Tu Fu, ose Du Fu (712-770), poet kinez i dinastisë Tang. Bashkë me Li Po-në (Li Bai) konsiderohen poetët më të mëdhenj kinezë. Edhe pse fillimisht i panjohur, poezia e tij ka pasur në vijim ndikim të jashtëzakonshëm në kulturën kineze dhe japoneze. Nga opusi i tij janë ruajtur ndër shekuj vetëm rreth 1500 poezi.
NË PIKNIKUN MBRËMJESOR, ME DJEM TË HEDHUR DHE BUKUROSHE NË KANALIN CHANG-PA, PO BIE SHI!
Nga Tu Fu
1.
Perëndimi i diellit është koha për të nxjerrë barkën
Kur një fllad i lehtë ngre dallgëza të vockla,
Bambuja e fshehtë është vendi i piknikut
Dhe lotusi i njomë në freskinë e mbrëmjës:
Por derisa djemtë e hedhur po përziejnë pijet e ftohta
Dhe bukuroshet e borëzojnë një sallatë lotusi,
Një re vogëlake nxihet mbi kokat tona:
Soneti im duhet përfundojë para se të bjerë shi!
2.
Ra shi pra, i lagu ata që ishin në ulëse
Ndërkohë që një shtrëngatë nisi t’i rrihte anët e anijes,
Vajzat e Yüeh mbajnë fustane të qullura all të kuqe
Dhe ato të Yen derdhin lotë nga sytë e nxirë:
Piktori ia heq lëkurën rrembit në breg,
Velat përdredhen dhe lulet shkapërdajnë shkumën;
Gjithë rrugës për në shtëpi një stuhi ulëritëse
Dhe në breg është vjeshtë në qershor!
1. Sunset’s the time to take the boat out/ When a light breeze raises slow ripples,/ Bamboo hidden is the picnic place/ And lotus fresh in the evening cool;// But while the bucks are mixing iced drinks/ And beauties snow a lotus salad,/ A slip of cloud comes black overhead:/ Before it rains my sonnet must end!
2. It has rained too, soaked those on the seats/ As a squall rose to beat the boatside,/ The girls of Yüeh wear wet scarlet skirts/ And those from Yen weep tears of eyeblack:/ The painter peels its bough on the bank,/ The curtains curl and flowers strew the foam;/ All the way home there’s a howling storm/ And on the shore is Autumn-in-June!
***
Një palë sonetesh gazmore, jo saktësisht të datuara, por sipas kritikëve me gjasë të viteve 740. […]
Djemtë e rinj të hedhur ishin bij njerëzish me peshë në kryqytet; bukuroshet profesionale, si geishat. Kanali Chang-pa ishte hapur vetëm në vitin 741, kështu që me gjasë ende ishte diçka si lodër për rininë e shoqëruese. Këtu gjejmë një mori prekjesh të lehta të qesëndisjes me heroizmin, siç në rastin e stuhisë; dhe ‘fustaneve të qullura all të kuqe’, poenta e të cilit pothuajse humbet nëse nuk pranohet si një parodi tipike e hiperboles poetike (pas së cilës Tu Fu ishte bukur i dhënë) e heroinave që i qullin rrobat e tyre me lot.
Akulli i pijeve duhet të jetë rrëmihur nga pirgjet e dheut, ku ishte futur në dimër; por ‘borëzimi’ i një sallate lotusi, që ishte rrënjë lotusi të grimëcuara, mund të nënkuptojë asgjë më shumë se shpëlarjen e saj. Duhet të ketë pasur një tendë në barkë, disi si te pikturat impresioniste të barkave të kënaqësisë në Senë, kështu që i mbetej shtrëngatës pastaj që t’i lagte vajzat në mënyrën më të keqe: Yüeh, Chekiang jugor modern i grykës së Yangtse, është ende me nam për vajzat e bukura; ashtu siç është edhe Yen, regjioni përreth Pekinit modern. Në traditën e lashtë poeteike, këto dy regjione ishin ekstremet e jugut dhe veriut.
Poezitë e verës janë krahasimisht të pazakonshme në Kinë, për arsye të qarta si kjo: për shkak të musonit sezoni është fort i nxehtë dhe i lagësht, pra jo aq i pëlqyer.
Është një gjë e çuditshme rreth Tu Fu-së që edhe një poezi verore dhe rinore si kjo duket, në retrospektivë, se përfton diçka profetike në lidhje me kohën dhe jetën e tij. Është e ditur se ai i mbante të gjitha poezitë me kujdes sipas radhës së kompozimit të tyre që nga fëmijëria e hershme; dhe fare lehtë mund t’i ketë parë me vetëdije në vazhdimësi si piktura të gjata të bëra rrotull të lumenjve, që ndahen në pezazhe të veçanta dhe që ishin sajesë e epokës së tij.
/Marrë nga Li Po and Tu Fu, “Poems”, (Selected and translated by Arthur Cooper), Penguin Books Ltd, 2013/Përkthimi: Gazeta Express/ KultPlus.com
1. “Personi i parë që rrethoi me gardh një copë tokë, pastaj u tha njerëzve se ishte e tija dhe ata e besuan, u bë themeluesi i vërtetë i shoqërisë civile.
Nga sa shumë krime, luftëra, vrasje, mizori raca njerëzore do të kishte shpëtuar sikur një person të kishte dalë e ta rrëzonte gardhin, dhe t’u thoshte të tjerëve: ‘Mos e besoni këtë mashtrues’.
Ju jeni të humbur nëse harroni se frutat e dheut u përkasin të gjithëve dhe toka asnjërit!” -“Social Contract”, Jean-Jacques Rousseau
2. Të gjitha fatkeqësitë e mia vijnë nga që kam pasur mendim tepër të mirë për miqtë e mi.
3. Edhe pse modestia është e natyrshme për njeriun, ajo nuk është e natyrshme për fëmijët.
Modestia fillon vetëm me njohjen e së keqes.
4. Durimi është i hidhur, por fryti i tij është i ëmbël.
5. Çdo njeri ka të drejtë të rrezikojë jetën e tij në mënyrë që ta mbrojë atë.
Është thënë ndonjëherë se një njeri që hidhet nga dritarja për të shpëtuar nga një zjarr është fajtor për vetëvrasje?
6. Fyerjet janë argumentet e përdorura nga ata që janë gabim.
7. Njerëzit të cilët dinë shumë pak janë zakonisht oratorë të mëdhenj, ndërsa njerëzit të cilët dinë shumë, flasin pak.
8. Mirënjohja është një detyrë që duhet të paguhet, por që askush nuk ka të drejtë ta presë këtë.
9. Gënjeshtra ka një pafundësi kombinimesh, por e vërteta ka vetëm një mënyrë për të qenë.
10. Është një mani e filozofëve të të gjitha moshave për të mohuar atë që ekziston dhe për të shpjeguar atë që nuk ekziston.
11. Ne kemi të lindur të dobët, ne kemi nevojë për forcë: të pafuqishëm, ne kemi nevojë për ndihmë; qesharakë, ne kemi nevojë arsye.
E gjitha që na mungon në lindje, e gjitha që ne kemi nevojë kur vjen puna te pasuria e njeriut, është dhuratë e arsimit.
12. Personi i cili ka jetuar më shumë nuk është ai me më shumë vite, por ai me përvojat më të pasura.
13. Unë i urrej librat; ata vetëm na mësojnë të flasim rreth gjërave për të cilat nuk dimë asgjë.
14. Unë mund të mos jem më i miri, por të paktën jam i ndryshëm.
15. Unë gjithmonë kam thënë dhe menduar se gëzimi i vërtetë nuk mund të përshkruhet.
16. Për të duruar, është gjëja e parë që një fëmijë duhet të mësojë, dhe atë që ai do të ketë më nevojë të dijë.
17. Natyra nuk na mashtron, jemi ne që e mashtrojmë veten.
18. Njeriu ka lindur i lirë, dhe ai është kudo në zinxhirë.
19. Ç’është lumturia? Një llogari bankare të mirë, një kuzhinier të mirë, dhe një tretje të mirë.
20. Është shumë e vështirë për të menduar fisnikërisht kur dikush mendon vetëm për të fituar jetesën.
21. Ne nuk e dimë se çfarë është me të vërtetë fat i mirë apo i keq.
22. Ata që janë më të ngadalshëm në marrjen e një premtimi janë më besnikë në kryerjen e tij.
23. Sado natyral talenti i njeriu mund të jetë, akti i të shkruarit nuk mund të mësohet i gjithi përnjëherë.
24. Unë mbeta për një kohë të gjatë fëmijë, dhe jam ende fëmijë në shumë aspekte.
25. Çfarë diturie mund të gjeni e cila të jetë më e madhe se sa mirësia? / KultPlus.com
Kryeministri Edi Rama nga Athina në një takim me shqiptarët, tha se në Partinë Demokratike do të ankohen sërish për vjedhje votash.
“Bufi i kënetës më 11 maj do thotë fitore, ndërsa më 13 maj në mëngjes kur të dalë rezultati do denoncojë vjedhjen më të madhe në histori të votave”, tha Rama.
Gjatë fjalës së tij, Rama i bëri thirrje shqiptarëve të vijnë të investojnë në tokat e tyre,në agroturizëm falë lehtësira që ka miratuar së fundi qeveria përmes paketës së malee, teksa bëri të ditur se, ndërtimi dhe turizmi janë sot dy sektorë me rëndësi si për ekonominë e vendit dhe për rritjen e të ardhurave familjare.
“Kush punon këtu në Greqi, në ndërtim apo turizëm, duhet të jetë i bindur se nëse shesh nga Shqipëria do të shohë paga më të mira. Këtë gjë, mos e dëgjoni nga unë, mos më besoni mua, pyesni, interesohuni dhe shikoni mundësitë për punë që ka Shqipëria në ndërtim dhe turizëm, që janë dy sektorë, ku e di shumë mirë, që shumë shqiptarë punojnë këtu në këta dy sektorë dhe e kanë të varur ekonominë e tyre tek ndërtimi dhe turizmi”, tha Rama.
