Javë më parë doli nga shtypi libri i ri i autorit Shkumbin Munishi me titull “Projeksion i zhvillimeve sociolinguistike: rasti i bilinguizmit shqip – serbisht në Kosovë”.

Në këtë libër trajtohen çështje të natyrës sociolinguistike në fushën e kontakteve të gjuhëve.

Ky libër, i pesti me radhë nga ky autor, pasqyron kryekëput disa hulumtime sociolinguistike të kryera nga Munishi përgjatë një dekade, të cilat kanë në fokus çështjen dhe gjendjen aktuale të dygjuhësisë shqip – serbisht në Kosovë që dikur ishte mjaft e pranishme, sidomos te shqiptarët e Kosovës.

 Tema qendrore e këtij libri lidhet, siç ka vënë në pah autori, me procesin aktual të shuarjes së dygjuhësisë shqip – serbisht te shqiptarët e Kosovës, sidomos te brezat e rinj, proces ky i cili dëshmohen edhe nëpërmjet studimeve sasiore që ka kryer autori në tri hulumtime të vazhdueshme me folës të shqipes dhe ata të serbishtes në Kosovë.

Në bazë të hulumtimeve të kryera, autori i librit vjen në përfundim se shuarja e bilinguizmit te shqiptarët e Kosovës është duke u zhvilluar pandalshëm dhe nëse vazhdon me një ritëm të tillë, në pak dekada në Kosovë folësit e shqipes që flasin edhe serbishten do të jenë krejtësisht të paktë dhe njohja e gjuhëve do të jetë një dukuri individuale.

Të dhënat e shumta që sjell Munishi në këtë libër janë dëshmi e aktuale kohës që e shënojnë këtë dukuri aktuale në vetë procesin e ndodhjes së saj. Autori po ashtu konstaton se këtë proces të shuarjes së dygjuhësisë janë duke e shoqëruar edhe dukuri të tjera sociolinguistike, siç janë shuarja e domeneve të kontaktit dhe reduktimi i dendurisë së komunikimit midis folësve të shqipes dhe të serbishtes në Kosovë, dukuri këto të cilat janë të shtjelluara nëpërmjet trajtimit të faktorëve të ndryshëm jashtëgjuhësore të cilat ushtrojnë ndikim në to.

Tema tjetër që është trajtuar në këtë libër lidhet me shqyrtimin e politikave gjuhësore që janë ndjekur dhe çështjen e statusit të gjuhëve në Kosovë. Përveç diskutimit historik të raporteve midis gjuhëve që fliten në Kosovë që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore, hulumtimi i autorit hedh dritë mbi zhvillimet e politikës gjuhësore dhe përcaktimin e statusit të gjuhëve shqipe dhe serbe pas vitit 1999. Në këtë kuadër, konstatohet se politikat gjuhësore të ndjekura në Kosovë lidhur me çështjen e statusit të gjuhëve kanë pasur për qëllim të mundësojnë barazinë gjuhësore midis shqipes dhe serbishtes në tërë territorin e Kosovës, por edhe garantimin e të drejtave gjuhësore për pakicat e tjera që jetojnë nëpër komunat e ndryshme të Kosovës. Për më tepër, autori ka diskutuar edhe shkaqet që ndikojnë në zbatimin praktik të dispozitave që lidhen me statusin e gjuhëve zyrtare, të cilat sipas autorit lidhen me faktorë të ndryshëm materialë dhe teknikë.

Përndryshe, dukuritë e diskutuara në këto hulumtime të Shkumbin Munishit janë trajtuar si rezultat i kontakteve të gjuhëve, por edhe si zhvillime të natyrës së konfliktit gjuhësor. Për këtë arsye. në tërësinë e librit janë shtjelluar dhe përshkruar faktorët e shumtë sociopolitikë e kulturorë, si dhe ata demografikë që kanë ndikuar në këto procese sociolinguistike, të cilat janë shqyrtuar në këtë libër.

Ndonëse libri është në tërësi i natyrës shkencore, për temën që trajton dhe për mënyrën se si është shkruar, bëhet i lexueshëm për të gjithë adhuruesit e librit. Në këtë kuptim, ky libër paraqet një prurje të rëndësishme studimore për hulumtimet gjuhësore e sociolinguistike në fushën e shqipes. / KultPlus.com