Gili Hoxhaj
“Dushkaja”, titullohet libri më i ri i shkrimtarit e historianit të njohur Jusuf Buxhovi. Sot në mesin e adhuruesve të librit dhe atyre që e çmojnë veprimtarinë e Buxhovit, ky libër u promovua në Librarinë “Dukagjini”.

Në qendër të këtij libri është një piktor i cili shtjellon idetë e tij lidhur me ngjarjet që e rrethojnë, duke nxjerrë dhe pasqyrimin edhe për periudhat e kaluara të historisë. Përmes këtij personazhi autori do të nxjerrë reflektimin e tij mbi “kaosin” e jetës së përditshme në një vend të pasluftës që ende orvatet në kërkim të lirisë ideale. Krahas përmbajtjes, vlerën artistike këtij libri ia shton edhe kopertina e librit që përmban pamjen e një nga pikturave më të njohura të piktorit të famshëm shqiptar Ibrahim Kodra.

Nazmi Rrahmani nga shtëpia botuese “Faik Konica”, u shpreh se romani më i ri i Jusuf Buxhovit është roman interesant dhe jo vetëm për nga tema që trajton dhe nga mënyra e shkrimit e vlera artistike, por është interesant edhe për mënyrën e re në të cilën autori përpiqet ta paraqesë një pjesë të historisë përmes këndvështrimit të një krijuesi dhe veprave të tij, të cilat pasqyrojnë momente, ngjarje dhe situata të ndryshme.

Pas tij fjalën e mori recensenti i librit, Ramadan Musliu, i cili tha se ky libër është një roman për lexuesin elitar që më shumë do të përqendrohej tek idetë sesa tek veprimet. Ai tutje shtoi se Buxhovi pas dy romaneve të mëparshme, “Dosja e hapur” dhe “Dosja B” që i përkasin karakterit dokumentar, vjen me romanin “Dushkaja” që është pothuajse tematikë e njëjtë mirëpo ndryshim në procedim.

“Vetë titulli zgjon shumë dilema. Dushkaja mund të merret si një toponim, si një metaforë, si alegori dhe si mitologji. Nëse e marrim në planin mitologjik ekzistojnë edhe fjalë që lidhen me dushkun. Ekziston fjala “Dushk për gogla”, që zgjon kontekstin ironik të një mashtrimi që ndodh. Ekziston edhe dushku si një lloj mburoje e mysafirit që ishte në bela”, u shpreh Musliu, i cili tutje shtoi se realiteti i romanit është më konkret sesa kontekstet figurative.

“Romani trajton një tematikë specifike, bën një autopsi psikologjike. Nëse romanet e mëhershme që përmenda bëjnë një autopsi të një procesi historik me shkaqet dhe pasojat, këtu kemi një autopsi të llojit tjetër, një gjendje të ndrirë të një situate psikologjike, morale e një situate të një shoqërie të pasluftës” tha tutje Musliu duke shtuar se në gjithë këtë rrëfim shpërfaqet një lloj dyshimi për shkak të një gjendje ekzistuese.

Autori i librit, Jusuf Buxhovi, tha se në këtë libër ka ndërlidhje me historiografisë me pjesën shpirtërore, duke shtuar se nuk mund të ketë histori që nuk ka histori të shpirtit.

“Mund të them se ky roman për mua është një intermexo në punën time hulumtuese historiografike. Nga puna fizike ku punoj me mesazhe të thata e dokumente kaloj tek idetë. Këtu ndërlidhet historiografia me pjesën shpirtërore. Përpiqem që paralelisht t’i krijoj këto dy çështje”, tha në fjalën e tij Buxhovi ndërsa shtoi se vepra nuk mund të jetë jashtë kontekstit kohor, shoqëror e politik ndërsa ai si krijues e intelektual gjithnjë e ka parë me shqetësim periudhën e tranzicionit dhe kohës nëpër të cilën po kalon vendi.

Ndër të tjera ai shtoi se i ka dy momente që peshojnë për të: çështja e çlirimit dhe ajo e lirisë. Ai tha se këto dy koncepte dallojnë, pasi që liria është më thellë dhe më e gjerë, është përgjegjësi që fillon nga qëndrimi personal dhe bartet tek çarku i shoqërisë. Ai tha se këto 20 vitet e fundit të tranzicionit karakterizohen me rrënim të lirisë e cila kthehet në kaosin, i cili pretendon të jetë liri. E gjithë kjo situatë ka bërë që edhe personazhi kryesor rreth të cilit shtjellohet libri i tij ta reflektojë këtë gjendje që merr përmasa të depresionit shpirtëror.

“Shoqëria jonë sipas mendimit tim e ka dorëzuar lirinë, ua ka dorëzuar atë dhunuesve të lirisë. Kemi një realitet tragjik ku liria jonë dhunohet nga të ashtuquajturit çlirimtarët të cilët në vend që të jenë një avangardë në mënyrë që proceset shoqërore ta marrin një rrugë të lirisë, tek ne ndodh e kundërta, një robëri zëvendësohet gati me një tjetër”, u shpreh Buxhovi gjatë ceremonisë përuruese të librit.
“Dushkaja” është botuar nga Faik Konica Prishtinë dhe Jalifat Publishing Huston dhe përmban gjithsej 165 faqe./ KultPlus.com