Intervistoi: Don Lush GJergji, Shkup, 28.03.1978

Që nga takimi im i parë me Nënën Tereze, në Romë (1969), gjithmonë jam përpjekur ta ndjek atë besnikërisht nëpër rrugët e botës, për t’u begatuar me përvojat e jetës së saj. Madje, edhe pas gjithë këtyre vjetësh, unë nuk jam i sigurt se e njoh mirë, se e kuptoj, dhe mbi të gjitha, se mund të jem në gjendje ta përcjell. Çdo takim me të është diçka e re, një përvojë e thellë, një sfidë, një dëshirë për të qenë ndryshe… si ajo…

Në këto vitet e kaluara, isha me të ditë të tëra, duke e shikuar, duke e admiruar, duke folur dhe duke u lutur së bashku. E kam shoqëruar në vizitën në vendlindjen e saj dhe në Ipeshkvinë tonë (1970, 1978, 1980, 1982, 1986), pastaj në themelimin e shtëpisë së “Misionareve të Dashurisë” në Zagreb (1979), Shkup (1980).  Kam qenë më shumë se një herë me të në Romë, por mbi të gjitha unë kam kaluar ditë të mrekullueshme, për mua të paharrueshme, njëherë në Norvegji (Osllo 8-13 dhjetor 1979), bashkë me të vëllain e saj, Lazrin, me të mbesën Age Bojaxhiu, me ipeshkvin tonë shqiptar, Imzot Nikë Prela e të tjerë.

Në të gjitha këto takime unë kisha biseda të këndshme dhe të dobishme miqësore më Nënë Terezen, disa prej të cilave do t’ua sugjeroja këtu lexueseve, që të mund ta kuptojnë më mirë, ta ndjekin atë në ecjen e saj shpirtërore, të përpiqen ta imitojnë atë, të paktën deri diku, në jetën tonë të përditshme, nga që vetëm në këtë mënyrë ajo do të mund të jetë cytëse vendimtare për besimin tonë, për dashurinë tonë ndaj Zotit dhe ndaj afërmit tonë.

Nëna Tereze, Ti je e pranishme në pjesë të ndryshme të botës. Si ndiheni kur udhëtoni nëpër botë, duke parë dhe duke jetuar me vuajtjen njerëzore? A mund të na thuash diçka rreth punës suaj në mesin e të varfërve?

Nëna Tereze: “Po, kam përjetuar përvoja të ndryshme. Më kujtohet kur i tubova njerëzit që po vdisnin nga rrugët, pastaj puna me fëmijët e braktisur, me të gërbulur. Deri më tani ne jemi përkujdesur për 36 mijë njerëz para vdekjes, 16 mijë prej të cilëve kanë vdekur, por të paktën kanë vdekur në paqe. Njerëz nga mbarë bota vuajnë të shumtën nga vetmia, harresa, uria, sëmundjet…”.

Sa shtëpi rregulltare i keni nëpër tërë botën?

Nëna Tereze: Kemi 112 shtëpi të “Misionareve të Dashurisë” nëpër tërë botën… Ia kemi përkushtuar jetën Zotit dhe të varfërve. Në këto 27 vjet, kurrë nuk e kam refuzuar kë. Kemi mbi 46.000 të gërbulur, shumë shtëpi për ata që vdesin, shumë shkolla, spitale. Provania hyjnore na ndihmon vazhdimisht”.

Kush janë ata që i gjejnë njerëzit rrugëve dhe që i sjellin tek ju?

Nëna Tereze: “Ne i kërkojmë kudo ngapak. Në disa raste, njerëzit të të njëjtit rajon na i sjellin, apo edhe policia, nga që tashmë të gjithë e dinë kush jemi, se ne punojmë për këta njerëz dhe se ne i presim me gjithë zemër. Nga dashuria, ne i quajmë këta njerëz tanët, madje edhe të tjerët i quajnë: njerëzit e Nënës Tereze”.

Numri i motrave, që punojnë me aq shumë njerëz duhet të jetë i madh? Sa motra i janë përkushtuar kësaj pune?

Nëna Tereze: “Tani kemi 1.450 “Motra Misionare të Dashurisë”, të cilat punojnë me më të varfërit e të varfërve. Ne nuk bëjmë dallim sa i përket racës, kombit, kastës, fesë, etj.

Ne shikojmë vetëm një gjë: se këta njerëz nuk kanë asgjë, se janë të sëmurë, të uritur, të etur; nga që Jezusi ka thënë: “Gjithmonë kam qenë i uritur, i sëmurë, i pashtëpi… dhe ju më ndihmuat”.

A keni edhe ndonjë thirrje nga Jugosllavia?

Nëna Tereze: “Deri më tani kemi vetëm 5 motra dhe 2 vajza që po përgatitën për jetën rregulltare. Shpresoj se do të ketë edhe thirrje të reja, sepse në Kongregatën tonë ne kemi motra nga 35 vende të ndryshme…”.

Sipas mendimit Tuaj, cila është sëmundja më e rëndë e botës?

Nëna Tereze: “Sëmundja më e rëndë nuk është as gërbula, as kanceri, por vetmia, të jesh i injoruar dhe i harruar nga të gjithë. Ata njerëz, që nuk kanë dashuri, gëzim, kontakt njerëzor, vuajnë shumë. Mirëpo, numri i këtyre njerëzve është gjithnjë në rritje”.

