Televizioni Italian “Rai 3” nëpërmjet një reportazhi sjell në kujtesë historinë qindra vjeçare të arbëreshëve që jetojnë në jug të Italisë.

“Duke udhëtuar në jug të Italisë, ndeshemi me një terren ku na pret një melodi ndryshe, sepse jemi pikërisht në Horën e Arbëreshëve. Për një moment mund të duket sikur jeni në Tiranë, ose Durrës. Jemi në fakt në Horën e Arbëreshëve, një nga komunitetet më të mëdha arbëreshe në Itali për nga historia, kultura dhe tradita. Sapo mbërrijmë menjëherë shikimi të mbetet tek flamuri shqiptar në sheshin qendror dhe tabelat sinjalizuese, të cilat kudo i gjejmë në dy gjuhë, italisht dhe shqip. Ende sot këtu flitet një dialekt shumë i ngjashëm me gjuhën e të parëve, e njëjta me shqiptarët që u transferuan shekuj për parë, duke ikur nga sundimi Osman. Në Horën e Arbëreshëve sot mësohet ende gjuha arbëreshe. Ky vend është një atraksion turistik për të gjithë ata që vizitojnë Sicilinë dhe duan të zbulojnë një vend që mbart në vete shumë histori.

Graciano dhe Giorgo janë dy vëllezër banorë në Horën e Arbëreshëve. Prej vitesh çojnë përpara një traditë të vjetër familjare në krijimin e bizhuterive. Ata krijojnë bizhu që ruajnë tradicionalen dhe ndërthuren në të njëjtën kohë me modernen. Bizhuterinë janë vërtet objekte arti, dhe sot artizanët po përgatisin një bizhu që do të përdoret në veshjet tradicionale arbëreshe. Me durim dhe pasion dy vëllezërit kujdesen për çdo detaj gjatë procesit punës. Veshjet arbëreshe kanë një elegancë që nuk njeh kohë. Janë veshje që ende sot përdoren në ceremoni të veçanta. Me këtë veshje prezantohet historia e gjatë e këtij populli që ruan me fanatizëm traditat e origjinës.

Hora e Arbëreshëve është shumë mikpritëse për vizitorët. Për të qenë sa më të ëmbël, ata i ofrojnë ëmbëlsirën tipike, Kanoli. Luca di mirë se sit ë përgatisë një ëmbëlsirë kaq të shijshme, tradicionale e arbëreshëve.

Historia e përcjell përmes artit është shumë e rëndësishme në këtë komunitet, Giusepe i ka kushtuar jetën e tij artit të ikonave mitike. Afreskot e kishës të mahnisin dhe nuk mungon as shqiponja dy krenare. “Ne jemi shumë të lidhur me ritin tonë dhe ritet tona fetare nuk ndryshojnë nga ortodosket”, tregon prifti.

Pasi dalim nga kisha, kthehemi sërish tek Pastiçeria e Lukës për të shijuar ëmbëlsirën tradicionale, Kanoli. Pasi brumi ka qendruar për një kohë të caktuar, Luca është gati të përgatisë kanolit./ KultPlus.com