Këto ditë Botimet Rea, e udhëhequr nga Rozafa Bashota, si botues i ri në Kosovë, ka botuar disa libra të rinj të autorëve të njohur të letërsisë bashkëkohore shqipe. Në mesin e tyre, ndër të parët, është libri me poezi, i përcaktuar si antologji personale poetike “Mahnitja e parë” i poetit Demë Topalli. 

Libri është konceptuar në tri kaptina: ”Zani i tretë”, “Zani i dytë” dhe “Zani i parë”, i shoqëruar me tri pasthënie të studiuesve Sabri Hamiti, Sali Bashota dhe Rfat Ismaili. Këtu përfshihet krijimtaria e zgjedhur poetike mbi dyzetvjeçare e poetit Topalli, që nga botimi i librit të parë “Vera e ikur” (1972) e deri te libri i tij i fundit “Sytë që dinë me pa” (2016).  

Në pasthënien me titullin “Poezia e heshtjes”, që ka të bëjë me veprën poetike të Demë Topallit, studiuesi Sabri Hamiti, ndër të tjera, thekson: ”Zbulimi i mahnitjes së parë dhe i tundimit të parë, duke iu dhënë dajmonisë krijuese, për pasojë sjell edhe rënien e parë. Shenjtërimi i ligjërimit në substancë e në formë, i papajtuar me kohët kalimtare, për të arritur statusin e formës së përkryer; përvoja jetësore e personalizuar e bartur në përmasa të përhershmërisë. Më tutje, Hamiti konstaton se “Lutja si këndim elegjiak, dëshira si derivim i pamundësisë, rebelimi si garë me demiurgun në fushë të krijimit. Kjo bën që teksti të jetë i thellë në mendime e të tingëllojë spontan; që është i ndodhur aty, veçse duhen sytë që dinë me pa, krijuesi gojëzanë e heshtia, për ta krijuar gjendjen natyrale: me shkrue ”. 

Ndërkaq, studiuesi Sali Bashota, thotë se “Demë Topalli hyn në mesin e atyre poetëve që kanë botuar pak vepra, por që kanë thënë mjaft, duke sjellë vargje të bukura para lexuesve. Prandaj, bota e tij krijuese strukturohet përmes shenjave të veta autentike. Pikërisht aty shqiptohet koha dhe hapësira e pëshpëritjeve të zgjedhura shpirtërore, jo rrallë, me frymën e trajtave gjuhësore të paskajores, për të mbërritur efektin stilistik, figurativ dhe estetik”, për të vazhduar më tutje se 
“Demë Topalli është poet, i cili nuk vrapon pas figurave të zbehta as pas trajtave të mjegullta ligjërimore. Situatat, ngjarjet, detajet lirike apo metarrëfimet në poezinë e tij, e zbulojnë udhën e sigurt, nga fuqizohet dimensioni dhe kuptimi i meditimit lirik, ndjeshmëria e një urtie të mbivendosur në relacionet midis gjuhës, stilit, ritmit, figurës”. 

2 / 2

Duke i shfaqur pikëpamjet e tij për poezinë e Demë Topallit, studiuesi Rifat Ismaili, konston se poeti “aplikon poetikën e refleksioneve meditative, përmes së cilës shprehet natyra sugjeruese e poezisë së tij. Vepra ngërthen në vete përvojën jetësore dhe kreative të poetit, e cila ngjan me një shtegtim metaforik nëpër labirintet e kohës dhe të ekzistencës. Ajo reflekton ndjesitë e thella të shpirtit të poetit, të cilat burojnë dhe ruhen: “në misterin e shenjtë të Uni-t të krijuesit”, siç do të shkruante dikur Stevan Cvajg. Autori, pastaj, në veprën e tij manifeston dhe thellon misionin e tij krijues, i cili në arritjen e gjakimeve njerëzore, përkon me shtegun e Marathonomakut”. 

Botimi i librit “Mahnitja e parë” është përkrahur pjesërisht nga Drejtoria e Kulturës e  Komunës së Prishtinës. 

Shënime për autorin: 

Demë Topalli u lind më 1948 në fshatin Llugë, Komuna e Istogut. Ka kryer studimet për Gjuhë dhe Letërsi Shqipe në Universitetin e Prishtinës. Një kohë të shkurtër ka punuar në arsim, kurse nga viti 1973 në Ndërmarrjen e Revistave që dilnin në kuadër të “Rilindjes”, ku një kohë të gjatë ka kryer punën e lektorit e të redaktorit gjuhësor. Nga gjysma e viteve ’90 dhe pas luftës ka qenë drejtues i kësaj ndërmarrjeje. Është marrë edhe me përkthime. Ka sjellë në shqip një numër esesh dhe tekstesh kritike të autorëve të huaj, si Antoine Compagnon, Harold Bloom, Tery Eagleton, Jury Loman, Charles Berstein etj. Në vitin 2013 ka përkthyer librin teorik “Poetika e postmodernizmit: Historia, Teoria, Fiksioni” të autores së njohur kanadeze Linda Hutcheon-it. 

Demë Topalli ka botuar librat poetikë “Vera e ikur” (1972), “Druri i fatit” (1978), “Haber i mirë” (1991) dhe “Sytë që dinë me pa” (2016). Më 1991, në Mitingun e Poezisë në Gjakovë, libri me poezi “Haber i mirë” qe shpallur libër i vitit, kurse për librin “Sytë që dinë me pa”, më 2016 iu dha Çmimi Kombëtar “Ali Podrimja”. 

Aktualisht merret me botimin e revistave letrare të traditës “Jeta e re” dhe “Pionieri”. /KultPlus.com