filmi përmbyllës i edicionit të sivjetmë është filmi ‘Bota jonë’ i regjisores dhe skenaristes së mirënjohur Luana Bajrami.
Filmi ‘Bota Jonë’ do të shfaqet në natën e fundit, para ndarjes së çmimeve, me datë 15 shtator nga ora 19:00.
‘Bota jonë’ është bashkëprodhim mes Kosovës dhe Francës dhe trajton tema të rëndësishme si kërkimi për liri personale, miqësia, dhe sfidat e rritjes në një mjedis ku mundësitë janë të kufizuara.
Zoen dhe Volta, dy kushërira, të cilat vendosin ta braktisin fshatin dhe familjen për të studiuar në Prishtinë, por më shumë se kaq ato kërkojnë ta gjejnë veten dhe vendin të cilit i takojnë. Me njëra – tjetrën në krah, entuziaste e me ëndrra plot, ato marrin rrugën drejt Prishtinës. Megjithatë, ikja nga fshati e fillimet në Prishtinë për Zoen dhe Voltan nuk ishin edhe aq të lehta. Ky rrugëtim sa ambicioz, ishte edhe i vështirë e i shoqëruar me kriza e probleme të shumta shoqërore e ekonomike.
Regjia dhe skenari Luana Bajrami, producentë të filmit janë: Val Rahmani, Eric Toledano, Olivier Nakache, Nicolas Duval Adassovsky dhe Hervé Ruet.
Aktorët kryesorë; Albina Krasniqi, Elsa Mala, Don Shala, Aurora Ferati dhe Gani Rrahmani.
Ky është filmi i dytë i gjatë i Luana Bajramit dhe premierën botërore e pat vitin e kaluar në festivalin e Venecias. Filmi i saj i parë ‘Luaneshat e kodrës’ kishte premierën në festivalin e Cannes, si dhe fitoi dy çmime në PriFest 2021.
Edicioni i sivjetmë i PriFest do të mbahet prej 10 deri mw 15 shtator 2024./ KultPlus.com
Në zemër të një rrethi, si një tempull i heshtur, një televizor i vjetër mbart peshën e kohës, mbuluar nga vezët e thyera që derdhen ngadalë, si lotët e një kujtese të humbur.
Gjurmët e të verdhës pikojnë mbi ekranin e ftohtë, njollat e jetës sfidojnë atë që dikur ishte burim i imazheve të largëta, iluzione të pakapshme. Sislej Xhafa, me duar që lëvizin butësisht si në një rit të vjetër, thyen vezët një nga një, duke lëshuar në rrjedhë brishtësinë e jetës mbi xhamin e fortë.
Krisja e çdo veze është një thirrje e padukshme, një përplasje e heshtur mes natyrës së gjallë dhe teknologjisë së vdekur. Shkallët përreth, të hijshme dhe të plota, ngjyrosen nga gurët që i japin hije rrethit, dhe në mes të kësaj simetrie të përsosur, qëndron ky akt i vogël rebelimi, një poezi e mbështjellë me kaosin e një gjesti të thjeshtë.
Rrjedha e së verdhës dhe e bardhës shkrin kufijtë e së ngrirës, duke sjellë një ndjenjë gjallërie në një ekran të zymtë, ku dikur ngjyrat shpërndaheshin si iluzione që na robëronin mendjen. Tani, vetëm piklat e vezës që rrëshqasin, krijojnë një peizazh të ri — të çrregullt, të papërsosur, por të vërtetë. Në këtë kontrast të butë, ku teknologjia përkulet para natyrës, poezia nuk gjendet në fjalë, por në heshtjen që pason thyerjen, në brishtësinë që sfidon çdo strukturë të ngrirë, duke na kujtuar se edhe ekrani më i fortë thyhet nën peshën e jetës së vërtetë./ KultPlus.com
(Përsiatje për librin e Don Lush Gjergjit, “Porositë e Shën Nënë Terezës për ne”, Drita dhe ITSHKSH, 2024)
Ndue Ukaj
Nënë Tereza është shkollë madhështore e dashurisë, pa një të dytë përreth, prandaj, një libër i ri për të, është një shteg që të ecim udhëve të reja e një dritare e re që të shohim pamje të reja; të mësojmë nga ky art i të jetuarit dhe nga kjo shkollë e provuar dashurisë njerëzore.
Don Lush Gjergji, si punëtor i palodhshëm kulturor e shpirtëror, tash e sa kohë, punon pareshtur që të çelë shtigje të reja drejt njohjes së Nënën Terezës, të hapë dritare të reja, që të soditet bukuria e jetës, përmes zemrës së Nënë Terezës.
Si biografi më i shquar i saj e studiues i rëndësishëm, tash e sa vjet, ai e shpalos përmasën e dashurisë së pakufishme të Gonxhes sonë dhe na thërret, të mbjellim kopshtin tonë, me dashuri, ngaqë, siç thotë Nënë Tereza e na kujton autori i librit, “dashuria është mjekim për çdo sëmundje.”
Libri i porsa botuar, “Porositë e Shën Nënë Terezës për ne”, me shënimin domethënës, “Në e 45-vjetorit të dhënies së Çmimit Nobel për Paqe, Oslo, 10 dhjetor 1979”, vjen përpara lexuesit si njëlloj navigator i përditësuar dhe e ndihmon atë që të hyjë në botën e madhe të shenjtëreshës shqiptare, duke shpalosë aspekte të rëndësishme të jetë së Shën Nënë Terezës: botën shpirtërore, dashurinë për njeriun e Jezusin, aftësitë e saj për të zhvilluar dialog, lidhjen me kombin shqiptar, dëshmi që paraqitet në faqet e para, përmes testamentit që Nëna Tereza dha në Oslo, përpara botës, kur pohoi se ishte shqiptare, duke paralajmëruar kështu një përlindje të madhe kombëtare. Dhe 45-vjet pas, ky libër, përveç se aktualizon personalitetin shumëdimensional të Nënë Terezës, vjen mes nesh, edhe si një mësim i mirë kundër harresës.
Duke u nisë nga fakti empirik se mësimi më i mirë është mësimi nga njerëzit e mirë, libri i Don Lushit paraqet përpara lexuesit një njeri të mirë, me vepra e mësime praktike të mira, ku shtjellohen e përditësohen vlerat sublime: dashuria e cila rrezaton si shtylla kryesore e veprimtarisë së Nënës Terezë. Libri na tregon se “mëkati më i madh është mungesa e dashurisë” dhe duke na treguar këtë të vërtetë, na grish që të hyjmë në udhën e bukur të mësimeve të Nënë Terezës, të hyjmë në kopshtin e saj të magjishëm e të ushqehemi me vlera jetëdhënëse.
Don Lushi përmes këtij libri të bukur, me fotografi të bukura, e ri sjell portretin e shenjtores, vajzës që doli nga gjiri ynë e nga tokat tona, dhe në kohë trazimesh të mëdha globale, u nis në dhenat e huaja të Indisë, për t’u kthyer në vendin e saj, si nënë frymëzuese.
Dhe Don Lushi duke qenë bashkudhëtar i saj e njohësi më i përthelluar, porositë e Nënë Terezës, si mësime dobiprurëse, i sjell mes nesh, që të galdojmë për bukuritë e jetës, sepse, thotë Nënë Tereza: “Gëzimi është një nevojë, një dhuratë e madhe për të tjerët edhe për ne, është flaka e dashurisë.”
Pra, Gonxhja, ajo vajza e re, që e donte poezinë e këngën, e këputur nga kopshti me lule i tokave të hershme dardane, që herët mbillet si lule diku në një vend të largët të botës, në një mjedis ku varfëria e mjerimi kishin vizatuar fytyrën më të shëmtuar, dhe nga ajo lule e vockël, u bë një kopsht madhështor, që sot lulëzon anë e kënd botës. Gonxhja, vajzë e re, që herët, braktisi hiret e vajzërisë, i dha një lamtumirë të pikëlluar nënës Drane e familjes dhe përmes dallgëve të forta të jetës, në shekullin e egërsisë, u kthye në nënë për gjithë njerëzimin; nënë për të gjitha kombet, gjuhët, fetë e shtresat sociale.
Ajo duke vepruar e duke e parë në secilën qenie njerëzore të mirën, i la botës testamentin madhështor të humanizmit; e mësoi njeriun që ta dojë jetën, ashtu siç është, plotësisht, pa pretendime, siç bëri ajo përditë, me njerëz të uritur, të braktisur, të lënë pasdore, dhe me ta, krijoi simfoninë e shpresës, një himn të dashurisë e të solidaritet njerëzor.
Libri i Don Lushit është një aktualizim domethënës në rrethanat tona, sepse, siç thotë autori, jeta e saj “është një porosi në vazhdimësi për mbarë botën, sidomos për ne shqiptarët”, që të mësojmë se dashuria është mjekimi i çdo sëmundje dhe falja vlerë e epërme njerëzore, sidomos në një kohë, kur duket sikur sillemi të trullosur përballë botës e vetvetes, në një kohë kur e kemi humbë aftësinë që të bisedojmë me botën e me njëri-tjetrin. Në këtë aspekt, libri e thërret lexuesin shqiptar, të mendojë udhën e gjatë që bëri kombi ynë, për të fituar lirinë, për çka, Nënë Tereza është shumë meritore, dëshmi kjo e pohuar nga udhëheqës botërorë.