Gjithashtu vijoi ai, nëse keni një tokë, rrënojë, të trashëguar nga gjyshi, miq të afërm, nëse keni miq të afërm, investoni kursimet tuaja për të ndërtuar atje një pikë agroturizmi, duke sjell eksperiencën tuaj të marrë në Greqi. Keni dijen e një agronomi që ka mbaruar jo një por dy universitete, ndaj shiheni këtë mundësi.
“Ne kemi bërë një ligj të ri, që do të hyj në fuqi pas zgjedhjeve, që është miratuar nga Kuvendi, por nuk do të hapet thirrjet para zgjedhjeve, pasi quhet krim elektoral, kështu quhet në Shqipëri. Prapë, po ju them unë këtu, që në 11 në darkë bufi ikënetës do të thotë fitore, në datën 12 pasdite, nga këneta do fryjë erë dhe në 13 do denoncohet vjedhja më e madhe në historinë e votave. Por ajo që na intereson ne është ajo që do bëjmë për t’ju vënë në dispozicion Paketën e Maleve, ku 500 aplikantët e parë do të përfitojnë mundësinë të investojnë pa taksa, pa TVSH dhe pa asnjë detyrim për 10 vjet rresht”, u shpreh Rama, teksa informoi se, ndërkohë BSH-ja e ka vënë në dispozicion 250 milionë euro për kredi nën 3% interesi, me 70% kolateral nga shteti, për të gjithë ata që duan të investojnë në rivitalizimin e shtëpive trashëgimi nga gjyshërit.
“Ndërkohë, vijoi Rama, 65 000 prej jush janë regjisturar për 11 majin. Kam besim se nga Greqia do të na vijë një mbështetje shumë e madhe. Por ndiqeni procesin me shumë vëmendje sepse, jo në Greqi, por në hënë të na çosh ne shqiptarëve, të gjitha punët ne shqiptarët i lëmë për në momentin e fundit, dhe më 11 maj votoni numrin 5, pra votoni BE që të merrni pasaportën e BE-së”./ KultPlus.com
Bukuria e gruas dhe magjia e mrekullisë së veshjes karakteristike shqiptare patën kartolinën si përçuesin më origjinal dhe më besnik të asaj vlere unike të përkatësisë sonë identitare, e cila shërbeu si një mundësi komunikimi dhe prezantimi me kulturat dhe traditat.
“Kujtim prei Maleve t’Shqypeniis” është mbishkrimi i kësaj fotoje të “Marubit”, e cila u shumëfishua në funksion të kartolinës. Vendosja e diçiturës në pjesën e poshtë, dhe në të sipërme, ose ndryshimet në këtë komponent, tregojnë për shumësinë e herëve që kjo kartolinë u botua.
Historia e kartolinës shqiptare është mbinjëshekullore. Fundi i shekullit të nëntëmbëdhjetë dhe fillimi i shekullit të njëzetë është koha kur Shqipëria u fut në kartolina, kryesisht përmes një manifestimi të bukurisë karakteristike të gruas shqiptare në veçanti dhe larmisë së veshjeve të saj. Një ndër koleksionet më të bukura të kartolinave shqiptare është ai i një autori austriak realizuar në zonën e Shkodrës, por u dominua nga fotot e Marubit. Por vitet më të mira për kartolinat shqiptare filluan pas viteve 1910-1915 e më vonë, sidomos në vitet tridhjetë, kur pati një kulminacion kartolinash shumë prej të cilave kanë arritur të mbijetojnë deri sot. Madje disa ekzemplarë të rrallë, si fotoja e publikuar, vijojnë të shiten në internet. Këto kartolina shtypeshin jashtë sigurisht, shumica ishin të teknikës bardhë e zi. Kartolinat e para mendoj se janë shtypur në Turqi. Tematika e tyre përqendrohej në kostumografinë shqiptare të kohës dhe ishte kjo veçori që e shtoi vlerën e këtij lloj publikimi.
Më pas kartolinat nisën të shtypeshin në Austri, Itali, në Kostancë të Rumanisë, dhe kudo ku kishte shqiptarë dhe shoqata shqiptare, madje edhe në Amerikë. Autorët ishin shqiptarë ose të huaj. Ishim të panjohur dhe misterioz për një pjesë të vendeve dhe kulturave dhe kartolina u shfaq si një prezantim unik i kësaj kulture dhe tradite, vlerat e së cilës ishin po kaq perëndimore sa e çdo vendi ku ajo u pa dhe u trajtua si një befasi.
Veçantia e kartolina qëndron te pasuria dhe shumëllojshmëria e veshjeve popullore shqiptare që u përfshi në subjekt. Ishin kartolinat nëpërmjet të cilave kaloi në një masë të konsiderueshme njohja, prezantimi dhe manifestimi i vlerave etnografike. Veshjet tradicionale shqiptare, si një prej komponentëve më unik të traditës ushqyen kartolinën shqiptare dhe e pasuruan atë më hir dhe bukuri që përgjithësisht ishte fare e panjohur. Kartolina udhëtoi ndoshta më shumë dhe më shpejt se çdo formë tjetër e prezantimit të këtij thesari të kombit shqiptar.
Duke cituar albanologun kanadezo-gjerman, Robert Elsie, kumtojmë se: Izolimi tradicional i shqiptarëve nga pjesa tjetër e Evropës bënë që veshjet popullore të shfaqnin tipare të veçanta dhe shpesh të rralla, të cilat mahnitën udhëtarët e parë evropianë. Në Malësinë e Veriut çdo fis, bile çdo luginë dhe çdo fshat, kishte veshje të veta, të cilat ishin të dukshme për popullatën në përgjithësi. Veshjet popullore tregonin jo vetëm përkatësinë fisnore dhe fetare, por edhe – për femrat në shumë raste – nëse gruaja në fjalë ishte e martuar apo jo. Veshjet popullore shqiptare ishin në përdorim të përgjithshëm deri në vitet ‘30, dhe në disa treva shqiptare edhe pas Luftës së Dytë Botërore. Madje edhe në dhjetëvjeçarët e parë të shekullit të njëzetenjë nuk është gjë e rrallë të shohësh gra të cilat përdorin veshje popullore përditë, apo të paktën në ditën e pazarit. Kjo vlen në radhë të parë për Veriun e Shqipërisë në rrethet e Shkodrës, të Malësisë së Madhe, të Lezhës dhe të Mirditës, por veshjet shfaqen tek-tuk edhe në zonat e thella të Shqipërisë së Jugut, të Kosovës, të Malit të Zi dhe të Maqedonisë.
Sot këto kartolina mund të jenë; grishje në nostalgji, magjepsje prej së bukurës origjinale, sikurse objekt studimi ose lakmi e koleksionistëve. Duke i rikthyer në trajtim dhe kujtesë, rrekemi të forcojmë lidhjet me të shkuarën dhe vlerat që ata përfaqësuan. Përmes këtyre fotove vjen e shkuara dhe i pëshpërit në vesh të sotmes, ndoshta duke i lënë ndonjë amanet apo përmbushur ndonjë premtim, por edhe për t’uy mburruar për atë çfarë ajo ishte dhe misionin që ju besua./ KultPlus.com
Fillimi i vitit 2020 mori me vete ikonën e muzikës shqiptare, Nexhmije Pagarushën, mirëpo këngët e saj vazhdojnë të dëgjohen e këndohen, pasiqë Pagarusha pas vetes la kryevepra artistike që nuk do të zhduken asnjëherë, shkruan KultPlus.
Kur flitet për Nexhmije Pagarushën, përdoren në një frymë shumë epitete si, Bilbili i Kosovës, Mbretëresha e Këngës Shqipe, Primadona e Melosit Popullor, e shumë epitete të tjera.
Repertori i saj interpretues është tejet i gjerë dhe i larmishëm. Veçohen këngët “Ani mori nuse”, “Kur më del në derë”, “Metelikun ta kam fal”, “Po të pres te dega e fikut”, “Mora testin”, “Kënga e Rexhës” etj.
Mirëpo, sonte KultPlus ju sjell një këngë të Nexhmije Pagarushës, që edhe pse nuk është ndër të njohurat e saj, është një këngë e fuqishme që i flet me një dashuri të madhe qytetit të Prishtinës.
Bashkangjitur gjeni videon dhe tekstin e këngës:
Tash kur natyra ka lulëzu Qyteti im asht zbukuru Jeta e amël me plot dëfrim Te ti po ngjallet Prishtinë.
Të du të du qyteti im Të du unë si nana fmin’ Të du të du qyteti im Të adhuroj o Prishtinë.
