Tregim nga Binak Kelmendi

Ditë për ditë Ulkija shkonte nëpër dyer të ofiqarisë dhe nëpër dyert e shoqatave të grave,  të nuseve e të vajzave që ishin krijuar pas luftës. “Gratë në të Zeza”. “Vejushat”. “Nënat e vetmuara”. “Besataret e beqarisë së grabitur”. “Mbamendja shëron”. “Motrat pa vëllezër”. “Nuset e pamartuara”. “Jetimet”. “Të falim”. “Mos të harrojmë”.

Në zyrë herë e priste ndonjë zonjë e grimosur e herë ndonjë zotëri me kollare. Që të dy, rëndom, nuk kishin fjalë për të thënë dhe në më të shumtën e rasteve, duke kërcitur gishtërinjtë, vetëm heshtnin. Ulkija nuk prante së foluri, së kërkuari dhe së dhëni sqarime, pothuaj për çdo gjë. Ata, me shumë keqardhje, sa nuk qëndronin gatitu, e dëgjonin me shumë vëmendje e me shumë dhembshuri, por kjo gjë asgjë nuk i ndihmonte Ulkijes. Ajo donte dhe kërkonte diçka tjetër.

“Është hera e nëntë që jap shënime, dhe gjithmonë të njëjtat, besoj t’i keni mbajtur edhe ju pasi ua kam thënë edhe juve”, tha në njërën nga ditët që vizitoi zyret Ulkija. “Është hera e nëntë dhe të njëjtat pyetje m’i bëni dhe të njëjtin proces, më duket, e përpiloni, ose e nxirni të njëjtin nga dosja e njëjtë”.

Ata, ai dhe ajo, mbajtën vesh.

“Unë jam Ulkija. Ulkije Bardhoshi. Lindur në vitin … e keni të shënuar? Po. Në fshatin … e kemi të shënuar. Komuna … e kemi të shënuar. E martuar … e kemi të shënuar. Gjashtë vjet para luftës … e kemi të shënuar. Me burrin … e dimë, e kemi të shënuar… E ndjekur dhe e deportuar gjatë luftës. Edhe e përdhun… nuk dua ta them atë fjalën që poashtu e keni të shënuar. … E kemi… Kam ardhur të di nëse keni ndonjë shënim ose ndonjë informacion të shkruar a të pashkruar për familjen time. Natyrisht pikësëpari për fëmijët e pastaj edhe për burrin. Ose vetëm ndonjë pistë për ta që t’iu shkoj pas për t’i parë  Ndonjë informatë nga ju ose të tjerët që ju mund të dini se e kanë. Çfarëdo që të jetë ajo informatë. E mirë ose e keqe. Për të gjallë a për të vdekur. Nuk ka më rëndësi. Jam regjur me të gjitha e me çdo gjë dhe tani jam e gatshme të pres e të përballoj të gjitha dhe çdo gjë. Edhe më të keqen”. 

“A mund të vish edhe nesër, për çdo rast. Ndoshta na arrin ndonjë informacion që tregon ndonjë pistë që po e kërkon ti dhe ne”, ia tha ajo femra.

“Jo”, u përgjigj Ulkija, “nuk do të vij, ose dhe mund të vij nëse më garantoni vërtet për ndonjë fjalë të paktën, qoftë dhe vdekje ose vrasje ajo fjalë”.

Ajo shikoi pastaj nga ai burri me kollare që po shfletonte një dosje të verdhë.

Ulkija e vërejti me sy të hapur.

“Po”, tha, i skuqur e pas një heshtjeje të gjatë, burri me kollare pas insistimit shumë këmbëngulës të Ulkijes. “Kemi shënime dhe kemi njohuri për familjen tënde. Në të vërtetë kemi një pistë vetëm për burrin tuaj”.

Ulkija u ngazëllua.

“Burrin ta quajnë Ujkan?”, e pyeti zyrtari me kollare që kishte filluar të fshinte djersët me një copë letre të bardhë.

Po, u përgjigj tërë gëzim dhe pothuaj me padurim Ulkija.