Shën Nënë Tereze është e përbotshme, por neve si pakkujt na takon të bëhemi nxënës të kësaj shkolle, të mësojmë nga ajo e të marrim energji për të mirën tonë e të njerëzimit, e në ç’drejtim, ky libër ndihmon shumë.
Porositë e Nënë Terezës, këshillat e thjeshta prej nëne, janë vlera ushqyese për zemrën e mendjen njeriut, çdo herë e në çdo kohë, sepse burojnë nga një zemër e madhe e me përvoja të forta, nga një zemër që pati vend për të gjitha dhimbjet dhe gëzimet e botës. Ja një nga to: “Mos më thuaj se në botë ka luftë. Mos më thuaj se njerëzit veniten nga uria. Mos më thuaj se njerëzit vriten nga urrejtja. Mos më thuaj se njerëzit gërgasin dhe përndjekin njëri-tjetrin, por vetëm më thuaj: Ç’bën ti?“
Nëna Terezë, nuk vulviti flamuj ideologjikë, partiakë, shtetërorë, ajo jetoi e punoi nën flamurin e dashurisë njerëzore, atë flamur ia dhuroi botës, duke e bërë fuqinë e tij të rrezatojë kudo e kurdo, edhe nën rrebeshin e armëve, aty ku dora fuqisë së shkencës, e parasë dhe e politikës, nuk mund të depërtonte. Don Lush Gjergji këtë flamur e ka sjellë mes nesh dhe na pyet: ç’bën ti me të?
Dhe sot, në një ditë si kjo, tek kujtojmë lindjen e shenjtëreshës sonë dhe përurojmë librin e Don Lushit, si shkrimtar, më takon të them pak fjalë për profilin krijues të Nënë Terezës, sepse, ajo kishte një shpirt të madh krijues e artistik. Ajo ishte poete me mendim të thella, një krijuese, në kuptimin më të lartë të fjalës, që kënaqej me fuqinë e artit e të poezisë, dhe botës i la vargje magjepse e një filozofi mahnitëse.
Poezitë e saj mund të shërbejnë si ilaç për t’i kuruar vuajtët njerëzore, për t’i bërë ato më të përballueshme, për të mësuar nga jeta dhe njëkohësisht për t’iu gëzuar çdo momenti. Në këtë aspekt, siç thotë Papa Gjon Pali i Dytë te “Letra dërguar artistëve”, Nënë Tereza, na shfaqet edhe “një rojtare e së bukurës në botë.”
Po ashtu, lë të kujtojmë se Nëna Terezë, fal veprimtarisë së Don Lush Gjergjit është bërë pjesë e edukimit të një breznie të tërë, që na vitet nëntëdhjeta, kohë kjo e thyerjeve të mëdha dhe e transformimeve shpirtërore e politike. Asokohe, për ne që jetonim në Kosovë, filloi një kalvar i vërtetë i vuajtjeve, dhe ne, si nga një e çarë qiellore, shihnim një dritëz shprese, të një forcë të epërme, që na injektonte me besim. Ishte Nënë Tereza ajo që u shfaq mes nesh, me mësimet e buta e shpresëdhënëse, të Nënës, dhe siç thoshte presidenti ynë i papërsëritshëm, Ibrahim Rugova, ajo u bë “është engjëll i rojës për Kosovën dhe për popullin shqiptar.”
Libri i Don Lushit na ndihmon të ofrohemi me nënën tonë të dashurisë, na mundëson të udhëtojmë në jetën e saj, në historinë e familjes së saj, në kontekstin sociale e kulturor shqiptar, na tregon se “buzëqeshja kushton pak, por dhuron shumë” dhe si i tillë meriton të lexohet, për dashurinë që transmeton te lexuesi, për faktet e meditimet domethënëse rreth përmasës shpirtëror të shenjtës sonë, për gjuhën e rrjedhshme e të qartë me të cilën është shkruar, dhe para se gjithash, për dashurinë e pafund me të cilën Don Lush Gjergji i blatohet Shën Nënë Terezës dhe kombit të tij.
(Prishtinë, 26 gusht, 2024, në Akademinë Solemne në ditëlindjen e Shën Nënë Terezës,)/ KultPlus.com
Në lagjen Dardania një hapësirë publike nga mbrëmë është shndërruar në kinema verore, ku shumë të pranishëm shijuan kinemanë.
Sibel Halimi, drejtoreshë e Drejtorisë për Kulturë në Komunën e Prishtinës ka njoftuar për këtë nismë, e cila ka theksuar se kinemaja e hapur për fëmijë është një mundësi që të nxitë imagjinatën e tyre.
KultPlus ju sjell njoftimin e plotë të Halimit.
Mbrëmë parku ishte i mbushur plot fëmijë, lumturia e të cilëve i jepte gjallëri tërë zonës.
Ndjenjë e mirë që lokacionet publike të kryeqytetit po shndërrohen në hapësira ideale për aktiviteteve artistike dhe kulturore.
Kinemaja e Hapur për Fëmijë është një mundësi e jashtëzakonshme që atyre t’u ofrohen filma që nxisin kureshtjen dhe imagjinatën e tyre, për mendim kritik./ KultPlus.com
Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, sot priti në takim Drejtorin e CIA-s, William Burns, bëht e ditur nga Qeveria e Kosovës.
Më poshtë, njoftimi i plotë i Qeverisë së Kosovës.
Kjo vizitë përfaqëson një moment të rëndësishëm historik në marrëdhëniet bilaterale Kosovë – ShBA, ku u theksua përkushtimi i Qeverisë dhe institucioneve të sigurisë dhe inteligjencës së Kosovës, me në krye AKI-në, për të avancuar bashkëpunimin me CIA-n.
Vizita historike e Drejtorit të CIA-s, z. William Burns, në Kosovë, vlerësohet lartë nga Qeveria e Republikës së Kosovës. Ajo është dëshmi e marrëdhënieve të forta dhe të qëndrueshme midis dy shteteve dhe është një mundësi e artë për të thelluar bashkëpunimin strategjik, për paqen dhe sigurinë në rajon dhe më gjerë.
Kryeministri Kurti e falënderoi Drejtorin e CIA-s për mbështetjen e vazhdueshme dhe shprehu përkushtimin për thellimin e bashkëpunimit në fushat me interes të përbashkët, duke e njoftuar atë që vlerat amerikane, që ndërlidhen me demokracinë, sundimin e rendit dhe ligjit dhe orientimet e palëkundura Euroatlantike, do të mbeten shtyllat qendrore të qeverisjes së mirë e demokratike në Kosovë.
Kryeministri Kurti e njoftoi Drejtorin Burns me rritjen dhe zhvillimin ekonomik si dhe progresin shoqëror e demokratik të Kosovës, duke theksuar që të gjitha sfidat e brendshme të sigurisë po menaxhohen suksesshëm me forcën e ligjit të drejtë të shtetit tonë demokratik. Në këto tri vitet e fundit, ai shtoi që Bruto Produkti Vendor i Kosovës është rritur për 33% kurse buxheti shtetëror për 35%, me ç’rast 11.1% (apo 1/9) e buxhetit vjetor i dedikohet Ministrisë së Punëve të Brendshme dhe Ministrisë së Mbrojtjes./ KultPlus.com
Ipeshkvia Prizren-Prishtinë në bashkëpunim me ITSHKSH organizon Akademi Solemne në ditëlindjen e Shën Nënë Terezës, ditën e hënë, më 26 gusht 2024, që sivjet përkon me 45-vjetorin e Çmimit Nobel për Paqe (1979).
Kjo akademi bën hapjen zyrtare të “Ditëve të Nënë Terezës 2024”, që do të zgjasin deri më 5 shtator 2024, në ditëfestën liturgjike të saj.
Akademia do të mbahet në Qendrën “BogdaniPolis”, në orën 19:00, që gjendet në Katedralen Shën Nënë Tereza në Prishtinë.
Programi i Akademisë
Fjalë përshëndetëse të autoriteteve
Pikë muzikore
Marco Frisina, “Ti do të jesh profet”
Këndon: Kori i Katedrales Shën Nënë Tereza
Lectio Magistralis
Don Lush Gjergji, Disa kujtime, përjetime, dëshmi dhe porosi nga Çmimi Nobel për Paqe (1979)
Pikë muzikore
Irena Prenrecaj (arr. Magdalena Sedaj) “Nënë Tereza”
Këndon: Kori i Katedrales Shën Nënë Tereza
Prezantim Libri
Don Lush Gjergji, “Porositë e Shën Nënë Terezës për ne” botim me rastin e 45-vjetorit të Çmimit Nobel për Paqe
Prezanton:Ndue Ukaj
Poezi dhe lutje
Shën Nënë Tereza “Mbi gëzimin”
Interpreton: Jehona D. Gashi
Pikë muzikore
Koncertnino op. 11-Huber
Intepretojnë:Aniset Cej, Art Krasniqi, Magdalena Sedaj
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani do të nderohet me Çmimin e medias- M100, më 12.09.2024 në Pallatin “Portokalli”, në Parkun Sanssouci në Potsdam të Gjermanisë.
Fjalimi kryesor politik gjatë ceremonisë do të mbahet nga kancelari gjerman, Olaf Scholz.
Siç bëhet e ditur me anë të një komunikate për shtyp, ceremonia e ndarjes së çmimeve do të drejtohet nga gazetarja dhe prezantuesja televizive Astrid Frohloff.
