Dje u mbushën 110-të vite që kur lindi në Pogradec shkrimtari i njohur Dhimitër Pasko me pseudonimin letrar Mitrush Kuteli. Pasi përfundoi shkollën në Bukuresht, ai u kthye në Shqipëri ku jetoi e punoi si shkrimtar, përkthyes dhe financier dhe ku vdiq në vitin 1967.

Po sjellim sot një letër që ai i ka dërguar Lasgush Poradecit:

I dashur Llazar,

S’di qysh të filloj e qysh të shkruaj. Me dhembje, duke shkelur brutalisht përmi shpirtin t’im, të pata shkruar përpara pak kohe, në një ditë, një k.p. dhe një letrë. Nuk isha zot i vetë vetes. Nervoz, i konsumuar dita me ditën prej lufte e brengash, i munduar në çdo fillim lufte, i dërmuar shpirtërisht… të pata shkruar tepër ashpër. Më von, pas disa ore më ardhi keq… Po të ma dish gjëndjen nuk do më gjykosh rëndë. Qetohem. Turbullohem. Ngrihem. Vdes. Dhe sa herë nuk e thërres argumentin…

Dhe të them tashi si pat qënë puna që të shkrojta ashpër:

1) Përgjegjësia morale (dhe mbase më tepër) kundrejt një rrethi që s’më kupton e s’të kupton… pyetjet e dëndura: kur dalin poezitë e Lasgushit, sa e sa insceptibilitete.
2) Dëshira e madhe që të shoh të realizuar ëndërrën t’ime dhe t’ënden, të shoh në dorë volumin e poezive.
3) Pritje e gjatë e një letre konfirmimi prej teje. Më dërgove dorëshkrimin pa asnjë shpjegim. Pas tij asnjë letrë përveçse pasi e kishe vënë në postë. Të gjitha këto më prishnin mëntsh.

Po t’i lemë këto.

Është nje detyrë për ty dhe për mua që të dali volumi. Me që ti nuk munt, dergoma këtë dorëshkrim së bashku me shënimet e tua të fundit. Nga të 900 Schilingat që ke marrë mbaj 200 ti për harxhet e tua dhe dërgomë vetëm 700. Besoj të më sosin. Në qoftë se nuk do mjaftojnë do bëhem urë e gur e do t’i plotësoj. Korrekturat do t’i dërgoj aty. Ti të më tregosh formatin që të pëlqen. Të tjerat leri në kujdesin t’im. Pasi të dali volumi do mundim të shesim mjaft numura. Fitimi do të jetë t’ëndi. Me këto të holla të përkujdesesh për shëndetin t’ënd. Përveç këtyre si të dali libra do mundim të kërkojmë ndonjë subvencion për ty prej M. Së Arësimit ose gjetkë. Është momenti psikologjik më i sgjedhur. Kam mik një gazetar dhe një poet gjerman M. Rosenkranz– i cili ka shtypur disa volume poezie– që do të të bëjë recenzione në gjuhën gjermane. Unë do të shkruaj shqip dhe rumanisht. Gjithashtu do bëj një recenzion frëngjisht për revistën “Les Balkans” të Athinës. Do kësilloj me vepërim si thua ti, t’ja thyejmë gjunjët Djallit të Shqipërisë…

Kjo është udhë më e mirë dhe më korekte. Mos rri në mendime sepse jam menduar dhe kam vrarë unë mëndjen mjaft. Sgjidh rrugën e mirë për dërgimin e të hollave dhe mos vono. Çdo vonim të sjell dëm moral dhe material. Nuk është çudi se shtypja e librës do të të sjellë një reaksion psikollogjik dhe do mund të ketë reperkusione për ty.

Unë jam në mbarim e sipër të thezës. Kam 44 faqe dorëshkrim. Gjithsej do bëhen përmbi 500. Faqe shtypi do të jenë 300. Me sa vojtje e bëra vetëm unë e di. Asnjë tjetër. Mungesë materiale, mungesë morale… E si t’a mbaroj? Hiç. Perspektiva për shtypjen e kësaj proze nuk kam asnjë. Trokas derë më derë. Hiç.

Po ta levdonja Bankën e Shqipërisë do kisha “situatë”. Po shpirti është shpirt. Për pastërtinë e tij dhe për idealin e shqipes po hiqem zvarrë. S’ka gjësend. Si thua ti: Valoj me sulm e gas. U mbarua gazi? Digjet fitili dhe pa dritë nuk do mbetemi. Ç’thua ti? Nuk është kështu?

“Shqipëria e re nuk ka dalë prej shumë kohe. Me këtë numër do shikosh ndryshime. Zgjohemi, vepërojmë dhe godasim me ashk. Dhe do vazhdosh të lëçitësh (daca nu se vinde magarul acela de proprietor). Pe mine ma doboara reumatismele. Afi plona Ah. Doamne.

Cancua nuk më shkruan asgjë. Ka frikë mos i presin kreditin nga banka sepse unë qenkam jashtë ligjit.

Me postën e parë pres dorëshkrimin dhe të tjerat.
Me dashuri e dhembje!

(Shkruan Konica.al)./ KultPlus.com