Pere Calders (1912-1994), i lindur në Barcelonë, botoi përmbledhjen e parë me tregime, El primer arlequf, më 1936. Kur shpërtheu Lufta Civile, u rekrutua si hartografist ushtarak në radhët e Republikanëve dhe pas fitorës së Nacionalistëve u mërgua për njëzet e tre vjet në Meksikë.

HEROIZMI I LUFTËS

Nga Pere Calders

Një ditë, në mes të betejës, u ndava nga shokët e mi dhe mbeta pa armë, i vetëm dhe krejtësisht i pashpresë. Madje u ndjeva i poshtëruar, ngase gjithçka dukej sikur po tregonte se me siguri unë s’do të luaja ndonjë rol jetësor në betejën që po vazhdonte të bënte kërdinë pa mua dhe me një potere dhe humbje jete nga e cila do t’ju rrëqetheshin flokët e kresë.

Qëndrova anës rrugës që të peshoja gjendjen e zhvillimeve kur, shih ti, një parashutist me një një uniformë njëmend të çuditshme u lëshua mu mbrapa meje. Nën pelerinë kishte një pushkë automatike dhe një biçikletë të palosshme, natyrisht të gjitha të maskuara mirë.

Erdhi drejt meje dhe me një theks të huaj shumë të fortë më pyeti:

‘A mund të më thuash të lutem a është kjo rruga për te bashkia e këtij fshatit të vogël?’.

(Javën e kaluar kishte qenë një fshat aty në afërsi).

‘Mos u bëj kaq hajvan’, i thashë. ‘Çdokush mund ta vërejë me kilometra se je armik dhe, nëse shkon te bashkia, do të të burgosin’.

Kjo e zuri gafil krejtësisht dhe, pasi që i kërciti gishtat me zemërim, u përgjigj:

‘E dija se s’do të mund t’i mendonin të gjitha, por çka posaçërisht më nxjerr sheshit?’.

‘Epo mirë, kjo uniformë është plotësisht e vjetëruar. Gjenerali ynë e ka larguar para dy vjetësh, duke thënë se kohërat kanë ndryshuar. S’do mend se nuk qenkeni të informuar mirë andej nga ana juaj’.

‘E kemi gjetur në një enciklopedi’, tha zymtshëm.

U ul mbrapa meje, duke mbuluar kokën, me gjasë me qëllim që të vriste mendjen më thellë. E shikova dhe i thashë:

‘Ajo që unë dhe ti duhet të bëjmë është të flasim shtruar. Nëse, si ti, do ta kisha një pushkë edhe unë, do të kishte me qenë ndryshe, por…’.

‘Jo’, tha ai. ‘Nuk është çështja ajo. Këtu nuk jemi në fushëbetejën e vërtetë dhe çkado që të dalë prej saj, s’do të njihet zyrtarisht. Ajo që ne duhet të bëjmë është të përpiqemi të kthehemi atje në betejë dhe, nëse na vjen mundësia, atëherë mund të luftojmë kundër njëri-tjetrit’.

U përpoqëm më shumë se dhjetë herë të rihynim në betejë, por një mur plumbash dhe tymi na ndalonte. Duke shpresuar të gjenim një hyrje, u ngjitëm te një kodër që shihte mbi gjithë skenën. Nga aty mund të shihnim se lufta po ecte para fuqishëm, bash ashtu siç do t’ua kishte ëndja gjeneralëve.

Armiku më tha:

‘Duke e parë nga këtu lart, kam përshtypjen e fuqishme se edhe nëse do t’ia dalim të arrijmë në betejë, me shumë gjasë do të jemi vetëm në gjysmë e saj’. (Luajta kokën në shenjë pajtimi). ‘E megjithatë unë dhe ti kemi një punë të lënë pezull’.

Ndjeva se kishte plotësisht të drejtë dhe sugjerova gjithë shpresë:

‘Si thua të rrihemi me grushte?’.

‘Jo, s’do të kryente punë as kjo. Ia kemi borxh kësaj ecurie njëfarë shkalle respekti, për hir të vendit tënd dhe timit. Është e vështirë’, tha ai, ‘përnjëmend e vështirë’.

Atëherë, duke menduar se kisha gjetur një zgjidhje, thashë:

‘E di, po pse të mos luajmë kokë a pilë? Nëse fiton ti, mund ta veshësh uniformën time dhe të më mbash për të burgosur; e nëse fitoj unë, ti do të jesh i burgosuri, pushka automatike dhe biçikleta do të më përkasin mua. Çka mendon?’.

U pajtua, luajtëm dhe fitova. Po atë pasdite, u ktheva në kamp, duke bartur pas vetes plaçkën time dhe kur gjenerali, shumë i kënaqur me punën time, më pyeti si do të doja të shpërblehesha, i thashë se, nëse s’do t’i prishte punë atij, do ta mbaja biçikletën.

/Marrë nga The Penguin Book of the Spanish Short Stories, 2021 /Përkthimi: Gazeta Express/ KultPlus.com