Kryebashkiaku i Postdamit- njëherësh kryetar i Bordit Këshillimor të M100, Mike Schubert, citohet të ketë se Osmani dhe Tusk janë zëra të domoshdoshëm në shoqërinë e lirë “në këto kohë sfiduese”.
Schubert ka theksuar se Osmani ka treguar vendosmëri dhe largpamësi në avokimin e demokracisë së re në një rajon të shënuar prej kohësh nga konflikte.
“Vjosa Osmani ka treguar vendosmëri dhe largpamësi në avokimin e demokracisë së re në një rajon të shënuar prej kohësh nga konflikte, duke treguar rëndësinë kritike të mbrojtjes së lirisë dhe drejtësisë. Donald Tusk përfaqëson një luftë të palëkundur kundër autokracisë dhe natyrës së panegociueshme të vlerave demokratike. Të dy – Vjosa Osmani-Sadriu dhe Donald Tusk – vendosin të drejtat e njeriut dhe parimet demokratike në themel të veprimeve të tyre. Zërat e tyre janë të paçmuar tani – jo vetëm për vendet e tyre, por për të gjithë kontinentin. Ata nuk janë vetëm evropianë të përkushtuar, por mbi të gjitha, të detyrueshëm. Puna e tyre vendos standarde dhe frymëzon”- ka deklaruar Schubert, gjithnjë sipas komunikatës.
Kolokiumi M100 Sanssouci, i mbajtur më herët me temën ” Demokracia nën Sulm. Fushatat dezinformuese, AI dhe Roli i Medias në Super 2024 Viti Zgjedhor “do të bashkojë rreth 80 kryeredaktorë ndërkombëtarë, akademikë dhe përfaqësues nga politika dhe shoqëria civile për të diskutuar ndikimin e dezinformimit, qëndrueshmërinë e Europës, partneritetin transatlantik, gjendjen e demokracisë, mundësitë dhe rreziqet e paraqitura nga inteligjenca artificiale , dhe roli dhe përgjegjësitë e gazetarëve në një botë gjithnjë e më komplekse.
Është hapë thirrja për çmimin Artistët e së Nesërmes 2024, dhe se për këtë çmim ftohen artistët që të aplikojnë deri më 20 shtator.
KultPlus ju sjell njoftimin e plotë të organizatorëve:
Artistët që punojnë në artin bashkëkohor, duke përfshirë mediat eksperimentale, video, instalacion, performancë, fotografi, pikturë, skulpturë, grafikë dhe vizatim inkurajohen të aplikojnë. Artistët nuk kanë të drejtë të aplikojnë me punë në artet aplikative, si dizajni, teatri, vallëzimi dhe filmi.
Tre finalistët e përzgjedhur për Çmimin Artistët e së nesërmes 2024 do të shpallen jo më vonë se data 27 shtator 2024.
Ekspozita e tre finalistëve të Çmimit Artistët e së nesërmes 2024 do të hapet më 1 nëntor 2024.
Fituesi i Çmimit Artistët e së nesërmes 2024 do të shpallet më 7 dhjetor 2024.
Fituesi do të shpërblehet me rezidencë artistike dy mujore në Nju Jork, SHBA, në Residency Unlimited (http://residencyunlimited.org/) në maj/qershor 2025 dhe do t’i ofrohet realizimi i një ekspozite personale në kuadër të programit vjetor të Stacion – Qendra për Art Bashkëkohor Prishtinë në 2026/2027.
Nëse angazhime të tjera e pengojnë artistin të marrë pjesë në rezidencën në Nju Jork brenda kornizës kohore të parashikuar, ai/ajo/ata duhet të konsiderojë aplikimin për çmimin në edicionet e ardhshme.
Procesi i aplikimit
Aplikimi për Çmimit Artistët e së nesërmes 2024 bëhet online, përmes plotësimit të formularit të aplikimit dhe dërgimit të dokumentacionit të kërkuar përmes formularit të aplikimit në ueb faqen e Stacion – Qendra për Art Bashkëkohor Prishtinë.
Procesi i përzgjedhjes
Tre finalistët dhe fituesi i Çmimit Artistët e së nesërmes do të përzgjidhen nga juria e Çmimit Artistët e së nesërmes 2024, e nominuar nga Stacion – Qendra për Art Bashkëkohor Prishtinë.
Anëtarë të Jurisë së Çmimit Artistët e së nesërmes 2024 janë Julieta Aranda, Miljana Dunđerin, Vjollca Krasniqi, Alper Turan and Lulzim Zeqiri./ KultPlus.com
Edicioni i dytë i Festivalit Ndërkombëtar të Fotografisë, FOTOIST, i cili mbahet në Prishtinë, sjell në fokus debatet rreth çështjes së të pagjeturve nëpërmjet tre ekspozitave fotografike. Këto ekspozita paraqesin punët e Hrair Sarkissian, artist i njohur ndërkombëtar, Atdhe Mulla, fotograf i shquar kosovar, dhe Korab Krasniqi, hulumtues ne forumZFD programin ne Kosovë, dhe u kushtohen Ditës Ndërkombëtare të Viktimave të Zhdukjeve të Detyruara, duke shërbyer si një thirrje për empati, ndërgjegjësim dhe përkujtim.
Ekspozita hapet më 30 gusht 2024, në ora 17:00, në katin e pestë të Hotel Grand.
“Trilogji Vizuale për të Pagjeturit e Luftës” organizohet në bashkëpunim ndërmjet FOTOIST, forumZFD programi në Kosovë, Barabar, Integra dhe Qendra Burimore për Persona të Zhdukur./ KultPlus.com
EXPOART.40 ka njoftuar se ka filluar me aktivitetet e MasterClass të dedikuar për artistët e rinj, aktivitete që po mbahen në Rezidencën 17 në Prishtinë, shkruan KultPlus.
Me ligjëratë për artistët e rinj që po marrin pjesë në këtë edicion, janë prezantuar Ardianë Pajaziti, drejtoreshë e KultPlus dhe profesori universitar Dukagjin Pupovci.
Që të dy kanë ndarë përvojën e tyre para artistëve të rinj, ku Ardianë Pajaziti është prezantuar me temën” Roli i medias në promovimin e kulturës në Kosovë dhe më gjerë”, përderisa Dukagjin Pupovci është prezantuar me temën “Sfida dhe realitete të arsimit në Kosovë”.
E veçanta e këtij MasterClass ishte se në këto ligjërata morën pjesë artistë të rinj në një numër të madh, të cilët edhe shprehën interesimin për të dy temat, në mënyrë që të ju shërbejnë në rrugëtimin e tyre prej artisti.
EXPOART.40 është duke vazhduar edhe më tutje me angazhime të tjera me artistët e rinj pjesëmarrës, angazhim që është duke u bërë nën përkujdesjen e drejtoreshës Majlinda Kelmendi./ KultPlus.com
Gjashtëdhjetë vjet më parë, më 17 gusht 1964, pas katërmbëdhjetë ditë torturash çnjerëzore, vdiq poeti dhe veprimtari Fazli Graiçevci.
Kjo vrasje mizore ndodhi në Burgun e Prishtinës, nëpër dyert e të cilit kanë kaluar me qindra atdhetarë, djem e vajza, burra e gra, që nuk u pajtuan me pushtimin e tokave shqiptare dhe me copëtimin e tyre nga pushtuesit fqinj dhe fuqitë e mëdha.
Mbytja mizore e Fazli Graiçevcit në burg është një nga aktet e shumta të politikës gjenocidale serbomadhe ndaj shqiptarëve të mbetur padrejtësisht nën sovranitetin jugosllav, pavarësisht si quhej shteti: “monarki” apo “republikë”.
Fazliu është njëri nga ata që burgu iu bë varr; hyri me këmbët e veta në të, por nuk doli i gjallë.
Dramën e bën edhe më të dhimbshme fakti që pas vdekjes së Fazliut, bashkëshortja e tij, Myrvetja, pasi bëhet nënë, shkon në Turqi, për vizitë te njerëzit e saj dhe atje i ndodh një fakteqësi: i vdes ku lind fëmijën që e kishte në bark, djali, es aksidentalisht si fëmijë, duke rënë nga ballkoni i shtëpisë tek ishin vendosur.
Një familje u shua, ndërsa një këngë mbeti e pakënduar, melodi e këputur!
Përse u privua nga jeta Fazli Graiçevci?
Ishte anëtar i organizatës politike “Lëvizja Revolucionare për Bashkimin e Shqiptarëve” (LRBSH), të kryesuar nga veprimtari i shquar, simboli i rezistencës kombëtare, Adem Demaçi. Në fakt, Fazliu ishte jo vetëm anëtar, por edhe njëri nga drejtuesit e LRBSH-së, të kësaj organizate politike që shtrihej në tërë Kosovën dhe që kishte në program çlirimin e Kosovës e të viseve të tjera shqiptare dhe bashkimin e tyre me shtetin amë, Shqipërinë. Ishte kryetar i Komitetit për Drenicën.
Kishte ngritur flamuj, sikurse shokët e tij, në ‘63-shin, por aksioni i tij kishte qenë nga më të vështirët dhe më të guximshmit, sepse Fazliu e kishte vënë flamurin në repetitorin e Televizionit në Golesh. Të lartët synojnë gjithmonë lartësitë!