Dëshira për t’iu pasur prapë në mesin tonë në Shkup përmes motrave tuaja po ndihet nga shumë njerëz. Çfarë mund të thoni për këtë?

Nëna Tereze: “Kjo ka qenë dëshira ime e kahmotshme, për t’u kthyer tek populli im shqiptar, në qytetin tim të lindjes, në Ipeshkvinë tonë Shkup-Prizren, në mesin e popullit tim dhe motrave të mia. Po të ketë thirrje unë vullnetarisht do t’ua jepja motrat e mia”.

Kam dëgjuar se të gjithë Ju çmojnë shumë në Indi dhe kudo në botë. A është e vërtetë se Ju, si dhe motrat Tuaja, udhëtoni falas në Indi?

Nëna Tereze: “Në fillim të jetës sime “të re”, më duhej të udhëtoja shumë dhe kjo kushtonte tepër, prandaj kam shprehur dëshirën të jem e dobishme gjatë udhëtimit, të bëj ndonjë shërbim, për shembull si nikoqire në aeroplan, por ata refuzuan propozimin tim. Vendi ynë më ka dhënë mua dhe motrave të mia leje për të udhëtuar falas nëpër Indi. Unë jam i vetmi person në Indi që ka këtë leje, të them këtë privilegj”.

Është thënë dhe është shkruar se ju jeni kandidate për Çmimin Nobel për Paqe. Si do ta pranonit këtë mirënjohje?

Nëna Tereze: “Kjo do të ishte një gëzim i madh për mua, sepse ne kemi planifikuar të ndërtojmë 200 shtëpi për të varfëritë, për familjet e tyre. Nëse e marr, kjo do të ishte shumë mirë, por nëse jo prapë do të ishte njësoj”.

Si e ndieni veten në mesin e popullit tuaj, këtu në qytetin tuaj të lindjes, Shkup, pas kaq vitesh?

Nëna Tereze: “Jam shumë e lumtur që jam këtu për herë të dytë që nga largimi im për në misione. Kthimi im i parë ka qenë në vitin 1970. E kam shumë vështirë të kujtoj aq shumë njerëz. Punoj me mijëra njerëz, prandaj edhe nuk i mbaj dot në mend të gjithë. Ende më kujtohet qyteti im i lindjes, Shkupi, ndonëse ka ndryshuar shumë, famullia e Zemrës së Shenjtë, veprimtaria jonë në famulli. Më kujtohen sidomos aq shumë priftërinj të mirë, të cilët më kanë dhënë një edukim të mirë.

Mendoj në veçanti për familjen time, për babain tim të ndjerë, Kolën, dhe nënën time, Drane, që tani jeton me motrën time Age, në Tiranë, si dhe për vëllain tim, Lazrin, i cili jeton në Palermo.

Jam takuar shpesh me vëllain tim, ose në Romë, ose në Palermo, nga që atje, që nga vitit 1974, kemi një shtëpi për të moshuarit dhe të varfëritë”.

Nuk e kam parë nënën dhe motrën time që nga vitit 1928, që nga nisja ime për në misione në Zagreb…”.

Këtu fytyra e saj u  bë hijerëndë, madje edhe paksa e pikëlluar, nga që, siç më tha, ajo ishte përpjekur sa e sa herë përmes autoriteteve politike të merrte leje për të hyrë në Shqipëri dhe për ta marrë nënën dhe motrën, por kot. Autoritetet shqiptare nuk i dhanë kurrë leje për ta takuar të ëmën dhe motrën… Pas një pauze të shkurtër, ajo vazhdoi:

“Deri më tani, kemi arritur të kemi çdo gjë me dashuri dhe lutje, por jo edhe këtë. Ende ka kufij dhe pengesa, të cilat madje as dashuria nuk i arrin t’i tejkalojë. Vetëm Zoti e di arsyen pse nëna dhe motra ime duhet të vuajnë kështu. Pa dyshim, lutjet dhe sakrifica e tyre më ndihmojnë shumë në misionin tim. Çdo gjë për lavdin e madh të Zotit!”.

Kur mendoni se mund të ktheheni në Shkup?

Nëna Tereze: “Vetëm Zoti e di, mbase me rastin e bekimit të katedrales së re, po të jem e ftuar, apo me rastin e hapjes së shtëpisë sonë…”.

Ju jeni murgeshë misionare. Ju keni shkuar në misione për të punuar për shpëtimin e shpirtrave. Tani Ju keni një lloj tjetër pune, një tjetër mision. Si e plotësoni thirrjen tuaj rregulltare?

Nëna Tereze: “Po, më pëlqen pyetja juaj. Ne jetojmë e punojmë për Zotin, përmes kushtimit tonë, kushteve tona rregulltare. Zoti është dashuri për të gjithë, Ati i të gjithëve, madje edhe vetë në bëjmë çmos për të qenë dëshmitare të kësaj dashurie për të gjithë, sidomos për njerëzit që vuajnë. Puna e tyre misionare është ajo e afrimit të njerëzve pranë Zotit, dashurisë, për të cilën ne bartim dëshminë në të gjitha veprimet tona. Thirrja jonë është shenjtëria, do të thotë të jemi dëshmitare të Zotit tek populli, tek të gjithë.