“Nëse dielli vdes”, 1965
Përktheu Edon Qesari

Unë kënaqem që jam tridhjetë vjeçe, i kthej me një gllënkë si të ishin liker këta tridhjetë vjetë: nuk i fishk brenda një pleqërie të parakohshme shaptilografuar në letër karboni.

Dëgjomëni: tridhjetë vjetët janë të shkëlqyer, por edhe tridhjetenjë, tridhjetedy, tridhjetetre, tridhjetekatër dhe tridhjetepesë vjetët gjithashtu! Janë të shkëlqyer sepse janë të lirë, kryeneçë, të jashtëligjshëm; sepse ka mbaruar tashmë ankthi i të priturit, ende s’ka zënë fill pikëllimi i gremisjes, sepse jemi të kthjellët, më në fund, kur jemi tridhjetë vjeç.

Nëse jemi besimtarë, jemi besimtarë të vendosur. Nëse jemi ateistë, jemi ateistë të vendosur. Nëse jemi dyshues, jemi dyshues pa ndjenjë turpi. Dhe nuk u druhemi kurtheve të djelmoshave, sepse edhe ne jemi të rinj, por nuk u druhemi as qortimeve të të rriturve, sepse edhe ne jemi të rritur. Nuk i druhemi mëkatit sepse kemi kuptuar që mëkati është një pikëvështrim, nuk i druhemi mosbindjes sepse kemi zbuluar se mosbindja është fisnike. Nuk i druhemi ndëshkimit pasi kemi mbërritur në përfundimin se s’ka asgjë të keqe nëse dashurohemi teksa takohemi dhe braktisemi teksa humbasim: llogaritë s’do t’i bëjmë më me zyshën në shkollë dhe s’do t’i bëjmë as me hirësinë e priftit. Duhet t’i bëjmë veç më veten tonë, pikë mbaroi, me dhimbjen tonë prej të rriturish tashmë. Jemi një fushë gruri e arrirë, në moshën tridhjetë vjeç, jo më të papjekur, ende jo të përtharë: limfa rrjedh brenda nesh me trysninë e duhur, plot e përplotë me jetë. Jeton çdo gëzim që ne kemi, jeton çdo hidhërim që ne kemi, na zë hareja dhe dënesa si kurrë më, mendojmë dhe kuptojmë si kurrë më. Kemi mbërritur në majë të malit dhe çdo gjë është e qartë atje në majë: udha që ndoqëm për ta ngjitur, udha nga e cila do ta zbresim.

Paksa me dihatje e megjithatë tërë fllad, s’do të bëjë më kurrë vaki që të ulemi në mes e të shohim pas dhe përpara, duke vrarë mendjen për fatin që na ka rënë: por nëse është kështu, si është e mundur që ju s’e keni këtë ndjesi? Si ka mundësi që përngjani me baballarët e mi, të shtypur prej lemerive, prej zymtësisë, prej tullacërisë? Më thoni, ç’ju kanë bërë, vetes ç’i keni bërë? Me çfarë çmimi ua shitën Hënën? Hëna kushton shtrenjtë, e kam parasysh. Kushton shtrenjtë për secilin prej nesh: por asgjë s’ja vlen barra qiranë saç vlen fusha e grurit që u thashë, asgjë s’vlen sa ajo maja e malit. Nëse do të vlente, atëherë do të qe e kotë të shkonim deri në Hënë: njësoj do të qe të mbeteshim këtu. Ftillohuni pra, boll u bëtë kaq racionalë, të nënshtruar, të rrudhur! Boll ju ranë flokët, boll u dëshpëruat në barazinë tuaj! Griseni atë dreq letre karboni. Shpërtheni në gaz, shpërtheni në lot, gaboni! Jepini një dru të mirë atij Zyrtarit që kundron kronometrin. Ua them me përulësi, me dashamirësi, sepse ju çmoj, sepse në sytë e mi jeni më të mirë se unë, sepse dua që të jeni më të mirë se unë. Shumë: jo kaq pak. Apo është shumë vonë tashmë? Mos vallë Sistemi ju ka përthyer, ju ka gllabëruar? Po po, kështu duhet të jetë./KultPlus.com