Ditën e arrestimit, më 3 gusht ’64, kishte lënë dy porosi: e para, fëmijës që pritej të lindte, nëse do të ishte djalë, t’ia linin emrin Flamur dhe, e dyta, “shkrimet të m’i ruani si sytë e ballit”, sepse për shkrimtarët dorëshkrimet janë si fëmijët!
Sa herë që flitet për Fazli Graiçevcin, nuk mund të mos përmendet akti burrëror i dr. Ali Sokolit, që nuk pranoi ta nënshkruante dokumentin për kinse vdekjen e tij nga sëmundja e tuberkulozit e jo nga torturat në burg. Gjesti i këtij mjeku atdhetar me etikë profesionale dhe ndërgjegje kombëtare, tregon se Hipokrati dhe Sokrati nuk mund të ndahen, madje as në kohëra të errëta e të rrezikshme, çfarë ishte ajo e para vitit 1966 në Kosovë, por dhe më herët e më vonë.
Shtrohet pyetja: cili është portreti i Fazli Graiçevcit; çka e karakterizon atë si njeri dhe krijues?
Pamjen e tij të jashtme e njohim nga fotografitë: një djalë i gjatë, i pashëm, elegant, kurse botën e brendshme nga poezitë e botuara ose të lëna në dorëshkrim: një shpirt lirik me botë të pasur shpirtërore.
Bir i një familjeje të varfër fshatare me shumë fëmijë, Fazliu u rrit me dashurinë për vendin e lindi e për gjuhën amtare dhe me idenë e çlirimit të Kosovës dhe të bashkimit kombëtar.
Ishte atdhetar, por edhe humanist; në shpirtin e tij nuk kishte asnjë grimcë urrejtjeje për të tjerët. Të tillë kanë qenë gjithmonë revolucionarët e vërtetë; i tillë ishte edhe Fazli Graiçevci, mësues dhe poet, në vargjet e të cilit frekuentojnë shpesh fjalët dashni, njerëzi dhe mirësi.
Kam dalë me ‘i tubë shpresa n’grusht
Kangë me i thurë mirësisë
(Me melodinë e ngrohtë jam mik i ngusht’)
Rreze dashnije me i falë njerëzisë.
Nuk e lanë ta vazhdonte këtë mision, që, në kushtet e trysnisë politike dhe policore, mund të ishte edhe iluzion. Jeta e tij u ndërpre dhunshëm, nga ata që strategji shtetërore kishin shpërnguljen dhe shfarosjen e shqiptarëve, kurse kënga e tij mbeti e papërfunduar, si e shumë krijuesve të tjerë të talentuar, si Jusufi (Gërvalla), Bahriu (Fazliu) e të tjerë, që dhuntinë e tyre krijuese, ia falën kauzës kombëtare, pa harruar kurrsesi as “Bacën Adem”, të cilit as armiqtë e tij më të mëdhenj nuk ia mohojnë talentin letrar. (Njëri nga denoncuesit e tij në vitin 1958, edhe vetë poet, e quante “shkrimtari ma i talentuem i Kosmetit”).
Pas vdekjes fizike nga torturat në burg, pasoi vdekja shpirtërore e Fazli Graiçevcit, që është edhe më e tmerrshme se e para: ndalimi i veprës dhe i emrit të tij, siç ndodh rëndom në sistemet totalitare, çfarë ishte edhe sistemi jugosllav, me gjithë propagandën dhe demagogjinë perfide.
Deri në vitin 1990, kur ra sistemi njëpartiak dhe filloi shpërbërja e ish-Jugosllavisë, emri i Fazliut, sikurse edhe ai i Demaçit dhe i shumë të tjerëve, ishte i ndaluar. Pastaj, vrulltas u “zbulua” e u përmend në shkrime e gazeta si martir dhe si poet. U mblodhën poezitë e tij të botuara te “Zani i rinisë” dhe “Jeta e re”, si dhe ato të lëna në dorëshkrim dhe u botuan në dy përmbledhje vjershash: “Kanga e maleve” (1994) dhe “Gjethet e përgjakuna” (1995), që dolën njëra pas tjetrës, duke e rivënë komunikimin e ndërprerë me krijimtarinë e tij.
Por, ç’ndodhi më tej? Pasi kaloi euforia e fillimit të viteve nëntëdhjetë, Fazli Graiçevci sikur u la në harresë. Kjo harresë arrin deri aty sa ai nuk u përfshi as në Fjalorin Enciklopedik të Kosovës, të hartuar nga Akademia jonë e Shkencave dhe e Arteve (2018), ku emri i tij nuk figuron fare, si të mos ekzistonte. Aty ka tre Grajçevcë të tjerë, të gjallë, por mungon zëri për më të njohurin dhe më të rëndësishmin ndër ta, Fazli Graiçevcin! Gati s’po u besoja syve teksa e shfletoja këto ditë botimin luksoz të Fjalorit Enciklopedik, të financuar nga shteti në themelet e të cilit qëndron gjaku i Fazli Graiçevcit dhe i shokëve të tij! Nuk është hera e parë që institucioni ynë më i lartë shkencor, Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës (ASHAK), që thith mjete të mëdha nga buxheti i varfër i Republikës së Kosovës, me qëllim apo nga mosdija, bën gafa të këtilla!
Po të kishte jetuar normalisht si gjithë të tjerët, Fazli Graiçevci mund të ishte ende gjallë, por ai zgjodhi rrugë tjetër: t’i qëndronte besnik idealit të vet jetësor: luftës për çlirimin e Kosovës dhe betimit për të mos i tradhtuar shokët, që ishte normë morale e Lëvizjes sonë Kombëtare.
Po e mbylli këtë fjalë modeste me një përqasje, që m’u imponua vetvetiu derisa po i bëja këto shënime. Mund të jetë rastësi, por edhe rastësitë e kanë simbolikën e vet. Përse është fjala? Për një analogji fati e moshe të dy djemve kryengritës, njëri i Delvinës, tjetri i Drenicës.
I lindur në vitin 1935, Fazliu ishte 29 vjeç kur vdiq, në të vërtetë kur e vranë, po aq sa edhe njëri nga intelektualët më të talentuar të viteve tridhjetë në Shqipëri, poeti dhe publicisti Ismet Toto (1908-1937), të cilin pushteti zogist e vari në litar me akuzën se kishte dashur ta përmbyste regjimin. Para se ta ekzekutonin, shkroi tekstin vehement: “De profundis”, që mbyllet me fjalinë lapidare: “Bota nuk është e atyre që ngrohen, bota është e atyre që digjen”.
Fazli Graiçevci i takon lagjes së atyre që digjen, që u dogjën për ta ndryshuar botën, në rastin tonë fatin e Kosovës dhe të shqiptarëve si komb, por, pse jo, edhe të njerëzve të tjerë që jetojnë në këtë hapësirë dhe më gjerë, pa dallim race, gjuhe, feje e kombësie.
Lavdi atyre që dhanë jetën për lirinë e Kosovës!
Nderim emrit dhe veprës së Fazli Graiçevcit!
(Fjalë e mbajtur në mbrëmjen përkujtimore kushtuar poetit dhe veprimtarit Fazli Graiçevci mbajtur në Kryeministrinë e Republikës së Kosovoës, më 17 gusht 2024)/ KultPlus.com
Studentët e regjistruar në këto programe do të ketë mundësinë të përfitojnë nga një edukim të klasit botëror dhe të zhvillojë aftësi të specializuara për sukses në këto fusha profesionale.
Regjistrimet kanë filluar! Mos e humbisni mundësinë për të krijuar suksesin tuaj me edukim amerikan, të fuqizuar nga Arizona State University, universiteti më i madh publik dhe nr. #1 në SHBA për inovacion. Studio në UNI duke aplikuar këtu! Për më shumë informata, kontaktoni në: +38344144062, [email protected] ose ndiqni UNI në Facebookdhe Instagram.
Dodona Imeri, aktorja e talentuar nga Kosova, është nominuar për çmimin “Kristallen” në kategorinë e aktores më të mirë për rolin kryesor në serialin “Painkiller,” i cili transmetohet në SVT.
Kristallen është një çmim vjetor që nderon personalitete dhe programe televizive në Suedi, dhe u dha për herë të parë në vitin 2005. Ky çmim është krijuar me qëllim që Suedia të ketë një ekuivalent të çmimit prestigjioz amerikan, Emmy Award./ KultPlus.com
Në ditët e Festivalit “Strugë Jeho”, korrik 2024, në Hotelin “Diplomat” u takova me poetin, prozatorin dhe intelektualin e afirmuar Agim Vinca. Ishte po ai, që kisha takuar në Apoloni, Tiranë dhe Prishtinë, i thjeshtë e njerëzor. M’u përforcua bindja, se Agimi ishte profesori dhe edukatori me një ndërgjegje atdhetare dhe dashuri të madhe për emrin shqiptar, për Shqipërinë, me individualiet të spikatur dhe kurajo qytetare për të prekur temat e nxehta në shërbim të vendit të tij, që shumë intelektualë shqitarë u shmangen.
Me sjelljen e tij të natyrshme dhe ngrohtësinë tepër njerëzore, me natyrën e çiltër dhe modestinë mbresëlënëse, më krijoi një marrëdhënie vëllazërore, për të cilën kisha nevojë. Më dhuroi dy libra me poezi të përkthyera edhe në gjermanisht dhe më pohoi, se në bibliotekën e tij kishte dy libra të miat; “Dritat dhe hijet e Faik Konicës”, dhe “Në vdeksha qamë me ligje”. Me gjithë komplekset e inferioritet, që kisha para një intelektuali madhor, si Agim Vinca, u ndjeva mirë nga fryma e tij vëllazërore dhe e falenderova për marrëdhëne kaq të natyrshme që po më ofronte.
