Irani sot është vatër krizash në botë dhe një fuqi në Lindjen e Mesme. Ky shtet në fakt është edhe vatër e shumë zbulimeve të mëdha që sot aplikohen në gjithë botën.

---

Nga algjebra, posta, shahu, kitara e shumë çka tjetër.

Më poshtë po listojmë 10 zbulime që ndodhën në Iran apo nga iranianët:

Të drejtat e njeriut

Cilindri i Cyrus është i njohur historikisht si karta e parë universale në botë e të drejtave të njeriut. Krijuar në 534 pes, Cilindri i Cyrusit është i ndërtuar prej balte. U zbulua në Babiloni në vitin 1879 dhe tani mbahet në Muzeun Britanik në Londër.

Shërbimi Postar

‘Chapar Khane’ është një term persian për sistemin e parë të shërbimit postar të përdorur gjatë Perandorisë Akhemenid. Ajo u krijua nga Kiri i Madh dhe më vonë u zhvillua më tej nga Darius i Madh si një metodë e komunikimit në të gjithë tokat Persiane. Sistemi përbëhej nga një seri stacionesh përgjatë një autostrade në të gjithë perandorinë, ku ‘Chapars’ do të hipnin mbi kalë, duke dërguar posten nga një pjesë e mbretërisë në tjetrën.

Frigoriferi

Në vitin 400 pes, Persianët e lashtë krijuan frigoriferin e parë në botë. Fjala Persiane për frigorifer – Yakhchal – përkthehet si gropë akulli, që është pak a shumë fillimk i frigoriferit i ditëve moderne. Struktura origjinale kishte një formë kupolë disi si një mal i vogël, dhe përdoret për të ruajtur kryesisht akull por edhe nganjëherë sende ushqimore.

Algjebra

Muhamed ibën Musa al-Khwarazmi ishte një dijetar persian (750-850 pas Krishtit) në Bagdad. Puna e tij përfshiu fushat e matematikës, astronomisë dhe gjeografisë gjatë kalifatit abasid. Sot, ai njihet më së miri për metodën përmes së cilës ai mësoi algjebrën si një shkencë e pavarur. Për këtë arsye, ai është njihet si babai themelues i algjebrës.

Acidi sulfurik

Zakariya Razi (865-925 pas Krishtit) ishte një studiues pionier iranian që zbuloi alkoolin dhe acidin sulfurik. Në ditët e sotme, acidi sulfurik ka një gamë të gjerë përdorimesh dhe aplikimesh.

Shahu

Megjithëse ekzistojne debate në lidhje me faktin nëse loja e shahut e ka origjinën nga India apo Persia, shkrimet më të hershme ku permendet kjo lojë i perkasin letërsisë iraniane. Pjesët më të vjetra të shahut që mbijetuan erdhën nga trojet Persiane,duke e përforcuar kështu këtë besim.

Kitara

Versioni më i hershëm i kitarës së kohëve moderne ekziston si një formë e lahutës- një instrument prej druri, mbi të cilin vendoseshin disa tela për të prodhuar muzikë.

Feja e parë monoteiste

Zoroastrianismi konsiderohet të jetë feja më e vjetër monoteiste në botë, e themeluar nga profeti Zarathustra rreth 3.500 vjet më parë në qytetin e Jezdit. Vlerësimet sugjerojnë se kjo fe, ka sot rreth 190,000 besimtarë në mbarë botën.

Qanat

Qanat është një sistem i menaxhimit të ujit i përdorur në ujitje. Qanati më i vjetër i njohur është në qytetin Gonabad në Iran, i cili pas 2,700 vjetësh akoma arrin të sigurojë ujë të pijshëm për njerëzit.

Zbulime të rëndësishme në mjekësinë moderne

Ibn Sina ose Abu Ali Sina konsiderohet të jetë një nga mjekët, astronomët dhe mendimtarët më domethënës të epokës së artë islamike .Ai ka prodhuar vepra të famshme si:’ Libri i shërimit ’dhe‘ Kanuni i Mjekësisë ’, një enciklopedi e mjekësisë./KultPlus.com

---