Erlinda Shala

“Qumështi i Poezisë” ështe një vepër e njohur e poezisë moderne shqiptare. Në veprën e saj, poetja  eksploron figuracionin dhe simbolizmin për të shprehur ndjenjat dhe mendimet . Stili i Dije Demiri Frangu karakterizohet nga liria dhe imazhet e ngjyrosura që përdoren për të krijuar emocione të thella. Ajo përdor figura abstrakte dhe metafora që transmetojnë mesazhe të fshehura. Kompozicioni i brendshëm te “Qumështi i Poezisë” zhvillon tema të trajtuara me delikates ku përfshin organizimin e notave,harmonive,melodive dhe ritmit ndërsa sa i përket kompozicionit të jashtëm kjo përbëhet nga katër cikle të poezive siç janë : “Qumështi i poezisë”, “Sa drita e vetëtimës”, “1999”, “Ditë që flasin për  vdekjen e mundshme”.Vepra na shfaqet si një udhëtim emocional që  shtrihet që nga hyrja e parë deri në fund. Ajo përdorë elemente te natyrës, ndjenjat e dashurisë dhe mundimin për të shkruar poezi për të arritur në kuptimin e thellë të jetës.“Qumështi i Poezisë” është një vepër e jashtëzakonshme e poezisë aktuale shqipe, Dije Demiri Frangu me një talent të rrallë arrin të ngjyrosë fjalët me magjinë e saj të veçantë dhe të sjellë në jetë një botë të fshehur të emocioneve dhe mendimeve.Figuarcioni i përdorur në vepër krijon imazhe vizuale tërheqëse që zbresin përtej faqeve të librit. Ajo përdor figura të natyrës, objekteve të përditshme dhe simboleve të fshehura për të shprehur thelbin e përjetuar në rrugën e saj poetike. Nëpërmjet këtyre figurave, Dije Demiri Frangu na shpalos një univers të gjallë, ku çdo fjalë ka rëndësinë dhe fuqinë e vet.Stili i poetës është i unik dhe i frymëzuar nga surrealizmi dhe ekspresionizmi. Ajo sjell një freski të re në peisazhin e poezisë shqiptare duke na shtyrë të mendohemi dhe të ndihemi në mënyra të ndryshme para asaj që na servohet në krijimtarinë tonë letrare të bukur. “Qumështi i Poezisë” është i thurur me aq mjeshtëri ku Dije Demiri Frangu i ndërton poemat e saj në një rrugëtim emocional, ku çdo strofë dhe varg  ka vendin e vet. Vepra përshkruan një udhëtim të jashtëzakonshëm, një udhëtim që na shpie në kuptimin thelbësor të jetës dhe ekzistencës.Me “Qumështi i Poezisë”, Dije Demiri Frangu na fton të marrim pjesë në një eksplorim të thellë të vetes dhe botës që na rrethon. Vepër e vërtetë e artit, kjo përmbledhje poetike na lë pafjalë dhe na jep mundësinë për të ndjehur, menduar dhe ëndërruar.Temat dhe motivet në veprën “Qumështi i Poezisë” janë të thella dhe të pasura ku  shprehin një varg temash të ndjeshme dhe universale. Këtu janë disa nga temat dhe motivet kryesore të veprës:

Dashuria: Dashuria është një temë qendrore në  veprën “Qumështi i Poezisë”. Ajo shpalos ndjenjat, vuajtjet, gëzimet dhe ankthin e dashurisë nëpërmjet metaforave dhe imazheve të përdorura nga poetja. Dashuria shfaqet si një fuqi e pashmangshme dhe si një burim frymëzimi për shkrimtaren.

Natyra: Motivi i natyrës është i pranishëm në vepër për të shprehur  përjetimet poetës.Përmes elementeve natyrore si: deti, kopshti, pemët, poetja krijon një lidhje të ngushtë midis vetes dhe natyrës, derisa shpreh mrekullinë dhe hijeshinë e saj.

Identiteti dhe eksplorimi personal: përshkruan një udhëtim personal të poetës në kërkim të identitetit dhe vetëkuptimit. Ajo eksploron thellësitë e vetes dhe zhvillon një lidhje të veçantë me lexuesin, duke e nxitur atë të reflektojë mbi jetën dhe eksperiencat personale.