Duke pirë kafen, më lexoi një poezi për fshatin e lindjes, Veleshtën: poezi plot mbresa, plot nostalgji dhe frymëzim prekës, imazhe, e qëndrime ideoemocionale të freskëta, si t’i lëshonte në fluturim për ta lehtësuar shpirtin e brengosur nga braktisja fshatit. Ndjeva se poezia ishte ndërtur mbi tonalitete simfonie, me përsiatje, ku fëmijëria e tij në fshatin e lindjes, mbetej burim poezie dhe poezia si reflektim dhe frymëzim jete. Në thjeshtësinë e bukur kishte rrjedhshmëri rrëfimi, kthelltësi mendimi, çiltërsi ndjenje dhe lehtësi vargëzimi. M’u duk se poezia ngërthente dashurinë për fshatin e intelektualit të larguar, trishtimin e largimit të banorëve me shtëpi të mbyllur. Jetës i mungonte gjallëria e fëmijërisë së tij të dikurshme. Ishte poezi e lindur nga dashuria për vendlindjen.
Pas një bisede të gjatë, më mori me makinë dhe më shëtiti në fshatin e tij Veleshtë, Duke kaluar nëpër ambientet e hotelit dhe rrugët e Veleshtës, e takonin me shumë respekt të njohur dhe ish studentë, duke i shprehur mirënjohjen e tyre për vlerat e tij intelektuale dhe njerëzore. Ky shoqërim, më pasuroi shumë shpirtërisht, mbeti për mua një emocion i fortë, një detyrim vëllazëror, sepse ndjeva njeriun e çliruar prej tjetërsimesh, që prezantonte vetveten si njeri plotësisht shoqëror. Gjatë bisedave e ndjeva si një enciklopedist në kulturën shqiptare, veçanërisht në letërsi, si pedagog në Universitetin e Prishtinës prej 40 vjetësh.
Nuk kisha aftësinë dhe sigurinë për të dhënë mendime për krijimtarinë e Agim Vincën, por me sa dija unë, në analiza, interpretime dhe vlerësime, ka qëndruar sa më pranë mendimit kritik të kohës. Në trajtime periodike, autori e ka trajtuar letërsinë realiste, jo si dukuri të shkëputur, po si stad i veçantë i historisë së letërsisë shqiptare, si zhvillim risor i traditave popullore, atdhetare e përparimtare të mëparshme, si një letërsi në shndrim e lartësim të pandrëprerë bashkëkohësimi e cilësie. Me krijimtarinë e tij, Agim Vinca e ka ndier veten përfaqësues të popullit, me misionin e lartë që veprat e tij t’i shërbenin çlirimit, emancipimit dhe aktivizimit të masave, në lartësim të dinjitetit njerëzor dhe shndrim të marrëdhënieve shoqërore.
Poeti dhe shkrimtari Agim Vinca, është përfaqësues aktiv i formës kombëtare, me të cilën kupton jo vetëm mjetet e shprehjes artistike apo vetëm gjuhën, por veçanësitë e konstitucionit shpirtëror kombëtar dhe veçoritë e zhvillimit historik. Në çështje të formës e të mjeshtërisë artistike, origjinaliteti i të shprehurit artistik, gjetja e formave dhe strukturave sa më të përshtatshme të pasqyrimit, shfrytëzimi sa i më i efektshëm i mundësive dhe i pasurisë shprehëse të gjuhës shqipe, e pasuroi ideoemocialisht letërsinë e Agim Vincës.
Në morinë e veçorive kombëtare dhe shpërfaqjen e individualitetit të tij në rrafsh shoqëror, mënyrat e pasqyrimeve të drejpërdrejta epike, të reflektimeve meditative, të ndërtimit të veprave mbi bazë herë metaforike e konvencionale janë vetëm forma artistike, që nuk përjashtojnë as realizmin as tendenciozitetin.
Personazhet e Agim Vincës, janë karaktere jetësor, me fizionomi të përcaktuar shoqërore e veçori vetiake, kalitur në kudhrën e jetës, me rrënjët në historinë kombëtare, në rrethana të përcaktuara historike e bashkëkohëse, në mendimin, se njeriu duhet të ngadhnjej në jetë e t’i bëjë rrethanat sa më njerëzore. Kjo është një vlerë artistike e krijuar, një përvojë pozitive dhe dëshmi artistike e çmueshme. Këto e ritën prestigjin e Agim Vincës, të arrinte popullarit e lartësi. Poezia e tij përthyente në imazhe poetike të përgjithësuara, përplasjet dramatike, shpreh tendosjen nervore dhe shqetësimet e gjendjeve të krijuara, vizaton tiparet shoqërore të bashkëkohësit dhe ndërgjegjen e tij të paqetë me të cilat ndikon fuqishëm te lexuesit.
Agim Vinca formon profile artistike të veçanta, tipare individuale, duke dhënë kontribute për modernizimin e letërsisë në përvijimin e rrugëve për pasurimin e mundësive pasqyruese e shprehëse të saj dhe daljen në pararojën e letërsisë kombëtare, madje kontribon të njihet e të çmohet letërsia shqiptare edhe jashtë kufijve të vendit.
Aktualisht nuk shkruhet për formën, teknikën artistike, për estetikën e veprave, flitet pak për individualitetin e penave më të shquara, ndërkohë që letërsia shqiptare e para viteve ‘90 del e përfaqësuar nga vlera të shumta, të cilat jo vetëm janë pasqyrë e kohës, shprehëse të një fryme humaniste e demokratike, frymëzuese dhe mishëruese të fizionomisë kombëtare, por edhe për natyrë dhe realizëm artistik; shpërthimin e talenteve, krijonte të bukurën, ecte drejt emancipimit të gjithanshëm të personalitetit të njerëzve, pra edhe të letrarëve dhe të artistëve.
Te Agim Vinca gjejmë mirënjohjen dhe respektin e thellë për shkrimtarin dhe intelektualin, që vuri një gur themeli në letërsisë tonë. Në krijimtarinë e tij harmonizohen maturia dhe ekuilibri në gjykime e vlerësime, dashuria e thellë për kulturën kombëtare, atdheun dhe popullin, qëndrimi i ftohtë kritik dhe pasioni i fuqishëm i intelektualit krijues. Në krijimtarinë e tij ka përgjithësime dhe interpetime që do t’i qëndrojnë kohës.
Më duket, se mendimi vjen tek Agim Vinca si reflektim intelektual e emocional për historinë dhe bashkëkohësinë, për problematikën e kohës; për fizionominë, botën shpirtëtore, përgjgjësitë dhe aspiratet e brezit të ri.
Agim Vinca ështe një pasuri intelektuale e një brumi të veçantë, i paisur nga natyra me aftësinë e njeriut që ka dhunti forcën e shprehjes, guximin, formën tërheqëse dhe stilin e ngjeshur me mendim. Ai do të mbetet pasuri e kulturës tonë kombëtare, për tërë atë trashëgimi letrare e estetike për të cilën edhe ka shkruar:
Këtu jam vetëm
Po me mua janë: Naimi,
Mjeda, Noli, Migjeni, Agolli,
Kadareja…
Shpirti me ta fluturon i lirë
E trupi shpëton nga vdekja.
Agim Vinca e ka publikuar misionin e tij artistik: “Kot e kini, nuk mbyllet në burg poeti”. “Të jesh fanar mes errësirës”
U largova nga Struga me dashurinë e një vëllai të një gjaku, mora urtësinë e një intelektuali të këtij trualli dhe bindjen e një patriotizmi të brendshëm që i qëndronte si stolia e ndritur në zëmrat shqiptare./ KultPlus.com
Festivali Etnofest çdo vit mbledh së bashku gjenerata të ndryshme për të festuar dhe ruajtur traditat e lashta të shoqërisë tonë. Vetëm 30 minuta nga qendra e Prishtinës, etno-kompleksi i ndërtuar me një arkitekturë unike, autoktone, me gurë e dru, në thellësi të fshatit Kukaj, po mirëpret vizitorë, mysafirë nga gjithë Kosova, bile shpesh hasim edhe në familje e të rinj nga diaspora, që ditët e pushimeve të tyre në vendlindje po i kalojnë në këtë festival, i cili po cilësohet si një festival mallëngjyes ndaj historisë sonë të vjetër, zakoneve dhe virtyteve që na karakterizojnë si popull.
Edicioni i 14-të i Etnofest-it tashmë ka zhvilluar pjesën e parë të programit të tij. Gjatë këtyre 4 ditëve është vërejtur një rritje e prezencës së një publiku të gjerë, dhe jo vetëm nga komuniteti i fushës së artit, por edhe nga adhurues të historisë sonë, atyre që duan ta njohin më thellë kulturën e tyre, traditën e përcjellë gjeneratë pas gjenerate.