Qyteti im je plot gjallni Me vasha t’bukra djem te ri Gjithçka te ti është plot hijeshi Se ti po rrit nji brez t’ri. / KultPlus.com
-Duhet të qeshim me njeriun që të mos qajmë për të. -S’duhet të luftoni shumë shpesh me një armik, përndryshe do t’jua mësojë të gjitha marifetet e luftës. -Kurrë mos e ndalni armikun kur po bën një gabim. -Aftësia nuk ka shumë vlerë pa mundësinë. -Historia është versioni i ngjarjeve të kaluara për të cilat njerëzit kanë vendosur të bien dakord. -Në politikë, absurditeti nuk është handikap. -Njerëzit e famshëm e humbasin dinjitetin kur i sheh nga afër. -Kushtetuta duhet të jetë e shkurtër dhe e paqartë. -Një lider është një tregtar me shpresë. -Një njeri do të luftojë më shumë për interesat se sa për të drejtat. -Froni është vetëm një stol i mbuluar nga kadifja./ KultPlus.com
Giorgio Agamben (1942), filozof italian. Ka shkruar vepra të shumta që merren me probleme të ndrsyhme nga estetika te filozofia politike, nga linguistika te historia e koncepteve, duke propozuar interpretime origjinale të kategorive si forma e jetës, homo sacer, gjendja e përjashtimit, dhe biopolitika
Mbi atë që nuk mund të bëjmë
Nga Giorgio Agamben
Deleuze njëherë e ka përkufizuar operacionin e pushtetit (potere) si një ndarje të njerëzve nga ajo që munden, do të thotë nga fuqia (potenza) e tyre. Forcat aktive pengohen në ushtrimin e tyre, o për shkak se janë të privuara nga kushtet materiale që e bëjnë të mundshme, o për shkak se ndalimi e bën këtë ushtrim formalisht të pamundshëm. Në të dy rastet pushteti – dhe kjo është figura e tij më shtypëse dhe brutale – i ndan njerëzit nga fuqia e tyre dhe, në këtë mënyrë, i bën të pafuqishëm. Sidoqoftë, ka edhe një operacion tjetër dhe hileqar të pushtetit, që nuk vepron menjëherë në atë që njerëzit mund të bëjnë – mbi fuqinë e tyre – përkundrazi, mbi pafuqinë e tyre, do të thotë mbi atë që nuk mund të bëjnë ose, thënë më mirë, mund të mos e bëjnë.
Se fuqia është përherë edhe në mënyrë konstituive pafuqi, se çdo të mund të bësh është edhe gjithmonë një të mund të mos bësh është një nxënie vendimtare e teorisë së fuqisë që Aristoteli e zhvillon në librin IX të Metafizikës. «Pafuqia [adynamia]», shkruan ai, «është privim i kundërt me fuqinë [dynamis]. Çdo fuqi është pafuqi e së njëjtës dhe në raport me të njëjtën [fuqi e së cilës është]» (Met. 1046a, 29-31). «Pafuqia» nuk do të thotë këtu vetëm mungesë e fuqisë, të mos mund të bësh, por edhe dhe mbi të gjitha «të mund të mos bësh», të mund të mos e ushtrosh fuqinë tënde. Madje pikërisht kjo ambivalencë specifike e çdo fuqie, që është përherë fuqi e të qenit dhe të mos qenit, e të bërit dhe të mos bërit, e përkufizon fuqinë njerëzore. Njeriu është, pra, qenia e gjallë që, duke ekzistuar në botën e fuqisë, mund të bëjë qoftë një gjë qoftë të kundërtën e saj, qoftë të bëjë qoftë të mos bëjë. Kjo e ekspozon, më shumë se çdo qenie tjetër të gjallë, para rrezikut të gabimit, por, në të njëjtën kohë, ia mundëson të akumulojë dhe zotërojë lirisht zotësitë e veta, t’i shndërrojë në «aftësi». Ngaqë jo vetëm masa e asaj që dikush mund të bëjë, por edhe dhe para së gjithash zotësia për ta mbajtur lidhjen me mundësinë vetanake për të mos e bërë e përkufizon rangun e veprimit të tij. Derisa zjarri vetëm mund të djegë dhe qeniet e tjera të gjalla munden vetëm fuqinë e tyre specifike, munden vetëm këtë ose atë sjellje të gdhendur në vokacionin e tyre biologjik, njeriu është kafsha që mundet pafuqinë e vet.
Mbi këtë fytyrë tjetër dhe më të errët të fuqisë sot parapëlqen të veprojë pushteti që ironikisht përkufizohet «demokratik». Ai i ndan njerëzit jo vetëm dhe jo aq nga ajo që mund të bëjnë, po mbi të gjitha dhe për më tepër nga ajo që mund të mos e bëjnë. I ndarë nga pafuqia e tij, i privuar nga përvoja e asaj që mund të mos bëjë, njeriu i sotëm besoj se është i zoti për gjithçka dhe e përsërit atë «nuk ka problem» gazmore dhe të papërgjegjshmen e tij «mund të bëhet», pikërisht kur përkundrazi do të duhej ta kuptonte se është i dorëzuar në masë të paparë ndaj forcave dhe proceseve mbi të cilat e ka humbur çdo kontroll. Ai është bërë i verbër jo në zotësitë e tij, por në pazotësitë e tij, jo në atë që mund të bëjë, por në atë që nuk mundet ose mund të mos e bëjë.
Nga këtu vjen ngatërrimi definitiv, në kohën tonë, i zanateve dhe vokacioneve, i identiteteve profesionale dhe roleve shoqërore, ku secila prej tyre është impersonalizuar nga një dukje fudullëku i së cilës është, në mënyrë të ndërsjell, proporcional me përkohësinë dhe paqartësinë e shfaqjes së tij. Ideja se çdonjëri mund të bëjë ose të jetë në mënyrë të padallueshme çfarëdo gjëje, dyshimi se jo vetëm mjeku që më ekzaminon do të mund të ishte nesër videoartist, po që madje edhe kasapi që më vret është në të vërtetë, si te Procesi i Kafkës, këngëtar, nuk janë tjetër veçse reflektimi i vetëdijes se të gjithë thjesht janë duke u përkulur ndaj atij fleksibiliteti që sot është cilësia e parë që e kërkon tregu nga çdonjëri.
Asgjë nuk na bën më të varfër dhe më pak të lirë si kjo zvjerdhje e pafuqisë. Ai që është ndarë nga ajo që mund të bëjë, mund, sidoqoftë, të rezistojë ende, ende mund të mos bëjë. Ndërsa ai që është ndarë nga pafuqia e vet humb, para së gjithash, zotësinë që të rezistojë. Ashtu siç vetëdija djegëse e asaj që nuk mund të jemi na e garanton të vërtetën e asaj që jemi, po ashtu vetëm vizioni lucid i asaj që nuk mund ose mund të mos e bëjmë e bën të qëndrueshëm veprimin tonë./ Giorgio Agamben, ‘Nudità’ Nottetempo, 2009/ KultPlus.com
Me rastin e 26-vjetorit të masakrës në Milloshevë të kryer nga forcat serbe, kryeministri në detyrë Albin Kurti, i shoqëruar nga deputeti Halil Thaçi, bëri homazhe pranë lapidarit të katër anëtarëve të familjes Morina, në oborrin e Shtëpisë së Kulturës, te pllaka përkujtimore e familjes Morina nga fshati Hade.
Në këto homazhe, Kurti tha se sot shënojmë 26-vjetorin e vrasjes së katër anëtarëve të familjes Morina: veprimtarit Fejzullah Morina dhe tre djemve të tij, ushtarit të UÇK-së, Lavdim Morina, si dhe dy fëmijëve, Fidaim Morina dhe Shkëlzen Morina.
Kryeministri Kurti, kujtoi se 13 % e të vrarëve gjatë luftës në Kosovë kanë qenë fëmijë, duke kujtuar të rënët e kësaj masakre, Fidaimin 14 vjeç dhe Shkëlzenin 10 vjeç.
“Pra, pothuajse çdo i shtati i vrarë në luftën e fundit të viteve 1998/1999 ka qenë fëmijë”, theksoi më tej Kurti, njofton Kryeministria.
Për t’i përkujtuar më denjësisht fëmijët e vrarë nëpër gjithë Kosovën, Qeveria e Republikës së Kosovës, nëpërmjet Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit, do të ngrisë memorialin qendror në shenjë nderimi dhe kujtimi për të gjithë fëmijët e vrarë gjatë luftës në Kosovë ashtu që përtej datave të përvjetorëve të rasteve të përveçme dhe përtej vendeve gjithandej Kosovës ku janë vrarë gjithë këta fëmijë, ata të mund të kujtohen denjësisht edhe me një memorial të përbashkët.
“I përjetshëm qoftë kujtimi për Fejzullah, Lavdim, Fidaim dhe Shkëlzen Morinën, sepse pa gjakun e tyre, e të gjithë dëshmorëve e martirëve të kombit tonë, Kosova nuk do të mund të çlirohej, nuk do të mund të pavarësohej, e sot nuk do ta kishim zhvillimin e demokracinë”, u shpreh Kurti.
Një grerëz parazitare e sapoidentifikuar, që gumëzhinte dhe fluturonte mes dinozaurëve 99 milionë vjet më parë, evoluoi një mekanizëm të çuditshëm për të kapur krijesat e tjera dhe për t’i detyruar ato të strehojnë padashur të vegjlit e saj, sipas një studimi të ri, njofton CNN.
Paleontologët studiuan 16 ekzemplarë të grerëzës së vogël të ruajtur në qelibar që datojnë që nga periudha e Kretakut që më parë ishte zbuluar në Mianmar.
Lloji i panjohur më parë, tani i quajtur Sirenobethylus charybdis, kishte një strukturë të ngjashme me mizën e Venusit në bark që mund ta kishte lejuar atë të kapte insekte të tjera, raportuan studiuesit në revistën ”BMC Biology”.
“Kur pashë ekzemplarin e parë, vura re këtë zgjerim në majë të barkut dhe mendova se duhet të jetë një flluskë ajri. Është shumë shpesh që shihni flluska ajri rreth ekzemplarëve në qelibar”, tha bashkautori i studimit Lars Vilhelmsen, një ekspert i grerëzave dhe kurator në Muzeun e Historisë Natyrore të Danimarkës.
“Por, më pas pashë disa ekzemplarë të tjerë dhe më pas u ktheva te i pari. Kjo ishte në fakt pjesë e kafshës”, shtoi ai.
Vilhelmsen dhe kolegët e tij nga ”Capital Normal University” në Pekin përcaktuan se struktura ishte e lëvizshme sepse ruhej në pozicione të ndryshme në ekzemplarë të ndryshëm.
