“Pse e vrave?”
“Nuk e di”.
“Pse i preve veshët?
“Nuk e di”.
“Pse i more skalpin?”
“Është çeçen!”
” E Kuptova”.

(marrë nga pyetja e një ushtari 19 vjeçar i brigatës 22 te Ministrisë së Brendshme ruse, e dislokuar në çeçeni gjatë verës së vitit 2001, nga një hetues i gjykatës së Groznit. Emrat e tyre? Humbshin ne harrim)

Kundër gjithë asaj që pohojnë mjekët, neurologët dhe psikiatrët mbi mundesite tona të pafundme, çdo njeri zotëron një rezistencë morale të kufizuar, pertej së ciles hapet honi personal i çdokujt. Vdekja nuk është domosdoshmëri. Mund të jenë situata më të këqija, për shembull humbja e plotë e gjithçkaje njerëzore, si përgjigje e vetme e të këqijave të panumërta të jetës. Askush nuk do të dinte se çfarë do të ishte i aftë të bënte në luftë.

Grozni i sotëm i jep njeriut të gjitha arsyet për të rënë në këtë greminë. Këtu është krijuar një botë qe ka në themel papërgjegjshmërinë e plotë ushtarake dhe edhe nëse lufta mbaron nesër, ajo do to vazhdonte edhe më gjatë, prej  inercisë. Jam mëse e sigurtë.

Në çfarë konsiston papërgjegjshmëria çeçene?

Një njeri me mend, i mësuar që prej fëmijërisë me shqetësimet e jetes normale, nuk mundet te kuptojs origjinsn e ngjarjeve qe torturojns Çeçeninë. Nuk ka rëndësi, nëse ky njeri është çeçen apo rus. Qoftë ushtar, militant i rezistencës apo një qytetar i thjeshtë, që përpiqet rë mbetet jashtë makinacioneve që shërbejnë për të shpëtuar lëkurën. Pas njëfarë kohe, në mungesë të përgjigjeve të arsyeshme, ndergjegjja e tij fillon të shpërbëhet si një kërpudhë e prishur dhe mendja e tij përfundon në një qorrsokak.

Megjithatë nuk është çmenduri, është një fenomen tjetër.

Duket sikur të gjitha shtyllat, që kanë mbajtur jetën tënde deri në atë çast, janë shembur. Fillon të ndjesh se edhe ti mund t’i lejosh vetes diçka më shumë se më parë, se morali nuk është gjë tjetër, veçse një budallallëk i sajuar për të të injoruar ndërsa ti, tashmë, je bartës i një ndërgjegjeje të veçantë…

Në fillim, mendon ende për “diçka më shumë”. Pastaj, pak e nga pak, mekanizmi që të mban zvogëlohet dhe zhytesh gjithmonë e më thellë… sa nuk mund rezistojë ndokush.

Nuk janë fjalë. Edhe unë jam ndjerë kështu. Edhe pse e njoh realitetin, mësohem me iracionalitetin që më rrethon, megjithëse, ndryshe nga çeçenët, kam mundësinë për të marrë herë pas herë ajrin e Moskës pas atij Groznit, megjithatë….

Ndonjëherë shëtis ndërmjet gërmadhave të kryeqytefit çeçen. Flas me banorët e tij, i shoh në sy, mendoj për historitë e tyre dhe e kuptoj se mendja ime refuzon t’i besojë, kurndërshton, largon tutje rrëfimet e tyre që mund të shërbejnë për t’u mbrojtur. Besoj a nuk besoj, nuk dëshiroj të infektohem. Gjendem vërtet atje, por njëherësh më duket sikur të jem e pranishme në xhirimet e ndonjë filmi…

Nuk ka mundësi, ulëret ndërgjegjja ime, që autoritetet tona të këmbëngulin në një mënyrë kaq të marrë për të shtypur ata që jetojnë këtu! Pse duhet vazhduar të persekutohen këta banorë, që kanë duruar deri tani ngarkesa çnjerëzore, për faktin e vetëm, se kanë mbetur në atë qytet të tmerrshëm? Pse u duhet të ndjejnë për çdo ditë —jo, madje çdo minutë — që nuk janë gjë tjetër, veçse jashtëqitje, jo!, as jashtëqitje njerëzore, por jashtëqitje kafshësh? Po ushtarët? Dërgojnë këtu djelmosha tetëmbëdhjetë ose nëntëmbëdhjetëvjeçarë tërësisht injorantë, falë përmbysjes totale të sistemit shkollor te viteve nëntëdhjetë. Për çfarë u shërbejnë këto mësime, që nisin në pranverën e jetës së tyre? Po zyrtarët? Si do të munden më pas të kthehen në familje dhe të rrisin fëmijët e tyre?

Nuk ka përgjigje. Si mund ta gjej? Cila është origjina “racionale” e kaosit në skenën e Çeçenisë, që është duke shkatërruar rnbarë vendin?

(Fragment i shkëputur nga libri ‘Çeçenia, turpi i Rusisë’, i gazetares ruse, Ana Politkovskaia)

Ana Politkovskaya, e lindur në vitin 1958 dhe e vrarë në Moskë më 7 tetor 2006, është një ndër gazetaret e rralla gë ka informuar publikun në mënyrë të pavarur, për krimet gë ka bërë ushtria ruse gjatë luftës në Çeçeni. Gazetare e ” Gazeta o Re”, ajo është arrestuar e kërcënuar se do ta dënonin me vdekje, për qëndrimin e saj opozitar ndaj makinës represive shtetërore, pasi ka denoncuar shkeljen e të drejtave të njeriut në Çeçeni.

Në shtator të vitit 2004, ndërsa tentonte të shkonte në Osetinë e Veriut për të ndjekur rrëmbimin tragjik të fëmijëve në shkollën e Beslanit, ishte pre e një helmimi, për të cilin ajo e akuzoi shërbimet sekrete ruse.

Për veprimtarinë e saj fisnike ajo është vlerësuar nga shumë institucione prestigjioze, ndër të cilat: Çmimi Penda e Artë, për vitin 2004 nga Bashkimi i Gazetarëve të Rusise, Çmimi i Madh për Gazetarinë, i akorduar në vitin 2001 nga Global Aëard for Human Rights, seksioni anglez i Amnesty International për Çmimin për Gazetarinë e Demokracisë, i akorduar në vitin 2003 nga OSBE, e të tjera./ KultPlus.com