U përurua më 26 maj, të vitit 1927. Ura ku, inxhinieri Gjovalin Gjadri, zbatoi projektin e kolegut të ri zvicerian, asokohe vetëm 30 vjeç, Erwin Schnitter, i punësuar nga firma triestine “Mazorana & Co. Triest” do të ishte një ndër më të rëndësishmet sa dhe të bukurat, jo vetëm në Shqipëri.

Ndërtimi mbi lumin e Matit, do të shërbente për rrugën kryesore kombëtare, nga Jugu në Veri të vendit, si një nevojë urgjente e kohës. Ishte ministri i Punëve Botore, Musa Juka që u kujdes për punimet e një ure që shkonte afro 500 metra në gjatësi e me këmbët e ngulura në thellësi të madhe në lumin Mat.

Ura e re mbi Mat, u ndërtua me çimento dhe hekur, me një sistem nga më modernit për ndërtimin e urave për kohën. Në përurim morën pjesë deputetë, senatorë, si dhe autoritete nga Shkodra dhe Lezha.

Që gjatë të ndërtimit, ura njihej si “ura e Zogut”, pasi vetë mbreti – atëherë ende president – ishte ideatori i ndërtimit e ndoshta edhe krenaria e krahinës nga vinte.

Ura u bë pikëtakimi dhe kalimi nga Shqipëria e poshtme me atë të epërmen. Kur më 2001-in, u rikonstruktua nën financimin gjerman, u shpall edhe si më e bukura në Ballkan, për vlerat arkitekturore dhe inxhinierike.

Ndërsa, aktualisht është “Europa Nostra”: Zëri Evropian i Shoqërisë Civile, i përkushtuar ndaj Trashëgimisë Kulturore, që ka publikuar listën me 7 monumentet më të rrezikuara në Evropë, për vitin 2022 dhe mes tyre, Ura e Zogut në Shqipëri.

Në faqen zyrtare të Europa Nostra, thuhet se Ura e Zogut është një kryevepër e inxhinierisë së ndërtimit të fillimit të shekullit të 20-të në Ballkan. “E ndërtuar në vitin 1927 mbi lumin Mat, në Shqipërinë e Veriut, ura është e njohur për strukturën arkitekturore, gjatësinë dhe stilin e harqeve prej çeliku. Konsiderohet një arritje e rëndësishme në fushën e konstruksioneve metalike dhe strukturave prej betoni të ndërtuara mbi lumenjtë, në Evropën Jugore.

Me emrin e mbretit Zog I të Shqipërisë, ura njihet edhe si “ura me pesë harqe”. E projektuar nga inxhinierë gjermanë dhe zviceranë, ndërtimi i urës u zbatua nga inxhinieri shqiptar Gjovalin Gjadri, duke përdorur materiale të importuara nga Italia. Fillimisht, ajo përbëhej nga gjashtë harqe, por një nga harqet u shkatërrua gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Pavarësisht rëndësisë së trashëgimisë industriale dhe faktit që Ura e Zogut është shpallur monument kulture i kategorisë së parë, nga Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore në Shqipëri, ura nuk është mirëmbajtur dhe është thuajse e prishur.

Struktura është në rrezik të menjëhershëm shembjeje për shkak të dëmtimit të shkaktuar në njërën prej kolonave. Me ndërtimin e dy urave të reja mbi lumin Mat, në vitin 1987 dhe vitin 2000, Ura e Zogut është shfrytëzuar, por më shpesh vizitohet nga turistët, duke pasur parasysh dizajnin origjinal dhe vlerën historike. /KultPlus.com