Krahasimi më i afërt që gjendet sot në natyrë është kurthi i mizave të Venusit, një bimë mishngrënëse me gjethe të varura që mbyllen kur gjahu futet brenda, sipas studimit të ri.
“Nuk ka asnjë mënyrë që të dini se si jetonte një insekt që ngordhi 100 milionë vjet më parë. Kështu që ju kërkoni analoge në faunën moderne të insekteve. A kemi ndonjë gjë midis grerëzave apo grupeve të tjera që duket kështu?”, tha ai.
“Dhe nuk ka asnjë analog të vërtetë brenda insekteve. Na u desh të shkonim deri në fund nga mbretëria e kafshëve në mbretërinë e bimëve për të gjetur diçka që i ngjante nga distanca kësaj”, theksoi Vilmhalsen.
Megjithatë, studiuesit arsyetuan se grerëza me siguri nuk kishte ndërmend të vriste me strukturën e çuditshme të kapjes.
Në vend të kësaj, ata teorizuan se grerëza injektoi vezë në trupin e bllokuar përpara se ta lëshonte atë, duke e përdorur krijesën si një mikpritës të padashur për vezët e saj.
”Larvat e saj më pas filluan jetën e tyre si parazitë në ose në trupin e pritësit dhe me gjasë përfunduan duke e ngrënë plotësisht bujtësin”, tha Vilhelmsen.
Fosilet e qelibarit ofrojnë një vështrim tërheqës, tredimensional në të kaluarën e largët.
Përveç bimëve dhe luleve, një bisht dinosauri, një gaforre, një milingonë, një merimangë dhe të vegjlit e saj dhe një xixëllonjë janë gjetur ”të varrosura” në rrëshirë pishe.
”Një i pasionuar fosilesh bleu qelibarin që përmbante Sirenobethylus charybdis, i cili erdhi nga rajoni Kachin i Mianmarit pranë kufirit me Kinën, disa vite më parë dhe ia dhuroi atë laboratorit kyç të evolucionit të insekteve dhe ndryshimeve mjedisore të universitetit kinez, në vitin 2016”, thanë autorët.
Fosilet e qelibarit kanë qenë disa nga gjetjet më emocionuese të paleontologjisë në vitet e fundit, por shqetësimet etike në lidhje me origjinën e qelibarit nga rajoni janë shfaqur, me disa paleontologë që bëjnë thirrje për një moratorium mbi kërkimin mbi qelibarin me burim nga Mianmari, pas një grushti ushtarak shteti të vitit 2021./ atsh/ KultPlus.com
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale një video të animuar me personazhe të politikës në vend, krijuar nga dy të rinj.
Rama shprehet se zgjodhi ta publikojë këtë video në ditën tradicionale të Teatrit të Kukullave.
“Duke i falenderuar dy të rinjtë që ma dërguan këtë krijim të bukur, për Bufin dhe shokët e tij, si edhe duke ua plotësuar dëshirën që ta ndaj me të gjithë ju, pikërisht në ditën tradicionale të Teatrit të Kukullave, ju uroj të diel të buzëqeshur”, shprehet Rama krahas videos të publikuar.
Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, ka bërë sot homazhe dhe ka vendosur kurora me lule pranë varreve të tetë martirëve të lagjes Muliqi, në 26-vjetorin e masakrës së dytë në Abri të Epërme të Drenicës.
Pas masakrës së 26 shtatorit, ku u vranë 23 anëtarë të familjes Deliu, forcat e armatosura serbe më 30 mars 1999, vranë tetë djem e burra të familjes Muliqi. Katër nga ta ishin nxënës të moshave nga 13 deri 17 vjeç.
Van Gogh krijoi një vepër mbresëlënëse, megjithëse pësoi dhimbje të thella emocionale. Disa nga pikturat e tij zbulojnë shumë për gjendjen shpirtërore dhe për personalitetin e tij në përgjithësi. Një pikturë ikonë që shpreh agoninë dhe gjenialitetin e artistit është “Nata me Yje e vitit 1889.
Kjo vepër për shkencëtarëve është jashtëzakonisht në përputhje me parimet astronomike të qiellit tonë. Çka lë të nënkuptohet ose më saktë të aludohet se piktori ishte shumë përpara mendjeve shkencore të shekullit të 19-të.
Furçat e bojës së Van Gogh-ut duket se llogaritën pikat e rrjedhjes së barabartë të ajrit, të njohura si turbulenca, që do të shkaktonin ndryshime në pamjen vizuale të qiellit të natës. E çuditshme, por edhe e mrekullueshme në të njëjtën kohë se si ai kishte pikturuar veprën e gjallë të dritës së qiellit në një studio pa dritë.
Studimi, ka identifikuar atë që shkencëtarët e përshkruajnë si një “turbulencë të fshehur” brenda stilit yjor të van Gogh. Artisti duket se ka kompensuar për parimet në dinamikën e lëngjeve që nuk u shfaqën për pothuajse 100 vjet më vonë, siç është një shkallë për lëvizjet e energjisë ajrore të projektuar nga matematicieni George Batchelor në 1959.
Autorët aktualë të studimit ekzaminuan lloje të ndryshme të goditjeve të penelit në telajo, në rrethana të ngjashme si gjethet që fluturojnë në erë për të klasifikuar kushtet atmosferike të erës si forma dhe energjia e saj.
Faktorë të tjerë në lidhje me shkëlqimin brenda ngjyrave të ndryshme të bojës u ekzaminuan gjithashtu në lidhje me energjinë e lëvizjes.
Ajo që shkencëtarët mësuar nga vështrimi i 14 formave rrotulluese të “Nata me Yje”, ishte se piktori kishte një lidhje të çuditshme me lëvizjen e tokës dhe qiellit tonë natyror./KultPlus.com
“Muzika më shëroi mua”, pati thënë Eric Clapton, duke mos e realizuar faktin se është pikërisht muzika e tij ajo që shëroi shumë dëgjues të tij. Dashuria e tij për muzikën jeton në telat e kitarës së tij, e tekstet e këngëve janë art në vete, shkruan KultPlus.
Eric Clapton, kitaristi i njohur anglez është një nga kitaristët më të njohur dhe më të dashur për publikun. Këngët e tij priten shumë mirë nga dëgjuesit të cilët i qëndrojnë besnik muzikës së tij ndër vite.
Muzika e tij ofron një vend të komfortit që gjithmonë të bënë të ndihesh si në ‘shtëpi’.
Clapton u rendit i dyti në listën e ‘Rolling Stone’ për “100 Kitaristët më të mëdhenj të të gjitha kohërave” dhe i katërti në “50 Kitaristët më të mirë të të gjitha kohërave” të ‘Gibson’. Ai gjithashtu zuri vendin e pestë në listën e revistës ‘Time’ të “10 Lojtarëve më të Mirë të Kitarës Elektrike” në vitin 2009.
“Sa herë që merrni kitarën tuaj për të luajtur, luani sikur të jetë hera e fundit”, sugjeron Clapton, i cili i qëndron prapa fjalës së tij, gjithmonë duke i dhuruar publikut performancat më të mira.
Clapton ka fituar 18 ‘Grammy Awards’, e po ashtu edhe ‘Brit Award’ për ‘Kontribut të Shquar në Muzikë’.
Në karrierën e tij solo, Clapton ka shitur më shumë se 280 milionë disqe në të gjithë botën, duke e bërë atë një nga muzikantët më të suksesshëm të të gjitha kohërave.
Disa nga këngët më të njohura nga Eric Clapton janë:
“Blue Eyes Blue”
“Layla”
“Wonderful Tonight’’
“Badge”
“Old love”, e shumë të tjera që ende i dhurojnë publikut të njëjtat emocione si kur u dëgjuan për herë të parë. / KultPlus.com
Në orën 02:00 të mëngjesit të 30 marsit, akrepat lëvizën 60 minuta përpara, duke rikthyer orën verore.
Ky ndryshim do t’u mundësojë të gjithëve të shijojnë më shumë rrezet e diellit dhe, njëkohësisht, të kursejnë energjinë elektrike.
Si lindi koncepti i orës verore?
Ishte viti 1907 kur anglezi William Willett paraqiti idenë e “Kohës verore”, në mënyrë që njerëzit të mos i çonin kot orët e çmuara të dritës gjatë mëngjeseve verore.
Willett e mendoi këtë ide në mënyrë që t’i nxirrte njerëzit nga shtrati më herët, duke e ndryshuar orën. Ai propozoi që ora duhej të shtyhej për 80 minuta në katër hapa progresivë gjatë muajit prill dhe në të njëjtën mënyrë gjatë muajit shtator. Willett pastaj e kaloi pjesën tjetër të jetës së tij duke u përpjekur për t’i bindur njerëzit se skema e tij ishte e duhura.
Për fat të keq, ai vdiq nga një grip në vitin 1915, në moshën 58-vjeçare, një vit para se gjermanët ta adaptonin planin e tij për ta ndryshuar orën më 30 prill 1916, por jo për 80 minuta, por për 60, kur ora u kthye mbrapa në 23:00. Britania më pas ndoqi këtë ndryshim më vonë, më 21 maj.
Akti i “Kohës verore” ishte miratuar nga Parlamenti i Britanisë më 1916, dhe më 21 maj 1916 ishte dita e parë e llogaritjes së ‘Kohës Verore’.
Por, nuk ndërrohej gjithmonë për një orë.
Orët sot vendosen pothuajse gjithmonë një orë prapa ose para, por përgjatë historisë ka pasur disa ndryshime, si gjysmërregullimi me 30 minuta, apo rregullimi i dyfishtë me dy orë, dhe rregullimet e tjera për 20 dhe 40 minuta. Një rregullim dyorësh ishte përdorur në disa vende të ndryshme gjatë viteve ’40 të shekullit XX.
