Shqipëria është shtëpia e një sërë monumentesh me rëndësi të vlefshme kulturore dhe historike. Disa prej tyre janë njohur nga UNESCO si “Vende të Trashëgimisë Botërore” për shkak të veçantisë dhe rëndësisë së tyre për interesat kolektive të njerëzimit.

Butrinti – Një kombinim i rrallë i arkeologjisë së pacenuar dhe bukurisë natyrore, Butrinti i banuar që nga kohërat parahistorike u braktis në mesjetën e vonë pasi një tërmet i madh përmbyti zonën. Butrinti mbrohet nga UNESCO që nga vitin 1996.

Berati dhe Gjirokastra – Të strehuar në kodrat e Shqipërisë së Jugut, Berati dhe Gjirokastra kanë qenë të banuara vazhdimisht që nga kohërat e lashta deri në ditët e sotme dhe pasqyrojnë diversitetin e ndikimeve kulturore dhe fetare në Ballkan. Qyteti i fortifikuar i Beratit është shtëpia e një kështjelle, e njohur në vend si Kala, e cila u ndërtua në shekullin e 13-të, megjithëse një pjesë e strukturës daton në shekullin e IV para Krishtit. Gjirokastra mund të mburret me një kështjellë të shekullit të 13-të, një pazar, xhami dhe kisha të shekullit të 18-të. Shtëpitë të ndërtuara në shpatet e kodrave pasqyrojnë arkitekturën klasike ballkanike të shekujve 18 dhe 19. Berati dhe Gjirokastra mbrohen nga UNESCO që nga viti 2005.

Liqeni i Ohrit – Liqeni i Ohrit është një liqen i thellë dhe i lashtë i cili ka ekzistuar vazhdimisht për rreth dy deri në tre milionë vjet. Ujërat e tij janë shtëpia e mbi 200 llojeve të bimëve dhe kafshëve unike për liqenin, duke përfshirë algat, krimbat e sheshtë, kërmijtë, krustacet dhe peshqit. Vendet arkeologjike rreth bregut të liqenit kanë zbuluar objekte që datojnë që nga periudha neolitike. Liqeni i Ohrit mbrohet nga UNESCO që nga viti 2011.

Amfiteatri i Durrësit – Amfiteatri i Durrësit është një nga më të mëdhenjtë në Ballkan dhe më i madhi në Shqipëri, dikur me një kapacitet prej 20,000 personash. I përdorur për shfaqje deri në shekullin e 4-të pas Krishtit, monumenti ishte më vonë vendi i një kishe të hershme të krishterë, e dekoruar bukur me mozaikë dhe afreske. Amfiteatri është cilësuar si një nga vendet më të rrezikuara të trashëgimisë kulturore në të gjithë Evropën. Amfiteatri i Durrësit mbrohet nga UNESCO që nga viti 1996.Varret Mbretërore të Selcës – Në brigjet e lumit Shkumbin pranë qytetit të Pogradecit, shtrihen rrënojat e qytetit antik të Pelionit. Ky vendbanim ishte një qendër e rëndësishme tregtare dhe rezidenca e mbretërve ilirë të shekujve IV dhe III. Varret mbretërore janë gdhendur në shkëmb. Arkeologët kanë zbuluar një sërë objektesh, duke përfshirë armë, enë bronzi, qeramikë dhe bizhuteri ari. Qyteti filloi të bjerë pasi rruga romake Via Egnatia anashkaloi vendndodhjen e saj dhe u shkatërrua përfundimisht nga sllavët. Varret Mbretërore të Selcës mbrohen nga UNESCO që nga viti 1996./atsh/KultPlus.com