Kishin qenë në disa ekspedita shkencore në Ukrainë dhe tanimë gjenden në sallën ‘Idriz Ajeti’ për t’i shpalosur të gjitha të dhënat që kanë marrë atje. Aleksander Norik, Aleksandra Dugushina dhe Maria Morozova prezentuan informacione të larmishme për diasporën shqiptare në Ukrainë në një tryezë të moderuar nga Lindita Rugova. Tema ë kësaj tryeze ishte: Ringjallja e etnicitetit në kohën digjitale: Diaspora shqiptare në Ukrainë që erdhi në kuadër të Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare që po mbahet në Prishtinë, shkruan KultPlus.

Pasi drejtuesja e tryezës Lindita Rugova prezantoi panelistët dhe foli shkurtimisht për arritjet shkencore të tyre fjalën ia dha Aleksander Norikut për të folur rreth historikut të diasporës shqiptare në Ukrainë.

Norik tha se shqiptarët për shkak të luftërave ndër vite janë shpërngulur fillimisht nga Korça në Bullgari dhe më pas nga Bullgaria në jug të Ukrainës ku kanë themeluar fshatin Karakurt, fshat i cili qe në qendër të vëmendjes nga të gjithë panelistët.

“Shqiptarët kanë themeluar fshatin Karakurt në jug të Ukrainës së sotme. Për shkak të luftës në Krime në mes shek. 19 territori i fshatit Karakurt është transformuar në Moldavi që ka qenë vasale e  Perandorisë Osmane dhe kështu popullsia nga Karakurti iki fillimisht në Lindje”.

Ai ka përmendur edhe shkencëtarin e parë që është marrë në mënyrë serioze me shqiptarët në Karakurt të Ukrainës.

“Për herë të parë fshatrat shqipfolëse i ka zbuluar akademiku Nikolaj Sebastian Dërzhai. Ai ka shkruar artikujt e parë kushtuar shqiptarëve të Ukrainës dhe pastaj  diaspora shqiptare në Ukrainë është në qendër të shkrimtarëve rus”.

Tutje, Aleksander Norik, ka folur gjerësisht rreth përparësive dhe sfidave të identifikimit të shqiptarëve me etninë e tyre në konstelacione të ndryshme sociale, politike dhe ekonomike.

“Në periudhën sovjetike, të qënurit shqiptarë nuk ka qenë diçka prestigjioze. Gjatë asaj periudhe, unë mendoj që shumica e qytetarëve donin të ishin rus, jo për shkak të politikës zyrtare por për faktin se etnia ruse ka pasur prestigj”.

“Pas Bashkimit Sovjetik dhe shpalljes së Ukrainës së pavarur me fillim të viteve 90, apo më saktë më 1991 pjesa e shqiptarëve të Ukrainës deklaroheshin si ukrainas sepse shumë njerëz kishin ëndrra kishin shpresa se mund të jetonin në një shtet të lirë me përparime shumë të mëdha në fushën ekonomike, politike dhe  shoqërore e kështu me radhë. Fatkeqësisht shteti i ri s’ka pasur përparime, në radhë të parë në fushën ekonomike dhe shumica e shqiptarëve u zhgënjyen me këtë politikë  edhe filluan së deklaruari vetëm si shqiptar”, ka përfunduar Norik.

Me të dhënat nga ekspedita e saj, ligjëratën e vazhdoi Aleksandra Dugoshina, e cila fillimisht foli për vizitën e Ministrit të Shqipërisë për Diasporën, Pandeli Majko në fshatin Karakurt, të cilën e vlerësoi me rëndësi të madhe.

“Viti 2018 ka qenë vit i një kthese për shqiptarët në Ukrainë, më 11 Janar të vitit 2018, Ministri i Shqipërisë për Diasporën, Pandeli Majko, vizitoi fshatin Karkurt. Njerëzit në Karakurt e përjetuan këtë ngjarje me entuziazëm të madh”, ka thënë ajo.

Ekzistojnë disa mekanizma përmes së cilave fshati Karakurt ruan vetëdijen e tyre kombëtare. Kështu Aleksandra Dugoshina ka folur për Ansamblin e këngëve dhe valleve dhe për organizatën “Oborri Shqiptar” dhe Monumentin e Skënderbeut që gjendet në qendër të fshatit Karakurt në Ukrainë.

Ajo ka folur sesi, grupet në rrjetin social Facebook kanë ndikuar pozitivisht dhe kanë shërbyer si një urë lidhëse mes shqiptarëve atje me vendin e tyre të origjinës.

“Është një fakt interesant, Facebook dhe grupet brenda tij kanë ndikuar në ngritjen e ndjenjave kombëtare. Përmes internetit u përmirësua veshja tradicionale që përdorej atje si dhe vallet e ansamblit në Karakurt”, ka thënë Dugushina.

Për të folmen e shqiptarëve në Karakur të Ukrainës, fjala i është dhënë Maria Morozovës. Ajo ka folur për sferat ku përdoret Gjuha Shqipe si dhe për dallimet në gjeneratat që e njohin dhe e përdorin atë.

“Sipas vëzhgimeve tona e folmja e shqipes përdoret vetëm në komunikime e përditshme në fshat por edhe në këtë sferë të komunikimit ata shpesh përdorin edhe gjuhën ruse”.

“Niveli i  zotërimit të Gjuhës Shqipe ndryshon nga përfaqësues të ndryshëm të diasporës shqiptare në Ukrainë në familjet shqiptare në fshatin Karakur, pleqtë dhe brezi i mesëm zakonisht flasin shumë mirë gjuhën shqipe dhe pa vështirësi. Ka edhe nga brezi i ri që e  flasin këtë të folme dhe përpiqen të flasin edhe më fëmijët e tyre dhe kështu sigurohet ruajtja e gjuhës shqipe”.

Pasi përfundoi prezantimi u zhvilluar edhe një debat konstruktiv mes pjesëmarrësve në sallë dhe panelistëve rreth asaj se cilat janë shanset që shqiptarët në diasporë të vazhdojnë ta ruajnë kulturën dhe identitetin shqiptarë. / Qendrim Badalli / KultPlus.com