Një gjysmërregullim ishte përdorur në Zelandë të Re në gjysmën e parë të shekullit XX. Në Australi në ndërkohë ora dikur shtyhej apo kthehej për 30 minuta.
Prej vitit 1981 u vendos ndryshimi i orës, që përfshin të gjithë Evropën, ku në shumë shtete të saj, akrepat lëvizin 60 minuta përpara. Norma evropiane përcakton në mënyrë të qëndrueshme datat e fillimit të periudhës së orës verore, ku akrepat lëvizin 60 minuta para dhe orës dimërore kur ajo shkon 1 orë pas.
Ndryshimet bëhen të dielën e fundit të marsit dhe të dielën e fundit të muajit tetor. Ndërrimi i orës ka si qëllim kursimin e energjisë elektrike dhe shfrytëzimin e dritës së diellit. Pas ekuinoksit pranveror dita fillon të zgjatet dhe kulmin e saj e arrin në 22 qershor, me 15 orë ditë dhe vetëm 9 orë natë.
Ora verore do të zgjasë deri të dielën e fundit të muajit tetor, kur akrepat do të kthehen 1 orë pas./ KultPlus.com
Tarifat amerikane mund të dëmtojnë të gjithë ekonominë e botës, tha ministrja e Punëve të Brendshme e Britanisë së Madhe, Yvette Cooper.
Cooper përsëriti mesazhin e kryeministrit britanik se asnjë opsion nuk është jashtë tavolinës së bisedimeve kur bëhet fjalë për përgjigjen ndaj planeve tarifore të Donald Trump.
Presidenti amerikan njoftoi këtë javë një taksë importi prej 25% për të gjitha makinat e importuara në SHBA, një masë që pritet të godasë prodhuesit britanikë të makinave luksoze si “Rolls-Royce” dhe “Aston Martin”.
Taksa është në krye të një sërë tarifash reciproke që do të hyjnë në fuqi më 2 prill, të cilat mund të përfshijnë një taksë të përgjithshme prej 20% për produktet e Britaninë e Madhe në përgjigje të shkallës së taksës së vlerës së shtuar.
Taksat e reja tregtare hyjnë në fuqi menjëherë pasi ministrja britanike e Financave, Rachel Reeves bëri një sërë shkurtimesh shpenzimesh në deklaratën e pranverës, në mënyrë që të rivendoste një tampon të ngushtë për planet e saj të shpenzimeve publike.
Zyra për Përgjegjësinë e Buxhetit (OBR) ka paralajmëruar se ndikimi i tarifave reciproke do të ishte më i keq për Britaninë e Madhe sesa të lejonte që taksa të vazhdonte pa pengesa.
Ministrat aktualisht po përpiqen të negociojnë një përjashtim nga tarifat, ndërsa raportet kanë sugjeruar se një taksë mbi kompanitë e mëdha të teknologjisë amerikane mund të reduktohet apo edhe të hiqet në këmbim të një shkurtimi të importeve britanike në SHBA./ KultPlus.com
Eqerem Vlora (1885-1964), i njohur gjithashtu si Ekrem Vlora ishte politikan, diplomat, publicist, si dhe një prej delegatëve të shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë më 28 nëntor 1912.
Ai lindi në Vlorë në vitin 1885, i biri i Syrja bej Vlorës dhe Mihri Toptanit, anëtar i një prej familjeve më të pasura të jugut të Shqipërisë. Kreu liceun “Theresianum” në Vjenë dhe studioi për drejtësi në Stamboll. Shërbeu në poste me rëndësi në Perandorinë Osmane.
Më vonë u bashkua me xhaxhanë e tij, Ismal Qemal Vlorën, në lëvizjen për pavarësinë e Shqipërisë. Pas shpalljes së Pavarësisë u zgjodh nënkryetar i Pleqësisë. Ai ishte një mbështetës i njohur i Fuqive Qëndrore gjatë Luftës së Parë Botërore arsye për të cilën ai u arrestua nga italianët, por më pas u bë një promotor i marrëdhënieve të ngushta midis Italisë dhe Shqipërisë.
Në vitin 1924 zgjidhet deputet i Vlorës në Asamblenë Kushtetuese dhe në 1925 u zgjodh senator. Ai ka shërbyer në misione të ndryshme diplomatike. Në vitin 1928 u emërua ambasador i Shqipërisë në Londër e në 1930 në Athinë. Sekretar i Përgjithshëm i ministrisë së Jashtme në 1933 dhe deputet i Vlorës në 1937. Në vitin 1942, në qeverinë e Mustafa Krujës, emërohet ministër i Tokave të Lirueme (territoret etnike shqiptare të ish-Mbretërisë Jugosllave, që iu bashkuan Shqipërisë gjatë Luftës së Dytë Botërore).
Në kabinetin e qeverisë së Fiqri Dines (1944) mbajti postin e ministrit të Punëve të Jashtme dhe të Drejtësisë. Eqerem Vlora dhe një seri nacionalistësh të tjerë ishin të mendimit se Shqipëria do të përfitonte më tepër politikisht duke zgjidhur problemin e vet kombëtar duke iu bashkëngjitur fuqive të Boshtit. Pas Luftës së Dytë Botërore emigroi në Itali e më pas në Austri. Eqrem Vlora ka shkruar libra me kujtime, studime historike, kulturore e etnografike, si: “Aus Berat und vom Tomorr”, Sarajevë 1911 (“Nga Berati në Tomorr dhe kthim”, Tiranë 2003), “I dolori del popolo Albanese” (“Dhembjet e popullit shqiptar), “Lebenserinnerungen” I, II, Mynih 1968, (“Kujtime”, I, II, Tiranë 2001) etj.
Ai vdiq më 30 mars 1964 në Austri. Me rastin e 50 vjetorit të vdekjes eshtrat e Eqrem Vlorës kthehen në Shqipëri duke përmbushur kështu amanetin e tij për t’u prehur në atdhe./ KultPlus.com
Eric Clapton, emri origjinal Eric Patrick Clapp, (i lindur më 30 mars 1945, Ripley, Surrey, Angli), ishte një rocker britanik dhe një nga kitaristët më të rëndësishëm të fund-viteve 1960 dhe në fillim të viteve ’70. Më vonë, Clapton u bë një këngëtar i dashur për të gjithë, por edhe kantautor i zoti.
Clapton u rrit nga gjyshërit e tij, pasi e ëma e braktisi kur ishte i vogël. Ai filloi të luajë në kitarë gjatë adoleshencës dhe studioi në Kolegjin e Artit në Kingston. Pasi kishte qenë pjesë e dy grupeve të vogla si kitarist kryesor, në vitin 1963 u bashkua me Yardbirds, grup në të cilin kitara e artistit tërhoqi vëmendje të madhe në Britani me tingujt e ngrohtë të blues-it. Clapton la Yardbirds në 1965, kur ata kaluan nga blues-i në pop.
Po atë vit, ai u bashkua me Bluesbreakers të John Mayall.
Ai u bë shumë shpejt figura kryesore e grupit dhe tërhoqi dëgjues fanatikë të blues-it në klubet e Londrës ku grupi luante live.
Në vitin 1966 Clapton la Bluesbreakers për të formuar një grup të ri me dy muzikantë të tjerë, basisti Jack Bruce dhe bateristi Ginger Baker. Ky grup, Cream, krijoi famë ndërkombëtare me shkrirjen e sofistikuar, të rockut dhe blues-it në solot e mrekullueshme të kitarës. Clapton dhe teknikat e tij në kitarë u përhapën me shpejtësi dhe ai u bë pikë referimi për të gjithë.
Energjia dhe intensiteti emocional i solove të Clapton vihen re lehtësisht në këngë të tilla si “Crossroads” dhe “White Room”. Eric Clapton kishte vendosur një standart të ri në muzikën britanike, por edhe atë botërore. Cream u nda në fund të vitit 1968, pas albumeve: Disraeli Gears (1967), Wheels of Fire (1968) dhe Goodbye (1969).
Clapton solli krijimet e tij të para në solo në vitin 1970. Ai shpejti afroi një treshe muzikantësh të zotë (basisti Carl Radle, bateristi Jim Gordon dhe tastieristi Bobby Whitlock) në një grup të ri të quajtur Derek&Dominos , me Clapton si kitarist, vokalist dhe kompozitor. Më vonë me grupin u bashkua dhe kitaristi Duane Allman. Ata publikuan dy albume që kanë hyrë në listën e albumeve më të mira të muzikës britanike:
“Layla” dhe “Other Assorted Love Songs” (1970). I zhgënjyer nga shitjet e pakta të “Layla” dhe varësia ndaj heroinës e shkëputën Clapton për dy vjet nga muzika. Rikthimi me “461 Ocean Boulevard” (1974), ishte sukses i madh për Clapton. Ky ishte albumi i parë ku artisti nuk i dha vëmendjen kryesore kitarës, por cilësisë së kompozimit dhe teksteve të këngëve.
Gjatë 20 viteve të ardhshme, Clapton prodhoi shumë albume: “Slowhand” (1977), “Backless” (1978), “Money and Cigarettes” (1983), “August” (1986), “Unplugged” (1992) dhe From the Cradle (1994). Në ceremoninë e Çmimeve Grammy të vitit 1993, “Tears in Heaven”, këngë e cila u shkrua si kujtim për vdekjen e të birit nga Clapton, fitoi cmimin si kënga e vitit dhe Unplugged u vlerësua si albumi i vitit.
Clapton gjithashtu pati bashkëpunime të suksesshme të cilat u vlerësuan me çmime Grammy: Riding with the King (2000) me legjendën e blues-it B.B. King dhe The Road to Escondido (2006) me kitaristin J.J. Cale.
