Çmimin Nobel në Kimi e morën sot Moungi Bawendi, Louis Brus dhe Alexei Ekimov.

Moungi Bawendi, Louis Brus dhe Alexei Ekimov punojnë në SHBA për nanogrimcat.

Juria shpërbleu punën e tyre për “zbulimin dhe zhvillimin e pikave kuantike, nanogrimcave aq të vogla sa madhësia e tyre përcakton vetitë e tyre”.

Një pikë kuantike është një grimcë gjysmëpërçuese me përmasa nanometër, tradicionalisht me një strukturë bërthamore guaskë.

Pikat kuantike përdoren gjerësisht për vetitë e tyre unike optike, pasi ato lëshojnë dritë me gjatësi vale specifike nëse u aplikohet energji.

Ato mund të gjenden në ekranet moderne, llambat LED dhe përdoren gjithashtu në kirurgjinë e tumorit, midis një game të gjerë aplikimesh.

“Pavarësisht nga njëri-tjetri, Ekimov dhe Brus arritën të krijojnë pika kuantike dhe Bawendi revolucionarizoi prodhimin kimik”, tha juria.

Ky është njoftimi zyrtar:

Laureatët e Çmimit Nobel të vitit 2023 në kimi – Moungi G. Bawendi, Louis E. Brus dhe Alexei I. Ekimov – mbollën fara për rritjen e fushës së pasur të nanoshkencës.

Fizikanët e dinin prej kohësh se në teori efektet kuantike të varura nga madhësia mund të lindnin në nanogrimca, por në atë kohë ishte pothuajse e pamundur të skaliteshin në nano-dimensione. Prandaj, pak njerëz besonin se kjo njohuri do të vihej në përdorim praktik.

Megjithatë, në fillim të viteve 1980, Alexei Ekimov arriti të krijojë efekte kuantike të varura nga madhësia në xhami me ngjyrë. Ngjyra erdhi nga nanogrimcat e klorurit të bakrit dhe Ekimov tregoi se madhësia e grimcave ndikonte në ngjyrën e xhamit nëpërmjet efekteve kuantike. Disa vjet më vonë, Louis Brus ishte shkencëtari i parë në botë që provoi efektet kuantike të varura nga madhësia në grimcat që notojnë lirshëm në një lëng.

Në vitin 1993, Moungi Bawendi revolucionarizoi prodhimin kimik të pikave kuantike, duke rezultuar në grimca pothuajse të përsosura. Kjo cilësi e lartë ishte e nevojshme që ato të përdoren në aplikime.

Pikat kuantike tani ndriçojnë monitorët e kompjuterëve dhe ekranet e televizorit bazuar në teknologjinë QLED. Ato gjithashtu i shtojnë nuancë dritës së disa llambave LED, dhe biokimistët dhe mjekët i përdorin ato për të hartuar indet biologjike.

Pikat kuantike po sjellin kështu përfitimin më të madh për njerëzimin. Studiuesit besojnë se në të ardhmen ata mund të kontribuojnë në elektronikë fleksibël, sensorë të vegjël, qeliza diellore më të holla dhe komunikim kuantik të koduar – kështu që ne sapo kemi filluar të eksplorojmë potencialin e këtyre grimcave të vogla.

Çmimi Nobel në Kimi për vitin 2023 u është dhënë Moungi G. Bawendi, Louis E. Brus dhe Alexei I. Ekimov “për zbulimin dhe sintezën e pikave kuantike”. / atsh / KultPlus.com