Nga Ibrahim Berisha

Ti mund të takosh një polak dhe të bëhet se gjykon drejt nëse mendon se ke takuar një katolik të devotshëm. Kur takon një birmanez mund të gjykosh drejt se ke takuar një budist po të devotshëm. Kur takon një grek ti gjykon drejt se ke takuar një ortodoks të devotshëm, kur takon një arab të bëhet se gjykon drejt se ke takuar një mysliman, por kur takon një shqiptar, ti mund të pretendosh vetëm se ke takuar një besimtar të devotshëm. Madje jo sall mysliman, katolik apo ortodoks.

Edhe mund ta ketë mirë, kur thotë, Karl Shmit, teorik politik gjerman, konservator: Unë jam një idealist. Nuk e di ku po shkoj, por jam në rrugë. A kishte gabuar rrugën, Karl? Biografët nuk e gjykojnë, por as ai nuk e gjykon veten, pse kishte besuar, mund edhe gabueshëm, në ideologjinë fashiste. Prandaj e thotë thjesht: Unë jam një idealist.

A është e mjaftueshme të jesh idealist? Nuk jemi njerëz që mund të pranojmë konfliktin me primesa mistike, thënë thjesht, as që ato t’i mundim, shkruan Vajt. Nëse ndodh që një individ e ka kandrrën e gërryerjes së përhershme, të motivuar pavarësisht nga lloji i primesave ideologjike, kjo mund edhe të pranohet, së paku, si arsye. Por, kur një mendim dhe veprim turbo bëhet subkolektiv, pavarësisht nga lloji, atëherë  çfarë do të thotë ai? Ai e prekë shkasin. Arsyeja apo shkasi, në këtë rast, janë iluzione? Apo të dyja ngapak janë iluzione? Ndërsa njeriu pa iluzione, cili do të ishte? Ka mundësi kjo të jetë, atë që e thotë Volteri, nëse njerëzve do t’u marrim iluzionet, cila kënaqësi do t’u mbetej atëherë?

  …

Nëse Franca është një shembull i shtetit komb (francez) apo kombit shtet (Francë), pra identifikim i plotë i nacionit me shtetin, Greqia, Rusia dhe Serbia janë identifikim ekstrem i ortodoksisë me shtetin. Më mirë thënë, identifikim ekstrem i shtetit me ortodoksinë.  Përkatësisht, ideologjia është vetë shteti. Miti për ideologjinë megaortodokse është vetë shteti. Nga këtu do nxjerrë edhe projektin ideologjik Megagrek dhe Megaserb që nga shek. XIX. Edhe kjo pranohet pa shumë zhurmë. Projekti i tyre vazhdon.

…

Por, pse fyhen kaq shumë shqiptarët për shkak të besimeve të tyre? Para shumë vjetëve, thuaja student, kisha hulumtuar prejardhjen e presionit të vazhdueshëm gjeopolitik, jo veç propagandë, për shqiptarët që i projektonin si pjesë e kulturës lindore, si “vetëdije islamike”, “fundamentalizëm islamik”, nuk  e kisha pasur shumë bindës mendimin se kjo bëhej jo për shkakun e ditës së keqe sot, por për shkakun e ditës më të keqe nesër. Bëhej për shkakun se nuk dëshirohej të ekzistonte një esencë që do të identifikonte shqiptarët, qoftë me shtetin, qoftë me kombin dhe që ai identifikim të ishte legjitim, pastaj jo vetëm për shqiptarët.

Andaj, kjo mungesë e hetuar, ishte përdorur qartë kundër vetë shqiptarëve me plot probleme jo vetëm të shkaktuara nga faktorë objektivë, por edhe nga fatkeqësi subjektive. Shqiptarët kishin më shumë besime, por asnjërin, as islamizmin, as katolicizmin dhe as ortodoksinë nuk i kishin bërë ideologji kombëtare. E kishin shtetin mjaft të vogël, por e kishin vizatuar si pjesërisht identifikim me kombin (qoftë edhe të vogël). Madje, këtë konsekuencë fare mirë e kishte dëshmuar qëndrimi moral që u mbajt gjerësisht, por jo gjithaq nga institucionet dhe kjo vërehet edhe sot.

Mund të pretendohet se e tëra kjo kishte një motiv shtesë për investuesit e krijimit të konfuzionit që dëshirojnë paqartësinë e përhershme për të trazuar këtë rajon. Në radhë të parë, edhe qeveritarët serbë në Beograd, po edhe qeveritarët rusë në Kremlin, siç u pa hapur edhe nga pranvera e sivjetme shkasin dhe qëllimin i kanë të pandryshuara.

…

Pse aq shpesh te shqiptarët kërkohet Tjokroamintoja? Dua të sqaroj se Tjokroamintoja  që merret si një luftëtar i shenjtë, si një themelues shpirtëror i “islamizmit politik”, thoshte se “islami është simbol nacional”. Nuk është shumë aktualizues fakti se doli një frymë e tillë identifikimi, po kaq edhe frymëzimi, në mes të një besimi dhe të një tejnacioni. Por, është kureshtja që të vërteton se ky “fundamentalist foshnjor”, që ishte indonezian dhe, ai kërkonte një ekzekutim politik shumë më të gjerë se sa ishte fryma e tij. Por, po kështu trendi i besimeve politike, nuk ishte krijuar në monoteizëm. Ishte edhe më parë.

…

Tashti, atje ku nuk mbërrin besimi, atje mbërrin politika. Politikës i duhen të gjithë ndikuesit socialë e kulturorë. Prandaj, ti mund të takosh një polak dhe të bëhet se gjykon drejt nëse mendon se ke takuar një katolik të devotshëm. Kur takon një birmanez mund të gjykosh drejt se ke takuar një budist po të devotshëm, kur takon një grek ti gjykon drejt se ke takuar një ortodoks të devotshëm, kur takon një arab të bëhet se gjykon drejt se ke takuar një mysliman, por kur takon një shqiptar, ti mund të pretendosh vetëm se ke takuar njërin nga besimtarët e devotshëm. Madje jo sall mysliman, katolik apo ortodoks.

Nëse ke gjykuar në të parë se ke takuar një islamist të devotshëm, atëherë nuk ke gjykuar drejt. Flas vetëm për përmasën e paragjykimit, stereotipizimit, me të cilin është ndërtuar, apo është provuar të ndërtohet opinioni karshi shqiptarëve dhe, i cili opinion i amputuar efektshëm përmes propagandës, pastaj është dëshiruar të bartet edhe në raportet më komplekse politike dhe gjeopolitike. Referohet vazhdimisht si burim ndëshkimi dhe mosbesimi qytetërues!

Prandaj, njeriu nuk duhet të brengosemi kur shohim se thyhet ajo, për të cilën e dimë se ishte vetëm iluzion, thotë Ramon Rije. Ky iluzion, në kuptimin enciklopedik na paraqitet si gjykim a pamje reflektuese, apo thënë më thjesht si lajthitje, por ushqyese me perceptime iluzore njëngjyrëshe. Ndërsa bota është ëndërr shumëngjyrëshe. Prandaj, shohim sot një kaos të vlefshëm, qoftë edhe si ëndërr, kjo pasi , referuar Zhozef Kembellit, mitet janë ëndrra publike. Por, bota është e mirë, mbi të gjitha, nëse është humane. Madje plotësisht humane. Apo qoftë edhe vetëm një aspiratë? / KultPlus.com