Clapton publikoi librin e tij autobiografik në vitin 2007 e 10 vjet më vonë, filmi dokumentar “Clapton Life in 12 Bars” u shfaq në kinematë botërore. Clapton u bë pjesë e “Rock and Roll Hall of Fame” si anëtar i Yardbirds në 1992, si anëtar i Cream në vitin 1993, dhe solo në vitin 2000./ KultPlus.com
Karl Friedrich May (25 shkurt 1842 – 30 mars 1912) ishte një shkrimtar gjerman.
Karl May lindi më 25 shkurt 1842, në një familje tejet të varfër, nga një zonë në afërsi të qytetit të Dresdenit, në lindje të Gjermanisë.
Karl May është padyshim shkrimtari i romaneve me udhëtime më i lexuar në hapësirën gjermanfolëse dhe vepra e tij ndoshta më e lexuara pas Biblës së Martin Luther-it. Megjithëse ai shkroi më shumë se 150 vjet më parë, për gjeneratat e reja, librat e tij vazhdojnë të jenë shumë të dashur.
Në fillim ai shkroi disa novela të shkurtra dhe më pas disa romane anonime. Por fama e tij erdhi kur ai shkroi “Tregime me udhëtime”, që i botoi për herë të parë në vitin 1892.
May, duke folur në vetën e parë, rrëfen për aventurat e bëmat e heroit të vet në vende ekzotike, para së gjithash në “Perëndimin e egër” të Amerikës Veriore dhe në orient. Ai ia doli që këto raporte fiktive (pasi ai nuk kishte shkelur vetë në ato vende, në të cilat zhvilloheshin ngjarjet e veprës së tij) të përcilleshin në mënyrë shumë sugjestionuese te lexuesit, dhe rajonet gjeografike ku jetonin popuj të ndryshëm, në libër të shfaqeshin plot fantazi me aq shumë ngjyra, saqë tregimet “Winnetou”, “Old Surehand”, “Në shkretëtirë” – megjithëse vlerat e tyre letrare për shumë kritikë janë të debatueshme – për gjeneratat e sotme vlerësohen si shumë informative, interesante dhe plot jetë.
Edhe tendenca humane në librat e tij dhe ndikimi që ata patën në ndihmën për popujt e shtypur asokohe (siç ishin indianët e Amerikës, sidomos dhe kurdët për shembull) e bënë atë të gëzonte epitete të tilla si “Shekspiri i të rinjve” e një nam pozitiv ndër shumë lexues në një shtrirje kohore që e tejkalon disa herë epokën në të cilën ai shkroi.
Veprat e tij njohin edhe shumë ekranizime të nisura qysh në vitet ’20 të shekullit të shkuar, e vazhdojnë deri në vitet ’80 në formën e serialeve TV apo të filmave për kinema. Vdiq në vitin 1912, në Radebeul, pranë qytetit të Dresdenit. Një shoqatë edhe një muze(ngritur qysh në vitin 1927), prej kohësh mbajnë emrin e tij, për të nderuar veprën që ai la pas./ KultPlus.com
Vincent Willem van Gogh (shqip: Vincent Villem van Gog) lindi më 30 Mars 1853 në Groot-Zundert te Breda, 29 korrik 1890 në Auvers-sur-Oise, Francë) ishte një piktor hollandez dhe një nga themeluesit më të rëndësishme të modernes.
Vincent Van Gogh u lind më 30 mars të vitit 1853 në Groot-Zundest, një fshat i vogël në jug të Holandës. I ati ishte pastor dhe xhaxhallarët e tij-shitësa veprash të artit. Edhe ai vetë nisi të punojë që në moshën 16-vjeçare në Hagë si një shitës i veprave të artit për kompaninë.
Pikturat e tij patën qenë gjithnjë të errëta, por kohë pas kohe nisën të përkeqësoheshin deri më 1886, kur nisi sërish studimet në Cormon dhe u takua me piktorët impresionistë, mes të cilëve edhe Camille Pissarro, Claude Monet, Henri de Toulouse-Lautrec dhe Paul Gauguin. Pas takimit me mjeshtrat impresionistë, të cilët zgjidhnin ngjyra të çelura edhe ai nisi ta çelte disi paletin e të pikturonte me dorë më të vendosur. Jeta e tij ishte gati-gati e lumtur, por temperamenti shumë nervoz e bënte atë njeri të vështirë. Më 27 korrik të vitit 1890 ai shkoi në një fushë me grurë dhe qëlloi veten me armë në kraharor, më pas u kthye në dhomë, ku vdiq dy ditë më pas.
Van Gogh e kaloi të gjithë jetën e tij të shkurtër duke pikturuar e duke luftuar me vetveten. Çrregullimet nervore, një kompleks i fëmijës së zëvendësuar, që e ndoqi pas gjithë jetën dhe absurditeti i epokës së artit, ku veprat e tij nuk shiteshin dhe aq shumë, e shtynë shpesh drejt akteve skizofrenike. Një nga historitë më tipike, e famshmja histori e veshit të tij.
Sipas biografëve, një të diel në mbrëmje, më 23 dhjetor 1888, Vincent Van Gogh, atëherë 35 vjeç, preu veshin dhe shkoi në një hotel të dorës së dytë ku kërkoi një prostitutë me emrin Rachel. Ia dhuroi asaj dhe i tha ta ruante me shumë kujdes. Biografë të tjerë pohojnë se ky episod ka ndodhur gjatë një grindjeje me mikun e tij Paul Gauguin, në shenjë proteste ndaj piktorit që ishte i shurdhët, lidhur me vetë Van Gogh.
Mes gjenialitetit dhe çmendurisë së Van Goghut
Një artist që lëkundet mes fesë, pikturës, dashurisë dhe çmendurisë. Një jetë në zgrip të varfërisë dhe një vdekje e papritur e mbetur mister, për t’u vulosur me përjetësi veprat e tij absolutisht të përsosura. Kur flitet për Van Gogh, nuk mund të mos flitet edhe për dikotominë gjeni-çmenduri, mishëruar më së miri në këtë motor të pikturës origjinale, unike.
Ekzistojnë mijëra hipoteza sëmundjeje. Ata që bazohen në biografi flasin për një lloj sëmundjeje veneriane, ose për sifilizin të trashëguar nga i ati, ose për skizofreni, depresion etj. Ata që bazohen në artin e tij, shohin në pikturat e tij karakteristika të përbashkëta me mijëra pacientë të tjerë që vuajnë nga sëmundje të trurit.
Me mjetet aktuale çdo supozim është i mundur, por asnjë nuk mund të jetë absolutisht i vërtetë. Ajo që na lejohet të themi është se arti i Van Gogh-ut është ndriçues dhe figura e tij e dobët, e vogël dhe vetmuar shpaloset në një realitet gjigant dhe të fuqishëm në historinë e artit dhe të ndjenjave njerëzore.
Van Gogh lindi në Groot-Zundert, një fshat holandez, më 30 mars 1853, nga martesa e Theodorus van Gogh, pastor protestant, dhe Anna Cornelia-s. Ishte i pari i gjashtë vëllezërve, pas vdekjes së të parëlindurit të familjes, që mbante gjithashtu emrin e tij dhe që vdiq pas lindjes ekzaktësisht një vit para tij. Vincent do të kujtojë gjithmonë varrin pas shtëpisë, mbi të cilin shihte të shkruar emrin e tij. Ai ka pasur një fëmijëri të trazuar edhe për shkak të shetësimeve të herëpashershme të prindërve të tij dhe jeta e tij ngjan një ecjeje plor disfata ekzistenciale dhe sociale. Në vitin 1857 lindi vëllai Theodorus, i thirrur shkurt Theo, që do të kishte një rëndësi shumë të madhe në jetën e tij.
Udhëtimi në Evropë
Nga viti 1861 deri në 1868-ën frekuenton shkollën e vendit të tij dhe pastaj kolegjin e Zevenvergen, ku mëson frëngjishten, anglishten, gjermanishten dhe artin e vizatimit. Në vitin 1869 fillon të punojë në një dyqan arti në Aja, i themeluar nga xhaxhai i tij po me emrin Vincent. Kohën e lirë e kalon duke lexuar dhe duke vizituar muze, fillon një korrespondencë me vëllain e tij Theo dhe kalon pushimet tek prindërit në vendin e tij të lindjes. Vitet që pasojnë shënojnë për Van Gogh një udhëtim të vazhdueshëm nga një filial në tjetrin në dyqanin e artit të xhaxhait, transferime që do ta çojnë në Bruksel, Londër e Paris. Një nga punimet e tij më të rëndësishme është edhe “Kafja e natës”.
Predikues mes minatorëve
Në 1876-ën e lë punën përfundimisht dhe niset në një vend afër Londrës, në Ramsgate, ku punon si mësues i përkohshëm, duke marrë si shpërblim vetëm ushqim dhe strehim. Bëhet edhe ndihmës predikues dhe gjithmonë e më shumë dëshiron që t’ia dedikojë jetën fesë, por gjatë një vizitë tek prindërit e tij këta të fundit ngelen të tronditur nga kushtet në të cilat jetonte i biri dhe nuk duan që ai të niset sërish për në Londër.
Xhaxhai Vincent i gjen një tjetër punë, kësaj radhe si shitës në një librari të Dordrecht-it. Van Gogh fillon të jetojë sërish vetëm, frekuenton kihen e vendit dhe përkthen pjesë nga Bibla. E bind të atin që ta lejojë të frekuentojë një shkollë për predikues, por shumë shpejt i ndërpret studimet, të cilat u bënë shumë të vështira për të. E megjithatë, në 1879-ën punon si predikues në minierat e karbonit në Ëasmes të Borinage-s, ku realizon edhe skicat e para. Jeton në një varfëri të skajshme dhe shqetësohet për kushtet në të cilat punojë minatorët, të cilët përpiqet t’i ndihmojë me aq sa mundet.
