Fragmenti u vu re nga një murg midis shekujve IX dhe të X në një dorëshkrim të mbajtur në Würzburg. Ndërsa zbulimi, u bë nga historiani i gjuhës italiane Vittorio Formentin dhe paleografi Antonio Ciaralli.

“Fui eo, madre, in civitate, vidi onesti iovene”

[ italiano “Ero in quella città, mamma

ho visto l’onesti con Giove”

shqip;”Isha në atë qytet, nënë,

e pashë të ndershmit së bashku me Giove”]

Është vargu më i vjetër i një teksti poetik që i përket traditës letrare italiane, ndoshta i shënuar nga një murg midis shekujve IX dhe X në margjinat e një dorëshkrimi, që daton në shekullin e VIII-të, i ruajtur në Würzburg, Gjermani.Një zbulim i bërë nga historiani i gjuhës italiane Vittorio Formentin, i Departamentit të Shkencave Humane dhe Trashëgimisë Kulturore të Universitetit në Udine dhe nga paleografi Antonio Ciaralli i Universitetit të Perugias.

“Una chanson de femme”(Kënga e një gruaje)

Dhe po sipas dy studiuesve, kjo është linja hapëse e një “chanson de femme”, një formë lirike në të cilën kënga këndohet nga një zë femëror. Fragmenti “është një kontribut i çmuar në rindërtimin e asaj që duhet të ketë qenë prototipi i hershëm mesjetar (shek. VI-IX) i romancës lirike, gjeneza e së cilës është e diskutueshme për shkak të mungesës – të paktën deri tani – të teksteve të mbijetuara”, shpjegon. Universiteti i Udine-s.

Një konfirmim historik – Zbulimi i Formentin dhe Ciaralli do të konfirmonte teorinë sipas së cilës origjina e romancës lirike duhet t’i atribuohet “chanson de femme”. “Metrika, leksiku dhe tema e vargut të rizbuluar” kanë krahasime fjalë për fjalë në shumë romancën e mesjetës së vonë, veçanërisht në “cantigas de amigo”(këngë për mikun)galego-portugeze të shekujve XIII dhe XIV, sado që t’i paraprijnë ato me shumë”, shpjegojnë dy studiuesit.

Në gjuhën italoromanecesko – “Aspekti gjuhësor është gjithashtu shumë i rëndësishëm: përdorimi i shumësit asigmatik “onesti iovene” si objekt i drejtpërdrejtë tregon se vargu është shkruar në një variant italoromancesk. Kjo e bën atë dëshminë më të vjetër poetike për momentin në traditën tonë letrare”, përfundojnë Formentin dhe Ciaralli.

Artikulli i marrë nga Rivista TGCOM24 i datës 17 Qershor 2022

Përktheu: Herman Çuka / KultPlus.com