“Ujkani është shëndosh e mirë. Ai ka lënë një letër për ty”, tha me zë të prridhur zyrtari. 

“Ka lënë një letër?”, pyeti Ulkija

“Po”, u përgjigj zyrtari.

“Ndoshta jo testament””, pyeti sërish Ulkija.

“Do ta lexosh”, tha burri me kollare dhe bëri të hapte një dosje të verdhë.

“Ta lexoj këtu?”, pyeti Ulkija.

“Po deshe edhe këtu”, i tha ai burri duke ia zgjatur letrën.

Ulkija nisi të lexonte.

“Ulkonja ime… e dikurshme…,

Pastaja Ulkija u ndal pënjëherë te fjala “e dikurshme” duke shikuar nga burri me kollare që nuk ia shqiste sytë.

“Ulkonja ime e dikurshme”, e ngriti zërin duke e mbajtur shikimin nga gurja dhe burri që nuk ia hiqnin sytë.

“Të lutëm, vazhdo të lexosh, ose merre letrën dhe lexoje në ndonjë vend tjetër”, ia bëri burri me kollare duke fshirë syzet me këndin e kollares.

Ulkija vazhdoi të lexonte. 

“Më vjen shumë keq për këtë që do ta lexosh ose që ndoshta do të ta lexojnë. Por, më beso, pas shumë e shumë mundimesh e mendimesh e hamendjesh e dilemash, më duket se nuk pata rrugë tjetër, gruaja ime. Më saktë, ish – gruaja ime, megjithatë shumë shumë e dashur dikur”,  dhe këtë “dikur” sa nuk e lexoi me zë Ulkija duke u përmbajtur për të marrë vesh të gjitha ç’kishte thënë Ujku.

Dhe e vazhdoi leximin:

“Pas gjithë asaj që të ka ndodhur ty, e tani po them pas gjithë asaj që më ka ndodhur edhe mua bashkë me ty, nuk mund të të pranoj më për grua”.

Ulkija fshiu ballin dhe nuk u ndal së lexuari:

“Më vjen keq që e kam bërë këtë, dhe që ta thash kaq troç. Ishte tepër e vështirë, por kështu është. Ta them këtë dhe ti e di temperamentin tim: Thjesht, dhe për të vetmen arsye, nuk mund ta gëlltis atë që të ka ndodhur ty e më pas edhe mua me ty. Më vjen keq, prapë të them, shumë shumë keq, por kështu është … dhe nuk mundem… nuk mundem … ta duroj këtë që të ka ndodhur dhe të të kem prapë. E di, ka qenë luftë etj. Por megjithatë e kam shumë të pakëndshme dhe po ashtu shumë të pamundshme. Dhe kuptoje të lutëm: Ky është vendimi im më i vështirë që kam marr ndonjëherë një jetë. Dhe besoj shumë se do ta respektosh”.

“Do ta respektoj”, bëri Ulkija e djersitur duke vazhduar leximin.

“E marr me mend, do të thuash, ka qenë përdhunim seksual, u ka ndodhur kështu edhe të tjerave, pastaj ndoshta do të thuash edhe më të rëndën: Ku ishe ti, pra në atë kohë. Edhe kjo akuzë që qëndron pak gjë ndryshon, sepse ti më njef …unë nuk jam si të tjerët. Dhe ndoshta më kupton për aq sa të kam shkruar. Dhe nuk po di si të ta them… më fal, ndoshta, prapë nuk më kupton”

Ulkija dërgoi njërin gisht në tëmth duke e lexuar tri herë fjalinë ”ndoshta, prapë nuk më kupton” dhe, shumë e befasuar, vazhdoi më pas:

“Pavarësisht kësaj, të lutëm, kuptoje dhe dije, ky është fundi që nuk e kam dashur dhe që nuk e kam menduar për asnjë çast të jetës. As në rrethanat më të këqija dhe më të vëshira të luftës. Me ty e pa ty. Fundja, siç e di, unë kam qenë në front, për luftë kam qenë i gatshëm për çdo gjë, edhe për ta dhënë jetën, por jo, nuk kam qenë i gatshëm për këtë që të ka ndodhur ty, e edhe mua. Fundja, ti vetë e ke bërë aq publike dhe aq të madhe atë që të ka ndodhur ty, e edhe mua me ty, sa që unë më nuk mund të dal as në rrugë dhe as askund. Se si më shikojnë. Ose se pse më duket se të gjithë bëjnë me gisht nga mua. Thua se vetëm jam unë fajtor dhe thua se vetëm je ti fajtore. Prandaj, kam vendosur të ik sa më larg nga ky vend, nga kjo botë, dhe që po më duke më së vështiri, të ik edhe nga ti, e edhe nga fëmijët tanë. Më fal, por tani nuk kam më dëshirë as të të shoh, lëre më të tjerat…”

Ulkija shumë e skuqur dhe e kapluar nga djersët u kollit, ndërsa ai burri me kollare e pyeti në kishte nevojë edhe për ndonjë gjë tjetër.

“Jo”, tha, “vetëm nëse mund ta vazhdoj këtu leximin ose do ta marr me vete letrën”.

“Si të duash”. “Ne e kemi edhe një kopje të kësaj letre”, tha ai burri.

“Megjithatë do ta lexoj këtu. Pastaj mund ta marr kopjen e ju mbajeni origjinalin, mund të ju duhet”, tha Ulkija.

“Lexoje”, i tha ai burri.

Ulkija vazhdo të lexonte pa zë, vetëm me drithërimë buzësh.

“Unë e kam përgatitur të gjithë dokumentacionin për divorc. I kam dhënë të gjitha arsyet dhe nënshkrimet e mia. E kam autorizuar edhe avokatin tim për këtë çështje, nëse ka nevojë dhe nëse ti kundërshton. Ti ke të drejtë ta bësh kundërshtimin. Edhe për këtë pjesë të procesit i heq shpenzimet. Gjatë kohës që nuk u ktheve, e të prita aq gjatë, jam përpjektur që edhe për fëmijë tanë të bëj një zgjidhje. Ndosha nuk është më e mira dhe ti mund ta kundërshtosh. Fëmijët, pra, i kam dorëzuar në Dorf Kinder SOS. I kam vizituar dhe janë mirë, por rriten.

Nëse nuk pajtohesh me këtë zgjidhje timen, që e kam menduar të përkohshme, mund t’i marrësh fëmijët. Është një procedurë në të cilën mund të të ndihmoj përmes avokatit tim. Mund t’i marrësh, të paktën t’i kesh ata. Por mua, më fal, sesi nuk po më duken më as fëmijë të mij. As fëmijët tanë. Aq e poshtër qenka lufta. Që na ndau mua e ty edhe me fëmijë. Ose dhe unë që po ndahem kështu nga ti.

Më falë, shumë shumë më falë, Ulkonja ime e dikurshme.”

Ulkija e shikoi edhe një herë letrën e shkruar bardhë në të zezë: Ishte shkrimi i burrit të saj, i Ujkanit, me të cilin, o Zot, sa këngët dhe sa poezitë i kishin bërë dikur për lirinë, për jetën, për fëmijët, por edhe për luftën. Ishte aty edhe nënshkrimi i tij me shkronja të mëdha, ato me të cilat ai i skuqur dhe pa fjalë, ia shfaqte dashurinë kur shkruanin trakte për atdheun dhe për çlirimin: “UKI”.

Pastaj u kthye të shikonte në zyrë. Ajo gruaja dhe ai burri, paksa të zberë, ishin heshtur pothuaj krejtësisht.

“Do ndonjë gjë tjetër?”, e pyetën gati përnjëhërë.

“Asgjë nuk dua. “Më falni, ta marr kopjen apo origjinalin e letrës?, vazhdoi pas pak Ulkija e hutuar duke fshirë lotët. 

“Cilën të duash”, i thanë pothuaj njëzëri ata nga zyra që ngjanin paksa të çliruar.

“Ditën e mirë”, bëri pastaj Ulkija me një gaz të bardhë në fytyrë./KultPlus.com