Një numër në rritje i provave sugjerojnë se rrotullimi i bërthamës ka ndryshuar në mënyrë dramatike vitet e fundit, por shkencëtarët kanë mbetur të ndarë mbi atë që saktësisht po ndodh – dhe çfarë do të thotë.

Një pjesë e problemit është se brendësia e thellë e Tokës është e pamundur të vëzhgohet ose të ekzaminohet drejtpërdrejt. Sizmologët kanë mbledhur informacion në lidhje me lëvizjen e bërthamës së brendshme duke ekzaminuar se si sillen valët nga tërmetet e mëdha. Variacionet midis valëve me forca të ngjashme që kaluan nëpër bërthamë në kohë të ndryshme u mundësonin shkencëtarëve të matnin ndryshimet në pozicionin e bërthamës së brendshme dhe të llogarisin rrotullimin e saj.

“Rrotullimi diferencial i bërthamës së brendshme u propozua si një fenomen në vitet 1970 dhe ’80, por vetëm në vitet ’90 u publikuan provat sizmologjike”, tha Dr. Lauren Waszek, një lektor i lartë i shkencave fizike në Universitetin James Cook në Australi, shkruan CNN, raporton Shqip.com.

Por studiuesit argumentuan se si t’i interpretonin këto gjetje.

“Kryesisht për shkak të sfidës për të bërë vëzhgime të hollësishme të bërthamës së brendshme, për shkak të largësisë së saj dhe të dhënave të kufizuara të disponueshme”, tha Waszek.

Si rezultat, “studimet që pasuan gjatë viteve dhe dekadave të ardhshme nuk bien dakord mbi shkallën e rrotullimit, dhe gjithashtu drejtimin e tij në lidhje me mantelin”, shtoi ajo. Disa analiza madje sugjeruan që bërthama nuk rrotullohej fare.

Një model premtues i propozuar në vitin 2023 përshkroi një bërthamë të brendshme që në të kaluarën ishte rrotulluar më shpejt se vetë Toka, por tani po rrotullohej më ngadalë. Për një kohë, shkencëtarët raportuan se rrotullimi i bërthamës përputhej me rrotullimin e Tokës. Pastaj u ngadalësua edhe më shumë, derisa bërthama po lëvizte prapa në krahasim me shtresat e lëngshme rreth saj.

Në atë kohë, disa ekspertë paralajmëruan se nevojiteshin më shumë të dhëna për të forcuar këtë përfundim, dhe tani një ekip tjetër shkencëtarësh ka dhënë prova të reja bindëse për këtë hipotezë rreth shkallës së rrotullimit të bërthamës së brendshme.

Hulumtimi i botuar më 12 qershor në revistën Nature jo vetëm që konfirmon ngadalësimin bazë, por mbështet propozimin e vitit 2023 se ky ngadalësim bazë është pjesë e një modeli dekadash të ngadalësimit dhe përshpejtimit.

Gjetjet e reja konfirmojnë gjithashtu se ndryshimet në shpejtësinë e rrotullimit ndjekin një cikël 70-vjeçar, tha bashkëautori i studimit Dr. John Vidale, Profesor i Shkencave të Tokës në Kolegjin e Letrave, Arteve dhe Shkencave të Universitetit të Kalifornisë Jugore.

“Ne kemi debatuar për këtë për 20 vjet, dhe mendoj se kjo e zgjidh atë”, tha Vidale.

“Unë mendoj se ne i kemi dhënë fund debatit nëse thelbi i brendshëm lëviz dhe cili ka qenë modeli i tij për dy dekadat e fundit”.

Por jo të gjithë janë të bindur se çështja është zgjidhur dhe se si një ngadalësim i bërthamës së brendshme mund të ndikojë në planetin tonë është ende një pyetje e hapur – megjithëse disa ekspertë thonë se fusha magnetike e Tokës mund të hyjë në lojë.

“Metodologjitë e reja dhe të ardhshme do të jenë thelbësore për t’iu përgjigjur pyetjeve të vazhdueshme rreth bërthamës së brendshme të Tokës, duke përfshirë atë të rrotullimit”, tha Waszek./KultPlus.com