Por ky veprim shkakton pakënaqësi tek punëdhënësit e tij që e pushojnë nga puna duke e konsideruar të papërshtatshëm dhe duke e privuar nga talenti i tij. Van Gogh vazhdon të ndjekë prirjen e tij pa marrë asnjë kompensim. Jeton në kushte të vështira dhe vazhdon të lexojë dhe të vizatojë. Në këtë periudhë duhet të kenë filluar krizat që do të shënonin të ardhmen e tij. Vëllai Theo e kritikon për mënyrën se si është katandisur jeta e rij dhe Vincenti i ndërpret marrëdhëniet me të, për t’i rifilluar sërish pas një viti.
Egoist për dashuri
Theo e ndihmon financiarisht dhe e nxit të vazhdojë me pikturën. Kështu, Vincent shkon në Bruksel dhe frekuenton shkollën e artit, ku njihet me shumë piktorë dhe duke u bërë në vitin 1880 mik i piktorit Anton van Rappard. Në këtë periudhë realizon kopje të veprave të Jean-François Millet.
Në vitin 1881 dashurohet me kushërirën Kate, vejushë prej pak kohësh dhe me një fëmijë, po pa arritur të ketë një lidhje me të. Pas një kërkese për martesë, ai merr refuzimin e saj. I dëshpëruar Van Gogh djeg njërën dorë në flakën e një llambe duke kërkuar të tregojë forcën e dashurisë së tij. Duke refuzuar edhe një herë tjetër një ndihmë ekonomike nga prindërit e tij, Van Gogh riniset për në Aja, ku merr leksione pikture nga piktori Anton Mauve, por edhe me të marrëdhëniet shkatërrohen, sepse Vincent nuk kishte dëshirë të punonte me gips.
Rikthim në shtëpi
Në këtë periudhë Vincent njeh një prostitutë rrobalarëse të alkoolizuar, Sien Hoornik (që do të jetë edhe modelja e tij) dhe shkon të jetojë me të dhe me djalin e saj. Shëndeti i saj fillon t’i hapë probleme dhe në këtë periudhë sëmuret nga gonorea. Lidhja e tyre mbizotërohet nga dehjet emocionale të të riut Vincent, i cili për shkak të egërsisë së jetës së tij do të mbetet gjithmonë i ngurtësuar në mes të çmendurisë dhe dashurisë më të pastër. Nga ky pasion i parë do të mbetet piktura e mrekullueshme “Sorroë”. Xhaxhi i tij bën një porosi për njëzet piktura peizazhesh. Kjo do të jetë vetmja punë e tij me porosi. Fillon të pikturojë me ngjyra vaji peizazhe dhe portrete, kurse vëllai i tij i paguan materialet. Dëshironte të martohej me Sien-ën, por familja e frenon dhe Vincent merr vendimin e dhimbshëm për t’u ndarë me të pas një viti bashkëjetesë.
Nga viti 1883 deri në 1885 jeton me prindërit në Nuenen dhe në harkun e këtyre viteve pikturon dyqind tablo, kujdeset me shumë dashuri për të ëmën, e cila kishte thyer njërën këmbë dhe merr leksione muzike dhe kantoje, sepse mendon se ekziston një lidhje midis ngjyrës dhe muzikës. Sajon një atelie në një ahur të shtëpisë-famulli të babait të tij, i cili vdes nga një goditje apopleksike më 26 mars 1885. Në këtë kohë pikturon “Ngrënësit e patateve”.
Parisi dhe piktorët e “Petit Boulevard”
Viti tjetër e gjen Van Gogh të sëmurë rëndë për shkak të mosushqyerjes dhe duhanit. Ndërkohë nuk e ndërpret për asnjë moment leximin leksionet e pikturës. Një agjent shitjesh i blen një seri pikturash, por shet vetëm njërën prej tyre për disa qindarka, duke i hedhur të tjerat në zjarr. Në Paris lidh miqësi me Paul Gauguin, dhe bashkë me të e me Henri de Toulouse-Lautrec e ad Emile Bernard themelojnë të ashtuquajturin grupin e Piktorëve të Petit-Boulevard, për t’u dalluar nga grupi i piktorëve të Grand-Boulevard (Claude Monet, Alfred Sisley, Camille Pissarro, Edgar Degas, Georges-Pierre Seurat), që përfaqësoheshin në galerinë e Theo-s.
Ngjyrat e Arles-it
Më pas i duhet të lërë Parisin dhe të transferohet në Arles, ku gjen një shtëpi dhe vendos të pikturojë fasadat e verdha. Në qytetin francez pikturon mes të tjerash disa prej kryeveprave të tij kryesore që karakterizohen nga ngjyra të shndritshme plot jetë ndër të cilat “Vazoja me 12 luledielli”, “Ura e Langlois”, “Kafja e natës” dhe “Shtëpia e verdhë”. Pikërisht gjatë qëndrimit në Arles ndodh një nga episodet më të diskutuara dhe dramatike të jetës së Van Gogh. Natën e 23 dhjetorit piktori pret veshin e majtë dhe e çon në një shtëpi publike, për t’ia dhuruar një prostitute me të cilën ishte dashuruar. Ndërkohë shtrohet në spital me diagnozën e epilepsisë, alkoolizmit dhe skizofrenisë dhe pikturon “Autoportretin” me veshin e fashuar.
Që nga ai moment Van Gogh do të ketë gjithmonë e më shumë kriza haluçinacionesh dhe do të shtrohet herë pas here në spital për t’u kuruar nga sëmundjet mendore. Në këtë periudhë pikturon “Iris” dhe “Pemët e qiparisit”. Pas krizës së fundit kurohet në maj të 1890-ës në Auvers-sur-Olse. Këtu njihet me mjekun-piktor që e kuron, Paul Gachet, të cilin e portretizon në një pikturë shumë të famshme. Pikturat e kësaj periudhe përshkohen nga një ndjenjë e fortë depresioni. Ndjeshmëria e tij e lë të plagosur pas çdo vështrimi dhe komenti, që njerëzit nuk ua kursejnë kurrë personave të çuditshëm.
Goditja fatale
Më 27 korrik 1890 shkon tek çifti i pronarëve të hanit ku jetonte. Ndihej shumë keq dhe u tregon se ishte qëlluar me një revolver nga një fshat aty pranë varrezave në Auvers-sur-Oise, ndërsa pikturonte veprën e tij të fundit. Vdiq më 29 korrik dhe u varros një ditë më pas në po atë varrezë ku u qëllua. Në funeralin e tij ishin të pranishëm i vëllai Theo, doktor Gachet dhe shumë artisë. Arkivoli mbulohet i gjithi me luledielli. Pak muaj më pas, më 25 janar 1891, vdiq i vetëvrarë. / KultPlus.com
Maldivet e Evropës, plazhe si të Tajlandës – kisha lexuar shumë fraza të tilla për Ksamilin, një fshat i vogël bregdetar në jug të Shqipërisë – përpara se ta vizitoja, shkruan Rebecca Astil në të përditshmen britanike “The Telegraph”.
Sapo kisha mbërritur me traget nga Korfuzi – ku fshatrat e pacënuara janë një atraksion. Kisha dëgjuar shumë vlerësime për Ksamilin.
Shqipëria, jo shumë kohë më parë e konsideruar si kufiri i fundit i pushimeve mesdhetare, po përjeton një rritje të popullaritetit në mesin e turistëve britanikë.
Hotelet po hapen me shpejtësi dhe ndikuesit e medieve sociale po bëjnë çmos për t’i mbushur ato.
Në vitin 2015, më shumë se tre milionë turistë të huaj vizituan brigjet e saj me diell.
Kjo shifër u rrit në mënyrë të qëndrueshme në më shumë se katër milionë në 2017, dhe në mbi gjashtë milionë në vitin 2019.
Sidoqoftë, që nga pandemia, numri i turistëve të huaj që vizituan vendin mesdhetar ka kapur majat.
Rreth 10 milionë turistë vizituan vendin ballkanik në vitin 2023 – duke shënuar një rritje prej 56% krahasuar me shifrat e para Covid-it – duke e bërë Shqipërinë destinacionin e pushimeve me rritjen më të shpejtë në Evropë.
Dhe ky është vetëm fillimi. Vitin e kaluar qeveria shqiptare prezantoi “Strategjinë e re Kombëtare të Turizmit”, e cila parashikon të mirëpresë deri në 30 milionë turistë të huaj deri në vitin 2030 – më shumë se Portugalia apo Kroacia.
Për të arritur këtë objektiv, zhvillimet e reja vazhdojnë me ritëm – ndërsa Jared Kushner dhe bashkëshortja e tij, Ivanka Trump së fundmi kanë marrë dritën jeshile për ndërtimin e një hoteli luksoz me vlerë 1,4 miliardë dollarësh në ishullin e Sazanit.
Ekonomikisht, ky është një lajm i madh për Shqipërinë. Por cili do të jetë ndikimi ekologjik? A është Shqipëria në rrugën e duhur për të mos u prekur nga të njëjtat probleme të turizmit masiv që shihen, për shembull, në Spanjë? Dhe si do të ndikojnë ndryshimet e shpejta në përvojën e përgjithshme për turistët?
Ksamili, një fshat autentik jugor, rrethohej nga baret e bukura të plazhit dhe hotelet përgjatë bregdetit.
Përpara se Ksamili të shndërrohej në një destinacion kryesor pushimesh, ai ishte një fshat i vogël peshkimi.
Uesli Didani, përfaqësues i lajmeve “Saranda Web” shpjegoi rritjen e popullaritetit të vendit si destinacion turistik.
“Përmirësimet në infrastrukturën ajrore dhe rrugore, së bashku me rritjen e fluturimeve direkte dhe raportin konkurrues cilësi-çmim të Shqipërisë e kanë bërë vendin më të aksesueshëm se kurrë”, tha Didani.
