Njëra ndër veprat më të rëndësishme të projektit të BotimeveREA në vitin 2024, ishte libri “Dashuri në Kiev” (poezi ukrainase), përkthyer nga gjuha frënge nga shkrimtari dhe përkthyesi, Binak Kelmendi.

Botimi i këtij libri është përkrahur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit e Republikës së Kosovës.

Në këtë këtë përzgjedhje me karakter antologjik janë përfshirë poetë të njohur të letërsisë ukrainase, si: Taras Hryhorovych Shevchenko, Pavlo Tytchyna, Olexiï Dovgyï, Dmytro Tcherednytchenko, Mykola Vingranovskyï, Léonid Davydénko, Taras Melnytchouk, Mykola Vorobïov, Raïssa Lycha, Jevhén Dorochkevytch, Vassyl Holoborodko, Viktor Kordoun, Lubov Holota, Viktor Baranov, Halyna Kyrpa, Volodymyr Barna, Stanislav Bondarenko, Natalka Bilotserkivets, Volodyslav Graban, Olexandre Balabko, Mikhailo Sydorjevskyî, Vassyl Slaptchouk, Serguiï Dziouba, Sergiï Pantiouk, Tetiana Dziouba, Ihor Pavliouk, Ivan Androussiak, Iouriï Mosenkis, Viktoria Ostach, Natalka Beltchenko, Serhiy Zhadan, Vyatcheslav Gouk, Oliana Routa, Dmytro Lazutkin, Anna Bagriana, Katerina Kalitko, Kateryna Michtchouk, Julia Musakovska, Tetyana Vynnyk, Iryna Chouvalova, Dmytro Drozdovskyï, Dmytro Tchystiak, Viatcheslav Levytskyï, Nazariï Nazarov dhe Ella Yevtushenko.

Parathënia e librit:

Lërsia ukrainase ka një traditë të gjatë që daton nga shekulli XI-të. Në Ukrainë, poezia jeton në një larmi stilesh, duke filluar ngarimat te vargjet e lira. Trazirat politike të vendit në dekadat e fundit (nga revolucioni Maidan te aneksimi i Krimesë nga Rusia, te lufta në Donbas) kishin çuar në shfaqjen e një poezie të guximshme dhe drejtpërdrejt politike, me lexime dhe shfaqjeshpesh të ndjekura mirë.

Pas agresionit të Rusisë në këtë të shtet të pavarur, në shkurt të vitit 2022, letërsia ukrainase, sidomos poezia e saj, dominoi nëpër letërsi të ndryshme të botës. Për një periudhë të shkurtër u botuan poezi e antologji poetësh nga ky vend. Natyrisht nuk mungoi as përkthimi i prozës.

Një nga poetët më të njohur ukrainas është, Taras Shevchenko, i shekullit të XIX-të, i cili filloi me poezi lirike romantike, përpara se të kalonte te poezitë më të errëta për historinë e Ukrainës. Poezia dhe historia janë ende të lidhura ngushtë në Ukrainën bashkëkohore.

Në këtë përmbledhje, që e quajtëm “Dashuri në Kiev”, sipas titullit të një poezie, janë përfshirë poetë të disa brezave nga kyvend. Në fakt, dominojnë poezitë e dashurisë që gjithmonë ndërlidhen edhe me dashurinë e madhe për atdheun.

Në këtë përzgjedhje janë përfshirë poetë nga shekulli XIX deri në shekullin XXI. 

Librin “Dashuri në Kiev” (poezi ukrainase), mund ta gjeni në libraritë “Artini” dhe Dukagjini” në Prishtinë.

Shënime për përkthyesin:

Binak Kelmendi (1950), është shkrimtar, përkthyes, publicist.Ka botuar romanet: “Vezët e Vdekjes” (Dukagjini, 2001), “Gurii Vashës” (KOHA, 2012), “Portat e Pejës” (KOHA, 2015), shpërblimi “Rexhai Surroi” për romanin e vitit 2014, “Rruga 66” (PEN Qendra e Kosovës, 2018) dhe “Demë Dedë Boga” (KOHA, 2023) si dhe përmbledhjet me tregime “Rozafa” (Rilindja, 1990), “Ofelia e Dukagjinit” (Rozafa, 2004), “Dritat e Luftës” (PEN Qendra e Kosovës, 2020), “Lexuesit e kartëmortaleve” (REA, 2023), librin me poezi ”Jeta ime” (PEN Qendra e Kosovës,2024).

Kelmendi nga gjuha franceze në gjuhën shqipe ka sjellë këta tituj: “Mirëdita Pikëllim”, Françoise Sagan, (botuar në “Romani i Rilindjes”, në vazhdime – 1978), “Dashnori”, Marguerite Durras, (Edicioni “Rilindja”- 1988) “Ilirja”, Flora Dosen,(“Romani i Rilindjes” dhe botimet “Rilindja” (1988) “Hajni dhe qentë”, Nagib Mahfuz, (“Romani i Rilindjes”,1989), “Kosova: Rrëfime për ndërtimin e një shteti”, SébastienGricourt e Gilles Pernet, (KOHA, 2014)), “NN – Kronikakosovare”, Stéphane Vanderveken, (KOHA, 2023), “Dashuri nëKiev” (poezi nga autorë ukrainas, “REA”, 2024), vepra për fëmijë e të rritur si dhe tregime e poezi nga periodiku francez i kohës.

Ka bashkëpërkthyer: “Figurat”, Gérard Genette (botimet“Rilindja”, 1985), “Akrobatët”, Kostas Valetas, (botimet“Rilindja” 1990).

Ka punuar në gazetën “Rilindja”, kryeredaktor i së cilës ka qenë për botimin në Perëndim në periudhën 1992-1996 si dhe kryeredaktor i botimit të saj në Prishtinë në periudhën nëntor 1998-mars 1999.

Në këtë kohë, lufte, nga 22 shkurt deri më 24 mars, udhëhoqi botimin e gazetës “Rilindja” të ndaluar nga regjimi i Beogradit nga viti 1990. Ka punuar edhe në “Koha” dhe në “Zëri”.

Është kryetar i PEN Qendrës së Kosovës./ KultPlus.com