Që nga dyert e hapura të etno-kompleksit, në çdo skenë, hapësirë, shtëpi, tavolinë e muze, publiku kalon në një horizont tjetër, në qetësinë që ta jep ky vend, freskinë, e në të njëjtën kohë dinamikën e ngjarjeve që ndodhin duke e bërë çdo vizitor të përjetojë diçka ndryshe, të veçantë, varësisht nga format artistike që parapëlqen, qofshin ato piktura, skulpturat, punimet tradicionale, shfaqjet, performancat e ansambleve, muzika apo ushqimi.
Pra, publikut në Etnofest po i ‘ekspozohet’ një gërshetim i artit dhe kulturës shqiptare në detaje të cilat rikthejnë një nostalgji dhe nevojë për ‘t’u ushqyer’ me ndjenja të thella të origjinës dhe kuptimit të saj. E kur jemi te të ushqyerit, si shoqëri, njëra ndër traditat që ende e konsumojmë është ajo e ushqimit tradicional. Pitja dhe flija, të shoqëruara me djathë natyral dhe perime nga bahçet e shtëpive tona, janë ndër pjatat e preferuara të çdo familje shqiptare, e sidomos në bashkimet familjare. Ndaj gatimi i ushqimit tradicional mbetet edhe sot e kësaj dite simbol i bashkimit në sofër, ndjesi e ngrohtësisë, dashurisë e lirisë të të qenurit pranë njerëzve më të dashur, duke shijuar pjatat e begatshme.
Gatimi i ushqimeve tradicionale si pjesë e gastronomisë në Etnofest është një nga momentet më të rëndësishme të festivalit. Në ditën e katërt, përgjatë ditës pati trajnime nga gratë që gatuanin ushqimet duke sjellë në jetë shijen dhe aromën e traditës shqiptare. Ky aktivitet nuk është vetëm një demonstrim, por një rit që lidh të kaluarën me të tashmen, duke i dhënë brezave të rinj mundësinë të mësojnë teknikat e vjetra të gatimit që janë trashëguar nga gjyshet tona.
Në Etnofest, gatimi shndërrohet në një formë arti, ku çdo hap i procesit është i mbushur me kujtime dhe rrëfime të së kaluarës. Ky aspekt i gastronomisë tradicionale jo vetëm që ruan dhe promovon kulturën shqiptare, por gjithashtu thekson rëndësinë e ushqimit si një element kryesor i identitetit kombëtar. Një karakteristikë tjetër e identitetit tonë, përgjatë shekujve janë edhe veshjet e punuara me dorë.
Këto veshje zënë një vend të veçantë edhe në Etnofest, ku simbolet, ngjyrat dhe detajet e veshjeve i gjejmë në copëza të ndryshme, në mindila, çorape, fustana e këmisha të ekspozuara gjithandej.
Gratë nga Dukagjini, si Buqe Alaj dhe Mihrije Elshani, që janë pjesë e festivalit që nga edicionet e para, janë një shembull i gjallë i ruajtjes së trashëgimisë familjare. Ato sjellin në festival veshjet kombëtare të punuara me gërshërë dhe gjilpëra, duke përdorur veglën tradicionale ‘veku’ për qepjen këtyre veshjeve. Zonjat potencuan me plot zë, që këto punime dore i përmbushin shpirtërisht dhe dëshirojnë që këtë zanat ta përcjellin brez pas brezi, ashtu siç gjyshet e tyre i kishin mësuar.
E për t’u rikthyer në ecurinë e programit të ditës së katërt, sigurt edhe në mbrëmjen e 13 gushtit nuk mungoi një shfaqje. Shfaqje e destinuar për paraqitje në këtë natë ishte ajo e aktoreve Anisa Ismaili dhe Fitore Broqi. ‘Jepi ngjyrë jetës’ ishte performanca që iu prezantua publikut, i cili mirëpriti fabulën e kësaj paraqitje.
Kapërcimi mes 2-3 kohërave, duke vënë në pah revoltimin, plagët dhe traumat, e mbi të gjitha mësimet dhe përvojat që ndryshojnë jetën, ishin tematika që aktoret përmes rrëfimeve të bazuara në ngjarje të vërteta, përcollën mesazhet sensibilizuese ndaj temave të ndjeshme siç janë dhuna në familje, ndalimi i shkollimit dhe vendosmëria për t’i ndjekur ëndrrat.
‘Nuk ka qeli që mundet me i burgos andrrat’ ishte një nga shprehjet që gjallëroi edhe publikun, i cili kishte stërmbushur amfiteatrin e asaj skene. Në fund, shikuesit u ftuan për të ndarë historitë e tyre personale, gjë kjo që i dha mundësi publikut për ndërlidhje më intime me gjithë konceptin e kësaj pjese artistike.
E pas këtij emocioni sublim, vizitorët u panë ta shijonin deri në mesnatë, natën e cila u karakterizua nga energjia pozitive, që po mbizotëronte pistën e vallëzimit, mes këngëve të bukura shqipe, të kënduara njëzëri nga publiku, bashkë me grupin muzikor ‘Don’t Listen to Your Neighbors’ të cilët kishin përzgjedhur këngë të moçme, të përpunuara e interpretuara sipas stilit të tyre.
Përderisa përmbyllet edhe një natë tjetër e këtij festivali, kuptojmë që Etnofest është një rrëfim i gjallë i kulturës sonë. Çdo element, nga aromat e ushqimeve tradicionale deri te zëri i fuqishëm i këngëve dhe valleve, na e sjell të kaluarën në të tashmen, duke krijuar një lidhje të pandashme mes brezave./ KultPlus.com
Programi BA Dizajn Interieri është i fokusuar në mësimin e teknikave më të fundit me teknologjinë më inovative dhe gjithëpërfshirëse, që ofron lëndë të fokusuara në aspektet themelore dhe jetike të dizajnit të brendshëm.
Ky program përgatit studentët të bëhen dizajnerë profesionistë të brendshëm të cilët identifikojnë, hulumtojnë dhe zgjidhin në mënyrë krijuese problemet që kanë të bëjnë me funksionin dhe cilësinë e mjedisit të brendshëm.
Të diplomuarit në BA Dizajn Interieri kanë këto mundësi të punësimit:
Regjistrimet kanë filluar! Mos e humbisni mundësinë për të krijuar suksesin tuaj me edukim amerikan, të fuqizuar nga Arizona State University, universiteti më i madh publik dhe nr. #1 në SHBA për inovacion. Studio në UNI duke aplikuar këtu!
UNI-Universum International College vazhdon të investojë në ofrimin e mundësive të shkëlqyera edukative dhe të mbështesë zhvillimin profesional të studentëve UNIK duke i mundësuar atyre të kontribuojnë në zhvillimin e shoqërisë dhe industrisë në tërësi.Për më shumë informata, kontaktoni në: +38344144062, [email protected] ose ndiqni UNI në Facebookdhe Instagram.
Krijimtaria artistike në kohë shtrëngatash e kolosit të skenës që vuri themelet e teatrit profesionist të Gjilanit
I shoqëruar nga familja, me nipër e mbesa në Kanadanë e largët jeton fizikisht Ruzhdi Mehmeti, një emër jo pak i njohur për artdashësit gjilanas dhe më gjerë, i cili me zemër dhe me shpirt vazhdon të jetojë diku në teatër, në skenë, bashkë me ata që dashurojnë artin dhe të bukurën.
Natyrshëm, distanca dhe mosha e bëjnë të jetë më mallëngjyes e më emocional sa herë që flet me te për tema të ndryshme ku në të shumtën dominojnë vetëm dy – atdheu dhe teatri.
E thënë më drejtpërdrejtë janë këto tema që vazhdojnë të preokupojnë dhe ta mbajnë të trazuar shpirtin kërkues të mjeshtrit të skenës që tërë jetën ia dedikoi emancipimit kulturor të shoqërisë kosovare.
Ata që e kanë pasur fatin të bashkëpunojnë dhe ta njohin sado pak Ruzhdiun, e dinë që emri i tij është simbioze e përkushtimit, mjeshtërisë dhe të aplikimit të një disipline të fortë në ekip që përshkon kufijtë e një rregulli pothuaj ushtarak në punë. Regjisura dhe aktrimi i tij janë vetë jeta e tij që me dedikim maksimal nuk ngurroi të mos kursej asgjë nga vetja, vetëm e vetëm të jetë në shërbim të teatrit dhe kauzës kombëtare.
Përgjatë karrierës së tij të bujshme, kritika letrare me meritë e ka vlerësuar si një gjigand të skenës i cili me shfaqjet që ka nxjerrë në dritë ka rrëmbyer vetëtimthi zemrën e publikut si dhe çmimet më të larta në të gjitha nivelet kudo që ka përfaqësuar. Të gjitha këto të arritura kolosale u bënë të mundura falë dashurisë që Ruzhdiu kishte për fjalën e shkruar, për skenën, për letërsinë, artin, për emancipimin kulturor dhe gjithë këto vlera i shfaqi në mënyrën më të bukur, më të dinjitetshme dhe më të saktë.
Me pak fjalë, Ruzhdiu mund të quhet si një nga kalorësit më të denjë që i shërbeu ngritjes intelektuale e kulturore të shqiptarëve në Anamoravë dhe më gjerë, si fanar ndriçues i fjalës shqipe në nxitjen e frymës së rimëkëmbjes së ndjenjës së identitetit kombëtar e kulturor.
Harku kohor në të cilën veproi dhe krijoi Ruzhdiu është i gjatë, por marrë për bazë turbulencat politike të kohës veprimtaria e tij ishte e shtrirë në kohë shtrëngatash e fortunash të forta në të cilën kërkohej takt, zgjuarsi dhe trimëri për të percjell mesazhin revolucionar dhe atdhedashës që shqiptarët donin ta dëgjonin dhe ta shihnin në skenë.
