Ky liber ndahet në disa kapituj që shtjellojnë tematika te ndryshme, por që ndërlidhen me realitetin e sotëm. Libri fillon me poezitë “Liria është” dhe më “Ura mbi lumin Ibër”, të cilat ngërthejnë ndjenja të thella mallëngjimi dhe dashurie për lirinë. Njëkohësisht, ato shfaqen si një dedikim i ndjerë për prindërit e poetës, duke përcjellur një përjetim thellësisht personal dhe emocionuese. Ky përshkrim i jep librit një shpërthim të bukur ndjesish dhe mendimesh, duke e bërë atë një lexim të veçantë.

Shkruan: Jetëlira Berisha

Një pjesë e veçantë e librit është poezia “Tirana”, e cila pasqyron jetesën në kryeqytet dhe shpreh një nostalgji të thellë për kohën e kaluar. Poezia reflekton mallin për jetën e asaj periudhe, duke evidentuar ndikimin e kohës kur autorja ka jetuar në Tiranë, pas rënies së regjimit komunist. Ajo tregon sesi ka mbetur Tirana në atë periudhë, duke përmendur vende të njohura dhe të ndjeshme, si Ura e Tabakëve, Xhamia e Et’hem Beut dhe shumë vendndodhje të tjera që mbajnë brenda tyre kujtime historike dhe kulturore. Kjo poezi është një shkrim emocional dhe reflektiv që sjell në pah lidhjen e autorës me qytetin dhe periudhën e kaluar.

Poezitë që pasojnë janë të thelluara në përshkrimin e jetës në Tiranë, duke u fokusuar veçanërisht në ndikimin e periudhës komuniste dhe ndryshimet që ndodhën pas saj. Autorja reflekton për jetën gjatë regjimit komunist, kur qyteti ishte i mbërthyer nga ndarjet ideologjike dhe vështirësitë e jetesës. Ajo shpreh një nostalgji për atë periudhë, duke e kujtuar Tiranën me ndjenja të përziera – nga frika dhe censura e asaj kohe, deri te elementet e bukura dhe të dashura të jetës së përditshme që mbeten të pandryshuara.

Poezitë që vijojnë pas kësaj, përshkruajnë ndryshimet që ndodhën pas rënies së regjimit komunist, kur qyteti filloi të hapet dhe të përballej me ndikime të reja dhe ndryshime shoqërore. Ato shfaqin se si Tirana, përkundër rritjes dhe transformimeve, mbajti brenda saj një pjesë të së kaluarës, me kujtime të vazhdueshme nga periudha komuniste.Në kohën e komunizmit, rehatia kishte munguar për shumicën, dhe madje edhe kur njerëzit mund të ndiheshin rehat, shpesh nuk mund të ndiheshin të tillë. Dashuria ishte si një mollë e ndaluar, një ndjenjë që nuk mund të shijohej lirshëm. Regjimi komuniste i kishte vendosur kufizime të rrepta, ku çdo gjë që dilte jashtë normave të tij nuk ishte e pranueshme. Morali i partisë ishte më i rëndësishëm se çdo ndjenjë e natyrshme njerëzore, dhe kjo shpesh ndikonte edhe në jetën e familjes, e cila duhej të përputhej me vlerat dhe rregullat e diktuara nga pushteti. Të gjithë e dinin se çfarë ishte e lejueshme dhe çfarë jo, dhe çdo hap jashtë këtyre kufizimeve mund të kishte pasoja të rënda.Ky pasqyrim i jetës para dhe pas komunizmit tregon një kontrast të fortë mes dy epokave, duke krijuar një lidhje të pandashme me qytetin dhe historinë e tij. Ne si lexues mund ta verejmë tek këto vargje:

“edhe në dashuri ishte e ndaluar të bije vëllau i madh cekan mbi krye

morali komunist të ndiqte hije duhej te jepte vizë dhe lejë partia”.

