“Bardhë / Libri i Bardhë” nga nobelistja Han Kang

Petku i të sapolindurës

Fëmija i parë i nënës sime vdiq as dy orë pasi erdhi në jetë, më thanë.

Më thanë që ishte vajzë, me fytyrë të bardhë si ëmbëlsirat prej orizi në formë gjysmëhëne. Ndonëse shumë e vogël, dy muaj e parakohshme, tiparet e saj qenë përvijuar qartësisht. Kurrë nuk mund ta harroj çastin, më tha nëna, kur ajo i çeli dy sytë e zinj dhe i ktheu drejt fytyrës sime.

Asokohe prindërit e mi jetonin në një shtëpi të izoluar në fshat, afër shkollës fillore ku babai im jepte mësim. Data e pritshme e lindjes ende ishte shumë larg, prandaj nëna u gjend krejtësisht e papërgatitur kur një mëngjes i plasën ujërat. Askush nuk ishte atypari. Telefoni i vetëm i fshatit gjendej në dyqanin e vogël pranë stacionit të autobusëve – njëzet minuta larg. Babai do të kthehej nga puna pas gjashtë orësh.

Ishte dimër i hershëm, bryma e parë e vitit. Nëna ime 22 vjeçare shkoi këmbadoras deri në kuzhinë dhe vloi pak ujë për t’i sterilizuar një palë gërshërë. Duke kërkuar kuturu nëpër kutinë për qepje gjeti pak stof të bardhë, të përshtatshëm për petkun e të porsalindurës. E mbërthyer nga kontraktimet dhe tmerrësisht e frikësuar, lotët filluan t’i rridhnin gjersa e përdridhte gjilpërën. Përfundoi petkun e vockël, kapi një jorgan të hollë për ta përdorur si lidhëse djepi dhe i shtrëngoi dhëmbët kur dhimbja iu kthye, gjithnjë më e shpejtë dhe më intensive.

Mbas të gjithave, lindi. Ende e vetme, e këputi kordonin e kërthizës. Trupin e vogël e të përgjakur e veshi me petkun e sapokrijuar dhe e mbajti në krah masën rënkuese. Pashë Zotin mos vdis! – pëshpëriti me zë të mekur, pa u ndalur, si një mantra. Pas një ore, qepallat e mbyllura fort të foshnjës papritmas u çtegelisën. Derisa sytë e nënës sime u panë me sytë e fëmijës së saj, buzët sërish iu drodhën menjëhershëm. Pashë Zotin mos vdis! Rreth një orë më vonë, foshnja vdiq. Qëndruan në dyshemenë e kuzhinës – nëna ime me foshnjën e vdekur shtrënguar në gjoks, duke e ndier të ftohtin që ngadalë i përshkonte në mishra, për t’iu kredhur në eshtra.

Vaj s’dëgjohej më.

Heshtje

Kur ditëve të gjata më në fund u shihet skaji, është e nevojshme një kohë për të qenë të qetë. Njëjtë si kur, pavetëdijshëm para stufës, heshtas i mbaj duart të shtangura, me gishtat hapur dhe shtrirë në ngrohtësinë e saj të lehtë.

Flokëthinjur

Asaj i kujtohet njëri nga ish-shefat e saj, burrë në mezomoshë, i cili thoshte se kishte merak që përsëri ta takonte të dashurën e dikurshme kur të plakej, me flokë të bardhë si pupla. Kur të jemi shumë të moshuar… Kur secila fije floku të na zbardhet, atëherë dua ta shoh, patjetër.

Nëse do të ekzistonte një kohë që do të donte ta shihte sërish, kjo gjithsesi do të duhej të ndodhte në atë rast.

Kur edhe rinia, edhe trupi, do të kishin mbaruar.

Kur s’do kishte më kohë për afsh.

Kur veç një gjë do mbetej për t’u bërë pasi të përfundonte takimi: të ndaheshin. Të largoheshin prej trupave të tyre, duke u shkëputur përjetësisht.

Xixëllimë

Ç’është kjo punë me mineralet xixëlluese, si argjendi, ari ose diamantet, që i bën njerëzit t’i konsiderojnë fisnike? Sipas një teorie, për njeriun e lashtë xixëllimat e ujit sinjalizonin jetën. Uji shkëlqyes nënkuptonte ujë të pastër. Vetëm ai ujë që është i pijshëm – dhe jep jetë – është i tejdukshëm. Kurdo që, pas ecjeve nëpër shkretëtira, pyje dhe moçale të qelbura, një grup arrinte të dallonte në largësi masë uji bardhësisht xixëlluese, pjesëtarët e tij ndiheshin të plasaritur lumturie. Sepse do të ishte jetë. Sepse do të ishte bukuri.

Krahë

Në periferinë e këtij qyteti ajo e pa fluturën. Fluturën e bardhë, me krahë të palosur mbi kallamishte, në një mëngjes nëntori. Asnjë flutur nuk ishte parë që nga vera. Ku ka mundur të fshihej kjo? Javën e kaluar temperatura e ajrit ra shumë dhe ndoshta për shkak të ngrirjes së shpeshtë të krahëve prej tyre kulloi ngjyra e bardhë, duke i bërë disa pjesë pothuajse të tejdukshme. Aq të kthjellëta, saqë vezullojnë nga reflektimi i tokës së zezë. Tash duhet vetëm pak kohë dhe bardhësia do të largohet krejtësisht prej këtyre krahëve. Ata do të shndërrohen në diçka tjetër, s’do të jenë më krahë, ndërsa flutura do të bëhet diçka tjetër e s’do të jetë më flutur.

Shtëllungë goje

Mëngjeseve të ftohta, shtëllunga e parë që na lirohet kur marrim frymë është dëshmi që po jetojmë. Dëshmi e ngrohtësisë së trupave tanë. Ajri i ftohtë nxiton në mushkëritë e zeza, e thith ngrohtësinë nga trupi ynë dhe frymënxirret në formë të perceptueshme – i bardhë me pikla të përhime. Shpërhapje e mrekullueshme e jetëve tona, jashtë në ajrin e zbrazët.

Stuhi bore

Disa vite më parë u dha paralajmërimi për reshje të dendura bore. Seuli rrezikohej pandalshëm nga stuhitë e borës, gjersa ajo ecte e vetme përgjatë shtegut kodrinor. Çadra e

saj rezultoi e padobishme ta mbronte prej borës. Vazhdoi ecjen, ndërsa shtjellat e shpejta dhe të trasha të fjollave të bardha i binin fytyrës dhe trupit. E pazonjë për ta kuptuar se ç’dreqin ishte kjo gjë kaq e ftohtë, kaq armiqësore. Kjo brishtësi që zhdukej, kjo rëndësirë shtypëse e bukurisë.

Përkthyer nga Artan Muhaxhiri

-Bukuri lirike, thellësi filozofike, zbulim mallëngjyes i gjendjes njerëzore.

“Bardhë / Libri i Bardhë” i nobelistes Han Kang veçohet për gjuhën magjepsëse të prozës poetike. Mini-tregimet meditative krijojnë simbolikë shumështresore të së bardhës, me perspektivat e përjetimeve universale të brishtësisë shpirtërore.

“Eksplorim formësisht i guximshëm, emocionalisht shkatërrues dhe thellësisht politik i pikëllimit personal përmes prizmit të ngjyrës së bardhë” – e cilësoi The New York Times Book Review.

Origjinali u botua me titullin “Huin” (“Bardhë), në vitin 2016, kurse përkthimi në anglisht një vit më pas, si “The White Book” (Libri i Bardhë)./ KultPlus.com