Ëndrrat dhe imagjinata: Poetja përdorë ëndrrat dhe imagjinatën për të shprehur ndjenjat dhe mendimet e saj në mënyrë të ndryshme. Përmes imazheve të ëndrrave dhe vizionet e ndjeshme ajo krijon një realitet të veçantë, ku emocionet dhe mendimet bien në një harmoni të veçantë. Kuptimi i jetës dhe ekzistencës: Një temë tjetër e rëndësishme në veprën “Qumështi i Poezisë” është kuptimi i jetës dhe ekzistencës. Ndjekja e një rrugëtim filozofik nëpërmjet poezive na shpie drejt  reflektimit mbi çështjet e egzistencës, kohës, identitetit dhe kuptimit të jetës në mënyrë mjaft thelbësore. Përjetimet dhe emocionet e shprehura në këtë vepër janë: Ankthi dhe vuajtja: Vepra shpalos një ndjenjë të thellë ankthi dhe vuajtjeje, të cilat janë të ndërthurura nëpërmjet fjalëve dhe imazheve poetike. Ankthi dhe vuajtja reflektojnë ndjesitë e dobësisë dhe trishtimit që e kanë frymëzuar krijimtarinë e saj.

Rruga e krijimit dhe shkrimit: Vepra përshkruan një udhëtim të brendshëm të autorit në kërkim të inspirimit dhe krijimit. Ajo shpalos procesin e krijimit të poezisë dhe thelbin e pasionit të shkrimit, duke ndarë me lexuesin vështirësitë dhe gëzimet që shoqërojnë këtë rrugëtim kreativ.

Nostalgjia dhe kujtimet: Motivi i nostalgjisë dhe kujtimeve është i pranishëm në vepër për të sjellë në vëmendje emocionet dhe momentet e kaluara. Dije Demiri Frangu përdorë fuqinë e kujtimeve për të krijuar një lidhje të fortë midis të kaluarës dhe tashmes, duke ndikuar në ndjenjat dhe përjetimet e saj poetike.

Reflektimi mbi shoqërinë dhe realitetin: “Qumështi i Poezisë” është gjithashtu një reflektim mbi shoqërinë dhe realitetin që na rrethon. Ajo shpreh ndjenjën e izolimit, mungesën e lidhjeve dhe dëshirën për të ndryshuar botën dhe ndryshuar veten në një mënyrë më të mirë.

Këto temat dhe motivet që përmenda shtojnë kompleksitetin dhe gjerësinë e vepres “Qumështi i Poezisë” të Dije Demiri Frangu. Përmbledhja poetike na jep një pamje të thellë në botën e poetës ku ndjenjat, reflektimet dhe përvojat universal  prekin lexuesin p.sh

Poezia “Nata sërish bëhët nënë e ëndrrave” është një poezi e shkurtër, por e ngarkuar me imazhe dhe emocione. Përmes figuracionit dhe simbolizmit, ajo na sjell në një botë të gjallë poetike dhe na inkurajon të reflektojmë mbi kuptimin e natës dhe fuqinë e ëndrrave.

Në këtë poezi, figura e natës përfaqësohet si një “nënë e ëndrrave”. Kjo shprehje simbolizon fuqinë krijuese dhe frymëzuese të natës, ku ëndrrat e njerëzve lindin dhe shprehen. Natën e perceptojmë si kohë të errët dhe të pazëvendësueshme, por në këtë kontekst, ajo bëhet një burim i fuqishëm për krijimtarinë dhe imagjinatën.Imazhet e mureve që plasen si ditët nga mërzia përshkruajnë një ndjesi të dhimbshme të ndarjes. Kjo mund të interpretohet si ndarja e realitetit dhe botës së brendshme, duke lënë hapësirë për imagjinatën dhe ëndrrat të lindin.

      Muret plasnin si ditët nga mërzia

      Shtrirë në dysheme pikturat ushtarët të plagosur

      Perënditë piknin në formë zjarresh

      Pëlcisnin tubat uji t’zi vërshonte dritaret

      Merrte me vete librat e çartur

      Fytyrën e hebreut -Filip Rut e bartë

Pikturat ushtarë të plagosur në dysheme mund të paraqesin dhimbjen dhe tragjedinë që ndodhin në botën tonë, dhe përhapin dhimbjen e vuajtjes dhe shkatërrimit.

Simbolizmi i perëndive që piknin në forma zjarrësh dhe pëlcisnin tubat me ujin e zi që vërshonte nga dritaret mund të përfaqësojë forcën dhe energjinë e frymëzimit. Kjo simbolizë përshkruan frymëzimin si diçka që vjen nga një burim i përjetshëm dhe që sjell ndriçim dhe freski.

