Jeta Zymberi

Nën tingujt e këngës së Nexhmije Pagarushës e cila na la këto ditë, diçka e re po jetësohej për një tjetër emër të fuqishëm të gruas shqiptare. Krijimtaria letrare dhe joletrare e Musine Kokalarit erdhi sot më e përmbledhur se asnjëherë, në një libër krejt të veçantë të autores Meliza Krasniqi, shkruan KultPlus.

Për të dëgjuar nga afër se çfarë shpalos ky libër, numri i të interesuarve ishte i madh. Profesorë, njerëz të artit e institucioneve kishin zënë vend në një nga sallat e Institutit Albanologjik aty ku edhe pritej të mbahej promovimi.

“Vepra e Musinesë” ka ardhur si rezultat i punës kërkimore, studimore e shkencore të autores dhe sot kjo vepër u vlerësua si një kontribut i çmuar në studimet e sotme shqiptare.

Për të folur për librin, të pranishëm ishin dy recensuesit e librit: Sali Bashota dhe Gëzim Aliu.

Bashota, studimin monografik të Meliza Krasniqit e vlerësoi në radhë të parë, për veçantitë e kërkimit, për përdorimin efikas të metodave të studimit, për karakterizimet estetike, por edhe për cilësinë e mendimeve dhe të pikëpamjeve teorike.

“Është me interes trajtimi i fenomenit të minimalizmit, i cili nuk është trajtuar sa duhet në studimet shqiptare, prandaj autorja ka bërë një përpjekje të suksesshme dhe serioze në trajtimin e mozaikut minimalist në prozën e Kokalarit, veçanërisht në veprën “Siç më thotë nënua plakë”, u shpreh Bashota, teksa potencoi faktin se pikëpamjet kritike dhe letrare të Melizës përcaktojnë një relacion krijues të autores së studimit me autoren e veprave.

“Fryti i një relacioni dhe kërkimi të tillë, është vetë kërkesa për studim monografik, në të cilin trajtohet vepra e Musinesë: proza, poezia, autobiografia, studimi i saj për Naim Frashërin, pastaj ditari, letrat dhe kujtimet.”

Gëzim Aliu, veprën e cilëson si përpjekjen e parë serioze për të trajtuar në tërësi veprën letrare dhe joletrare të shkrimtares së parë shqiptare.

“Meliza Krasniqi i është qasur veprës së Musinesë përmes gërshetimit të metodave shkencore, nga analiza tekstuale e deri te metoda sociologjike. Studiuesja e ka të qartë se pa e ndërtuar kontekstin e veprës së M. Kokalarit nuk është i lehtë depërtimi në brendi të tekstit, prandaj edhe monografia, përveç një kapitulli të pavarur që gjendet në fillim dhe që ndërton Musinenë në pesë pamje, ka edhe pesë kapituj që lidhen me kontekstin, duke nisur nga Jeta e saj universitare e deri te mendimet e kritikëve për Veprën e saj”, është shprehur Aliu, duke vazhduar tutje të flas për kapitullin e dytë të librit, “Siç më thotë nënua plakë”, ku Meliza merret me dhjetë prozat që e përbëjnë këtë vepër.

“Studiuesja mendon se Kokalari shfaqet si dukuri në kultivimin e prozës, duke sjell risi tematike, teknike e stilistike në letërsinë shqipe, madje ajo guxon të bëjë edhe eksperimentime letrare. Krasniqi shprehet se Kokalari, përmes rrëfimit e ndërton identitetin , psikologjinë, fatin dhe fatkeqësinë e grave shqiptare të asaj kohe”.

Krejt në fund, Aliu potencoi se gjuha përmes së cilës Krasniqi shpreh mendimet është e qartë, e ndërtuar me fjali të shkurtra e koncize, pa ngarkesa teorizuese e terminologjike të tepërta, kështu që, sipas tij,  këtë monografi mund ta lexojë edhe një lexues joprofesional.

Krejt në fund, fjalën e mori autorja e librit, Meliza Krasniqi për tu shprehur në një rrafsh personal.

Jo rastësisht, ishte vendosur që libri të promovohet në këtë datë. 10 shkurti shënon 103 vjetorin e lindjes së Musinesë dhe përvjetorin e babit të Melizës. Kjo datë e rëndësishme për autoren, nuk mund të kalonte thjeshtë. Ajo ka vendosur ta plotësojë në këtë mënyrë, por lotët e tradhtuan qysh në fillim.

“E kush kish mendu që Musine kish me festu ditëlindjen kështu sot në Prishtinë, apo që unë do ta përkujtoja babin tim kështu sot. Të dy këta i kam udhërrëfyes e model, njëra pse ishte një grua e guximshme dhe e fortë, intelektuale e shkrimtare, ndërsa tjetri, heroi im me karakter të fuqishëm e zemërgjerë”, këto fjalë nuk e emocionuan vetëm Melizën por edhe publikun.

Pasi mblodhi veten pak, autorja tutje tregoi se për Musinenë për herë të parë kishte dëgjuar gjatë studimeve Bachelor, ku në mesin e gjithë shkrimtarëve të atyre viteve, përmendet kalimthi edhe emri i Musinesë si një fenomen letrar në gjininë e prozës. Një zë i veçantë, jeta e secilës përfundoi tragjikisht.

“Historia e letërsisë sonë, përgjithësisht është histori e letërsisë së burrave, aty nuk përmendet as edhe një grua shkrimtare e vetme. Gjatë interesimit tim, pash që për Musine Kokalarin ishte botuar një numër i veçantë në revistën “Jeta e Re” në vitin 1998, ndër të tjera, kishte shkruar Lasgush Poradeci e Ibrahim Rugova. Për mua kaq mjaftonte. Kështu vendosa të shkruaj monografinë për Musinenë, sepse për të ishin shkruar shkrime e kapituj por jo më shumë”, tregoi kështu autorja arsyen dhe dëshirën për të shkruar për këtë figurë të rëndësishme shqiptare.

Pas përshëndetje e përgëzimeve, të pranishmit morën veprën në duar për të vazhduar tutje me një koktej rasti. / KultPlus.com