E drejta e gjuhës është një e drejtë njerëzore, dhe jo një privilegj. Çdo popull ka të drejtën e gjuhës së vet, dhe për pasojë, të drejtën e krijimit intelektual në atë gjuhë. Të kesh më shumë se gjuha amtare, është një privilegj i madh.

Ishte Aimé Césaire nga Martinika, i cili, në librin e tij Ligjëratë mbi kolonializmin (1950), e përshkruan kontaktin kulturor si oksigjenin e qytetërimit. Por ai nuk është kontakti kulturor i kalorësit me kalin. Besoj se e njëjta gjë vlen edhe për gjuhët: kontakti gjuhësor mund ta krijojë oksigjenin e humanitetit tonë të përbashkët, por vetëm kur gjuhët lidhen në një rrjet barazie dhe jo në një hierarki pushteti.

Është e vërtetë se qeveritë post-koloniale vazhduan politikat e mënjanimit të gjuhëve afrikane tek lartësonin gjuhët evropiane. Procesi normal i njohjes ka të bëjë me shtimin e dijeve që ke dhe jo me çrrënjosjen e atyre që zotëron dhe rivendosjen e tyre sërish në një grup tjetër mjetesh gjuhësore në funksion të dijeve. Sikur t’i dinit të gjitha gjuhët e botës, por mos ta dinit gjuhën amtare ose gjuhën e kulturës suaj, do të ishit i skllavëruar. Kur zotëron gjuhën amtare dhe gjuhën e kulturës tënde, duke iu shtuar atyre të gjitha gjuhët e botës, ti fuqizohesh. Zotërimi i një gjuhe të vetme është gazi karbonik i qytetërimit. Natyrisht, ka bashkësi, e drejta e gjuhës së të cilës u mor – nëpërmjet forcës së ligjit dhe të dhunës. Por, ato krijuan gjuhë të reja. Ato gjuhë kanë të drejtën e vet të ekzistojnë, dhe si gjuhët afrikane, nuk janë një rang më poshtë shkallës së providencës angleze.

(Ngũgĩ Wa Thiong’o është shkrimtar, studiues dhe aktivist shoqëror kenian, i njohur në të gjithë botën. Vepra e tij e larmishme përfshin romane, tregime, drama, artikuj, ese dhe poema, të cilat janë përkthyer në mbi gjashtëdhjetë gjuhë.)/Hejza/ KultPlus.com