Pjesa dominante e krijimtarisë së tij është zhvilluar nën shtypjen e fjalës së lirë që vinte nga regjimi gjenocidal i Beogradit si dhe pjesa tjetër nën tytat e automatikëve te po këtij regjimi vrastar. Kreativiteti dhe guximi i tij intelektual i mundësuan që të i përgjigjej kërkesës së kohës dhe të qëndronte me artin e tij përballë këtyre shtrëngatave.
Për nga karakteri dhe mënyra se si ushtronte zejen e tij, padyshim që Ruzhdiu ishte një nga gjeneralët e skenës që fjala e tij peshonte rëndë por jo vetëm sepse edhe në jetën publike ishte po aq burrë i fjalës, i besës dhe i punës. Këto vlera unike, talentin e tij dhe profesionalizmin e pashoq, me shumë krenari e elokuence Ruzhdiu e përcolli edhe tek gjeneratat e reja duke i mësuar se si duhet shtrydhë i gjithë potenciali intelektual e njerëzor në shërbim të artit.
Të shumtë janë aktorët e regjisorët e rinj që nëpër etapa të ndryshme kohore që ky kolos i madh i skenës i piketonte nga grumbulli i amatorëve dhe i ushqente me dashuri për teatrin dhe në këtë mënyrë ju ndihmonte të vijëzonin dalëngadalë rrugëtimin e tyre drejt një karriere në shërbim të skenës dhe artit.
Kishte edhe të tillë të cilët shkelën dërrasat e teatrit dhe kishin vullnetin për të përkaluar këtë dashuri në profesion, që Ruzhdiu i mori dhe i përgatiti zellshëm për të fituar të drejtën e studimit në akademinë e arteve në Prishtinë e gjetiu, të cilët sot janë figura eminente të ekranit dhe skenës.
Para se të zbërthejmë shpirtin artistik e edukues të Ruzhdiut, të ndalemi në gjenezë, pikërisht tek karriera e hershme të tij për të kuptuar lexuesit se kush është në të vërtetë ky artist dhe si e filloi karrierën e tij drejt këtij suksesit te madh.
Cili ishte rrugëtimi i regjisorit Mehmeti, për të qenë avokues i ri-ngritjes së vetëdijes intelektuale e kulturore respektivisht cila ishte karriera e hershme e adoleshentit që e donte teatrin pa kushte?
I inspiruar nga ambiciet dhe sukseset e dëshmuara të të vëllait regjisorit të famshëm Fetah Mehmeti, Ruzhdiu nuk e fshehte dëshirën e flaktë të tij të bëhej një ditë alfa dhe omega e Teatrit. Këtë dëshirë të zjarrtë nuk e fshehu asnjëherë, ngaqë me kureshtje të madhe ndiqte nga afër dhe me shumë zell e delikatesë punën e të vëllait duke ju ngjitur si hije, në prova, në shfaqje, në premiere kudo që ai realizonte projekte të ndryshme qoftë në teatrin e Shkupit, Beogradit, Prishtinës apo Gjilanit. Ishte ndikimi i vëllait, i cili lundronte konkurrencën e fortë të artit teatral në ish Jugosllavi që i dha kurajon dhe përgatitjen Ruzhdiut të bëhej një emër i madh i teatrit dhe skenës në Kosovë dhe më gjerë.
Që në adoloshencë të hershme mund të thuhet se Ruzhdiu e kuptoi dhe e lexoi saktë substancën dhe finesat e zanatit të regjisorit dhe të aktorit duke ndjekur me kërshëri mënyrën se si punohej në teatrot e mëdha në ish Jugosllavi, si ndërtonin aktorët rolet dhe si ustallaret e punës ndërtonin konceptin regjisorial për një shfaqje të nivelit të lartë. Aksesi si vrojtues, zgjoi tek ai kreativitetin dhe vullnetin e hekurt për të punuar vepra të mëdha artistike dhe me kalimin e kohës u vërtetua që ai ishte një emër qe i duhej teatrit në Gjilan dhe Kosovë.
Ne fillim të viteve “70 si gjimnazist iu përvesh punës si aktor amator në teatrin e Gjilanit në cilësinë e ndihmës regjisorit dhe rolit kryesor në shfaqjen “Fosilet” e Azem Shkrelit duke u shpallur si aktori më i mirë ne kompeticionin rajonal të asaj kohe në Preshevë. Po në këto kohë, sfidoi veten duke realizuar regjisurën e shfaqjes “Kush nuk vdes nuk është njeri” vetëm me nxënësit/kolegët e Gjimnazit ku vijonte mësimet, shfaqje e cila në një mënyrë apo tjetër, për të ishte bileta hyrëse në botën e artit e kulturës.
Arritjet profesionale te Mehmeti një gur kilometrik që tejkaluan pritshmeritë e të gjithëve.
Interesimi dhe përkushtimi i treguar gjimnazistit ambicioz në aktivitete extrakurrilare të kohës ishte evident, fakte që i binden njerëzit e kulturës të investonin në Ruzhdiun duke i ofruar punë me orar të plotë në teatrin e qytetit si aktor si dhe vendosën të subvenciononin studimin e avancuar të tij në Akademine e Arteve, respektivisht ndjekjen e studimeve paralele në shkollën e artit dramatik në Prishtinë.
Bashkëveprimtarët flasin për Ruzhdiun si njeri që nuk e kishte synim plotësimin e normës së punës dhe marrjen e rrogës, ai kërkonte gjithmonë diçka më shumë, gërmonte shumë më thellë se sa të tjerët, gjithnjë ishte në kërkim të një sfide më të madhe. Kjo përqasje e tillë e tij ne fillim të karrierës u vu re, sepse që nga viti i punësimit zyrtar të tij, viti 1975 gjithmonë iu besuan rolet kryesore dhe ju vendos barra më e rëndë në të gjitha shfaqjet që ishin në repertoar për më shumë se një dekadë. Shumë shpejt përgjegjësitë e tija u konvertuan në suksese, secili më i fortë se tjetri, gjë që e vërteton historiografia e teatrit të Gjilanit ndër vite ku kritikët e kohës e quanin e ardhmja e teatrit të qytetit dhe gjeniu i skenës.
Aspak e çuditshme, sepse ai edhe me rolet episodike ka arritur të përpunojë rolin deri gati në perfeksion dhe kjo është dëshmuar edhe me rrëmbimin e çmimit të parë për rol episodik në shfaqjen “Dasëm Lufte” te Minush Jeros, çmim të cilin e fitoi bindshëm në festivalin republikan të Jugosllavisë në Kullë të Vojvodinës. Këto arritje ishin shpresëdhënëse për karrierën në rritje të këtij aseti i cili ne çdo instancë njihte vetëm sukses dhe arritje maksimale.
Në punën e tij, Ruzhdiu kishte objektiva të kristalta dhe arrinte pothuasje të sfidohej në çdo sferë të artit skenik, sepse shpejt krahas roleve kryesore filloi tashmë më një ritëm solid të zhytej edhe në botën e regjisurës duke filluar me realizimin e shfaqjeve të shumta që morën vëmendjen e menjëhershme të kritikës dhe publikut.
Si regjisor, ai ishte krejt ndryshe nga të tjerët, rruga qe ai zgjidhte për të përçuar mesazhin përbënte elementë vetëshpjegues, ku në të shumtën konteksti kohor justifikonte veprimin dhe përmes simbolikës së largët arrinte të nxiste publikun të lexonte mes rreshtave. Përmes regjisë ai dinte shumë mirë të artikulonte brengën, dhimbjen si dhe dëshirën që publiku mëtonte të prekte dhe një gjë të tillë e realizonte me shumë delikatesë, sepse ai dinte të guxonte profesionalisht.
Qershia mbi tortë është realizimi monumental i shfaqjes “Princi i Hijeve” i autorit Mehmet Kraja vepër e cila mund të quhet edhe piku i karrierës profesionale të kohës.
Festivali i tetarove amatore të Jugosllavise së asaj kohe ishte kompeticioni më i fortë kuturor në të cilin festival dominonte rivaliteti mes shkollës së artit të Beogradit dhe Zagrebit, në të cilin rivalitet sporadikisht në horizont mund të dukej ndonjë teatër nga republikat e tjera por shumë vështirë të kapeshin nga radarët shfaqjet e ardhura nga Kosova. Regjisori Mehmeti me “Princin e Hijeve” arriti jo vetëm te fitoje nominim në këtë garë titanesh por arriti ta magjeps publikun dhe të rrëmbejë çmimet më të dalluara te festivalit. Princi i Hijeve u shpërblye me çmimin e parë në nivel federativ për kostumografinë më të mirë, roli kryesor i luajtur nga Muharrem Sylejmani si roli më i mirë i realizuar që u stolis me maskën e artë, gjithashtu muzika e shfaqjes u dallua si muzika më e mirë e festivalit. Suksesi i arritur përveç se ishte suksesi më i madh i karrierës së regjisorit poashtu ishte edhe vlerësimi më i lartë që kishte pranuar ndonjëherë qyteti i Gjilanit si teatër në perfaqësimin Krahinor dhe Federativ të kohës. Thënë shkurt e shqip, shtylla kurrizore e këtij suksesi me të cilin krenohej atë botë Kosova kishte një emër dhe ai ishte Ruzhdi Mehmeti.