Në pjesët që pasojnë, autorja flet për Tiranën si një qytet që, përkundër të gjitha sfidave, nuk mund të mposhtet nga asgjë. Madje, në një kuptim figurativ, ajo shprehet se as epidemitë, si kolera, COVID-i apo ndonjë virus tjetër, nuk mund ta dobësojnë. Tiranën e mbizotëron një forcë e pashtershme, një lloj qëndrese që e bën atë të fortë përballë çdo vështirësie. Po ashtu, autorja përmend ndikimin e inteligjencës artificiale, duke theksuar se ajo është një forcë kaq e fuqishme saqë nuk mund të rrëzohet nga asnjë dekret, asnjë grusht shteti, as nga asnjë diktator. Inteligjenca artificiale përshkruhet si një element që ka kaluar përtej kontrollit të autoriteteve, një forcë që mund të ndikojë në shoqëri në mënyrë të pavarur nga strukturat politike dhe shtetërore.

Në këtë vepër, përmes poezive, autorja paraqet një pamje të errët dhe të dhimbshme të botës moderne, një botë ku bandat, droga dhe prostitucioni janë bërë pjesë e përditshmërisë. Ajo e shfaq këtë botë të “ndotur” dhe të pasigurt si një pasqyrë të shoqërisë së sotme, që është e shkatërruar nga vicioziteti dhe abuzimi. Po ashtu, televizioni dhe emisionet si Big Brother VIP bëhen simbole të këtij realiteti të deformuar, ku njerëzit dhe vlerat e tyre janë shndërruar në spektakël të zbrazët. Përmes këtyre media, individët shpesh shiten si produkte, të ekspozuar dhe të manipulueshëm nga audienca.

Më tej, autorja përdor një metaforë të fuqishme për të përshkruar ndikimin e artificiales. Përdorimi i vetullave dhe qerpikëve artificialë bëhet simbol i një shoqërie që nuk është e kënaqur me veten, një shoqëri që maskon realitetin dhe nuk është e gatshme të pranojë natyrshmërinë. Ky imazh pasqyron një lloj boshllëku të thellë emocional dhe shpirtëror, ku ndjenja e kënaqësisë dhe e vërtetës është e humbur.

Në këtë atmosferë të krijuar, autorja bën një thirrje dramatike: “Të gjallët mes të gjallëve,” duke kërkuar që ata që janë ende të gjallë të reflektojnë mbi realitetin e munduar që po jetojnë. Ajo fton “të vdekurit të ngrihen nga varret,” një thirrje për rinisjen dhe për ndalimin e një loje që nuk është më një lojë, por një luftë e vërtetë, e rrezikshme dhe e padurueshme. Lufta që autorja përshkruan është një luftë kundër partisë dhe strukturave që e kanë shndërruar këtë botë në një vend të ndarë nga vlera dhe njerëzimi, ku gjithçka është reduktuar në një mekanizëm të manipulueshëm dhe të mbushur me artificialitet.

Ky është një thirrje e fuqishme për ndryshim, për ngritjen e ndërgjegjes dhe për një lëvizje kundër përmbysjes së vlerave dhe shndërrimit të individëve në pjesë të një makinerie të ftohtë dhe të paidentifikueshme. Autorja e tregon këtë luftë si një kundërshtim ndaj një realiteti që ka shpërfytyruar natyrën dhe thelbin e jetës njerëzore.

Në poezinë “Në ballkonin përmbi Dajt”, autorja paraqet jetën pas komunizmit, një periudhë që ndonëse më e mirë se e kaluara, mbetet e vështirë dhe plot sfida. Jeta e thjeshtë që përshkruhet këtu është një përpjekje për mbijetesë në një shoqëri që ende përpiqet të riformulohet pas periudhës së regjimit të kaluar. Megjithatë, ka një ndjenjë optimizmi se gjërat mund të përmirësohen, edhe pse nuk janë perfekte.

Në poezinë “Qohu mos prit”, autorja bën thirrje që të mos presim për ndryshime nga të tjerët ose nga vendet e tjera. Kjo është një thirrje për individët që të mos mbështeten te faktorët e jashtëm për të ndryshuar shtetin, por të marrin iniciativën për të vepruar dhe për të krijuar ndryshime nga

brenda. Autorja kërkon që secili të marrë përgjegjësinë dhe të kontribuojë në përmirësimin e shoqërisë.

