9 Tetor, 2023 - 12:42 pm
Nga Aurenc Bebja
“Il Popolo Romano” ka botuar, të hënën e 10 marsit 1919, në ballinë, intervistën ekskluzive të Hasan Bej Prishtinës në Romë në lidhje me të ardhmen e kombit shqiptar si dhe opinionin e tij mbi serbët dhe grekët, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar:
Çështja e Shqipërisë
Burimi: Il Popolo Romano, e hënë, 10 mars 1919, ballinë
Shqiptarët i presin me ankth të shpjegueshëm vendimet e Konferencës së Parisit.
Në fakt, ata aspirojnë jo vetëm njohjen e pavarësisë së tyre shtetërore, por edhe rikthimin e territoreve të tyre kombëtare të pushtuara nga grekët dhe serbët.
Një figurë e shquar shqiptare, Hasan bej Prishtina, ndodhet në Romë dhe, kur u pyet për pretendimet jugosllave për Shkodrën dhe brigjet e Drinit, deklaroi:
Kërkesat e serbëve, psikologjinë e të cilëve e njoh, nuk më befasojnë dhe as nuk i trembin të tjerët që dinë diçka për ta. Nëse rastësisht takoni një serb të Aleksandrit të Madh, ai do t’ju thotë se Shkodra ose Drini ishte serb. A e kapni thelbin ? Ai do të përgjigjet se serbët në këtë drejtim kanë prioritet ndaj kombeve të tjera. Për sa i përket ambicieve të tyre territoriale, këto shtrihen nga Adriatiku në Mesdhe, deri në Detin e Zi. Deliri i madhështisë së serbëve rrjedh pjesërisht nga megalomania që i atribuohet përgjithësisht persëve dhe grekëve; dhe është mjaft e çuditshme që Antanta, e cila është përgjegjëse për rigjenerimin e fatit të botës, nuk ka depërtuar ende në mentalitetin serb.
Nuk u çudita aspak kur ata kërkuan Triesten, Fiumen dhe pretenduan gjithashtu zonën e Piave-s.
Prandaj serbët duan territorin e Drinit, i njohur si pjesë e Shqipërisë në Konferencën e Londrës, në të cilin nuk ka asnjë element tjetër sllav, përveç rreth pesëdhjetë malazezëve të përkushtuar ndaj tregtisë. Edhe këta malazez njohin vetëm Shqipërinë.
Sa për Prizrenin, Gjakovë, Pejën, Prishtinën, Dibrën, Mitrovicën, Vushtrinë, Ferizajn, Gjilanin, Kaçanikun, Tetovën, Shkupin, Gostivarin, nga një numër i përafërt prej shtatëqind mijë banorësh ka vetëm 60 apo 70 mijë serbë, ndërsa pjesa tjetër është element shqiptar. Ky minoritet serb përbëhet për më tepër nga bullgarë të cilët kryesisht janë shkombëtarizuar nga ndikimi i parave.
Kjo që po them nuk është një deklaratë e paqartë e ngjashme me argumentet me të cilat serbët i mbështesin pretendimet e tyre.
Hetimi në vend nga një komunitet ndërkombëtar do të ndriçojë në mënyrë efektive të vërtetën. Sipas parimeve të Presidentit Wilson, territoret e sipërpërmendura duhet t’i kthehen tërësisht Shqipërisë. Për më tepër, shqiptarët kanë besim të plotë në këtë drejtim në frymën e drejtësisë së aleatëve.
A mendoni se serbët do të mendojnë të qëndrojnë të bashkuar me aleatët?
Përkundrazi, supozoj se do të ketë një konvertim politik në mesin e serbëve, i aftë për t’u siguruar atyre një zgjerim më të gjerë territorial.
Mbi të gjitha, më dhemb fakti që një pjesë e shtypit francez, pa parë nga e ardhmja, është e prirur të mbështesë aspiratat e serbëve.
Kush mund të garantojë pamundësinë e një bashkimi ndërmjet serbëve dhe armiqve të tyre të lashtë?
— Çfarë mendoni për pretendimet greke për Epirin ?
— Grekët duhet të bindin veten se ekzistenca e një Shqipërie të respektuar në Ballkan do të sjellë përfitime të mëdha për ta.
Sepse grekët herët a vonë do të ekspozohen ndaj rrezikut të agresionit sllav. Pavarësisht nga një pakicë greke nën ndikimin e shkollave greke, shumica në këtë pjesë të Shqipërisë i përket popullsisë së krishterë dhe myslimane shqiptare.
Janë mbi 40 mijë të krishterë shqiptarë nga Epiri në Amerikë, të cilët e dëshmojnë lidhjen e tyre të padyshimtë me atdheun e tyre përmes propagandës së tyre patriotike dhe botimeve të shumta në gjuhën kombëtare.
Prandaj është në interesin e vetë grekëve që të mos këmbëngulin në këtë çështje që do të ngjallte pakënaqësi të përjetshme te shqiptarët. Grekët do të gjejnë në Ballkan një miqësi të sinqertë me shqiptarët ditën që do të heqin dorë nga pretendimet e tyre ndaj Shqipërisë, sepse të dy kombet kanë të njëjtët armiq të ardhshëm.
***
Italia ka një interes jetik që Shqipërisë t’i kthehet integriteti territorial, ndërsa nga Vlora do ta monitorojë me dashuri këtë integritet.
Opinioni publik italian po ndjek me vëmendje të veçantë fazat e çështjes shqiptare dhe synon ta bëjë çështjen e tij. Nëse në konferencë do të vendoset drejtësia, shqiptarët e presin!