Çfarë bëri më veçantë regjisori Mehmeti kur e punoi kryeshfaqjen e kohës?
Ruzhdiu kishte një metodikë pune unike. I shoqëruar gjithmonë nga cigarja dhe kafeja kalonte shumë kohë vetëm në përsiatje me tekstin që e kishte subjekt analize. Studimin e bënte deri ne detajet më të vogla të mundshme si dhe e analizonte me sy kritik periudhën kohore dhe kontekstin historik. Gjatë kësaj “heshtje” që realisht ka qenë studim intensiv i lëndës deri në detajin më të vogël ishte vendimi i tij për të përzgjedhur rolet. Kështu bëri me Princin, por kësaj radhe e ndjente që ishte momentumi për të shpërthyer.
Ruzhdiu përzgjodhi Muharrem Sylejmanin në rolin e Princit i cili ishte trupshkurtër dhe jo fort i shëndetshëm. Provat intensive bënë arritjen objektivit te tij ku kërkohej të dobësohej edhe më shumë për të dalë në skenë me një Princ shumë thatanik që për nga karakteri duhej të lëvizte vetëm rreth boshtit të tij. Trajektorja e plakut Dhear ishte menduar të përshkonte rrugë vetëm të drejtë, i cili ecte me një shkop në formë V (lexo Victory). Mos të harrojmë që ka qenë viti 1983 dhe regjisori përmes plakut Dhear përshkruante rrugën e drejtë dhe pakthim të popullit (lexo populli i Kosovës) dhe krejt realizimi regjisorial me të gjitha elementët u vlerësua me konsideratat më të larta nga juria profesionale e asaj kohe. Si arriti të përçojë këtë mesazh krejt nëndheshëm dhe të dal fitues nga ky konkurrim në Jugosllavinë e asaj kohe, gjë e cila mbetet akoma enigme!!!
Fatkeqësisht sot arkiva e teatrit të qytetit nuk ka asnjë video incizim, për ta prekur sado pak ndjesinë e kësaj shfaqje por posedon vetëm fotografi të cilat mbase mjaftojnë deri diku për ta rikujtuar madhështinë që ka dhuruar “Princi i Hijeve”. Sipas atyre që kanë patur privilegjin ta kenë pare shfaqjen, tregojnë se publiku ka përjetuar emocione tmerrësisht të forta krenarie dhe madhështie që asnjë shfaqje tjetër nuk ka arritur të prek këtë zenit të arritur.
Periudha post-Princ deri në fillimet e viteve “90 kur filloi shpërbërja e Jugosllavisë, gjeti Ruzhdiun të përfshirë edhe në aktivitete, role dhe realizime të ndryshme artistike qe i realizoi në bashkëpunim me Televizionin e Prishtinës TVP. Si bashkëpunëtor i jashtëm, udhëheqësia e televizionit publik ia besoi Ruzhdiut një mori projektesh apo cikël emisionesh artistike të ndryshme, skeçe të shumta televizive, pjesëmarrje në programet festive të TVP, pjesëmarrje në realizimet ekskluzive etj.
Me aplimkimin e masave të dhunshme dhe mbylljen e TVP-së për shqiptarët, Ruzhdiu pa asnjë ngurrim u rreshtua në ballë të rezistencës aktive kulturore por tashmë me mision dhe objektiva konkrete për të qëndruar stoik në përballje me armikun në çdo lloj forme. Caku i radhës i pushtetit serb nuk mund të mos ishte Teatri dhe punonjësit e saj në Gjilan, e për rrjedhojë Ruzhdiu bashkë me kolegët e tjerë u hodhën në rrugë.
Në Gjilan e Anamoravë, nën drejtimin e fituesit të çmimeve më prestigjioze të kohës, filluan nismat e rezistencës aktive të cilat ndiqeshin hap pas hapi nga agjentura dhe sigurimi i pushtetit serb. Normalisht që kjo gjë nuk e trembi aspak patriotin Mehmeti, për më shumë reprezaljet e pushtetit ishin shtysë për të krijuar më shumë në mbarëvajtjen e rezistencës dhe mbajtjes gjallë të jetës kuturore. Ruzhdiu erdhi natyrshëm ne krye te karvanit për krijimin e teatrit alternativ “Aleksandër Moisiu” në Gjilan, të cilin e udhëhoqi deri në prag të fillimit të bombardimeve të NATO-s në Kosovë.
Nëpër salla “teatri” të improvizuara, bodrume të qytetit, lokale dhe nëpër garazha, pa skenografi adekuate, pa mjete financiare, pa mbështetje logjistike, vetëm me amatorë të zellshëm Ruzhdiu arriti të realizojë shfaqje teatrale tejet cilësore që e ushqyen mjaftueshëm komunitetin artdashës. Si unikale për nga realizueshmeria mbeten shfaqjet “Gjergjezi” e autorit Beqir Musliu , “Pas Vdekjes” e Çajupit, “Bileta e Llotarisë” e Dionis Bubanit, “Heronjtë e Kombit” e Ymer Shkrelit, “Klasa IV/5 etj.
Keto vepra teatrale u krijuan në rrethana dhe kondita të paimagjinueshme që vetëm dikush si Ruzhdiu mund të i bënte, por plasimi te spektatori ishte po aq i paimagjinueshëm dhe i vështirë për te mos thënë i pamundur. Për ta çuar shfaqjen teatrale tek spektatori u desh të përdoren objektet shkollore nëpër fshatra e qytete, salla të improvizuara, objektet e shtëpive të kulturës etj të cilat kërkonin më shumë se zotësi për të realizuar artistikisht një shfaqje. Gjatë kësaj periudhe aktivitetet kulturore survejoheshin me llupë nga regjimi gjenocidal serb, dhe përkundër presionit nga policia ka patur shfaqje që është reprizuar në rrethin e Anamoravës deri në 60 herë në lokacione të ndryshme, për të cilat pushteti i burgoste dhe ndëshkonte pamëshirshëm organizatorët e bartësit, te cilat aktivitete kishin një emër të përveçëm e ai ishte Ruzhdi Mehmeti.
Trupa e drejtuar nga Ruzhdi Mehmeti nuk ushqente spektatorin me shfaqje teatrale e aktivitete letrare vetëm në Komunën e Gjilanit por edhe në komunat tjera të Kosovës deri në Ulqinin e largët e gjetiu, organizime në të cilat ai shkonte me shumë vullnet si pjesë e eventeve kulturore të sistemit paralel në Arsim e Kulturë.
Ruzhdiu, aq sa i donte dërrasat e skenës dashuronte edhe filmin dhe kjo dashuri ishte e dyanshme, sepse syri i kamerës e pranonte aq natyrshëm si një aktor virtuoz i filmit aq sa e donte ky filmin. Edhe rolet që ka luajtur në filmat e metrazhit të shkurtër apo filma televiziv të kohës janë role që spektatori i ka vlerësuar me nota superlative. Te kujtojmë rrethanat e kohës kur kasetat filmike qarkullonin shtëpi më shtëpi, dorë më dorë për të parë në ekran një realizim në gjuhën shqipe, dhe njerëzit prisnin me padurim të shihnin diçka më shumë në mbushjen e boshllëkut kulturor.
Rolet e Ruzhdiut në këto projekte filmike mbeten sot e asaj dite si role të pavdekshme që janë skalitur në memorien publike si role që pasuruan kolazhin artistik të industrisë së filmit për të cilin mund të themi pa pike dyshimi që e dha kontributin e tij gjatë kohës kur arti kishte më së shumti nevojë për te.
Për punën e realizuar, Ruzhdiu sot ndjehet i plotësuar por në të njëjtën kohë i mërzitur që mbase mund të kishte dhënë më shumë për artin në Gjilan dhe Kosovë, edhe pse ai në njëfarë mënyre përjetoi të njëjtin fat që përjetoi Kosova deri në çlirimin e saj. Pengu i tij është se pas largimit për në Kanada nuk ka arritur t’i rikthehet aktivisht krijimtarisë artistike në vendlindje edhe pse ai viziton Kosovën rregullisht, por dëshirat e tij varen nga gjendja shëndetësore dhe rrethanat që i imponohen nga faktori moshë.
Ai vazhdon se menduari që disi duhet bërë më shumë për dy temat që vazhdojnë ta preokupojnë shpirtin e tij – teatrin dhe atdheun./ KultPlus.com
“Edhe sivjet, tekstet dhe mjetet mësimore do të ofrohen si në praktikën e vitit të kaluar duke subvencionuar prindërit”, tha Nagavci në një konferencë për media.
Ministria e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit e Kosovës (MASHTI) do t’ua transferojë paratë prindërve edhe sivjet, në mënyrë që ata t’i blejnë pastaj tekstet shkollore për fëmijët e tyre për vitin e ri shkollor, tha të martën ministrja Arbërie Nagavci.
Ajo tha se prindërit mund të fillojnë të aplikojnë online qysh nga e mërkura e 14 gushtit në platformën E-Kosova për rimbursim.
Përndryshe, nxënësit nga klasa e parë deri në klasën e pestë do të subvencionohen me nga 80 euro, ndërsa ata nga klasa e gjashtë deri në klasën e nëntë do të subvencionohen me 110 euro, njoftoi ajo./ KultPlus.com
