Nga Albert Vataj

Në fillim të viteve 1920, zbulimi i insulinës u shfaq si një nga përparimet më novatore në historinë e mjekësisë, duke ndryshuar rrënjësisht fatin e pacientëve me diabet. Para këtij zbulimi epokal, diagnoza e diabetit – veçanërisht për fëmijët me diabet të tipit 1 – ishte pothuajse e barasvlershme me një dënim me vdekje. Mjekët mundoheshin ta ngadalësonin përparimin e sëmundjes përmes dietave jashtëzakonisht të kufizuara në kalori, të cilat shpesh shkaktonin kequshqyerje dhe dobësim ekstrem. Megjithatë, shumica e pacientëve nuk mund t’i shpëtonin komplikacioneve fatale, si ketoacidoza diabetike.

Në vitin 1921, mjeku kanadez Frederick Banting, me ndihmën e studentit të mjekësisë Charles Best, nën mbikëqyrjen e fiziologut të njohur John Macleod në Universitetin e Torontos, arriti të izolojë insulinën nga pankreasi i qenve. Ky ishte një hap i guximshëm, i cili do të hidhte themelet për revolucionin e ardhshëm në trajtimin e diabetit. Për të siguruar pastërtinë dhe sigurinë e ekstraktit, biokimisti James Collip u bashkua me ekipin, duke rafinuar formulën dhe duke e bërë atë të përshtatshme për përdorim njerëzor.

Një vit më vonë, në 1922, në Spitalin e Përgjithshëm të Torontos, erdhi prova e madhe. Në pavijonet e spitalit, fëmijët diabetikë qëndronin në koma, me pak ose aspak shpresë për mbijetesë. Me administrimin e parë të insulinës së pastruar, ndodhi një mrekulli e vërtetë: fëmijët nisën të zgjojnë njëri pas tjetrit, duke u rikthyer në jetë para syve të mjekëve dhe familjarëve të dëshpëruar. Ky moment shënoi një pikë kthese të jashtëzakonshme në historinë e mjekësisë, duke transformuar diabetin nga një sëmundje vdekjeprurëse në një gjendje të menaxhueshme.

Zbulimi i Banting dhe bashkëpunëtorëve të tij u njoh si një arritje madhore, dhe në vitin 1923, Banting dhe Macleod u nderuan me Çmimin Nobel në Mjekësi. Megjithatë, Banting, i bindur se Charles Best e meritonte po aq këtë vlerësim, ndau me të gjysmën e çmimit të tij Nobel. Ky akt i tij pasqyronte frymën bashkëpunuese dhe ndjenjën e lartë të drejtësisë shkencore.

Por historia e insulinës nuk ishte vetëm një fitore shkencore, por edhe një akt i madh humanizmi. Banting, Best dhe Collip vendosën t’ia shisnin patentën e insulinës Universitetit të Torontos për vetëm 1 dollar, duke u siguruar që ky ilaç jetëshpëtues të ishte i aksesueshëm për të gjithë. “Insulina nuk më përket mua, ajo i përket botës,” deklaroi Banting, një frazë që mbeti simbol i përkushtimit të tij ndaj njerëzimit. Ky gjest vetëmohues hapi rrugën për prodhimin masiv të insulinës, duke shpëtuar jetë të panumërta gjatë shekullit të kaluar.

Sot, insulina mbetet një shtyllë themelore e trajtimit të diabetit dhe trashëgimia e këtyre shkencëtarëve vazhdon të frymëzojë kërkime të reja dhe përparime në mjekësi. Historia e tyre nuk është thjesht një rrëfim mbi shkencën, por një testament i fuqisë së dhembshurisë, inovacionit dhe përgjegjësisë etike në kujdesin shëndetësor. Ky zbulim jo vetëm që transformoi jetën e miliona njerëzve, por gjithashtu mbeti një shembull i shkëlqyer se si shkenca, kur udhëhiqet nga pasioni dhe përkushtimi, mund të ndryshojë botën./ KultPlus.com