“Vizitorët mund t’i përjetojnë të gjitha këto pa turma njerëzish apo çmime të larta që i gjen në destinacionet tradicionale të Mesdheut”, shtoi ai.
Këto përmirësime në infrastrukturë ishin sigurisht të dukshme.
Fluturova për në Korfuz, ku qëndrova disa ditë, më pas mora një traget nga qyteti i Korfuzit për në Sarandë, vetëm në bregdet nga Ksamili (nga 19 euro me “Ionian Seaways”).
Gjatë rrugës për në shtëpi, rezervova një autobus nga Saranda në kryeqytet, Tiranë (15 euro me “Gjirafa Travel”), ku kalova edhe dy ditë të tjera, më pas fluturova direkt në London Stansted me “Ryanair” për 78 euro.
Ajo që Didani thotë se dikur ishte një “vend i izoluar” sigurisht që tani nuk është më i tillë.
Pavarësisht të kaluarës së saj të errët komuniste, situata aktuale e Shqipërisë është një hap në drejtimin e duhur – megjithatë ndikimi i rritjes së numrit të turistëve në mjedis fatkeqësisht, mund të jetë më pak pozitiv.
Sipas Indeksit të Zhvillimit të Udhëtimit dhe Turizmit, në Shqipëri ekziston shqetësimi se zhvillimi i turizmit masiv mund të ndikojë në keqmenaxhimin e burimeve natyrore.
Përgjigja? “Për të mbrojtur mjedisin, Shqipëria duhet të zbatojë politika të qarta për menaxhimin e mbetjeve, të promovojë energjinë e pastër dhe të mbështesë projekte që respektojnë natyrën”, tha Didani.
“Turizmi masiv rrezikon të rrisë çmimet në zonat bregdetare, duke i bërë qiratë dhe shërbimet të papërballueshme”, paralajmëroi Didani.
Por përfitimet nuk mund të mohohen. “Turizmi është një nga mënyrat më të mira për të nxitur ekonominë lokale”, tha Elton Caushi, pronar i operatorit turistik “Albanian Trip”.
“Sigurisht që ka krijuar vende pune. Në vitin 2023, udhëtimet dhe turizmi kontribuan me 25% të PBB-së së Shqipërisë dhe numri i vendeve të punës në këtë sektor është rritur me 10% që nga viti 2019”, sipas Këshillit Botëror të Udhëtimit dhe Turizmit.
Çmimet gjithashtu mbeten të arsyeshme. Në “Mussel House” – një restorant i bukur dhe i izoluar pikërisht në ujërat e liqenit të Butrintit, midis Sarandës dhe Ksamilit – një pjatë madhështore me midhje dhe një biftek i shijshëm kushtonte vetëm 24 euro; vakti ekuivalent në Britani të Madhe do të kishte kushtuar dy herë më shumë.
Duket se ka ende një atmosferë risie për pushuesit në vendin e vogël evropian, por, pas protestave evropiane kundër turizmit masiv verën e kaluar, mund të shpresohet vetëm që Shqipëria të marrë kontrollin ndaj kësaj rritjeje.
Kryeministri Edi Rama, forca shtytëse e strategjisë së turizmit të vendit, duhet të sigurojë që gjithçka të bëhet në mënyrë të qëndrueshme.
“Turizmi i qëndrueshëm ka të bëjë me krijimin e një situate të favorshme për të gjithë – turistët, vendasit dhe mjedisin”, tha Caushi.
“Po sigurohet që ndërsa turizmi rritet, të mos dëmtohen ato gjëra që e bëjnë Shqipërinë kaq të veçantë”, shtoi ai./ KultPlus.com
Në dhjetor të vitit 2022, Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara shpalli 30 marsin si Ditën Ndërkombëtare të Zero Mbetjeve. Atë vit Kombet e Bashkuara u përqëndruan tek ndotja prej plastikës. Ndërsa për 2025-ën, tema e kësaj dite është “Drejt zero mbetjeve në fushën e modës dhe tekstilit”.
Çdo vit, sektori i tekstilit prodhon 2-8 % të emetimeve globale të gazeve serrë dhe përdor 215 trilion litra ujë, ekuivalenti i 86 milionë pishinave të përmasave olimpike.
Ekspertët bëjnë thirrje që të dyfishohet numrit i herëve që veshim një veshje të caktuar, dhe kjo do të sillte një reduktim të gazeve serrë me 44%.
Është llogaritur se mbetjet e ngurta bashkiake të krijuara në një vit do të mbështillnin globin 25 herë. Pa veprime urgjente, prodhimi i mbetjeve të ngurta bashkiake do të arrijë në 3.8 miliardë tonë në vit, deri në 2050-ën.
Arritja e një bote me zero mbeturina kërkon përfshirjen e të gjithëve, përfshirë autoritetet kombëtare dhe të kompanitë, shoqëritë civile, komunitetin akademik, gratë dhe të rinjtë. Promovimi i iniciativave për zero mbeturina mund të ndihmojë në avancimin e të gjitha qëllimeve të Axhendës 2030 për Zhvillim të Qëndrueshëm./ KultPlus.com
Theksime nga fjala në Akademinë përkujtimore në Gjakovë me rastin e 100 vjetorit të vrasjes së Bajram Currit.
Shkruan: Jusuf Buxhovi
Pavarësia e Shqipërisë, akterëve të saj kryesor, u fali lavdi të përhershme, por një pjese të tyre edhe tragjedi.
Pse ndodhi kjo, që shumë prej atyre që udhëhoqën kryenengritjet e pranverës dhe verës së vitit 1912 në Kosovë, pas shpalljes së pavarësisë në Vlorë më 28 11 1912 dhe në vitet në vijim, gjatë dhe pas konsolidimit të shtetit shqiptar, midis dy luftërave botërore, shumë prej tyre si: Luigj Gurakuqi, Bajram Curri, Hasan Prishtina e të tjerë, u vranë mes veti ose në atentate të përgatitura kundër njëri-tjetrit?
Shkurtimisht arsyet duhet kërkuar:
-Së pari – te vendimet e Konferencës së Ambasadorëve në Londër, që në gusht të vitit 1913 njohi pavarësinë e Shqipërisë të përgjysmuar, me ç’rast qendra e saj politike: Kosova dhe pjesë të tjera të Maqedonisë dhe të vilajetit të Janinës, iu njohën Serbisë, Malit të Zi dhe Greqisë. Me çka u rrënua projekti i shtetit etnik shqiptar;
-Së dyti – te logjia e shtetit, së cilës shteti shqiptar, iu nënshtrohet pas Konferencës së Paqes së Parisit dhe pranimit të Shqipërisë në Lidhjen e Kombeve, që atë e detyronte të ratifikonte konventat shtetërore me Greqinë dhe Mbretërinë Serbe-Kroate-Sllovene në vitin 1925. Me këto konventa, ku përcaktoheshin edhe kufinjt shtetëror, asokohe, Shqipëria nën kryeministrin Ahmet Zogu, pos tjerash, ishte e detyruar që të luftonte lëvizjen iredentiste përbrenda Shqipërisë që drejtohej nga liderët e Kosovës të përfshirë në Komitetin për Mbrojtjen e Kosovës të themeluar në Shkodër në qershor 1918, e ku vepronin personalitete të njohura të merituar për pavarësinë e Shqipërisë siç ishin Hasan Prishtina, Bajram Curri, Bedri Pejani e të tjerë. Po ashtu, sipas këtyre konventave ndërshtetërore, shteti shqiptar ishte i detyruar që mos të përkrahte kurrëfarë lëvizje iredentiste jashtë kufinjve shtetëror (Kosovë dhe Maqedoni).
Këto qëndrime, patën pasoja të rënda dhe tragjike për forcat iredentiste brenda shtetit shqiptar në Veri (Krumë, Tropojë dhe Malësi të Gjakovës), siç patën pasoja edhe për lëvizjen kaçake në Kosovë, të udhëhequr nga Azem Bejta e të tjerë, që brenda një kohe të shkurtër u shua dhunshëm nga Beogradi.
Në këto rrethana, gjithnjë në përputhje me logjikën e shtetit, lëvizja iredentiste në Shqipëri, e përfshirë në Shqipëri në ngjarjet e vitit qershor-dhjetor 1924, që quhen revolucion demokratik dhe në tjetrën anë puç ndaj shtetit shqiptar, e që historiografia shqiptare ende nuk ua ka përcaktuar vendin sa nga shkaku i diktatetit ideologjik e sa nga konfuzioni për t’u liruar prej tij në përputhje me të vërtetën, u desh të sakrifikohet për hire të shtetit shqiptar. Bashkëluftëtarët e deridjeshëm, që morën pjesë në luftërat për pavarësinë e Shqipërisë dhe në shumë sosh për konsolidimin e saj midis viteve 1914-1924, ndër ta më të dalluarit: Ahmet Zogu dhe Bajram Curri, u gjenden në taborë të kundërta. Konferenca e Londrës dhe ajo e Paqes e Parisit, në përputhje me interesat e Fuqive të Mëdha, ua përcaktoi këtë fat tragjik.
Vrasja apo vetëvrasja e Bajram Currit (krejt një), ajo e Hasan Prishtinës dhe të tjerëve, pa ua hequr meritat e mëdha për pavarësinë e Shqipërisë, duhet parë në këtë prizëm.
Sot, pas 100 vjetësh, kur përkujtojmë vrasjen e Bajram Currit, si dhe ngjarjet që i paraprinë asaj, gjithësesi duhet të kihen parasysh faktorët e mësipërm, që akter e pavarësisë së Shqipërisë dhe të zhvillimeve të saj në rrugën e konsolidimit të saj si shtet, nga lavdia e devotshme dhe oreoli historik i saj, i ktheu në figura tragjike, në kundërshtarë politikë, që ia kthyen pushkën njëri-tjetrit./ KultPlus.com