Simboli i librit të çartur dhe fytyrës së hebreut – Filip Rut të bardhë mund të përbëjnë një referencë kulturore dhe historike, që shton një dimension të veçantë në poezi. Kjo mund të simbolizojë një udhëtim të brendshëm në kërkim të identitetit dhe të diturisë, ku librat dhe figura e Filip Rutit shërbejnë si udhërrëfyes dhe frymëzim. Poezia vijon me simbolin e pemës ku poetja tregon pemët që janë kthyer me rënien e lëkurës dhe 1000 copët e zemrës që janë shtrirë në tavolinë paraqesin ndarjen dhe humbjen. Kjo mund të reflektojë ndjenjat e dobësisë, trishtimit dhe vdekjes, por në të njëjtën kohë mund të shprehë edhe shpresën

Poezia “Ëndrrat janë kufoma të bukura” ka një figuracion simbolik të rrallë. Në këtë poezi, autorja përdor oqeanin si një simbol për imagjinatën dhe ëndrrat. Ëndrrat e zeshkëta shfaqen si kufoma të bukura të refugjatëve, ndërsa oqeani luan rolin e një mjedisit ku ëndrrat kalojnë dhe ku refugjatët bisedojnë me botën

    Oqeani luan shkumën bën

    Më tutje një kufomë e bukur fëmije

    Bisedon me botën

Përmendet gjithashtu edhe qumështi i lehonave të oqeanit, i cili simbolizon një llojë ngushëllimi apo ndjenjë të ëmbël, por mund të jetë edhe një mënyrë për ta mashtruar atë femijën që përmendet në poezi. Figurat e përdorura në poezi dhe copëzat e shkëputura të këputura të shpirtit kanë një karakterë të rrallë dhe të ndjeshëm.

Poezia “Pëllëmba e zemrës” shpreh një ndjenjë të fshehur dhe një lidhje të thellë emocionale. Përdorimi i figuracioneve dhe simboleve ndihmon në thellimin e kuptimit artistik të poezisë. 

Imazhi i “pëllëmbës së zemrës” përfaqëson një formë të fshehur të identitetit të poetes,diçka që vjen prej saj dhe lëviz fshehtas në brendësi. Ky përshkrim krijon një ndjesi të mistershme dhe ndjenjën se diçka e veçantë dhe tërheqëse po lëviz në brendësi të tij. 

Referenca ndaj “mollëkuqja  e fatit” dhe “pluhurit që ngrehin udhët” shfaqin një llojë lëvizjeje, një rrjedhjë që përfshin poezinë dhe i jep asaj një energji të veçantë. 

Përmendja e “artrit të keq i eshtrave të mia” përshkruan një llojë vuajtjeje ose barrë të brendshme që poeti ndjen, një ngarkesë emocionale dhe dobësi fizike që shprehet nëpërmjet figurave simbolike.Gjithashtu, përdorimi i fjalëve “do të më vrisje” dhe “ta vrasësh brenda meje atë njëri” krijojnë një imazh të konfliktit të brendshëm dhe vuajtjes së poetes.

Poezia “Pëllëmba e zemrës” është e pasur me figuracione simbolike dhe imazhe të ngarkuara emocionalisht. Përmes tyre, poetja arrin të shprehë thellësinë e ndjenjave të fshehura dhe të tërheq lexusin që të lexoj.

“Qumështi i poezisë” është një vepër e mahnitshme që shpalos bukurinë e poezisë dhe fuqinë e saj të transformojë emocionet në fjalë të mrekullueshme.Përmes fjalëve dhe mjeshtërisë të saj artistike gjatë përshkrimit, Frangu na sjell në një botë magjike, ku poezia rrjedh si një burim i çmuar. Vepra na fton të zhytemi në gjërat më të vogla dhe më të mëdha të jetës dhe të krijojmë lidhje të reja dhe të thella me botën tonë dhe me veten tonë.

Perfundimi i kësaj përmbledhje poetike “Qumështi i poezisë” mund të jetë se poezia është një force e pazëvendësueshme që na lejon të shprehim ndjenjat tona më të thella dhe të ndërtojmë ura të papërmbysura midis nesh dhe botës. Nëpërmjet poezisë, ne mund të ngrisim zërin tonë dhe të krijojmë lidhje me të tjerët duke u ndier të kuptuar dhe të lidhur nëpërmjet emocioneve të përbashkëta.Përmbajtja e qumështit në veprën e Frangut gjithashtu simbolizon dhuntinë e rrjedhjes së lehtë dhe të shijshme të poezisë. Nëpërmjet vargjeve të saj, poezia na ushqen, na bën të ndihemi të ngrohtë dhe të mbushur me frymëzim. Ajo shërben si një burim i shpresës dhe i frymëzimit për të sfiduar ndjenjat negative dhe për të zbuluar bukurinë dhe thellësinë e jetës.

Pra, “Qumështi i poezisë” na lë me një kujtesë të thellë për fuqinë dhe rëndësinë e poezisë në botën tonë. Ajo na fton të zbulojmë magjinë dhe transformimin që mund të sjellë  në jetën tonë dhe në lidhjen tonë me veten, me të tjerët dhe me botën që na rrethon.

Shënim: Punimi është paraqitur në lëndën “Letërsi aktuale shqipe”, që ligjerohet nga Prof. Dr.
Sali Bashota, në studimet e nivelit master, dega e Letërsisë Shqipe, Fakulteti i Filologjisë,
Prishtinë./ KultPlus.com