Kosova sërish rangohet në fund të listës së shteteve pjesëmarrëse në testin PISA (Programi për Vlerësimin Ndërkombëtar të Studentëve), duke shënuar rënie të dukshme dhe shqetësuese krahasuar me rezultatet, po ashtu të dobëta, të vitit 2018. Në shkencë, Kosova ka rënie prej 8 pikëve, ndërsa në matematikë dhe lexim, Kosova ka shënuar rënie prej 11 pikëve!

Arsimi i zhvilluar përbën faktorin kyç për mirëqenien dhe progresin e shoqërisë, por Kosova vazhdon të ketë një sistem arsimor tejet të dobët, ndër më të dobëtit nga 80 shtetet pjesëmarrëse në testin PISA. Konkretisht, Kosova listohet krahas shteteve si Republika Domenikane, Kamboxhia, Uzbekistani dhe të ngjajshme, duke qenë kështu me sistemin arsimor më të pazhvilluarin nga të gjitha shtetet e rajonit ballkanik.

Ndër shkaqet kryesore që e kategorizojnë sistemin arsimor të Kosovës në këtë nivel është mësimdhënia memorizuese dhe të mësuarit mekanik që prodhon në masë fenomenin e analfabetizmit funksional. Kjo e dhënë u faktua që nga viti 2015 kur Kosova u përfshi për herë të parë në testin PISA. Por, që atëherë institucionet relevante i neglizhuan rezultatet në fjalë duke mos analizuar objektivisht situaten dhe duke mos hartuar politika përmbajtësore që adresojnë shkaktarët e rezultateve të dobëta. Hapi i vetëm konkret në raport me testin PISA nga institucionet relevante të Kosovës u ndërmorr para dhe gjatë vitit 2018 duke organizuar fushata të dëmshme të “përgatitjes së nxënësve/eve për testin PISA 2018”. Për më tej, Plani Strategjik i Arsimit 2022-2026 vë fokusin tek arsimi profesional dhe digjitalizimi i arsimit, duke trajtuar krejtësisht në suaza sipërfaqësore mungesën e aftësive dhe shkathtësive bazike të nxënësve/eve.

Digjitalizimi i arsimit dhe fuqizimi i arsimit profesional janë jashtëzakonisht me rëndësi, por vështirësitë në të lexuar e bëjnë të pamundur rezultatin e dëshiruar të nxënësve/eve në çfardo fushe apo drejtimi. Referuar rezultateve të testit PISA, në PSAK 2022-2026 theksohet vetëm në hyrje të dokumentit se “brengë e veçantë është arritshmëria e ulët në lexim, pasi aftësia e leximit, të kuptuarit dhe interpretimi i drejtë i asaj që lexon janë baza për arritje në fusha të tjera”. Por, ky problem madhor në këtë dokument të rëndësishëm – mbyllet me kaq.

Krahas institucioneve neglizhente dhe të papërgjegjshme, 80% e mësimdhënësve/eve kosovarë/e nuk e konsiderojnë vetën me përgjegjësi për rezultatet e dobëta të Kosovës në testin PISA. Në kuadër të raportit hulumtues të organizatës ETEA, “Fakulteti i Edukimit – Parakusht për cilësinë e arsimit parauniversitar në Kosovë”, botuar në vitin 2021, mësimdhënësit/et u pyetën nëse ndiejnë përgjegjësi për gjendjen e arsimit në Kosovë bazuar në rezultatet e testit PISA dhe vetëm 20% e tyre konsideruan se edhe ata/o kanë përgjegjësi për gjendjen e arsimit në Kosovë bazuar në rezultatet e testit PISA.

ETEA i bën thirrje institucioneve qeverisëse të arsimit në Kosovë që në mënyrë urgjente të krijojnë grupe punuese me ekspertë/e dhe njohës/e të fushës për të bërë analiza të thella mbi rezultatet e testit PISA në vitin 2018 dhe 2022 dhe mbi bazën e këtyre analizave të nxjerr rekomandimet bazuar edhe në modelet e shteteve me arsim të zhvilluar që kanë reflektuar mbi rezultatet e testit PISA në të kaluarën.

Përfshirja në testin PISA është me rëndësi, jo vetëm për të parë se ku qëndrojmë krahas shteteve të tjera, por për të siguruar të dhëna shkencore mbi problemet dhe mangësitë e arsimit dhe si rrjedhojë për të punuar në adresimin e tyre. Një gjë e tillë nuk është bërë në vitin 2015 dhe as në vitin 2018. Prandaj, ETEA i bën thirrje Ministrisë së Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit (MAShTI), si institucion me përgjegjësi kryesore për arsimin në Kosovë, që të mobilizojë të gjitha kapacitetet përkatëse dhe t’i trajtojë me seriozitet kulminant të dhënat dhe rezultatet e dala nga testi PISA duke i shndërruar zgjidhjet e propozuara në politika me prioritet në nivel vendi.

Në këtë kuadër, ETEA i bën thirrje të gjithë prindërve dhe kujdestarëve/eve ligjorë/e që të mos mjaftohen dhe/apo mashtrohen me suksesin, notat dhe diplomat me të cilat pajisen fëmijët e tyre. Është shumë me rëndësi që, përveç edukimit formal, të punohet në baza ditore në arsimimin e fëmijëve, duke përfshirë dërgimin dhe angazhimin e tyre në aktivitete dhe programe të edukimit jo-formal. Kjo duhet të jetë masa mbrojtëse për të ardhmën e fëmijëve derisa institucionet ta trajtojnë sistemin arsimor me seriozitetin e duhur./KultPlus.com