Zhvillimet e organeve të shtypit shqiptar në Rumani u zhvilluan duke kaluar në disa faza, sipas viteve përkatëse, kur u botuan. Faza e parë përfshin vitet 1887-1912, që i përket periudhës së Rilindjes Kombëtare shqiptare.

Kjo fazë përfshin edhe gazetën “Atdheu” (1912-1914). Faza e dytë (1901-1912) përfshin periudhën, kur në kolonitë e tjera shqiptare, në Egjipt, Bullgari, Turqi, po ashtu edh enë ngulimet përtej oqeanit, gazetaria shqiptare njeh hove, baticat janë të dukshme e të ndjeshme.

Në verën e vitit 1912, në prag të shpalljes së Pavarësisë, më 1 gusht të atij viti filloi të botohej gazeta “Atdheu”, organ i shoqërisë “Bashkimi’, që asokohe kryesohej nga Jani Mihal Lehova, i cili ishte njëherësh edhe kryeredaktori i saj, ndërsa drejtor përgjegjës qe Aleksandru Naum Çërrava. Ishte e përdyjavshme politike, shoqërore, kulturore letrare, folklorike në gjuhën shqipe.

Zhvillimi i gazetës mund të ndahet në dy kohë:
Koha e parë qe periudha kur gazeta pasqyroi ngjarjet që çuan në shpalljen e Pavarësisë në Vlorë, më tej zhvillimet në Shqipëri nën qeverinë e përkohshme të Ismail Qemalit.

Programin e vet gazeta e shpaloste që në numrin e parë: “Do të punojë për të drejtat kombiare të Shqipërisë, pas Kostitucionit; do të predikojë bashkimin e shqiptarëve me ndjenjën kombtare; do përpiqet t’u shtjerë dhe ndërmend shqiptarëve të mërgimit, mos të harrojnë mëmëdhenë dhe të ndihin për përparim të kombit, ndër udhë politike, kulturore dhe ekonomike.”

Këtij orinetimi e përkohshmja iu përmbajt si në muajt e fundit të periudhës së Rilindjes (deri në shpalljen e Pavarësisë dolën 7 numra), ashtu edhe gjatë jetës në Pavarësi, sidomos deri në numrine 35-të të saj. Më tej, që nga numri 36, gazeta u transferua në Shqipëri dhe numri 37 doli në qarkullim në qytetin e Durrësit, por botimi bëhej në shtypshkronjën “Nikaj” të Shkodrës.
Koha e dytë e të përkohshmes “Atdheu” nis me shpalljen e Pavarësisë deri në fundin e janarit 1914, kur në Shqipëri bëheshin përgatitjet për ardhjen e Vilhelm Vid në fronin e sovranit të Shqipërisë.

Gazeta “Atdheu” pasqyroi probelmet me të cilat u ndesh qeveria e përkohshme e Ismail Qemalit. Në rrethnata e reja vëmendje e madhe iu kushtua bashkimkit politik të shqiptarëve.

Gazeta “Atdheu” qarkulloi për një periudhë 2-vjeçare deri më 23 janar 1914. / KultPlus.com