Në fakt, kristalet janë shumë të zakonshme. Hidhni një sy përreth jush kur uleni për darkë. Thika juaj metalike është një kristal, lugët po ashtu, pirunët dhe tasat tuaja metalike për servirje. Akulli në filxhanin tuaj është një kristal, ashtu siç është kripa në kuzhinën tuaj. Pjatat dhe tasat prej qeramike janë gjithashtu kristale.

Është interesante që gotat tuaja të verës “kristal” janë në fakt një nga artikujt e paktë në shtëpinë tuaj që nuk janë kristal.

Nëse hidhni një sy në kuzhinën tuaj, ju shihni frigoriferin tuaj metalik, lavamanin tuaj metalik, tavanet tuaja prej graniti, dyshemenë tuaj me pllaka, muret tuaja të suvasë dhe pajisjet tuaja elektronike – të gjitha kristale.

Në fakt, përveç qelqit dhe materialeve organike si druri, pambuku ose bambuja, pothuajse të gjitha lëndët e ngurta janë kristale. Madje ka edhe disa lëngje që janë kristal, si p.sh. në ekranin tuaj të iPod-it, ka një lëng të tillë.

Në shkencë, fjala “kristal” përshkruan një material që ka një strukturë të rregullt të molekulave të tij. Për shembull, molekulat e kripës rreshtohen në kolona dhe rreshta të drejtë kur formojnë një kristal kripe.

Pothuajse të gjitha metalet, qeramika, kripërat, shkëmbinjtë dhe gjysmëpërçuesit formojnë kristale kur janë në gjendje të ngurtë. Qelqi, nga ana tjetër, i ka molekulat e tij të shpërndara rastësisht.

Materialet organike si druri dhe pambuku kanë struktura biologjike shumë komplekse në nivel molekular dhe për këtë arsye nuk kanë modelet e thjeshta të përsëritura karakteristike të kristaleve. Por molekulat e thjeshta organike, si sheqeri, formojnë kristale nëse përqendrohen dhe ngurtësohen.

Në kulturën popullore fjala “kristal” përdoret për t’iu referuar një objekti që duhet të përshkruhet më saktë si “kristal i bukur”. I vetmi ndryshim midis pikave të kuarcit që varen nga llambadarët e shtrenjtë dhe rërës së hedhur në rrugë është se pikat e llambadarëve janë mjaft të mëdha dhe të pastra për të qenë të bukura.

Të dyja janë bërë nga kristale të dioksidit të silikonit. Kur një person mesatar thotë “kristal”, ai do të thotë “kristal i bukur”. Fatkeqësisht, obsesioni i shoqërisë me rastet më të bukura të kristalit ka çuar në besimin se vetëm kristalet e bukura janë kristale.

Përpjekja për t’i thënë një shoqeje se telat e bakrit në kordonin e saj të llambës janë po aq kristal sa diamanti në unazën që mund të ketë në gishtin e saj mund të shkaktojë “çudi” sepse telat e bakrit nuk janë aq të bukur.

Kjo magjepsje me bukurinë e disa kristaleve madje ka çuar në besimin për ‘fuqinë shëruese’ të kristaleve. Besimi se kristalet mund t’u japin njerëzve energji ose fuqi shëruese është i pakuptimtë dhe joshkencor.

Nëse pjesa e shkëlqyeshme e kalcitit në dorën tuaj mund t’ju shërojë sepse është një kristal, atëherë po ashtu edhe frigoriferi ose lavamani juaj mund ta bëjnë këtë, sepse edhe ata janë kristale. Nëse gurët e çmuar të bukur të kuarcit mund t’ju japin energji, atëherë e tillë mund të jetë edhe rëra që përdorni për të pastruar derdhjet e naftës në garazh.

Që të dy janë bërë nga e njëjta gjë: dioksidi i silikonit i kristalizuar. Psikologu Christopher French kreu eksperimente të shumta të kontrolluara me kristale të bukura ku zbuloi se ato nuk kishin fare fuqi shëruese apo efekt energjie.

Ai përdori kristale të bukura origjinale dhe kopje të rreme të bëra nga xhami i zakonshëm. Ai më pas ua dha këto ‘sende’ besimtarëve dhe jobesimtarëve të ndryshëm të çështjes së shërimit me kristale, për të parë nëse ata mund të bënin dallimin midis kristaleve të vërteta dhe atyre të rreme.

Nëse kristalet lëshojnë energji, atëherë njerëzit do duhet të jenë në gjendje të dallojnë kristalet e vërteta nga falsifikimet duke e ndjerë këtë energji. Dr. French zbuloi se të dy grupet e njerëzve nuk mund të bënin më shumë sesa thjeshtë rastësisht të zbulonin dallimin ndërmjet kristaleve të vërteta prej atyre të falsifikuara.  

Siç duhet të jetë e qartë tani, kristalet nuk janë të rralla. Por kristalet e bukura duket se janë të rralla. Pse? Përgjigja është e dyfishtë: erozioni dhe përbërja e përzier. Era, shiu dhe rrjedha e ujit kanë një mënyrë për të ‘trokitur dhe përzier’ gjërat këtu në tokë. Ky erozion bën që kristalet e mëdha të tilla si ametisti me madhësi sa pëllëmba, të copëtohet në kristale të vogla.

Rezultat i kësaj janë rëra, balta dhe llumi. Toka është e mbuluar me rërë, baltë dhe argjile, në vend se të jetë e mbuluar me kristale gjigante me cilësi të çmuar, pjesërisht për shkak të erozionit.

Gjithashtu, kur shkëmbinjtë formohen brenda tokës, një përbërje e përzier do të thotë që kristalet e një materiali pengojnë kristalet e një materiali tjetër derisa ato formohen. Si rezultat, kristalet përfundojnë të vogla.

Për shembull, graniti i ngurtë është një përzierje e kristaleve të vogla të kuarcit, mikës dhe feldspatit. Pikat e kokrrave që shihni në granit janë kristalet individuale. 

Marrë nga: Science Questions with Surprising Answers
Nga: Dr. Christopher S. Baird – profesor i Fizikës në West Texas A&M University.
Përkthyer nga Shkendije Berisha / KultPlus.com