Në “Deri kur?”, pyet kur do të arrijmë të jetojmë të lirë, të dashurojmë dhe të jetojmë sipas dëshirave tona, si dikur, pa kufizime dhe pa frikë nga shteti. Ky është një apel për të rikthyer lirinë dhe mundësinë për të jetuar një jetë autentike, pa pengesa.

Në pjesët e fundit të veprës, shfaq një shpresë të fuqishme për një jetë të lirë, një jetë të jetuar ashtu siç dëshirojmë, pa kufizime dhe me dashuri të thellë për atdheun. Shprehet me një nostalgji të thellë për kohët kur njeriu mund të jetonte lirshëm dhe të shprehte dashurinë për vendin e tij pa ndrojtje. Po ashtu, autorja flet për ata që janë larg atdheut, që jetojnë në vende të tjera për shkak të nevojave financiare ose arsyeve të tjera. Edhe pse mund të kenë arritur të gjejnë mundësi më të mira jashtë, asnjë vend dhe asnjë përfitim material nuk mund të krahasohet me dashurinë dhe lidhjen e pandashme që ata ndiejnë për vendin e lindjes. Atdheu, për ata, është i pazëvendësueshëm dhe gjithmonë ne mendimet e tyre.

Në fund, përmend me nostalgji dhe dashuri të pashtershme “Kumbullën e oborrit të fëmijërisë”, një imazh që shpesh herë lidhet me kujtimet më të bukura të jetës, ato të fëmijërisë, të lidhura ngushtë me natyrën dhe atdheun. Ky simbol përshkruan një dashuri të pastër dhe të pashuar ndaj vendit, duke shpërfaqur se çdo kujtim është i lidhur thellë me atdheun. Me fjalët “I premtova që do kthehem, sido që të rridhte fati”, shpreh një betim të palëkundur dhe një besnikëri të thellë ndaj atdheut. Ky premtim është një shenjë e dashurisë dhe e lidhjes që kurrë nuk do të shuhen, pa marrë parasysh sa larg mund të shkojmë. Kjo është një thirrje për të ruajtur dashurinë për vendin, për t’u kthyer, për t’i dhënë atij gjithçka.

Kjo vepër e autorës, e pasuruar me ndjenja nostalgjie dhe patriotizmi,e shpesh te shprehura edhe në mënyrë figurative paraqet përpjekjet e individëve për të jetuar një jetë të lirë pas komunizmit, duke përballuar sfidat dhe vështirësitë e kësaj periudhe. Poezitë theksojnë ndryshimet që kanë ndodhur në shoqëri, ku jeta është bërë më e mirë, por ende e vështirë. Ato përshkruajnë një shoqëri që vazhdon të përpiqet të mbijetojë dhe të riformulohet, ndërkohë që autorja bën thirrje për një të ardhme më të drejtë dhe më të lirë. Një element i fortë në poezi është dashuria e thellë për atdheun, e cila mbetet një forcë e pandashme për ata që janë larg tij. Përmes poezive, autorja bën thirrje për ndërgjegjësim dhe veprim nga individët, duke theksuar se ndryshimi duhet të vijë nga brenda dhe se nuk mund të presim për përmirësime nga të tjerët apo nga faktorë të jashtëm.

Në fund të veprës, ndonëse pesimizmi dhe shqetësimi për të tashmën janë të pranishme, autorja shpreh një shpresë të fortë për një të ardhme më të mirë. Me një dashuri të pashterur për atdheun, ajo ndërthur kujtimet e fëmijërisë me një betim për të rikthyer gjithçka që është humbur, për t’u kthyer aty ku gjithçka ka nisur. Vepra e autores sjell një analizë të thellë të shoqërisë dhe ndryshimeve që ajo ka përjetuar pas periudhës komuniste, duke nxjerrë në pah një kritikë ndaj zhvillimeve moderne dhe një thirrje për rikthim te vlerat e humbura, gjithnjë e përshkuar nga një dashuri e pakufishme për atdheun./KultPlus.com